Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Hoàn thiện tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp thuộc tập đoàn hoá chất Việt Nam

         BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

               BỘ  TÀI 

CHÍNH
       HỌC VIỆN TÀI CHÍNH
     ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

NGƠ QUANG HÙNG

HỒN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TỐN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ 
TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH 
NGHIỆP THUỘC TẬP ĐỒN HỐ CHẤT VIỆT NAM

   
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ


Hà Nội, Năm 2018

     BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO                  BỘ TÀI CHÍNH
HỌC VIỆN TÀI CHÍNH
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

NGƠ QUANG HÙNG

HỒN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TỐN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ
TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH 
NGHIỆP THUỘC TẬP ĐỒN HỐ CHẤT VIỆT NAM

Chun ngành: Kế tốn

Mã số : 62.34.03.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
               NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. TRƯƠNG THỊ THỦY


2. GS.TS. NGUYỄN QUANG QUYNH

Hà Nội, Năm 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi. Các 
số liệu, kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai  
cơng bố trong cơng trình nào khác.
 
Tác giả luận án

NGƠ QUANG HÙNG


i
          BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO          BỘ TÀI CHÍNH                                   
 
..................................
  
 i
      BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO                  BỘ TÀI CHÍNH                              

 
.............................
   
 ii
 LỜI MỞ ĐẦU                                                                                                           
 
..........................................................................................................
   
 1
1.1.Cơ  sở  lý luận của tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản  
 phẩm trong các doanh nghiệp                                                                              
 
.............................................................................
    
 18
1.1.1.Các quan điểm về tổ chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành  
 sản phẩm trong các doanh nghiệp                                                                   
 
..................................................................
    
 18
1.1.2.Các nhân tố   ảnh hưởng tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá  
 thành sản phẩm                                                                                                
 
...............................................................................................
    
 20
1.1.3.Ngun tắc tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản  
 phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất                                                          
 

.........................................................
    
 24
1.1.4.Nhiệm vụ  tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản 
 phẩm   trong các doanh nghiệp sản xuất                                                        
 
.......................................................
    
 25
1.1.5.Ý nghĩa tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và giá thành trong các doanh  
 nghiệp sản xuất                                                                                               
 
..............................................................................................
    
 26
1.2.Nội dung tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 
 trong các doanh nghiệp sản xuất                                                                         
 
........................................................................
    
 27
 1.2.1.Tổ chức bộ máy kế tốn                                                                         
 
........................................................................
    
 28
1.2.2.Tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm  dưới  
 góc độ kế tốn tài chính                                                                                   
 
..................................................................................

    
 31
1.2.3.Tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm  dưới  
 góc độ kế tốn quản trị                                                                                    
 
...................................................................................
    
 43
1.3.Tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại một số 
 nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam                                
 
...............................
    
 77
 1.3.1. Tổ chức kế tốn chi phí giá thành theo hệ thống kế tốn Mỹ             
 
............
    
 77
 1.3.2.Tổ chức kế tốn chi phí giá thành theo hệ thống kế tốn Pháp            
 
...........
    
 80
1.3.3.Bài học kinh nghiệm tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá 
 thành sản phẩm  tại Việt Nam                                                                        
 
.......................................................................
    
 83

ii
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ  TỔ  CHỨC KẾ  TỐN CHI PHÍ SẢN 
XUẤT   VÀ   TÍNH   GIÁ   THÀNH   SẢN   PHẨM     TRONG   CÁC   DOANH 
 NGHIỆP THUỘC TẬP ĐỒN HĨA CHẤT VIỆT NAM                              
 
.............................
    
 86
 2.1.Tổng quan về Tập đồn Hóa chất  Việt Nam                                              
 
.............................................
    
 86
 2.1.1.Q trình hình thành và phát triển của Tập đồn Hóa chất Việt Nam   86 
 2.1.2.Cơ cấu tổ chức quản lý ở Tập đồn Hóa chất Việt Nam                    
 
...................
    
 89
2.1.3.Đặc điểm sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp của Tập đồn 
Hóa chất ảnh hưởng đến tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành 
 tại các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hố chất                                             
 
............................................
    
 94
2.1.4.Khung pháp lý của Việt Nam về tổ chức cơng tác kế tốn chi phí sản 
 xuất và tính giá thành sản phẩm                                                                     

 
....................................................................
    
 97
2.2.Thực trạng tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 
 trong các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất Việt Nam                          
 
.........................
    
