Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH


HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẠI CÁC
CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN THIẾT KẾ CỦA VIỆT NAM

Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 09.34.03.01

Luận án tiến sĩ Kinh tế

Hà Nội - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận án này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của
tôi. Các số liệu, kết luận nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả luận án

i


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN............................................................................................... i
MỤC LỤC......................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. vi
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ ......................................................................... vii
MỞ ĐẦU......................................................................................................... 10
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG

CÁC DOANH NGHIỆP.................................................................................. 21
1.1.

Tổng quan về kế toán và tổ chức kế toán trong doanh nghiệp ........21

1.1.1. Các vấn đề cơ bản về kế toán trong doanh nghiệp ............................... 21
1.1.2.Các vấn đề cơ bản về tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp.... 31
1.2. Nội dung tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp ......................36
1.2.1. Tổ chứcbộ

ế

n

1.2.2. Tổ chức thu nhận ôn

n d n n

ệp ......................................... 37

n b n đầu ...................................................... 43

1.2.3. Tổ chức xử lý hệ thống hóa thông tin kế toán........................................ 44
1.2.4. Tổ chức công tác kiểm tra kế toán ......................................................... 49
1.2.5. Tổ chức hệ thống báo cáo tài chính ....................................................... 50
1.2.6. Tổ chức phân tích thông tin kế toán ....................................................... 52
1.3. Lý thuyết nền và các nhân tố chi phối đến tổ chức công tác kế toán doanh
nghiệp 54
1.3.1. C c lý u ế nền ản được sử dụn

n n

ên cứu ....................... 54

1.3.2. Các nhân tố đã được các nghiên cứu trước đây tìm hiểu...................... 56
KẾT LUẬN CHƯƠ NG 1............................................................................... 61
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC
CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN THIẾT KẾ CỦA VIỆT NAM ................... 62
2.1. Tổng quan chung về các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam .
62
ii


2.1.1.

c sử n

n

ển c

c cC C

ư ấn

ế ếc

ệ

............................................................................................................................. 62

2.1.2. Qu

n

c

...................................................................................................... 64

ệ

ực

ện d c

ụ ư ấn

ế ế

2.1.3. Đặc đ ểm hoạ độn ư ấn thiết kế ản

n c cC C

ư ấn

ế ế

ưởn đến tổ chức công tác kế

toán trong các công ty cổ phần ư ấn thiết kế c a Việt Nam.................................
65

2.1.4. Thực trạng khuôn khổ pháp lý về kế toán c a Việt Nam ản
tổ

ưởn đến

chức công tác kế toán trong các công ty cổ phần ư ấn thiết kế c a Việt Nam67
2.2. Thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các công ty cổ phần tư vấn thiết kế
của Việt Nam.............................................................................................69
2.2.1. Thực trạn ổ c ức bộ
kế

ế

n

n c c côn

cổ phần ư ấn thiết

Việt Nam ............................................................................................................. 69
2.2.2 Thực trạng tổ chức thu nhận ôn

n b n đầu..................................... 73

2.2.3. Thực trạng tổ chức xử lý hệ thống hóa thông tin kế toán ..................... 80
2.2.4. Thực trạng tổ chức kiểm tra kế toán ...................................................... 84
2.2.5. Thực trạng tổ chức hệ thống báo cáo tài chính..................................... 87
Bảng 2.7: Thực trạng lập báo cáo tài ch nh tại các công ty ........................... 87
2.2.6. Thực trạng tổ chức phân tích thông tin kế toán .................................... 90
2.3. Đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại Các CTCP tư vấn thiết kế

của Việt Nam ............................................................................................91
2.3.1. Ưu đ ểm.................................................................................................... 91
2.3.2. Hạn chế .................................................................................................... 92
2.4. Mô hình đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng tới thực trạng tổ
chức công tác kế toán tại các CTCP tư vấn thiết kế của Việt Nam ............94
2.4.1. Nguồn dữ liệu sử dụng cho mô hình ...................................................... 94
2.4.2.

Phương pháp đánh giá ........................................................................ 95

2.4.3. Mô hình nghiên cứu ................................................................................ 95
2.4.4. Các giả thuyết mô hình ........................................................................... 97
3


2.4.5. Quy trình nghiên cứu............................................................................... 97
2.5.

Kết quả nghiên cứu ......................................................................100

4


2.5.1. Kết quả xây dựng và kiểm định thang đo ............................................ 100
2.5.2. Kết quả phân t ch tương quan và hồi quy tuyến tính .......................... 116
2.6. Đánh giá kết quả phân tích nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán
trong các công ty tư vấn thiết kế của Việt Nam:......................................122
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.............................................................................. 127
CHƯƠNG 3................................................................................................... 128
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC

CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN THIẾT KẾ CỦA VIỆT NAM ................. 128
3.1. Định hướng phát triển ngành tư vấn thiết kế của Việt Nam và nguyên tắc,
yêu cầu hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các Công ty cổ phần tư vấn thiết
kế của Việt Nam .....................................................................................128
3.1.1. Đ n

