skkn một số KINH NGHIỆM HÌNH THÀNH và PHÁT TRIỂN NĂNG lực CHO học SINH lớp 5

1
MỘT SỐ KINH NGHIỆM HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP 5/10
TRƯỜNG TIỂU HỌC TÂN PHONG B- NĂM HỌC 2017-2018
PHẦN MỞ ĐẦU
1/ Bối cảnh của giải pháp
Bác Hồ đã dạy : “Có tài mà không có đức là người vô dụng,
Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó.”
Thực tiễn, xây dựng, bảo vệ đất nước, lời dạy của Bác Hồ cho thấy việc
hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho thế hệ trẻ nói chung, cho học
sinh bậc Tiểu học nói riêng là hết sức cần thiết và quan trọng. Đó là trách nhiệm
của mỗi tổ chức xã hội, mọi người, mọi gia đình, trong đó trách nhiệm của giáo
viên chủ nhiệm ở bậc tiểu học là vô cùng quan trọng.
Quá trình dạy học cần coi trọng đồng thời cả hoạt động dạy học và hoạt
động trải nghiệm để hình thành và phát triển ở người học năng lực tư duy độc
lập, vận dụng tổng hợp và linh hoạt tri thức để giải quyết có hiệu quả các vấn đề
trong học tập và cuộc sống.Việc dạy học phát triển năng lực là phương pháp tích
tụ dần dần các yếu tố của phẩm chất và năng lực người học để chuyển hóa và
góp phần cho việc hình thành, phát triển nhân cách.
Các năng lực của học sinh tiểu học cần được hình thành và phát triển
trong quá trình học tập, rèn luyện, hoạt động trải nghiệm cuộc sống trong và
ngoài nhà trường gồm: Tự phục vụ, tự quản; giao tiếp, hợp tác; tự học và giải
quyết vấn đề: [1]
Nội dung đánh giá năng lực, phẩm chất trước đây chưa được quan tâm
đúng mức. Mặc dù có rất nhiều giáo viên cố gắng quan tâm rèn năng lực, phẩm
chất cho các em theo nhiều phương cách khác nhau, có nhiều giải pháp, tuy
nhiên do chương trình chủ yếu đưa thật nhiều tri thức khoa học vào nội dung cần
dạy, khiến cho người dạy chọn cách “truyền thụ một chiều” để trong thời gian
hạn chế vẫn chuyển tải được nhiều kiến thức đến người học. Một bộ phận giáo
viên do ngại soạn đổi mới, do ngại tổ chức cho học sinh học tập trải nghiệm,…,
nên vẫn chỉ quan tâm đến việc truyền đạt kiến thức lí thuyết, không tạo cơ hội

cho học sinh được phát triển, rèn năng lực thực sự. Điều này dẫn đến việc học
trở thành nặng nề, quá tải. [3]
Qua hồ sơ, có thể dễ nhận thấy cách ghi nhận xét của một số giáo viên
còn chung chung, chưa chỉ ra được những điểm mạnh, điểm yếu về năng lực để
từ đó có biện pháp giáo dục phù hợp. Khi dự giờ thăm lớp ở một số lớp, nhiều
giáo viên chưa chú ý rèn học sinh các nền nếp như: sắp xếp sách vở đồ dùng trên
bàn học,… còn làm thay, làm hộ học sinh, hoặc cho là những điều nhỏ nhặt nên
không chú ý nhắc nhở,…
Mặt khác, việc đánh giá năng lực đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cao hơn là
phải tổ chức những hoạt động dạy học và giáo dục tích cực để hình thành năng
lực theo mục tiêu đề ra, trong khi trang thiết bị tiên tiến còn hạn chế, …


2
2/ Lí do chọn giải pháp
Xã hội càng phát triển, con người càng phải hoàn thiện về mọi mặt, nhất
là năng lực. Năng lực của con người muốn được hình thành và phát triển cần bắt
đầu ngay từ khi mới sinh ra và đặc biệt là trong giai đoạn ngồi trên ghế nhà
trường. Có thể nói, việc hình thành và phát triển các năng lực cho thế hệ trẻ là
một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, cũng là một trong những nhiệm
vụ của ngành giáo dục nói chung, của nhà trường nói riêng cần phải thực hiện.
Đối với lứa tuổi học sinh tiểu học, đây là lứa tuổi đang được hình thành
nhân cách, nếu được định hướng đúng, hình thành đúng ngay từ đầu thì nhân
cách của các em sẽ được hình thành và phát triển đúng đắn, lành mạnh. Nếu
không được sửa chữa, uốn nắn kịp thời, khi nhân cách ấy đã được định hình thì
rất khó uốn nắn, sửa chữa lại.
Tuy nhiên việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh không chỉ
là đơn giản một sớm một chiều, hoặc như nhiều người nghĩ: “học sinh tiểu học
còn nhỏ, dễ dạy, có gì đâu mà phải lo…” Thực tế, chưa bao giờ xã hội lại xảy ra
nhiều vụ việc bạo lực học đường, học trò hỗn láo cãi lại, đánh, trả thù thầy cô

