Nâng cao chất lượng tình nguyện viên trong chiến dịch thanh niên tình nguyện hè thông qua quá trình tuyển chọn, đào tạo và tập huấn các kỹ năng cần thiết

CÔNG HOA XA HÔI CHU NGHIA VIÊT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

MÔ TẢ SÁNG KIẾN

1. Tên sáng kiến: Nâng cao chất lượng tình nguyện viên trong chiến
dịch thanh niên tình nguyện hè thông qua quá trình tuy ển ch ọn, đào t ạo và
tập huấn các kỹ năng cần thiết.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến : Sáng kiến này được áp dụng trong quá
trình tác nghiệp của cán bộ Đoàn thuộc Đoàn trường Cao đ ẳng Kiên Giang, có
thể được sử dụng rộng rãi trong các hoạt động tình nguy ện có quy mô trung
bình trở lên ở tất cả các tổ chức, đơn vị trường học.
3. Mô tả bản chất của sáng kiến:
3.1 Tình trạng giải pháp đã biết
Tinh thần tình nguyện là giá trị cao đẹp, là cái gốc, bản ch ất c ủa con
người Việt Nam bắt nguồn từ lòng yêu nước và tự hào dân tộc. Trong nh ững
năm qua, phong trào thanh niên tình nguyện các cấp đã khẳng đ ịnh đ ược vai
trò, vị thế của thanh niên trong sự phát triển của đất nước, tạo s ự rộng khắp
trong toàn xã hội. Phong trào thanh niên tình nguyện góp ph ần quan tr ọng
đảm bảo an sinh xã hội, là yếu tố cơ bản của sự phát tri ển b ền v ững, m ỗi
1


năm cả nước có hàng triệu lượt thanh niên và nhân dân tham gia, tổ ch ức
hàng ngàn đội hình tình nguyện chuyên sâu. Đơn vị trường Cao đẳng Kiên
Giang cũng không ngoại lệ. Phong trào thanh niên tình nguyện của trường
phát triển mạnh cả về bề rộng và chiều sâu, thu hút đông đ ảo thanh niên
tham gia; nội dung phong trào được triển khai có tr ọng tâm, tr ọng đi ểm và
đồng bộ; phương thức tổ chức phong trào được đổi mới bằng việc triển khai
các chương trình, chiến dịch, hoạt động. Trong đó, n ổi bật nhất là hoạt đ ộng
Chiến dịch thanh niên tình nguyện hè. Hằng năm, đ ơn v ị tr ường luôn có

nhiều đóng góp cho nhiều địa phương trong tỉnh với các hoạt động nh ư xây
đường, xây nhà, xây cầu, thực hiện các công trình cây xanh, công trình th ắp
sáng đường quê,… Để đạt được những thành tựu ấy, đơn vị trường phụ thuộc
rất lớn vào đội hình tình nguyện viên tham gia chiến d ịch. T ừ năm 2016, khi
về công tác tại trường và tại đơn vị Đoàn tr ường, v ới kinh nghiệm và ki ến
thức tác giả học tập và trải nghiệm thời sinh viên, tác giả đã cùng tr ải qua 3
chiến dịch cùng các bạn tình nguyện viên và nhận th ấy rằng các bạn khi
tham gia chiến dịch vẫn còn thiếu những kỹ năng cần thiết nh ư kỹ năng làm
việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quy ết mâu thuẫn, huy động nguồn
lực,… Bên cạnh đó, thái độ và tác phong của một số bạn vẫn ch ưa đạt yêu
cầu như lười biếng, có thái độ khi bị nhắc nhở, phát ngôn thiếu suy
nghĩ….Điều này do đơn vị chỉ cho đăng ký đội hình tình nguy ện nh ưng không
thông qua quá trình tuyển chọn, đào tạo. Bên cạnh đó, tình nguy ện tham gia
chiến dịch chỉ vì điểm rèn luyện, ngày công tác xã hội, vì bạn bè r ủ rê. T ừ đó,
ta thấy rằng quá trình chọn lọc, tập huấn cho tình nguy ện viên là r ất quan
2