ướng phát triển n n ư ấn thiết kế Việt Nam...................... 128

3.1.2. Nguyên tắc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các công ty cổ phần
tư vấn thiết kế Việt Nam...................................................................................... 129
3.1.3. Yêu cầu cơ bản của việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các công
ty
cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam ............................................................ 132
3.2. Giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các công ty cổ phần tư
vấn thiết kế của Việt Nam .......................................................................133
3.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán trong các công ty cổ phần tư vấn thiết
kế
Việt Nam .......................................................................................................... 133
3.2.2. Hoàn thiện tổ chức thu nhận thông tin ban đầu................................... 137
3.2.3. Hoàn thiện tổ chức xử lý hệ thống hóa thông tin kế toán ................... 138
3.2.4. Hoàn thiện tổ chức kiểm tra kế toán..................................................... 142
3.2.5. Hoàn thiện tổ chức hệ thống báo cáo tài ch nh.................................... 143
3.2.6. Hoàn thiện ổ c ức

n c

ôn

n ế toán .................................. 145

3.3. Điều kiện để thực hiện các giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại
các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam...................................152
3.3.1. Về

cơ qu n

nước ................................................................... 152

3.3.2. Về phía Các công ty cổ phần ư ấn thiết kế c a Việt Nam................ 152
4


KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.............................................................................. 154

5


DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ....................1
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................. 3
DANH MỤC PHỤ LỤC ................................................................................... 7

6


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCĐKT

Bảng cân đối kế toán

BCTC

Báo cáo tài chính

DN

Doanh nghiệp

IAS

Chuẩn mực kế toán quốc tế

KTQT

Kế toán quản trị

KTTC

Kế toán tài ch nh

TCKT

Tài ch nh kế toán

TK

Tài khoản

TKKT

Tài khoản kế toán

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TSCĐ

Tài sản cố định

VAS

Chuẩn mực kế toán Việt Nam

SXKD

Sản xuất kinh doanh

CTCP

Công ty Cổ phần

TCT

Tổng công ty

TTCK

Thị trường chứng khoán

NĐT

Nhà đầu tư

CLTTKT

Chất lượng thông tin kế toán

CNTT

Công nghệ thông tin

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

BHTN

Bảo hiểm thất nghiệp

vi

DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH
BẢNG
Bảng 2.1: Hình thức tổ chức bộ máy kế toán áp dụng.......................................... 69
Bảng 2.2: Hệ thống chứng từ kế toán đang áp dụng............................................ 74
Bảng 2.3: Thực trạng kiểm tra chứng từ tại các đơn vị ....................................... 77
Sơ đồ 2.1. Quy trình luân chuyển chứng từ .......................................................... 77
Bảng 2.4: Thực trạng lưu trữ chứng từ tại các công ty........................................ 79
Bảng 2.5: Thực trạng sử dụng hệ thống tài khoản tại các công ty....................... 80
Sơ đồ 2.2. Quy trình ghi sổ kế toán tại công ty .................................................... 82
Bảng 2.6: Thực trạng tổ chức kiểm tra công tác kế toán ..................................... 84
Bảng 2.7: Thực trạng lập báo cáo tài ch nh tại các công ty................................. 87
Bảng 2.9: Thang đo hiệu chỉnh sau nghiên cứu định t nh .................................. 100
Bảng 2.10: Thống kê mô tả thang đo .................................................................. 103
Bảng 2.11: Kết quả kiểm định Cronbach’s alpha thang đo hướng dẫn có t nh pháp
lý.......................................................................................................................... 105
Bảng 2.12: Kết quả kiểm định Cronbach’s alpha thang đo trình độ chuyên môn
nhân viên kế toán................................................................................................. 106
Bảng 2.13: Kết quả kiểm định Cronbach’s alpha thang đo quan tâm đến công tác
kế toán của chủ DN ............................................................................................. 106
Bảng 2.14: Kết quả kiểm định Cronbach’s alpha thang đo phương tiện cơ sở vật
chất tổ chức kế toán............................................................................................. 107
Bảng 2.15: Kết quả kiểm định Cronbach’s alpha thang đo chất lượng tổ chức
công tác kế toán................................................................................................... 108
Bảng 2.16: Kiểm định KMO & Bartlett's các biến độc lập lần 1 Kiểm tra của
KMO & Bartlett’s................................................................................................ 108
Bảng 2.17: Bảng tổng phương sai tr ch biến độc lập lần 1................................. 109
Bảng 2.18: Bảng ma trận xoay nhân tố lần 1...................................................... 110
Bảng 2.19: Kiểm định KMO & Bartlett's các biến độc lập lần 2 ....................... 111
Bảng 2.20: Bảng tổng phương sai tr ch biến độc lập lần 2................................. 112
vii