như hiện nay. Người lớn sống gấp, thờ ơ, thiếu trách nhiệm trước cuộc sống thì
trẻ em sẽ lạnh lùng, vô cảm trước mọi việc...
Một số HS chưa tự giác chấp hành nội quy lớp học; chưa cố gắng tự hoàn
thành công việc; chưa chuẩn bị đồ dùng học tập để phục vụ cho bài học; …HS
giao tiếp, hợp tác còn hạn chế: chưa mạnh dạn khi giao tiếp; trình bày còn lúng
túng; ngôn ngữ chưa phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng; ứng xử với bạn đôi
khi chưa thân thiện; … Nhiều học sinh học giỏi nhưng không biết ứng xử trong
cuộc sống, không biết làm ngay cả những công việc phục vụ cho chính bản thân
mình, …
Có một số ít học sinh còn nhút nhát, chưa mạnh dạn trong giao tiếp và
chia sẻ kết quả học tập với bạn, chưa tự tin khi tham gia hoạt động nhóm.
Nguyên nhân phần lớn do các em ở gia đình có khi suốt ngày làm bạn với bốn
bức tường và chiếc ti-vi, thậm chí là máy vi tính… Một số em có hoàn cảnh khó
khăn, không có điều kiện vật chất đầy đủ như các bạn bè khác trong lớp, không
vượt lên được hoàn cảnh sinh ra tự ti, co mình,...
Chính vì thế, tôi nghiên cứu sâu về các giải pháp hình thành và phát triển
năng lực cho học sinh lớp 5 trong năm học 2017-2018 nhằm thực hiện tốt nhiệm
vụ giáo dục toàn diện cho học sinh.
3/ Phạm vi đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: giải pháp hình thành và phát triển năng lực cho
học sinh lớp 5.
- Phạm vi nghiên cứu: lớp 5/10, năm học 2017- 2018, trường Tiểu học
Tân Phong B.
- Lĩnh vực nghiên cứu: Công tác chủ nhiệm lớp ở tiểu học.


3
4/ Mục đích nghiên cứu
* Những mâu thuẫn, những khó khăn cần giải quyết:
Năm học 2017-2018, tôi tiếp tục được phân công giảng dạy lớp 5. Mặc dù

trong lớp có nhiều học sinh ngoan, năng lực tốt, song vẫn còn một số học sinh
chấp hành chưa tốt nội quy của trường lớp, chưa tự giác hoàn thành các
nhiệm vụ trong học tập, chưa chuẩn bị bài trước khi đến lớp. Cụ thể:
- Học sinh nhận thức chậm, khả năng tự học, tự giải quyết vấn đề còn hạn
chế, khi học cần nhiều sự giúp đỡ của bạn và thầy cô, do gia đình không kèm
các em đó học ở nhà, em đó có lỗ hổng về kiến thức nên cảm thấy chán nản, lười
không chuẩn bị bài: Mạnh Dũng, Nguyễn Khoa, Thái Tài,…
- Một số em ý thức tự quản, tự phục vụ chưa cao đi học về là vứt sách vở
lung tung, đến lớp thì thường xuyên quên sách vở, quên đồ dùng học tập: Thanh
Nguyên, Nguyễn Khoa,…
- Có vài em còn rụt rè nhút nhát khi giao tiếp với thầy cô và người lạ:
Khánh Ly, Kiều Thư, Trí Dũng…
- Một số em chưa biết làm hoặc ngại làm các việc như vệ sinh lớp học,
tưới cây, nhặt rau, rửa ấm chén -Do ở nhà được nuông chiều: Quỳnh Hương,
Khang.
- Em Mạnh Dũng có hoàn cảnh khó khăn, nhà ở mãi Hố Nai, bố mẹ đi
làm ăn xa nên phải ở với bà, tuy gần trường nhưng bà đã già yếu nên thiếu sự
quan tâm sâu sát của gia đình. Em Trung Kiên nhà nghèo, thiếu thốn, …
- Nhuyên nhân học sinh chưa có ý thức tự quản, tự phục vụ và không biết
làm những việc đơn giản phù hợp với khả năng của các em là do gia đình nuông
chiều không khiến các em làm bất kể việc gì và các việc đó đều do ông bà, bố
mẹ thường làm thay, làm hộ hoặc trẻ có những tính xấu mà bản thân gia đình
chưa giáo dục được…
* Mục đích nghiên cứu:
- Nghiên cứu sâu về các giải pháp hình thành và phát triển năng lực cho
học sinh lớp 5 nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục toàn diện cho học sinh.
- Chia sẻ những giải pháp đã thực hiện để cùng đồng nghiệp suy ngẫm về
kinh nghiệm hình thành và phát triển năng lực cho học sinh lớp 5 nói riêng, công
tác chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học nói chung.
PHẦN NỘI DUNG

I/ THỰC TRẠNG CỦA GIẢI PHÁP ĐÃ BIẾT, ĐÃ CÓ
1/ Phối hợp với các lực lượng giáo dục.
Đặc điểm của học sinh tiểu học là mau nhớ nhanh quên, vì vậy việc rèn
luyện cho các em ý thức tự quản, tự phục vụ cần được làm thường xuyên, liên
tục ở mọi nơi, mọi lúc. Ngoài sự giáo dục của thầy cô ở lớp, việc cha mẹ giúp


4
đỡ rèn luyện ở nhà là một việc quan trọng. Vì vậy, ngay buổi họp đầu tiên của
năm học tôi đã trao đổi rất kĩ tầm quan trọng của việc hình thành và phát triển
năng lực cho học sinh. Tôi trình bày cách đánh giá học sinh, các kế hoạch hoạt
động trải nghiệm sáng tạo tới cha mẹ học sinh để họ cùng phối hợp thống nhất
với giáo viên.
Trong buổi họp đầu năm, tôi triển khai kĩ các Thông tư Bộ Giáo dục &
Đào tạo Quy định đánh giá học sinh tiểu học cho phụ huynh, trong đó nhấn
mạnh nội dung đánh giá việc hình thành và phát triển năng lực của học sinh để
họ biết con em mình cần rèn luyện những năng lực nào.
Sau đó thường xuyên gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học
tập, sinh hoạt ở nhà của học sinh như vệ sinh thân thể, ăn, mặc... Trao đổi với
phụ huynh một số việc phục vụ cho học tập như chuẩn bị đồ dùng học tập ở lớp,
ở nhà, cách bố trí thời gian học tập ở lớp cũng như ở nhà... Khuyến khích cha mẹ
tham gia nhận xét, hướng dẫn, giúp đỡ con em mình để bổ sung hoặc theo sát sự
tiến bộ, hoặc chậm tiến của con em họ.
Vào đầu năm học tôi cho mỗi học sinh chuẩn bị một quyển tập để ghi
chép, trao đổi giữa giáo viên và phụ huynh học sinh.
Tôi cũng tích cực phối hợp với Chi đoàn, Tổng phụ trách Đội tổ chức các
hoạt động chung cho học sinh theo khối lớp hay toàn trường, ví dụ như các buổi
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, ngoại khoá, hát múa sân trường, …
Vào giờ sinh hoạt lớp cuối tuần, tôi thường tổ chức cho học sinh tự đánh
giá và đánh giá các bạn theo nhóm, theo tổ.