 100
2.2.1.Thực trạng tổ chức bộ máy kế tốn trong các doanh nghiệp thuộc Tập 
 đồn Hóa chất                                                                                                
 
...............................................................................................
    
 100
2.2.2.Thực trạng tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản  
 phẩm  dưới góc độ kế tốn tài chính                                                            
 
...........................................................
    
 102
2.2.3.Thực trạng tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản  
 phẩm  dưới góc độ kế tốn quản trị                                                             
 
............................................................
    
 109
2.3.Đánh giá thực trạng tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản  
 sản phẩm trong các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất Việt Nam        

   120
.......
    
 2.3.1.Ưu điểm                                                                                                
 
...............................................................................................
    
 120
 2.3.2.Tồn tại và ngun nhân chủ yếu                                                          
 
.........................................................
    
 121
3.1.Định hướng phát triển ngành hố chất và u cầu phải hồn thiện tổ chức 
kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản sản phẩm trong các doanh  
 nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất Việt Nam                                                    
 
...................................................
    
 127
 3.1.1.Mục tiêu, định hướng phát triển ngành hố chất trong thời gian tới  .   127 


iii
3.1.2.u cầu hồn thiện tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành 
sản sản phẩm trong các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất Việt Nam
                                                                                                                         129
.......................................................................................................................
    
3.2.Nội dung hồn thiện tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản 

 phẩm  trong các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất Việt Nam              
 
............
    
 130
3.2.1.Hồn thiện mơ hình tổ  chức bộ  máy kế  tốn trong các doanh nghiệp 
 thuộc Tập đồn Hóa chất                                                                              
 
.............................................................................
    
 130
3.2.2.Hồn thiện tổ chức cơng tác kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành 
 sản phẩm dưới góc độ kế tốn tài chính                                                      
 
.....................................................
    
 134
3.2.3.Hồn thiện tổ chức cơng tác kế tốn chi phí sản xuất và tính  giá thành 
 sản phẩm dưới góc độ kế tốn quản trị                                                       
 
......................................................
    
 139
 3.3.Điều kiện thực hiện các giải pháp                                                             
 
............................................................
    
 170
 3.3.1.Về phía nhà nước và cơ quan chức năng                                             
 

............................................
    
 170
 3.3.2.Về phía các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất                         
 
........................
    
 170
 Tổng cộng                                                                                                            
 
...........................................................................................................
    
 47
 Cộng                                                                                                                         
 
........................................................................................................................
    
 50
 TK                                                                                                                         
 
........................................................................................................................
    
 50
 Tổng                                                                                                                 
 
................................................................................................................
    
 51
 Tổng                                                                                                                 
 

................................................................................................................
    
 51


iv

DANH MỤC SƠ ĐÓ


v

DANH MỤC ĐỒ THỊ

DANH MỤC BẢNG
Bảng2.1 Một số chỉ tiêu kinh tế cơ bản của tập đồn hóa chất Việt Nam.........89
Bảng 2.2: Trích danh mục tài khoản CPSX.........................................................107
Bảng 2.3: Bảng định mức hao phí ngun vật liệu trực tiếp.............................110
Bảng 3. 1: Dự tốn sản xuất phân lân thành phẩm năm 2018............................145
Bảng 3.2: Phân loại CP theo cách ứng xử chi phí...............................................148
Bảng 3.3: Báo cáo kiểm sốt chi phí....................................................................157
Bảng 3.4: Báo cáo quản trị chi phí sản xuất chung.............................................158
Bảng 3.5: Báo cáo quản trị chi phí sản xuất chung theo phân xưởng................158
Bảng 3.6: Báo cáo phân tích biến động chi phí ngun vật liệu trực tiếp ........159
Bảng 3. 7: Báo cáo phân tích biến động chi phí nhân cơng trực tiếp ................160
Bảng 3.8: Báo cáo phân tích biến động chi phí sản xuất chung.........................161
Bảng 3.9: Báo cáo phân tích biến động chi phí sản xuất tại cơng ty CP phân lân 
nung chảy Văn Điển.............................................................................................163