Bảng 2.21: Bảng ma trận xoay nhân tố lần 2...................................................... 113
* Kết quả phân t ch nhân tố khám phá cho của biến phụ thuộc ......................... 114
Bảng 2.22: Kiểm định KMO & Bartlett's của biến phụ thuộc............................ 115
Bảng 2.23 Tổng phương sai tr ch của biến phụ thuộc ........................................ 115
Bảng 2.24 Kết quả phân t ch nhân tố biến phụ thuộc ......................................... 115
Bảng 2.25: Ma trận hệ số tương quan Pearson ................................................... 118
Bảng 2.26: Kết quả phân t ch hồi quy bội .......................................................... 119
Bảng 2.27: Đánh giá sự phù hợp của mô hình hồi quy....................................... 121
Bảng 2.28: Kiểm định sự phù hợp của mô hình hồi quy .................................... 122
Bảng 3.1 Phân t ch khái quát tình hình tài ch nh ................................................ 146
Bảng 3.2: Phân t ch khái quát tình hình huy động vốn....................................... 147
Bảng 3.3: Phân t ch tình hình tài sản .................................................................. 147

8


SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1:

Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ở DN áp dụng hình thức tổ chức
công tác kế toán tập trung........................................................... 39

Sơ đồ 1.2:

Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ở đơn vị áp dụng hình thức tổ chức
công tác kế toán phân tán ........................................................... 40

Sơ đồ 1.3:

Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ở doanh nghiệp áp dụng hình thức tổ
chức công tác kế toán vừa tập trung vừa phân tán ..................... 41

Sơ đồ 2.1.

Quy trình luân chuyển chứng từ ................................................. 77

Sơ đồ 2.2.

Quy trình ghi sổ kế toán tại công ty ........................................... 82

Sơ đồ 2.3.

Mô hình nghiên cứu đề xuất ....................................................... 82

Sơ đồ 2.4.

Quy trình nghiên cứu của đề tài ................................................. 82

HÌNH
Hình 2.1: Biểu đồ tần số Histogram.................................................................... 120
Hình 2.2: Biểu đồ phân tán phần dư ................................................................... 121

9


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của luận án
Nền kinh tế Việt Nam đang trong tiến trình đổi mới mạnh mẽ, toàn diện và sâu

sắc, xây dựng nền kinh tế nhiều thành đa sở hữu, vận hành theo cơ chế thị trường và mở
cửa sâu sắc. Sau khi gia nhập WTO, nền kinh tế Việt Nam tham gia sâu sắc hơn vào quá
trình hội nhập quốc tế, đưa nước ta từng bước trở thành đối tác tin cậy của các quốc gia
trên thế giới. Điều này giúp cho nền kinh tế nước ta có thể tự khẳng định trên đấu
trường khu vực và thế giới bằng các lợi thế của mình, nhưng nó cũng đặt ra cho chúng
ta nhiều thách to lớn.
Kế toán có vai trò đặc biệt quan trọng đối với hoạt động tài ch nh doanh nghiệp
cũng như hoạt động tài ch nh của mọi đơn vị trong nền kinh tế đặc biệt là trong điều
kiện kinh tế hội nhập, yêu cầu quản lý, kiểm soát thông tin kinh tế tài ch nh ngày càng
chặt chẽ. Cùng với sự đổi mới kinh tế, hệ thống kế toán Việt Nam đã và đang cải cách
sâu sắc triệt để , từng bước tiếp cận và hòa nhập với nguyên tắc , thông lệ và chuẩn mực
quốc tế. Thông tin của kế toán là một trong những tiêu chuẩn hàng đâu để đảm bảo sự
an toàn và khả năng mang lại thắng lợi cho các quyết định kinh doanh. Để nâng cao
hiệu quả sử dụng nguồn vốn kinh doanh trong các doanh nghiệp đòi hỏi phải có một hệ
thống công cụ quản lý kinh tế - tài ch nh, đó là hệ thống kế toán.
Phù hợp với tiến trình đổi mới của đất nước theo hướng hội nhập sâu rộng vào nền
kinh tế quốc tế, hệ thống kế toán Việt Nam đã và đang phát triển không ngừng cả về
chất lượng và số lượng, tiếp tục tạo lập, hoàn chỉnh khuôn khổ, thúc đẩy chất lượng dịch
vụ và hiệu quả hoạt động nhằm xây dựng một khuôn khổ pháp lý hoàn thiện, tiệm cận
và hoà nhập với các nước trên thế giới và trong khu vực. Tuy nhiên, hệ thống kế toán
Việt Nam vẫn còn đang trong giai đoạn chưa hoàn chỉnh, do vậy còn nhiều vấn đề bất
hợp lý trong cơ chế tài ch nh cần được hoàn thiện để phù hợp với yêu cầu quản lý của
doanh nghiệp cũng như phát triển kinh tế đất nước. Vì vậy, yêu cầu đổi mới và hoàn
thiện công tác tổ chức kế toán là một yêu cầu rất cần thiết đối với mỗi doanh nghiệp
cũng như trong toàn bộ nền kinh tế.
Kế toán là một công cụ quan trọng không thể thiếu trong quá trình quản lý hoạt
động của một tổ chức. Kế toán là công cụ quản lý, giám sát chặt chẽ, có hiệu quả mọi
hoạt động kinh tế tài ch nh, cung cấp đầy đủ, trung thực, kịp thời, công khai, minh bạch
10