trọng để tránh những sự việc không hay xảy ra trong quá trình diễn ra chi ến
dịch gây ảnh hưởng đến hình ảnh của sinh viên trường c ủa nh ư uy tín c ủa
trường. Qua các năm 2017, 2018, rút kinh nghiệm từ năm trước đó, tác gi ả đã
cùng các cán bộ trong đơn vị xây dựng chính sách đào tạo, huấn luy ện và quá
trình tuyển chọn đội ngũ tình nguyện viên có chất l ượng h ơn. T ừ vi ệc thay
đổi phương án, cách tổ chức sắp xếp qua các năm, tác giả th ấy việc “ Nâng
cao chất lượng tình nguyện viên trong chiến d ịch thanh niên tình
nguyện hè thông qua quy trình tuyển chọn đào tạo, tập huấn các kỹ
năng cần thiết” thực sự cần thiết và là hướng đi đúng ở lĩnh vực công tác
Đoàn, Hội trong thời gian vừa qua và trong các năm sắp t ới.
3.2 Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến:
- Mục đích của giải pháp (để giải quyết vấn đề gì):

+ Đối với sinh viên: Mục đích chính của giải pháp là để sinh viên hình
thành kỹ năng, phản xạ nhanh, giải quyết vấn đề và thực hiện công vi ệc
được giao một cách nhanh chóng. Bên cạnh đó, giải pháp này giúp hình thành
cho sinh viên thái độ tốt, tuân thủ các nội quy một cách tuy ệt đối, hiểu rõ vai
trò trách nhiệm của mình để đảm bảo cho sự thành công c ủa ch ương trình
chiến dịch.
+ Đối với cán bộ đoàn là những thành viên trong Ban chỉ huy chi ến d ịch:
Giúp các thành viên trong Ban chỉ huy chiến dịch có cái nhìn tổng quát và đ ưa
ra những quyết định đúng trong giai đoạn tuyển chọn, huấn luy ện đội ngũ
tình nguyện viên tham gia chiến dịch. Tạo điều kiện cho Ban ch ỉ huy có đ ội
3


ngũ tình nguyện viên tinh nhuệ, phẩm chất đạo đức tốt, hội đủ các kỹ năng
cần thiết.
- Nội dung giải pháp:
Tính mới và sự khác biệt của giải pháp so với cách làm tr ước đó: Gi ải
pháp có tính mới và khác biệt ở cách thực hiện. Một ch ương trình tình
nguyện được lên kế hoạch rõ ràng trước khi diễn ra trước 2 tháng và tri ển
khai rộng khắp các kênh thông tin để tất cả các sinh viên đều biết đ ến và đ ặc
biệt là công tác tuyên huấn để tạo động lực cho các bạn sinh viên đăng ký
tham gia chương trình.
Chương trình chiến dịch có sự tuyển chọn số lượng tình nguy ện viên
thông qua 3 vòng tuyển chọn bài bản để đánh giá năng l ực và thái đ ộ c ủa tình
nguyện viên. Bên cạnh đó, đội tình nguyện viên được huấn luy ện và t ập
huấn trong 2 ngày về tất cả các kỹ năng cần thiết khi tham gia chiến d ịch
như: Lập kế hoạch; huy động nguồn lực; kỹ năng giao tiếp; kỹ năng làm vi ệc
nhóm; kỹ năng lãnh đạo; kỹ năng giải quyết mâu thuẫn; kỹ năng gi ải quy ết
thời gian hiệu quả; kỹ năng sơ cấp cứu; các kỹ năng đặc biệt khác,…
Các bước thực hiện:

Bước 1: Tiền trạm tại 1 địa điểm dự kiến tổ chức hoạt động tình
nguyện, xem xét tất cả các điều kiện, các nhu cầu của địa ph ương.
Bước 2: Lên kế hoạch về việc tổ chức hoạt động tình nguyện dựa trên
nhu cầu thực tế của địa phương đã được khảo sát, đánh giá tr ước đó.V ận
động tài trợ.
4