1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết đề tài
Trong những năm gần đây, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt 
với sự cạnh tranh gay gắt trong nền kinh tế thị trường bởi q trình tồn cầu hố 
diễn ra ngày càng sâu và rộng. Ngành hóa chất  ở nước ta là một ngành non trẻ, 
trải qua 40 năm phát triển và trưởng thành mặc dù đã có những đóng góp đáng 
kể  trong cơng cuộc phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Tuy nhiên, trong 
điều kiện hội nhập kinh tế như là một xu hướng tất yếu như  hiện nay thì địi 
hỏi các doanh nghiệp phải khơng ngừng cải tiến, áp dụng khoa học kỹ  thuật 
cơng nghệ nhằm nâng cao năng suất lao động, tăng chất lượng sản phẩm, hạ chi  
phí và giảm giá thành. Đặc biệt là những thơng tin chi phí sản xuất và giá thành 
là những thơng tin đặc biệt quan trọng. Thơng tin này chính xác, kịp thời sẽ là cơ 
sở  giúp các nhà quản trị phân tích, đánh giá hiệu quả  sản xuất và ra quyết định 
đúng đắn và hợp lý trong kinh doanh. Vì vậy, việc tổ chức kế tốn chi phí sản  
xuất và giá thành một cách khoa học và hợp lý cho các doanh nghiệp có ý nghĩa 
to lớn về mặt thực tiễn.
Doanh nghiệp thuộc ngành hóa chất đa phần là những doanh nghiệp sản 
xuất vật chất với sản phẩm phong phú và đa dạng liên quan đến rất nhiều  
ngành từ  y tế, nơng nghiệp, xây dựng, giao thơng… đến cơng nghiệp. Nếu các  
doanh nghiệp này sử  dụng vốn tiết kiệm làm cho giá thành sản phẩm khơng 
ngừng hạ thấp thì khơng những có ý nghĩa to lớn với ngành mà cịn có ý nghĩa to 
lớn với nền kinh tế quốc dân. Trong điều kiện hiện nay ở Việt Nam, việc quản  
lý và kế tốn tại các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất chưa được tốt, vật  
tư, lao động, tiền vốn cịn nhiều lãng phí, cần được kiểm tra, giám sát, quản lý  
chặt chẽ  các yếu tố  đầu vào này. Với chức năng là một phương sách cho việc  


2

quản lý tài chính doanh nghiệp, kế tốn cần làm tốt cơng tác  kế tốn chi phí sản 
xuất và giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn, nghiên cứu sinh đã chọn Đề  tài “ Hồn  
thiện tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các  
doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất Việt Nam”
2. Tổng quan về các nghiên cứu
Các cơng trình nghiên cứu nước ngồi:
Naughton­Travers,   Joseph   P.  (2009)  trong   nghiên   cứu  “Activity­Based  
Costing: The new  Management Tool” đề  cập đến các thơng tin và tính  ưu việt 
của phương pháp kế tốn chi phí theo hoạt động. Theo tác giả, phương pháp tập 
hợp chi phí theo phương pháp ABC bao gồm tồn bộ  các chi phí phát sinh trong  
kỳ  (chi phí sản xuất, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp) được 
phân bổ  dựa trên mức thực tế  cho mỗi hoạt động và mức đóng góp cho mỗi  
hoạt động vào q trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Như vậy việc vận dụng  
phương pháp ABC phân bổ chi phí sẽ mang lại kết quả  chính xác hơn cho từng 
loại sản phẩm, điều này giúp ích hơn rất nhiền cho các nhà quản trị  trong việc 
ra quyết định [34].
Michael   R.   Kinney   &   Cecily   A.   Raiborn  (2011),   trong   nghiên   cứu  “Cost  
Accounting: Foundations and Evolutions”  đã đề  cập đến kế  tốn chi phí sản 
xuất dưới các góc độ: thuật ngữ chi phí sản xuất, đo lường, nhận diện các loại  
chi phí, chi phí trên cơ  sở  hoạt động, các phương pháp tính giá thành theo đơn 
đặt hàng, theo quy trình sản xuất, các phương pháp phân tích chi phí làm cơ sở ra  
quyết định sản xuất hay xác định giá bán. Theo tác giả, thơng tin chi phí sản  
xuất là thơng tin vơ cùng quan trọng trong các doanh nghiệp sản xuất hiện nay, 
trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu và rộng, q trình cạnh tranh ngày càng 