thông tin của các đơn vị, đặc biệt đối với các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt
Nam, một tổ chức kinh tế có những quan hệ kinh tế đặc trưng với quy mô khác nhau,
lĩnh vực hoạt động đa dạng đòi hỏi công tác kế toán phải được tổ chức khoa học, hợp lý.
Bên cạnh đó, yêu cầu về kinh tế và hội nhập kế toán quốc tế đòi hỏi công tác kế toán
phải được hoàn thiện để đáp ứng được nhu cầu minh bạch hóa thông tin đối với các đối
tác trong nước và quốc tế hóa một cách cao nhất đối với các đối tác nước ngoài. Công
việc của cán bộ kế toán không còn chỉ dừng lại ở việc ghi chép, xử lý số liệu và lập báo
cáo tài ch nh mà còn tham gia phân t ch, thiết kế, đánh giá hệ thống thông tin kế toán.
Các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam là một loại hình doanh nghiệp
đặc thù cung cấp dịch vụ tư vấn thiết kế cho ngành xây dựng nằm trong sự phát triển
chung của ngành xây dựng, đóng vai trò quan trọng trong việc thiết kế nên hệ thống
cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật phục vụ sự phát triển của nền kinh tế. Tỷ lệ tăng
trưởng trong lĩnh vực tư vấn thiết kế xây dựng thường xuyên duy trì ở mức khá cao,
đóng góp t ch cực vào GDP cả nước trong những năm qua với chất lượng nhân lực
đã được nâng lên một bước, các doanh nghiệp trong nước đã có thể tự thiết kế, thi
công xây dựng, quản lý vận hành nhiều công trình quy mô lớn, phức tạp ngang tầm
khu vực và quốc tế, khả năng hội nhập của nhân lực ngành tư vấn thiết kế cũng có
chuyển biến rõ rệt khi ngày càng có nhiều cán bộ kỹ thuật, quản lý người Việt Nam
tham gia các doanh nghiệp tư vấn thiết kế vốn FDI và ngược lại có nhiều cán bộ kỹ
thuật, chuyên gia nước ngoài tham gia các doanh nghiệp tư vấn thiết kế của Việt
Nam. Tuy nhiên bên cạnh các kết quả đã đạt được, vấn đề trọng tâm của các công ty
tư vấn thiết kế Việt Nam hiện nay đó là tổ chức công tác quản lý, mà đặc biệt hơn cả
là tổ chức công tác kế toán. Việc tổ chức công tác công tác kế toán phù hợp với đặc
điểm hoạt động của công ty là một trong những yếu tố quan trọng giúp các doanh
nghiệp hoạt động có hiệu quả, tạo uy t n trên thương trường.
Ch nh vì vậy, việc nghiên cứu và hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các công
ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam là cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và t nh
thực tiễn.
Xuất phát từ những lý do đó, nghiên cứu sinh đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện tổ

chức công tác kế toán tại các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam” để phát
triển luận án của mình nhằm bổ sung lý luận và hoàn thiện thực tế về tổ chức công tác
kế toán tại các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam hiện nay.
11


2. Những kết quả nghiên cứu ở trong và ngoài nước có liên quan đến luận án
và những định hướng nghiên cứu tiếp của luận án:
Tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp luôn là vấn đề quan trọng trong
công tác quản lý kinh tế tài ch nh của các doanh nghiệp. Vì chỉ có tổ chức khoa học và
hợp lý công tác kế toán mới có thể cung cấp được những thông tin trung thực, ch nh xác
và kịp thời cho việc điều hành quá trình SXKD của DN. Hiện nay, hệ thống văn bản
pháp quy về kế toán và tổ chức công tác kế toán doanh nghiệp tại Việt Nam bao gồm
các chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán do Bộ Tài ch nh ban hành thông qua các quyết
định và thông tư hướng dẫn. Cho đến nay đã có 26 chuẩn mực kế toán được ban hành
và áp dụng ch nh thức. 26 chuẩn mực này dựa trên các chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS)
đã có từ cuối những năm 1970 và đầu những năm 2000. Bên cạnh đó, chế độ kế toán
doanh nghiệp được thay đổi từ Quyết định 1141-TC/QĐ/CĐKT về chế độ kế toán
doanh nghiệp do Bộ trưởng Bộ tài ch nh ban hành ngày 01/11/1995 cho đến Quyết định
15/2006/QĐ-BTC ban hành Chế độ Kế toán doanh nghiệp do Bộ trưởng Bộ Tài ch nh
ban hành ngày 20/03/2006và Quyết định 48/2006/QĐ-BTC ban hành Chế độ Kế
toán Doanh nghiệp nhỏ và vừa do Bộ trưởng Bộ Tài ch nh ban hành ngày 14/09/2006
và hiện nay là Thông tư 200/2014/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán Doanh nghiệp do
Bộ Tài ch nh ban hành ngày 22/12/2014 áp dụng từ 01/01/2015 và Thông
tư 133/2016/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa do Bộ trưởng
Bộ Tài ch nh ban hành ngày 26/08/2016 áp dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các
chuẩn mực kế toán đưa ra các nguyên tắc (Principles) hướng dẫn người hành nghề áp
dụng trong thực tiễn.
Tổ chức công tác kế toán là vấn đề đã được đề cập trong nhiều công trình khoa
học ở nhiều cấp độ như bài báo, nghiên cứu khoa học, luận văn, luận án, giáo trình…