Tôi cùng phụ huynh học sinh phối hợp thực hiện giáo dục con em họ ở
nhà và trường, đồng thời luôn có sự thông tin kịp thời giữa giáo viên chủ nhiệm
và phụ huynh về biểu hiện năng lực của các em.
Một số ưu điểm, thuận lợi khi thực hiện giải pháp:
- Được sự chỉ đạo sâu sắc của Ban giám hiệu nhà trường, sự kết hợp, hỗ
trợ kịp thời của Chi đoàn, Tổng phụ trách Đội, của giáo viên bộ môn, quan tâm
từ phía phụ huynh.
Nhà trường luôn quan tâm tạo điều kiện cho các lớp có đầy đủ bàn ghế
khang trang, phòng học thoáng mát, nhà vệ sinh sạch sẽ,… từ đó giúp đa số học
sinh tự phục vụ, tự quản, hợp tác tốt hơn.
- Trường cũng tổ chức các cuộc thi nhân ngày lễ lớn, tham quan dã ngoại,
…giúp cho học sinh có cơ hội rèn sự tự quản, tự phục vụ, giao tiếp, hợp tác…
- Việc phối hợp với cha mẹ học sinh không chỉ giúp giáo viên có thêm
nguồn thông tin bổ ích khi đánh giá các năng lực mà còn gắn kết trách nhiệm
giữa nhà trường và gia đình.
- Nhiều học sinh đã nắm được các yêu cầu, chỉ báo về năng lực cần rèn
luyện và thực hiện tốt.


5
Một số nhược điểm, khó khăn khi thực hiện giải pháp:
- Các chỉ báo khá nhiều nên học sinh hay quên, dễ vi phạm. Khi nhận xét
bạn cuối tuần thường nhận xét chung chung hoặc không biết nhận xét gì.
- Mặc dù cuối tuần giáo viên chủ nhiệm đã đánh giá cụ thể và yêu cầu học
sinh ghi trong vở dặn dò, mang về cho cha mẹ xem, nhưng nhiều học sinh quên
hoặc giấu cha mẹ,… nên đôi lúc các em vẫn vi phạm tiếp như quên sách vở,
đồng phục, tự học chưa hiệu quả,…
- Nhiều phụ huynh do làm việc bận bịu không có thời gian rảnh, hoặc chủ
quan giao hết việc giáo dục cho cô, công việc nhiều nên ít hoặc quên kiểm tra vở
dặn dò hằng ngày để xem con em trong ngày đã làm tốt/ chưa tốt điều gì,..., nên

nhiều em vẫn chưa thực hiện tốt…
2/ Đổi mới phương pháp dạy học để rèn năng lực tự học và giải quyết vấn
đề
Để làm được điều này, tôi nghiên cứu nắm vững nội dung cơ bản chương
trình của lớp học, cấp học; mạnh dạn đổi mới cách thiết kế và tổ chức lớp học,
thường xuyên thực hiện các hoạt động thực hành, chuyển quá trình thuyết giảng
một cách hình thức, áp đặt của cô thành quá trình tự học, tự tìm tòi, khám phá
của trò.
Tôi cố gắng vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp dạy học lấy
học sinh làm trung tâm, các kĩ thuật dạy học tích cực: Khăn trải bàn, Sơ đồ tư
duy, Nhó, Công đoạn, Xoay ổ bi,... Đây là các phương pháp, kĩ thuật dạy học
tương đối dễ áp dụng ở tiểu học, không đòi hỏi phải đầu tư nhiều phương tiện,
đồ dùng học tập, song lại là cơ hội tốt để các em rèn tính hợp tác, kĩ năng chia
sẻ, lắng nghe, óc tư duy, kĩ năng ra quyết định.
Trong quá trình dạy học trên lớp, tôi thường thực hiện theo trình tự:
- Gợi ý để học sinh nắm được mục tiêu nhiệm vụ học tập, tự chăm chỉ
thực hiện nhiệm vụ học tập.
- Học sinh trong nhóm trao đổi bài, kiểm tra cho nhau, nói cho nhau kết
quả, cách làm của mình.
- Báo cáo kết quả học tập trước lớp để bạn và cô nhận xét, từ đó rút kinh
nghiệm thực hiện nhiệm vụ mới tốt hơn.
Trong khi học sinh học, tôi chọn vị trí thích hợp quan sát thái độ, cử chỉ
nét mặt để phát hiện em nào gặp khó khăn, kịp thời có biện pháp giúp đỡ.
Ví dụ: Nhìn dáng ngồi, tay cầm bút viết không tự tin, là biết ngay em đó
tiếp thu bài không nhanh bằng các bạn nên không hiểu, điệu bộ viết không tự
tin, lúng túng khi làm bài. Tôi ân cần hướng dẫn thêm cho các em hoặc nhờ các
bạn học nhanh hơn ngồi bên nêu gợi ý thêm cho bạn hiểu, …
Nếu có bài khó với đa số học sinh, tôi hướng dẫn chung với cả lớp. Để
học sinh thuận lợi trong trao đổi, tương tác, thỉnh thoảng tôi cho kê bàn ghế theo
nhóm, học sinh ngồi đối diện với nhau. Thường xuyên quan sát, theo dõi cá