Bước 3: Triển khai kế hoạch đến sinh viên, thông báo tuy ển ch ọn tình
nguyện viên. Tuyển chọn các đối tượng phù hợp với tính ch ất c ủa công vi ệc.
Hình thức đăng ký sẽ được đăng ký trực tuyến thông qua tất c ả các kênh.
Ví dụ:
- Chương trình diễn ra tại Giang Thành với nh ững công vi ệc nh ư: Xây
dựng trụ đèn giao thông nông thôn, xây nhà nhân ái, trồng cây xanh, sinh ho ạt
thiếu nhi. Như vậy, dựa vào những đặc điểm trên Ban tổ ch ức chiến dịch
phải hoạch định các đội hình thực hiện các công việc đã nêu nh ư: Đ ội hình
xây dựng bao gồm những bạn am hiểu kiến thức và có tay nghề về xây dựng,
điện; Đội hình cảnh quan môi trường với công tác trồng cây; Đội h ậu c ần v ới
những bạn giỏi về việc lên thực đơn, nấu nướng,…. Ban tổ ch ức hoạt đ ộng sẽ
có bản mô tả công việc cụ thể trong kế hoạch để các bạn sinh viên tham gia
ứng tuyển. Tuy nhiên, những tiêu chí trong bảng mô tả ch ỉ m ới là nh ững tiêu
chí cần mà những ứng viên phải đáp ứng được. Nh ững tiêu chí đủ đ ể các b ạn
vào đội thì phải sang bước 4.
Bước 4: Tiến hành tuyển chọn đội hình tình nguyện viên. Đây là công
tác thực sự quan trọng, là nhân tố chính thực hiện các hoạt động, góp ph ần
vào thành công của cả hoạt động. Vì vậy cần ph ải lựa ch ọn nh ững ng ười
thực sự có tinh thần tình nguyện, có mục đích, động c ơ thái độ đúng đ ắn khi
tham gia hoạt động này.
Với kinh nghiệm sau 3 năm công tác thời đại học và 3 năm trong Ban
chỉ huy chiến dịch tôi rút ra kinh nghiệm trong công tác tuy ển ch ọn đ ội hình.

5


Tất cả các ứng viên sẽ được thực hiện 1 bài kiểm tra kiến th ức về đoàn, h ội,
kiến thức về lịch sử hình thành của trường, ý nghĩa của các ho ạt đ ộng tình
nguyện…(các kiến thức này đã được ghi rõ trong kế hoạch để các bạn ứng
viên chuẩn bị). Quá trình kiểm tra này nhằm mục đích giáo dục cho các tình
nguyện viên có ý thức trau dồi các kiến th ức đã nêu đ ể hình thành t ư t ưởng
vững vàng và dễ dàng có những lập luận, chia sẻ với mọi người trong các tình
huống giao tiếp trong quá trình diễn ra chiến dịch cũng nh ư trên không gian
mạng.
Giai đoạn tiếp theo của bước 4, các ứng viên tiếp tục được chia nhóm
và thực hiện bài kiểm tra khả năng làm việc nhóm với th ử thách “Lạc trên
sao Hỏa”. Đây là hình thức kiểm tra đánh giá kh ả năng làm việc nhóm và kh ả
năng tác chiến độc lập của các ứng viên. Tất cả các ứng viên sẽ đ ược chia làm
nhiều nhóm khác nhau và mỗi nhóm gồm 5 thành viên và cùng th ảo lu ận 1
vấn đề. Các thành viên Ban tổ chức sẽ tiến hành quan sát, đánh giá bằng
những con số quy định sẵn theo hướng dẫn của thử thách. Sau đó, Ban tổ
chức tổng hợp điểm trên các khung điểm trên excel (theo hướng dẫn c ủa th ử
thách). Từ thử thách này, Ban tổ chức sẽ đánh giá được bạn nào có thế mạnh
là đội trưởng, bạn nào sẽ là thành viên tích cực, bạn nào sẽ là ng ười l ười
biếng.
Tổng kết 2 giai đoạn, Ban tổ chức sẽ lựa chọn ra 1 nhóm ứng viên ti ềm
năng. Tuy nhiên số lượng này sẽ cao hơn so với số lượng yêu cầu c ủa đ ịa
phương khoảng từ 10% đến 20%. Các ứng viên đ ược ch ọn sẽ ti ếp t ục b ước