Tuy nhiên, việc nghiên cứu, tìm ra giải pháp “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại
các công ty cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam” chưa được đề cập một cách đầy đủ,
có hệ thống với cách tiếp cận riêng cụ thể. Đề tài nghiên cứu không trùng lắp với những
đề tài khoa học, luận án, luận văn mà tác giả được biết. Cụ thể:
Qua nghiên cứu khảo sát cho thấy chưa có công trình nghiên cứu khoa học một
cách đầy đủ, cụ thể của nước ngoài nghiên cứu về đề tài này. Phần lớn mới chỉ là các
giáo trình mang t nh tổng quan chung như: Advanced Financial Accounting (1999) của
tác giả Richard E. Baker, Vandean C. Lembke, Thomas E. King; Advanced Accounting
12


(2000) của tác giả Edmund L. Jenkins; Advanced Accounting (2000) của nhóm tác giả
Floyd A. Beams, Joseph H. Anthony, Rpbin P. Clement, Suzanne H; Australian
Financial Accounting (2005) của tác giả Craig Deegan…
Các giáo trình, sách chuyên khảo trong nước hiện nay có các tài liệu liên quan
như: Kế toán doanh nghiệp trong xu thế hội nhập và phát triển – NXBLĐXH (2006); Kế
toán Công ty cổ phần và Công ty chứng khoán - TS. Phan Đức Dũng (2009), NXB
Thống kê Hà Nội; Giáo trình tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp - TS. Lưu
Đức Tuyên, TS Ngô Thị Thu Hồng, TS. Thái Bá Công, ThS. Đặng Thế Hưng (2011) NXB tài chính; Thực hành kế toán tài ch nh trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa –
PGS.TS Trần Văn Hợi và ThS. Nguyễn Thị Nga – (2018) NXB Tài ch nh; Tổ chức
công tác kế toán tại các doanh nghiệp trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin TS. Thái Bá Công, TS. Nguyễn Tuấn Anh – NXB Tài chính (2018)... Tuy nhiên, các
giáo trình cũng chỉ đề cập đến các vấn đề mang t nh khái quát.
Đối với các nghiên cứu ở cấp độ nghiên cứu khoa học, luận văn, luận án, hiện có
khá nhiều nghiên cứu về tổ chức công tác kế toán.
Từ trước năm 2000 đã có những công trình nghiên cứu khoa học ứng dụng vấn đề
lý luận vào thực tiễn và đã đạt được hiệu quả nhất định như đề tài "Tổ chức công tác kế
toán ở công ty Vật liệu chất đốt Việt Trì" của tác giả TS. Ngô Thế Chi làm chủ nhiệm
đã vận dụng lý luận vào xử lý vấn đề tổ chức công tác kế toán ở công ty này, đề tài đã
được Công ty triển khai thực hiện tốt, tạo điều kiện cho công tác kế toán của công ty
tăng thêm t nh hiệu quả. Sau thời gian này, đề tài "Tổ chức công tác kế toán tại công ty

Xây dựng 405
Thành phố Việt Trì” cũng được tác giả TS. Ngô Thế Chi cùng nhóm các thầy giáo
Trường Đại học Tài ch nh, Kế toán Hà Nội triển khai thực hiện cũng đem lại hiệu quả tốt
cho Công ty 405. Song, vẫn chưa khắc phục được vấn đề về tổ chức kế toán quản trị.
Cùng thời gian này tác giả TS. Ngô Thế Chi và TS. Vương Đình Huệ cũng triển khai
nghiên cứu đề tài " ổ c ức côn

c ế

n ạ

ên H ệ Đườn sắ

ệ

", đề tài đã

nghiên cứu lý luận về tổ chức công tác kế toán cho một đơn vị lớn, nhiều đơn vị phụ
thuộc và đã ứng dụng tốt cho Liên Hiệp này.
Năm 2004, nhóm tác giả Học viện Tài ch nh đã thực hiện đề tài:“X
n
ệ