6
nhân học sinh, nhóm học sinh trong quá trình học tập để có nhận định, động viên
hoặc gợi ý, hỗ trợ kịp thời đối với từng việc làm, từng nhiệm vụ của mỗi cá nhân
hoặc của cả nhóm học sinh.
Đồng thời tôi còn quan sát từng học sinh để kịp thời đưa ra những nhận
định về một số biểu hiện năng lực của học sinh, từ đó, động viên, khích lệ, giúp
các em khắc phục khó khăn, phát huy ưu điểm và các tố chất riêng, sửa chữa
khuyết điểm để ngày càng tiến bộ.
Đối với học sinh nhận thức chậm, khả năng tự học, tự giải quyết vấn đề
còn hạn chế, tôi đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời
được nhằm tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em. Thường xuyên kiểm tra
các em trong quá trình học và hoạt động. Tổ chức cho học sinh học theo nhóm
để học sinh học tốt giúp đỡ bạn tiến bộ, kể cả các nhóm tham quan, hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp như làm thiệp, …
Một số ưu điểm, thuận lợi khi thực hiện giải pháp trên:
- Các cấp lãnh đạo từ Sở, Phòng Giáo dục- Đào tạo đến nhà trường liên
tục tổ chức các đợt tập huấn các cấp về đổi mới phương pháp giảng dạy, bản
thân cũng được tham gia nhiều cấp.
- Có nhiều nguồn tư liệu tham khảo trên các trang Web, tạp chí,…
- Trường có một số phòng được trang bị bảng tương tác, có máy chiếu,
giáo viên thư viện, thiết bị nhiệt tình hỗ trợ giáo viên về trang thiết bị, tài liệu
tham khảo, …
- Lãnh đạo nhà trường rất quan tâm đến vấn đề làm thêm đồ dùng dạy
học, thường xuyên khuyến khích các tổ khôi chuyên môn làm thêm đồ dùng dạy
học dự thi chương trình 6- cấp tỉnh, sử dụng hằng ngày.
Một số nhược điểm, khó khăn khi thực hiện giải pháp:
* Nhược điểm
- Máy chiếu đã gần hết hạn sử dụng, ít máy trong khi trường rất nhiều lớp,

nên không sử dụng thường xuyên được.
- Bàn ghế chật chội khó thay đổi hình thức nhóm học.
II/ NỘI DUNG SÁNG KIẾN
1. Mô tả các giải pháp:
1.1/ Giải pháp 1: Huy động sự tham gia tích cực của các lực lượng giáo dục
khác
- Không phải học sinh nào cũng nhớ hết nội dung năng lực cần rèn luyện,
nhất là sau ba tháng nghỉ hè. Vì thế, ngay từ đầu năm học, căn cứ vào 3 tiêu chí
cơ bản của phần năng lực, tôi soạn một số chỉ báo hành vi để các em nhớ và
phấn đấu. Đồng thời cho in thành bảng để treo trong lớp học, hàng ngày các em
đều tự đọc và tự đánh giá xem nội dung nào đã đạt, nội dung nào cần rèn luyện
thêm, hoặc nhắc nhở các bạn cùng thi đua, …


7
Ngoài ra tôi cũng in cho mỗi phụ huynh một bản để phụ huynh nắm bắt
nội dung, hướng dẫn họ cho con em dán ở ngay góc học tập, hàng ngày các em
ngồi học sẽ đọc và ghi nhớ, thực hiện thường xuyên. Vì thế, 100% học sinh
trong lớp đã thuộc các chỉ báo, biết cần biểu hiện gì về năng lực, đồng thời các
em cũng luôn thi đua sôi nổi để thực hiện tốt.
Phiếu này cũng được in ra đề phụ huynh cùng con em tự tích vào cuối mỗi
tháng, từ đó các em có hướng rèn luyện tiếp.
- Với tâm niệm rèn cho học sinh từ những cái nhỏ nhất, tôi chỉ dẫn nhắc nhở
các em thường xuyên: từ tự vệ sinh cá nhân đến vệ sinh cá nhân sạch sẽ, từ cách
đánh răng, rửa mặt; cách mặc quần áo, kể cả áo khoác suốt cả buổi học nóng
nực, chuẩn bị đồ dùng học tập đến việc xếp đồ dùng học tập gọn gàng, ngăn
nắp; cách bố trí thời gian học tập ở lớp cũng như ở nhà sao cho phù hợp, không
để chai nước trên bàn học, không uống nước vặt trong giờ học, không để chiếc
cặp to đùng ở ghế hết chỗ ngồi, chỉ để đồ dùng học tập cần thiết trên bàn cho
từng môn học, …

- Lập nhóm Zalo của các phụ huynh trong lớp để trao đổi kịp thời các
thông báo, hình ảnh, video, các hoạt động của học sinh giúp cho việc học tập,
rèn luyện vui chơi của học sinh không trở nên xa lạ, mơ hồ với phụ huynh. Vì họ
có thể mệt mỏi nên quên không kiểm tra sách vở của con vào mỗi tối, nhưng
điện thoại thì hầu hết họ đều sử dụng.

Giúp cha mẹ học sinh có thói quen quan tâm: “Ở trường hôm nay có gì
vui không?”; “Hôm nay con tham gia học tập thế nào?”; “Con có giúp đỡ bạn
được việc gì không?”; “Ở trường con tự làm hết bài chứ ?”...