6


vào vòng cuối mang tên “Đối mặt”. Với vòng này, các ứng viên sẽ g ặp g ỡ và tr ả

lời phỏng vấn trực tiếp từ Ban tổ chức. Dựa vào cách ứng xử của các bạn mà
Ban tổ chức sẽ tiến hành đánh giá và lựa chọn những ứng viên tiêu biểu nhất.
Qua quá trình thực hiện, tác giả nhận định rằng, có rất nhiều sinh viên r ất
giỏi và rất có tố chất tuy nhiên đến với vòng cuối lại đạt điểm rất thấp ph ần
này với lý do lập luận rất chặc chẽ, trả l ời rất nhanh gọn nh ưng không xác
thực tế và hay bịa ra câu chuyện để nói, không lườn tr ước đ ược h ậu qu ả.
Các câu hỏi có thể được đặt ra trong vòng này là:
Các câu hỏi căn bản:
- Em hãy tự giới thiệu về bản thân mình?
- Tại sao em lại chọn tham gia vào đội hậu cần/xây dựng/cảnh quan?
- Vì sao em chọn tham gia chương trình hè tình nguyện?
- Theo em chương trình này sẽ giúp ích gì cho bản thân em và xã h ội?
- Em đã xin gia đình hay chưa? Ý kiến của gia đình ra sao?
- Bảo hiểm y tế và bảo hiểm tai nạn em đã hoàn thành ch ưa?
…
Các câu hỏi chuyên sâu:
- Nếu em bị các bạn đội hậu cần bị 1 vài bạn trong đội chê món ăn c ủa
mình nấu trong bữa ăn, em sẽ xử lý như thế nào?

7


- Nếu một ai đó đi ngang qua công trình xây d ựng của các em đang xây
dựng vào hỏi rằng “Vài hôm nữa con đi qua ch ỗ chú, có cái nhà kh ổ l ắm và
xây nữa nhé”? Em sẽ xử lý như thế nào?
- Nếu nghe một ai đó nói “Sinh viên tình nguyện về đây ch ỉ làm màu?”,
em sẽ xử lý như thế nào?
- Nếu sống ở nhà người dân, em cần chú ý đến những việc gì?
…
Bước 5: Tổng hợp kết quả, họp đưa ra danh sách các bạn tình nguy ện

viên đạt chuẩn.
Bước 6: Tập huấn các kỹ năng cần thiết cho các tình nguy ện viên k ết
hợp với sinh hoạt tư tưởng để có một đội ngũ tình nguyện viên v ừa hồng,
vừa chuyên.
- Kỹ năng huy động tài trợ: Đối với kỹ năng này cần giới thiệu cho tình
nguyện viên biết để tổ chức được các hoạt động thì nguồn tài tr ợ sẽ đến t ừ
đâu? Kế hoạch xin tài trợ như thế nào? Cách thức viết thư ngõ? Các đối t ượng
tài trợ tiềm năng?....
- Kỹ năng giao tiếp: Giao tiếp là hoạt động th ường xuyên nh ất di ễn ra
hằng ngày mà đặc biệt là giao tiếp với người dân địa ph ương. Nh ững vi ệc gì
nên nói, việc gì không nên nói. Cách đi đứng, ăn uống, chào hỏi, cách x ử lý các
tình huống phát sinh trong giao tiếp tại địa ph ương,…Trong ho ạt đ ộng tình
nguyện, kỹ năng giao tiếp tốt sẽ là một lợi thế, sẽ giúp tình nguy ện viên ti ếp
cận được những người hưởng lợi (những người đang được giúp đỡ), tổ ch ức
8