ổ c ức côn

c ế

nd n n

ệ

e l ạ

n côn

ẹ, côn

dựn

ô

c nở

” do PGS, TS Đoàn Xuân Tiên chủ biên. Ngoài thực trạng vấn đề chuyển đổi

doanh nghiệp từ mô hình Liên hiệp x nghiệp sang mô hình Tổng công ty Nhà nước tiến
13


tới mô hình Tập đoàn kinh tế, đề tài tập trung nêu ra thực trạng tổ chức công tác kế toán
ở các Tổng công ty tại Việt Nam. Đề tài đã đóng góp một phần vô cùng quan trọng
trong việc xây dựng mô hình tổ chức công tác kế toán cho các doanh nghiệp theo loại
hình công ty mẹ - công ty con, đặc biệt trong việc tổ chức báo cáo tài ch nh và báo cáo
tài chính hợp nhất.
Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp
nhỏ và vừa nhằm tăng cường công tác quản trị doanh nghiệp” của TS. Ngô Thị Thu
Hồng (2007) đã hệ thống hóa được những nguyên tắc cơ bản về tổ chức công tác kế
toán doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thông qua khảo sát thực tiễn về tổ chức công tác kế toán
trong một số DNNVV thuộc các loại hình SXKD khác nhau, tác giả đã đề xuất được
một số giải pháp hoàn thiện về tổ chức công tác kế toán, song chỉ mới giới hạn đối với

DNNVV, chưa đi sâu nghiên cứu trong lĩnh vực kinh doanh thương mại, dịch vụ.
Giáo trình “Tổ chức công tác kế toán” của nhóm các tác giả PGS,TS Đoàn Xuân
Tiên, TS Nghiêm Thị Thà, Ths Nguyễn Thị Hồng Vân và NCS Đoàn Ngọc Lưu (2009)
hướng dẫn các công việc cần thực hiện khi tổ chức công tác kế toán với mục đ ch phục
vụ công tác giảng dạy và học tập loại hình đào tạo từ xa và được hỗ trợ qua các chương
trình trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam và trang web: www.hou.edu.vn. Ngoài những
vấn đề chung về tổ chức công tác kế toán ở các đơn vị, tài liệu đi sâu nghiên cứu tổ
chức bộ máy kế toán, tổ chức hệ thống chứng từ kế toán và công tác hạch toán ban đầu,
tổ chức hệ thống tài khoản và sổ kế toán, tổ chức hệ thống báo cáo kế toán và công tác
kiểm tra kế toán. Mỗi phần nội dung của tài liệu đều nêu rõ mục tiêu chung và mục tiêu
cụ thể mà người đọc sẽ có thể đạt được. Với việc giới thiệu nội dung khái quát, nội
dung cụ thể và kết luận với từng phần, tài liệu đã đưa các vấn đề lý thuyết về tổ chức
công tác kế toán đáp ứng được cơ bản mục tiêu của người học nhằm trang bị kiến thức
áp dụng vào thực tiễn tại các doanh nghiệp.
Giáo trình “Tổ chức công tác kế toán doanh nghiệp” do Ths Nguyễn Phước Bảo
Ấn (2012), Đại học Kinh tế thành phố Hồ Ch Minh đi sâu vào việc tổ chức công tác kế
toán trong các doanh nghiệp trong điều kiện tin học hóa từ tổ chức thu thập dữ liệu, xây
dựng quy trình lập và luân chuyển chứng từ kế toán tiếp cận theo chu trình kinh doanh,
tổ chức cung cấp thông tin trên các báo cáo kế toán, tổ chức bộ máy kế toán. Đứng trên
kh a cạnh nghiên cứu tổ chức công tác kế toán khi ứng dụng công nghệ thông tin, tài
liệu mổ xẻ các vấn đề liên quan tới mục đ ch, yêu cầu, các nhân tố ảnh hưởng, quy trình
14


và cách thức tổ chức công tác kế toán trong điều kiện tin học hóa, bao gồm một số nội
dung cơ bản như: tổ chức lựa chọn trang thiết bị và phân mềm kế toán dựa vào các
tiêu chuẩn đánh giá phần mềm kế toán, tổ chức cài đặt và sử dụng phần mềm kế toán,
phân quyền truy cập hệ thống...
Luận án tiến sĩ"Hoàn thiện tổ chức hạch toán kế toán trong các công ty cổ phần
ở Việt Nam" của TS. Đinh Thị Mai (2005) đã hệ thống hóa lý luận về tổ chức công tác