8
Khi tổ chức hoạt động trải nghiệm, tôi cùng phụ huynh lựa chọn những
nội dung để học sinh cả lớp được tham gia; khuyến khích, động viên và tạo cơ
hội để các em được tham gia bàn bạc từ khâu chuẩn bị đến khâu thực hiện và có
tổng kết đánh giá sau mỗi hoạt động.
Ví dụ: Đầu tháng 4/2018, tôi cùng Ban đại diện Chi hội gửi thư ngỏ thông
báo cụ thể kế hoạch tổ chức chuyến dã ngoại Vườn Xoài- Biên Hoà- Nhờ chu
đáo mà ngày đó học sinh cả lớp tham gia, có thêm 8-9 phụ huynh hỗ trợ rất chu
đáo.
BAN ĐẠI DIỆN CMHS LỚP 5/10
THƯ NGỎ
(V/v tổ chức cho học sinh đi tham quan Khu du lịch Vườn Xoài- TP Biên Hoà)
Kính gửi quý phụ huynh lớp 5/10!
Được sự đồng ý của hiệu trưởng nhà trường;
Thực hiện nguyện vọng của PHHS trong cuộc họp cuối học kì I;
Với mục đích để các cháu HS trải nghiệm thực tế, qua đó có thêm những kiến thức, sự hiểu
biết, rèn luyện những kĩ năng mềm, đề cao tinh thần đoàn kết, giúp các cháu thư giãn sau những
ngày học. Đồng thời để các cháu lưu lại kỉ niệm lớp cuối cấp.
Chi hội CMHS lớp 5/10 tổ chức cho HS của lớp đi tham quan như sau:

1. Thời gian: 1 ngày, 21 tháng 4 năm 2018 (Thứ bảy)
(Thời gian đi- về cụ thể sẽ thông báo sau).
2. Ban tổ chức: Ban đại diện Chi hội, giáo viên chủ nhiệm lớp.
2. Kinh phí tham gia: Vé vào cổng gần 100 000/ đồng/ vé: Phụ huynh bạn Thành An đã
liên hệ xin được miễn phí vé vào cổng, vé tắm hồ bơi cho các cháu và cả phụ huynh đi theo!!!
- Tiền ăn trưa và thuê xe ô tô: Trích từ quỹ Chi hội và Mạnh Thường Quân của lớp.
Vậy Chi hội lớp thông báo và kính mời phụ huynh đăng kí cho các cháu đi tham quan Chi
hội CMHS lớp rất mong nhận được sự ủng hộ và cho các cháu tham gia nhiệt tình từ phía các bậc
phụ huynh! Trân trọng cảm ơn!
Đăng kí HS đi:
Cha/ mẹ đi kèm:
Không đi:
(Xin gửi lại phiếu này trước 12/4/2018)

PHHS kí tên

1.2/ Giải pháp 2: Hình thành và phát triển năng lực tự phục vụ, tự quản
của học sinh thông qua việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm
Ngay đầu năm, tôi hướng dẫn các em sắp xếp gọn gàng trên mặt bàn học,
ngăn bàn, cặp sách, nước uống, rồi cho các em tự ngắm lại thành quả.
Trong một số tiết sinh hoạt lớp, tôi thường cho học sinh “sắm vai”, xử lí
tình huống, ví dụ: “Biết từ chối, nói không với chất gây nghiện”, …; hoặc kể
chuyện những tấm gương tốt trong việc giúp đỡ mọi người, những mẩu chuyện
về những học sinh có năng lực tự thực hiện nhiệm vụ học tập, biết tìm kiếm sự
trợ giúp kịp thời của bạn bè, thầy cô hoặc người lớn khi gặp khó khăn.
Với những chủ đề trên, các em trao đổi, thảo luận sôi nổi, được phép trình
bày quan điểm riêng của mình về chủ đề đó. Giờ sinh hoạt trở nên hấp dẫn,
hứng thú và qua đó, giáo viên chủ nhiệm nắm bắt được suy nghĩ và hành động
của học sinh trên cơ sở đó có biện pháp giáo dục cho phù hợp.

9

Ví dụ: Các em Khánh Ly, Gia Huy, Cao Nhân đầu năm học thường làm
bài rất chậm, nhút nhát, hầu như không trao đổi ý kiến trong nhóm bao giờ. Tôi
đã gợi ý cho em, nhắc nhở các bạn trong nhóm đặt câu hỏi để bạn nêu ý kiến,
hoặc “nhường” những phần dễ trả lời để bạn nêu trước, …
Hoặc em Trí Dũng, thường không tự nói lên suy nghĩ, yêu cầu, thắc mắc
của mình mà hay nhờ bạn kế bên nói, hoặc em Bùi Đạt tự động nói giùm bạn.
Biết vậy nên tôi thường chủ động hỏi em trước,. Tôi nói: “Cô muốn nghe con
nói, con tự nói đi!”, nhắc em bên cạnh không nói giùm: “Phải để bạn tự nói
chứ sao lại nói giùm bạn?”. Sau này, em đã mạnh dạn hơn trước nhiều, những
học sinh nhanh miệng hơn cũng bỏ tật nói giùm bạn.
Phối hợp với Tổng phụ trách Đội tổ chức các hoạt động chung cho học
sinh theo khối lớp hay toàn trường. Những hoạt động này huy động sự tham gia
của phụ huynh để họ thêm hiểu và có những ý kiến đóng góp sát thực trong việc
đánh giá học sinh. Tổ chức các hoạt động tập thể thường xuyên mang tính vừa
sức để các em được hoạt động, vui chơi nhằm cải thiện tâm lí, tăng khả năng vận
động.
Tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm hình thành cho học sinh
những năng lực cần thiết nhằm phát triển khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân
trong tập thể. Thường xuyên trao đổi, trò chuyện với học sinh trong giờ học
cũng như ngoài giờ lên lớp nhằm tạo cơ hội giao tiếp cho học sinh. Thông qua
đó rèn các kĩ năng giao tiếp cơ bản như: biết chào hỏi thầy giáo, cô giáo, khách
đến trường, đến nhà và người lớn tuổi, biết nói lời cảm ơn và xin lỗi, … một
cách khéo léo, tự nhiên, không khiến học sinh cảm thấy đang phải học.