công việc một cách tốt nhất có thể thể khi gặp các đ ối tác, v ới các tình
nguyện viên khác. Trong khi huấn luyện kỹ năng giao tiếp, Ban t ổ ch ức chiến
dịch cần sinh hoạt rõ với các bạn tình nguyện viên v ề m ục đích, ý nghĩa c ủa
chương trình. Bên cạnh đó, việc đưa ra các tình huống phát sinh trong giao
tiếp dưới cộng đồng địa phương là vấn đề cực kỳ quan trọng. Ph ải đào t ạo
cho sinh viên biết vai trò trách nhiệm của mình trong việc phát ngôn t ại n ơi
diễn ra hoạt động tình nguyện, không được hứa hẹn một s ự việc mà vi ệc đó
không phải là trách nhiệm của bản thân. Nếu người huấn luy ện không sinh
hoạt kỹ điều này sẽ phát sinh những sự việc gây ảnh hưởng đến uy tín của t ổ
chức Đoàn, đơn vị nơi công tác. Một kinh nghiệm làm việc cộng đồng mà tác
giả đã chứng kiến là: Một nhóm sinh viên đang th ực hiện đổ cát, đá đ ể s ửa
chữa 1 tuyến đường liên ấp thì một bác ở tại ấp khác đi ngang qua và b ảo
rằng “Chà, chà mấy đứa giỏi và khéo quá, có đổ xuống khúc d ưới nhà bác

dưới kia không? Tuyến lộ đó nó hư hết rồi các cháu?”. Khi đội tr ưởng của
nhóm chưa kịp trả lời thì 1 tình nguyện viên nam trong nhóm nhanh chóng
đáp: “Dạ có đấy chú ạ, chúng con làm tới hết chiến d ịch l ận, ch ắc sẽ s ớm t ới
nhà chú thôi, chú chuẩn bị gà vịt đi nhé!”. Qua câu chuy ện trên, rõ ràng vi ệc
phát ngôn của tình nguyện viên nam này hoàn toàn vượt thẩm quy ền và ch ưa
đạt chuẩn mực. Bạn tình nguyện viên chưa xác định kỹ là nhà bác này chính
xác ở vị trí nào và còn đòi hỏi đãi tiệc bằng gà vịt. Nếu chiến d ịch không làm
đến đoạn lộ nhà chú thì chuyện gì sẽ xảy ra? Sự mất uy tín đối v ới ng ười dân
là hoàn toàn không thể tránh khỏi.

9


- Kỹ năng làm việc nhóm: tình nguyện viên cần được đào tạo nhiều kỹ
năng khác nhau. Đặc biệt, khi tham gia hoạt động tình nguy ện tình nguy ện
viên cần được đào tạo kỹ năng làm việc nhóm để các bạn hiểu và chia sẻ
công việc với người khác, có tinh thần làm việc tốt, sáng tạo, có khả năng tìm
được vị trí thích hợp trong nhóm,…
- Kỹ năng lãnh đạo: Đây là kỹ năng quan trọng khi một cá nhân làm vi ệc
cùng 1 nhóm tình nguyện viên. Đội nhóm tình nguy ện cùng nhau th ực hi ện
những nhiệm vụ khác nhau nhưng để hoạt động hiệu quả nhất và th ực hiện
những nhiệm vụ tối ưu, cần thiết có vị trí lãnh đạo.
- Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn: Trong quá trình diễn ra chiến dịch tình
nguyện, những mâu thuẫn phát sinh là không thể tránh khỏi. Khi đó, tìm
được 1 thỏa hiệp chung thì vấn đề sẽ được giải quy ết. Do đó, vi ệc đào t ạo
cho tình nguyện viên kỹ năng giải quy ết mâu thuẫn là công tác h ết s ức c ần
thiết. Qua quá trình đào tạo, tình nguyện viên sẽ được học cách lắng nghe,
tôn trọng ý kiến của người khác, biết cách bày tỏ quan điểm cá nhân, góp ý
của cá nhân cho người khác không gây phản cảm,…
- Những kỹ năng đặc biệt khác: Tình nguyện viên sẽ đ ược đào t ạo các

kỹ năng khác như kỹ năng sơ cấp cứu căn bản như (sơ cứu gãy tay, gãy chân,
rắn cắn, điện giật,….); Kỹ năng xử lý hỏa hoạn, đối phó v ới thiên tai; Kỹ năng
đối phó với những kẻ biến thái, say rượu,…
Bước 7: Tiến hành đưa quân tham gia chiến dịch.
3.3 Khả năng áp dụng của giải pháp:
10