hạch toán kế toán ở các CTCP, đồng thời nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác hạch
toán kế toán trong các CTCP, qua đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện tổ chức hạch
toán kế toán tại đây.
Luận án tiến sĩ“Tổ chức công tác kế toán ở các Tập đoàn kinh tế Việt Nam theo
mô hình công ty mẹ - công ty con” của tác giả Nguyễn Tuấn Anh (2011) đã thực hiện
nghiên cứu về đặc điểm tổ chức quản lý, đặc điểm cơ chế tài ch nh của các tập
đoàn kinh tế Việt Nam theo mô hình công ty mẹ - công ty con cũng như những quy
định pháp lý cơ bản chi phối đến các nội dung tổ chức công tác kế toán ở các tập
đoàn kinh tế Việt Nam theo mô hình công ty mẹ - công ty con như: tổ chức bộ máy kế
toán; tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ kế toán; tổ chức vận dụng hệ thống tài
khoản kế toán; tổ chức vận dụng hình thức kế toán và hệ thống sổ kế toán; tổ chức
lập, phân t ch và công khai báo cáo kế toán; Tổ chức kiểm tra kế toán trong các tập
đoàn; Tổ chức trang bị, ứng dụng các phương tiện kỹ thuật xử lýthông tin kế toán. Tuy
nhiên đề tài mới đi sâu nghiên cứu tổ chức công tác kế toán chung cho các Tập đoàn
kinh tế ở Việt Nam mà chưa nghiên cứu sâu cho một Tập đoàn cụ thể nào.
Luận án tiến sĩ“Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp
thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam” của tác giả Trần Hải Long (2011) đã
phân t ch những lý luận cơ bản về Tập đoàn kinh tế, đặc điểm của các doanh nghiệp
thuộc Tập đoàn kinh tế ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán trong các doanh
nghiệp tuy nhiên luận án chưa chỉ rõ điểm khác biệt giữa tổ chức công tác kế toán
trong các doanh nghiệp thông thường so với các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn kinh tế
và chưa có những giải pháp cụ thể cho việc tổ chức lập báo cáo tài ch nh hợp nhất
cho Tập đoàn kinh tế.

15


Luận án tiến sĩ"Tổ chức công tác kế toán trong các công ty chứng khoán Việt
Nam" của TS. Nguyễn Mạnh Thiều (2011) đã đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế
toán trong các công ty chứng khoán Việt Nam, rút ra những ưu điểm và những hạn chế

16


trong tổ chức công tác kế toán của các công ty chứng khoán. Tuy nhiên, đề tài mới chỉ
giới hạn trong các công ty chứng khoán, chưa đi sâu nghiên cứu trong lĩnh vực kinh
doanh thương mại, dịch vụ.
Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các công ty cổ phần
sản xuất xi măng Việt Nam” của TS Ngô Thị Thu Hương (2012), đã hệ thống hóa và
phân t ch làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận về Công ty cổ phần; vai trò, tác dụng
và xu hướng phát triển của Công ty cổ phần; tổ chức công tác kếtoán trong các Công ty
cổ phần; vai trò của kế toán trong công tác quản lý; nhiệm vụ, nguyên tắc và nội dung
tổ chức công tác kế toán trong Công ty cổ phần. Thông qua khảo sát thực trạng về tổ
chức công tác kế toán ở các Công ty cổ phần sản xuất xi măng Việt Nam, đã đánh giá
xác thực, khách quan về thực trạng tổ chức công tác kế toán ở các công ty này trên
góc độ về Chế độ kế toán, tổ chức công tác Kế toán tài ch nh và công tác Kế toán quản
trị. Đã đề xuất giải pháp hoàn thiện cả về lý luận và thực tiễn cho việc tổ chức công tác
kế toán trong các Công ty cổ phần sản xuất Xi Măng Việt Nam và phân t ch những điều
kiện để thực hiện các giải pháp đề xuất, song chỉ mới giới hạn đối với các doanh
nghiệp thuộc ngành sản xuất xi măng, chưa đi sâu nghiên cứu trong các doanh nghiệp
tư vấn thiết kế.
Luận án tiến sĩ " ổ c ức côn
đ n Dầu

quốc

ệ

c ế

n

n c cd n n

ệ x

lắ

uộc ậ

” của TS. Nguyễn Quang Hưng (2013) đã hệ thống hóa và

phân t ch lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán doanh nghiệp sản xuất xây lắp.
Đồng thời, thông qua khảo sát thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong một số
doanh nghiệp xây lắp thuộc tập đoàn Dầu kh quốc gia Việt Nam, tác giả đã đề xuất
được một số giải pháp hoàn thiện về tổ chức công tác kế toán mang t nh khả thi. Tuy
nhiên, chỉ mới giới hạn đối với các doanh nghiệp thuộc tập đoàn Dầu kh quốc gia Việt
Nam, chưa đi sâu nghiên cứu trong lĩnh vực tư vấn thiết kế.
Luận án tiến sĩ“Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp
thuộc tập đoàn dệt may Việt Nam” của TS. Nguyễn Thị Minh Tuệ (2015) đã đánh giá
thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Dệt may và
cũng đưa ra các nhóm giải pháp hoàn thiện công tác này.
Luận án tiến sĩ“Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp
thương mại trên địa bàn Hà Nội” của TS. Ngô Văn Hậu (2016) đã đánh giá thực trạng
17


tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội, từ đó rút ra
những ưu điểm và những hạn chế trong tổ chức công tác kế toán của các doanh nghiệp
này.