10

Tập làm heo đất tại Nông trại vui vẻ

Học sinh ngoại khoá ở Vườn Xoài- Phụ huynh lớp 5/10 tổ chức
Khi tiến hành tổng kết, đánh giá, tôi hướng dẫn để học sinh tự nêu nhận
xét, tự đánh giá việc tham gia của bản thân, của các bạn, bình chọn các bạn, các
nhóm thực hiện tốt… bằng cách cho học sinh làm phiếu hỏi để các em tự nhận
xét, nhận xét bạn, nêu sự mong muốn đối với cha mẹ, rồi phát cho phụ huynh
vào các buổi họp.... (Có em ghi: “Con mong em mau lớn, mẹ có việc làm để mẹ
đỡ khổ.”, “Con mong mẹ đừng cáu với con.”, ...) Nhiều phụ huynh vừa đọc vừa
rơm rớm nước mắt, đa số rất ngạc nhiên, họ nói: “Tôi không ngờ là con lại
mong như thế, chắc mình phải xem lại mình.”, ...


11
*Tôi mạnh dạn giao cho cán sự lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp, duy trì
tổ chức sinh hoạt lớp, tự tham gia các giờ chào cờ đầu tuần; khuyến khích các
em tích cực tham gia trang trí lớp, tự tổ chức các hoạt động vui chơi, không làm
thay, làm hộ học sinh.
2. Những ưu, nhược điểm của giải pháp mới
2.1/ Giải pháp “Huy động sự tham gia tích cực của các lực lượng giáo dục
khác”:
* Ưu điểm:
- Qua thực hiện tôi đã nhận được nhiều thông tin phản hồi của phụ huynh,
nhờ đó mà tôi nhắc nhở, uốn nắn các em kịp thời và nhanh chóng.
- Việc sử dụng nhóm Zalo giúp phụ huynh biết nhiều thông tin kịp thời
hơn, từ đó động viên những biểu hiện tốt, nhắc nhở những lỗi vi phạm của con
em mình kịp thời hơn.
- Ban đại diện Cha mẹ học sinh của lớp và hầu hết phụ huynh nhiệt tình
tham gia hoạt động của lớp vì họ được thông tin đầy đủ, sinh động bằng hình
ảnh, clip về các hoạt động học tập- vui chơi của con em.

* Nhược điểm, nguyên nhân, phương hướng khắc phục:
Cá biệt có phụ huynh không dùng Zalo nên phải thông tin riêng bằng gọi
điện, nhắn tin.
2.2/ Giải pháp “Hình thành và phát triển năng lực tự phục vụ, tự quản của
học sinh thông qua việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm”:
* Ưu điểm, thuận lợi:
- Nhờ tổ chức các hoạt động trải nghiệm, trong đó cô giáo đóng vai trò là
người tư vấn giúp đỡ, thực sự đẩy hoạt động về phía học sinh, giúp học sinh có
cơ hội bộc lộ khả năng bản thân, hình thành được ở các em năng lực phán đoán,
óc tổ chức, năng lực tổng kết đánh giá cũng như năng lực tự quản, tự phục vụ,
tinh thần hợp tác chia sẻ, mạnh dạn trong giao tiếp, giúp bạn rèn luyện cùng
năng lực cá nhân.
Ví dụ như sự hào hứng tự chuẩn bị đồ dùng cá nhân phù hợp cho buổi
hoạt động, sự chu đáo từng chút trong công tác chuẩn bị chung, tự giải quyết
hoặc cùng nhau giải quyết vấn đề.
- Trong các hoạt động đó, khoảng cách nhanh- chậm giữa các em được
xoá mờ, không phân biệt bạn giỏi- tôi dở, tăng thêm tình đoàn kết, năng lực hợp
tác trong làm việc nhóm.
* Nhược điểm, nguyên nhân:
- Các hội thi do trường, Đội tổ chức nhân ngày lễ lớn đa phần chỉ dành
cho một nhóm học sinh thi, nên nhiều em vẫn “đứng bên lề”, chưa có cơ hội hợp
tác, giao tiếp trong một hoạt động lớn quy mô toàn trường.


12
Trong các hoạt động trải nghiệm cấp trường, học sinh mới chỉ tham gia
vào khâu thực hiện với một số lượng nhỏ học sinh, còn đa số chưa được tham
gia từ khâu chuẩn bị, dự đoán các tình huống nảy sinh và chưa có kết luận đánh
giá về hoạt động đó.
Nguyên nhân chủ yếu do thời gian, không gian hạn hẹp trong khi học sinh

của trường rất đông. Khối 5 có hơn 400 em, trong khi hội trường chỉ có khoảng
200 chỗ ngồi,…
- Lớp tự tổ chức dã ngoại không nhiều do lo ngại về vấn đề an toàn cho
học sinh khi di chuyển, kinh phí hạn chế,…
* Hướng khắc phục:
- Trường, Đội nên giảm các hội thi mang tính chọn học sinh nổi trội, mà
nên tạo điều kiện để tổ khối phối hợp tổ chức các hoạt động chung cho học sinh
đều tham gia, chọn những hoạt động đơn giản nhưng vui, sao cho học sinh đều
tham gia phù hợp khả năng các em.
Ví dụ tổ chức ngày hội trò chơi dân gian: Bố trí nhiều khu vực chơi, giáo
viên chia thành nhiều nhóm phụ trách, đồng loạt tiến hành, học sinh được tự do
tìm trò chơi mà mình yêu thích, đơn giản như ném bóng vào rổ/ sọt, chuyền
bóng bay, đi cà kheo chế từ ống lon, ném vòng cổ chai, vẽ tranh, làm thiệp, …
Phần thưởng cho người thắng cuộc đơn giản là cái kẹo, chiếc bánh nho nhỏ,
không thì chỉ cần được chơi, được chiến thắng bản thân các em cũng đã vui rồi,
…
- Bản thân tích cực tham mưu, phối hợp tốt với phụ huynh để cùng tổ
chức chu đáo cho học sinh có nhiều buổi hoạt động ngoại khoá hơn.
3. Đánh giá về sáng kiến được tạo ra
a/ Tính mới
Đây là một đề tài không mới đối với công tác chủ nhiệm, chỉ là đổi mới
một phần giải pháp đã có, đó là:
- Gửi phiếu đánh giá biểu hiện về năng lực cho phụ huynh, học sinh.
- Cho học sinh làm phiếu hỏi cuối mỗi tháng để các em tự nhận xét, nhận
xét bạn, nêu sự mong muốn đối với cha mẹ, rồi phát cho phụ huynh vào các buổi
họp...
- Thực hiện đúng vai trò tư vấn trong các hoạt động học tập trên lớp và
ngoại khoá.
b/ Hiệu quả áp dụng
Qua quá trình thực hiện các biện pháp nêu trên vào việc hình thành và