- Giải pháp này đã được áp dụng vào công tác đoàn t ại đ ơn v ị tr ường
Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Kiên Giang (cũ) mang lại hi ệu qu ả tích c ực trong
công tác của cấp Đoàn trường. Áp dụng giải pháp này giúp tăng ch ất l ượng
của các tình nguyện viên tham gia chiến dịch, tăng uy tín, hình ảnh của đ ơn v ị
tổ chức chiến dịch hè tình nguyện và cũng là ph ương pháp marketing t ốt
trong công tác tư vấn tuyển sinh hằng năm. Mặt khác, giải pháp này làm tăng
khả năng lãnh đạo, kinh nghiệm thực tiễn cho các bạn sinh viên là cán bộ
đoàn cũng như các cán bộ đoàn của các đơn vị tr ường trong t ỉnh. Có th ể nói,
đây là hành trang quý cho các cán bộ đoàn là thành viên của Ban ch ỉ huy/ Ban
tổ chức chiến dịch mới nhận nhiệm vụ hoặc chưa có kinh nghiệm công tác.
3.4 Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do
áp dụng giải pháp:
Với “Quy trình tuyển chọn đào tạo, tập huấn các kỹ năng c ần thi ết” mà
tôi đã đúc kết được trong quá trình hoạt động Đoàn từ th ời còn là sinh viên
Trường Đại Học Cần Thơ đến thời điểm hiện tại, tôi đã mạnh dạn áp d ụng
vào quá trình tác nghiệp của bản thân tại trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật
Kiên Giang (cũ) và Trường Cao đẳng Kiên Giang đạt được hiệu quả nh ư mong
muốn.
3.4 Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp
dụng giải pháp:
Để đo lường hiệu quả của giải pháp, trong chiến dịch Hè tình nguy ện
năm 2017 và hè tình nguyện năm 2018, đơn vị Đoàn tr ường v ới l ực l ượng 30

11


tình nguyện viên tinh nhuệ, đầy đủ kỹ năng, kiến thức và thái độ chuẩn m ực
trong chiến dịch xứng đáng với châm ngôn sinh viên tình nguy ện “Đi dân nh ớ,
ở dân thương”. Đoàn sinh viên tình nguyện trong đã thực hiện rất nhiều ph ần
việc gây tiếng vang và hiệu ứng rất lớn trong hoạt động Đoàn của trường.
- Thiết kế và chủ công xây dựng 2 căn nhà nhân ái v ới tổng tr ị giá 85
triệu đồng tại Vĩnh Hòa Hiệp – Châu Thành và Phú Mỹ - Giang Thành.
- Thiết kế và xây dựng 1 km đèn đường giao thông nông thôn t ổng tr ị
giá 15,2 triệu đồng.
- Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ em và trao tặng 5.000 quy ển t ập
trị giá 25 triệu đồng.
- Dọn dẹp cảnh quan và tổ chức trồng 500 cây xanh, phát quang 6 km
đường giao thông nông thôn,….
Đơn vị Đoàn trường liên tục nhận được bằng khen của Tỉnh Đoàn v ới
thành tích xuất sắc trong công tác tổ chức hoạt động Hè tình nguy ện các năm
liền.
3.5 Tài liệu kèm theo gồm:
- Bản vẽ, sơ đồ: . . . . (bản)
- Bản tính toán: . . . . (bản)
- Các tài liệu khác: . . . . (bản)
Kiên Giang, ngày 20 tháng 9 năm 2019
Người mô tả
12


Nguyễn Văn Tuấn Vũ

13