18


Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong Tập đoàn công
nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam” của TS. Nguyễn Thị Nga (2017) đã nghiên cứu về
tổ chức công tác kế toán trong Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam trên
góc độ tập đoàn, từ đó rút ra những ưu điểm và những hạn chế trong tổ chức công tác
kế toán tại tập đoàn này.
Các công trình nghiên cứu khoa học, các luận án trên, tuy cùng hướng nghiên cứu
chung là tổ chức công tác kế toán tuy nhiên, các luận án này chỉ tập trung vào một đối
tượng là một doanh nghiệp hoặc một loại hình doanh nghiệp cụ thể, không trùng với
đối tượng nghiên cứu của đề tài về hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các công ty
cổ phần tư vấn thiết kế của Việt Nam.
3. Mục têu nghiên cứu của luận án
Hệ thống các thông tin sử dụng cho việc ra các quyết định quản lý có thể thu được
từ nhiều nguồn khác nhau, song thông tin kế toán đóng vai trò vô cùng quan trọng và là
bộ phận không thể thiếu của hệ thống thông tin quản lý. Tổ chức công tác kế toán tốt là
nền tảng cơ bản để có được những thông tin kế toán có chất lượng phục vụ cho nhu cầu
quản lý. Tổ chức công tác kế toán là một hệ thống các yếu tố cấu thành, gồm tổ chức bộ
máy kế toán, tổ chức vận dụng các phương pháp và kỹ thuật hạch toán kế toán, tổ chức
thực hiện các ch nh sách kinh tế - tài ch nh và kế toán, cùng với mối liên hệ và sự tác
động giữa các yếu tố đó nhằm phát huy tối đa chức năng của hệ thống.
Mục tiêu của luận án là hệ thống hóa các vấn đề cơ sở khoa học về tổ chức công
tác kế toán trong các doanh nghiệp, làm sáng tỏ đặc điểm của loại hình công ty cổ
phần trong lĩnh vực tư vấn thiết kế ảnh hưởng đến tổ chức công tác kế toán của các
doanh nghiệp. Từ khảo sát thực trạng tổ chức công tác kế toán trong các CTCP tư vấn
thiết kế của Việt Nam, luận án đưa ra những đánh giá về thực trạng đó, chỉ rõ nguyên
nhân của những hạn chế và đề xuất những giải pháp cơ bản hoàn thiện tổ chức công
tác kế toán trong các CTCP tư vấn thiết kế của Việt Nam.

4. Câu hỏi nghiên cứu
Đề đạt được mục tiêu nghiên cứu của Luận án. Luận án cần phân t ch các vấn đề
liên quan đến tổ chức công tác kế toán trong các CTCP tư vấn thiết kế nhằm trả lời các
câu hỏi sau:
(1) Tổ chức công tác kế toán trong các CTCP tư vấn thiết kế dựa trên cơ sở lý luận
nào?
19


(2)
Hệ
thốn
g kế
toán
hiện
hành
trong
các
CTCP
tư
vấn
thiết
kế
Việt
Nam
từ
thu

20

nhận, hệ thống hóa, kiểm tra, báo cáo và phân t ch các thông tin như thế nào?
(3) Những nhân tố nào chi phối đến việc tổ chức công tác kế toán trong các CTCP
tư vấn thiết kế Việt Nam.
(4) hoàn thiện những nội dung nào để tăng cường tổ chức công tác kế toán trong
các CTCP tư vấn thiết kế Việt Nam.
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
Đố ượn n

ên cứu c

luận n:

Luận án nghiên cứu tổ chức công tác kế toán trong các CTCP tư vấn thiết kế của
Việt Nam. Luận án không đi sâu nghiên cứu tổ chức công tác kế toán trong các doanh
nghiệp có vốn nước ngoài, không phải của Việt Nam.
ạ

n

ên cứu c

luận n:

Luận án nghiên cứu và thực hiện khảo sát thực tế tại các CTCP tư vấn thiết kế của
Việt Nam, cụ thể:
+ Về nội dung: Luận án nghiên cứu tổ chức công tác kế toán tài chính trong các
CTCP tư vấn thiết kế của Việt Nam, bao gồm lý luận cơ bản về tổ chức công tác kế toán
trong các doanh nghiệp nói chung, thực trạng tổ chức công tác trong các CTCP tư vấn
thiết kế của Việt Nam và đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán

trong các CTCP tư vấn thiết kế của Việt Nam. Luận án không đi sâu nghiên cứu tổ chức
công tác kế toán trên kh a cạnh kế toán quản trị.
+Về không gian: Luận án nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các
CTCP tư vấn thiết kế của Việt Nam .
+Về thời gian: Luận án tập trung nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác kế toán
tại các CTCP tư vấn thiết kế của Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2012 đến hết 2017
trong lĩnh vực đầu tư xây dựng công trình.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở

ươn

luận

Cơ sở phương pháp luận của đề tài luận án là phương pháp duy vật biện
chứng, dựa trên nền tảng từ nghiên cứu lý luận cơ sở đến hiện thực khách quan về tổ
chức công tác kế toán trong các CTCP tư vấn thiết kế của Việt Nam.
-

ươn

n

ên cứu

Để nghiên cứu tổ chức công tác kế toán trong các CTCP tư vấn thiết kế của Việt


Nam, tác giả đã sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau để thu
thập