phát triển năng lực cho học sinh trong lớp 5/10, tôi thấy học sinh có chuyển biến
rõ rệt, có ý thức cao trong học tập và rèn luyện, biểu hiện cụ thể như sau:
- Xác định được mục đích học tập tự giác chấp hành nội quy lớp học; cố
gắng tự hoàn thành công việc được giao đúng hẹn; chủ động thực hiện các
nhiệm vụ học tập; chuẩn bị tốt đồ dùng học tập để phục vụ cho bài học; …


13
- Luôn giúp đỡ nhau cùng học tập tiến bộ. Biết tự đánh giá, nhận xét kết
quả học tập của bạn. Mạnh dạn trao đổi ý kiến, ứng xử thân thiện với bạn bè,
thầy cô giáo; … Nhiều học sinh phát hiện tình huống mới liên quan đến bài học
rất nhanh nhạy và tìm ra cách giải quyết tốt: Bảo Hân, Bảo Trí, Thuỳ An, Đức
Dương,…
- Đầu năm học trong lớp còn một số học sinh chưa thật sự tự giác trong
học tập, học chưa đều, chưa mạnh dạn trong khi làm việc trong nhóm, tham gia
các hoạt động còn chậm, hay ỷ lại vào bạn khác: ……………
- Các em biết chia sẻ với mọi người, sử dụng ngôn ngữ đúng mực trong
giao tiếp. Biết tìm kiếm sự trợ giúp của người lớn khi gặp khó khăn.
100% học sinh biết giữ vệ sinh cá nhân, giữ sạch đẹp trường lớp, tích cực
tham gia các hoạt động, phong trào học tập, lao động và hoạt động nghệ thuật,
thể thao ở trường …
- Học sinh đã biết tự giác làm nhiều việc: sắp xếp sách vở đồ dùng ngăn
nắp; xếp bàn ghế, vệ sinh lớp học gọn gàng sạch sẽ. Khi tham gia hoạt động tập
thể, nhiều em mạnh dạn, nói rõ ràng, mạch lạc.
- Trong các hoạt động tập thể, các em biết nhận làm việc vừa sức mình,
không ỷ lại vào bạn. Điển hình như em Mạnh Dũng, Thanh Nguyên, đầu năm
thường xuyên không học bài và quên dụng cụ học tập ở nhà, trong giờ học
không hợp tác với bạn khi thảo luận nhóm, nhưng sau những lần sinh hoạt tập
thể tôi thấy các em tiến bộ rất nhiều.

Thanh Nguyên đang điều khiển nhóm

Tham quan vườn Xoài- 5-6 em/ nhóm

- Qua việc sinh hoạt tập thể, học sinh trước đây vốn rụt rè, nhút nhát,
nhiều em khi giáo viên hỏi mãi vẫn không trả lời, hoặc không biết ứng xử giao
tiếp với bạn bè, nay đã có những hành vi ứng xử tốt hơn và tiến bộ rõ rệt.
Ví dụ em Trí Dũng rất ít khi tự nêu ý kiến, cô hỏi cũng ít nói, trong khi
Bùi Đạt ngồi kế bên lại nhanh miệng hơn, toàn giành nói giùm,... Sau này em Trí
Dũng đã tiến bộ hẳn


14
Đặc biệt hơn nữa là em Khánh Ly, hay lí nhí trong miệng chẳng nghe
được gì, gặng thêm là khóc (Có biệt danh “Bé khóc” từ lớp 1!). Nhưng qua giai
đoạn đầu năm học, được tôi nhẹ nhàng động viên, em tiến bộ rất nhiều, đã nói to
trong những lần sinh hoạt tập thể, đồng thời cũng mạnh dạn trong giao tiếp với
các bạn và các cô, biết lo lắng cho công việc chung của lớp, …
Với quan niệm “rèn năng lực song song với dạy kiến thức”, việc giúp học
sinh hình thành và phát triển về năng lực làm cho tôi cảm thấy say sưa, hứng
thú, luôn chuẩn bị đồ dùng dạy học kĩ lưỡng và cố gắng tìm tòi các hình thức
dạy học sinh động trong các tiết dạy.
Học sinh có điều kiện để học tập tốt và thấy được niềm vui khi đến
trường, được bộc lộ những suy nghĩ và việc làm của mình trước cô giáo và các
bạn. Tình bạn, tính cộng đồng trong tập thể lớp được xây dựng và củng cố bền
vững, các em có điều kiện nuôi dưỡng những ước mơ đẹp về mái trường, về
thầy cô và bạn bè. Từ đó, chất lượng học tập của học sinh cũng được nâng lên,
các em luôn chủ động trong việc học tập và rèn luyện.
- Chất lượng cuối năm:
+ Duy trì sĩ số: 100%. Hoàn thành chương trình tiểu học: 100%.

+ HS tham gia các hoạt động ngoại khoá, Đoàn- Đội đầy đủ, nhiệt tình,
nhất là đội nghi thức, phụ trách Sao.
Lớp đạt 3 giải Nhất, 1 giải Nhì, 1 giải Khuyến khích trong các hội thi
chào mừng ngày 20/11, hội thi sáng tạo cấp trường.
Học sinh của lớp chủ nhiệm dự thi “Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng”
với 3 bức tranh dân gian làm từ phế liệu.
+ Năng lực, phẩ m chất xếp loại các tiêu chí mức Đạt trở lên: 100%.
*Bảng thống kê mức độ xếp loại năng lực trước và sau khi thực hiện giải
pháp (năm học 2017- 2018):
STT

Nội dung

Trước khi thực hiện
(Đầu năm học)

Sau khi thực hiện
(Cuối năm học)

TS

Tỉ lệ

TS

Tỉ lệ

1 Tự phục vụ, tự quản

20

52.6%

29

76,3%

2 Hợp tác

28

73,7%

35

92,1%

3 Tự học, giải quyết vấn đề

20

52.6%

29

76,3%

c/ Khả năng áp dụng của sáng kiến:
- Giải pháp nêu trên đã được áp dụng ở lớp 5/10 trường Tiểu học Tân
Phong B trong năm học 2017-2018.

- Điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến này:


15
Phụ huynh phối hợp nhắc nhở chuẩn bị chu đáo cho học sinh trước khi
đến lớp, …
- Phạm vi có thể áp dụng sáng kiến: Từ việc áp dụng một số biện pháp
hình thành và phát triển năng lực cho học sinh, qua thực tế ở lớp, tôi thấy đề tài
đã áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả tại lớp 5/10, và có khả năng áp dụng được
trong công tác chủ nhiệm lớp ở các khối lớp của các trường tiểu học.
PHẦN KẾT LUẬN
1/ Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ quá trình áp dụng sáng kiến.
Cũng từ kinh nghiệm bản thân, tôi thấy để rèn năng lực cho học sinh tiểu
học có hiệu quả, người giáo viên chủ nhiệm cần chú ý một số nội dung sau:
- Mỗi giáo viên muốn làm tốt nhiệm vụ của mình thì phải vừa là một giáo
viên giỏi về chuyên môn, vừa phải là một nhà tâm lí giỏi để hiểu học sinh, để xử
lí các tình huống rắc rối sao cho khéo léo, tế nhị và đạt hiệu quả giáo dục cao.
- Giáo viên tiếp tục trau dồi về hình thức, phương pháp, kĩ thuật dạy học
tích cực; phát huy tính chủ động, tự học của học sinh.
- Cần trau dồi một năng lực đặc biệt quan trọng, hết sức cần thiết đối với
mỗi giáo viên, đó là khả năng quan sát tinh tế, nhạy bén; hình thành khả năng
quan sát, phán đoán và phản ứng trước thông tin thu được về học sinh,
- Tìm hiểu để biết được một cách toàn diện về từng học sinh. Hiểu rõ
hoàn cảnh gia đình, đặc điểm tâm lí, tính cách, sở thích, thói quen,...của từng
học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp.
- Luôn gần gũi, bên cạnh, quan tâm tới hoàn cảnh sống của học sinh
(nhất là học sinh có hoàn cảnh đặc biệt). Bên cạnh đó, liên hệ chặt chẽ với phụ
huynh, Ban đại diện cha mẹ học sinh của trường, lớp, vận động cha mẹ có
những hành động thiết thực, giúp cho hoạt động của lớp có hiệu quả hơn.
- Để giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực một cách hiệu quả,

người giáo viên cần phải thu hút học sinh vào các hoạt động tập thể do trường,
lớp tổ chức. Thường xuyên tổ chức các hoạt động trải nghiệm để học sinh có cơ
hội bộc lộ sự chủ động, sáng tạo.
- Phối hợp kịp thời và chặt chẽ với phụ huynh học sinh cũng như các
giáo viên bộ môn và các đoàn thể trong trường để giáo dục học sinh thống nhất,
đồng bộ.
- Phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu về nghệ thuật (vẽ, hát, múa, làm
hoa…) sẽ tăng thêm sự tự tin vào khả năng của chính bản thân mỗi học sinh.
2/ Những kiến nghị, đề xuất điều kiện để triển khai, ứng dụng sáng kiến vào
thực tiễn:
- Nhà trường nên đăng các giải pháp do các giáo viên của trường nghiên
cứu lên trang web để dễ tham khảo, áp dụng vào thực tiễn.


16
- Nên lưu ý giáo viên, ngay từ năm học lớp 1 cần hình thành và phát triển
các năng lực cho học sinh một cách chu đáo từ những biểu hiện nhỏ nhất.
- Tiếp tục duy trì và tổ chức tốt hơn nữa các hoạt động tập thể sao cho
mọi học sinh đều có cơ hội tham gia giúp các em mạnh dạn, có cơ hội bộc lộ
những phẩm chất tốt đẹp, từ đó giáo viên có biện pháp giáo dục phù hợp. Không
nên chỉ tổ chức các đội thi chỉ có vài ba em tham gia, …
Tham mưu với uỷ ban nhân dân các cấp đầu tư cơ sở vật chất trang thiết
bị dạy học cho các nhà trường để có đủ điều kiện thực hiện đổi mới phương
pháp dạy học.
3/ Cam kết: Tôi xin cam kết và chịu trách nhiệm không sao chép tài liệu của
người khác hoặc sao chép sáng kiến cũ của mình đã được đánh giá công nhận.
Tân Phong, ngày 26 tháng 10 năm 2018
HỘI ĐỒNG CÔNG NHẬN SÁNG
KIẾN TẠI CƠ QUAN, ĐƠN VỊ
NƠI TÁC GIẢ CÔNG TÁC

TÁC GIẢ SÁNG KIẾN

Vũ Thị Mận

PHẦN TÀI LIỆU THAM KHẢO
1/ Văn bản Hợp nhất 03/VBHN-BGDĐT hợp nhất Thông tư số 30/2014/
TT-BGDĐT và Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT về quy định đánh giá học sinh
Tiểu học.
2/ Tâm lí giáo dục học sinh Tiểu học- Nhà xuất bản Sự thật- Hà Nội 1998.
3/ Trang web Báo mới -23/01/18.
PHẦN PHỤ LỤC KÈM THEO
1/ Phiếu khảo sát sau hoạt động ngoại khoá : 04
2/ Một số hình ảnh hoạt động của học sinh lớp 5/10 - năm học 2017-2018.


17