3
gay gắt thì thơng tin chi phí sản xuất quyết định sự sống cịn của doanh nghiệp.  
Do vậy, cần phải có khái niệm, phương pháp đo lường, nhận diện và phân tích 

chi phí một cách chính xác trong hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp [32].
Alkinson,   Kaplan   &   Young  (2012),  trong   nghiên   cứu  “Management  
accounting” đề cập đến các khía cạnh kế tốn quản trị, bao gồm: các khái niệm 
quản trị  chi phí, phương pháp tập hợp và phân bổ  chi phí, các phương pháp đo 
lường và kế tốn trách nhiệm (Thơng tin và trách nhiệm nhằm thu thập, báo cáo 
và đánh giá các thơng tin mang tính nội bộ  cho các cấp quản lý trong doanh 
nghiệp về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ). Nghiên cứu đã chỉ 
ra sự  cần thiết  của báo cáo trách nhiệm trong công tác quản trị  doanh nghiệp.  
Thông qua báo cáo nhà quản lý cấp cao sẽ sử dụng các thông tin này để đánh giá 
thành quả của các bộ phận trong tổ chức. Tuy nhiên nghiên cứu mới đề cập đến  
hệ  thống báo cáo bộ  phận mà chưa đề  cập đến các loại báo cáo khác trong  
doanh nghiệp[35].
Charles   T.   Horngren  (2016),   trong   nghiên   cứu  ”Cost   Accounting:   A  
Managerial Emphasis” đã nhấn mạnh vai trị thơng tin chi phí trong kế tốn quản  
trị, theo tác giả, thơng tin chi phí ngày càng chiếm vai trị quan trọng trong việc ra 
quyết định của nhà quản trị, giúp các nhà quản trị  đưa ra chiến lược phù hợp 
trong điều kiện cạnh tranh ngày càng gay gắt. Nghiên cứu đưa ra các khái niệm 
và các giả định về chi phí, các phương pháp xác định chi phí, các cơng cụ để lập 
kế  hoạch, kiểm sốt chi phí, đồng thời, hướng dẫn lập báo cáo và các phương 
pháp phân tích chi phí theo chiến lược, bảng điểm cân bằng, theo lợi nhuận làm  
cơ sở cho cac nhà quản trị ra quyết định [36]. 
Colin Drury (2018),  trong nghiên cứu  “Management and Cost Accounting” 
đã đề  cập đến kế  tốn quản trị  nói chung và kế  tốn quản trị  chi phí sản xuất  


4
nói riêng. Nghiên cứu đưa ra các thuật ngữ chi phí sản xuất, kế tốn chi phí sản  
xuất và phương pháp xác định chi phí theo quy trình sản xuất, theo sản phẩm,  
cùng với đó là  ảnh hưởng chúng tới quyết định của nhà quản trị. Nghiên cứu 
đưa ra các phương pháp lập kế hoạch, kiểm sốt, đo lường chi phí theo các cách 

khác nhau, làm cơ sở cho việc hạch tốn và cung cấp thơng tin cho nhà quản trị. 
Theo tác giả, thơng tin chi phí sản xuất có ý nghĩa vơ cùng quan trọng đối với 
nhà quản trị, làm cở cho nhà quản trị ra quyết định, vì thế các doanh nghiệp cần 
có phương pháp thu thập, xử lý, phân tích thơng tin thích hợp, để nhà quản trị ra 
qut định phù hợp nhất [33].
Các cơng trình nghiên cứu trong nước: 
Qua nghiên cứu tổng quan các cơng trình khoa học trong nước đã được cơng 
bố có hai nhóm đề tài sau: 
Nhóm cơng trình nghiên cứu tổ  chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá  
thành sản phẩm  
Nghiên cứu về “Hồn thiện tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và các phương 
pháp giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp cơng nghiệp ở Việt Nam”, (Hà  
Xn Thạch, 1999) đã làm rõ lý luận về  chi phí sản xuất và các phương pháp  
tính giá thành sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất trong ngành cơng nghiệp 
ở Việt Nam, nghiên cứu cũng bổ xung, điều chỉnh một số lý luận về chi chí sản  
xuất thơng dụng, định mức hay thiệt hại trong sản xuất. Đồng thời đưa ra các  
giải pháp đồng bộ  để  quản lý chi phí sản xuất từ  cấp quản lý nhà nước đến 
vận dụng tại các doanh nghiệp. Nghiên cứu của tác giả có giá trị cao về mặt lý 
luận kế tốn chi phí sản xuất và các phương pháp tính giá thành trong các doanh 
nghiệp sản xuất. Tuy nhiên, nghiên cứu chủ  yếu tập trung vào tập hợp chi phí  


5
và tính giá thành theo phương pháp truyền thống, chứ  chưa đi sâu vào tập hợp 
chi phí và tính giá thành theo phương pháp hiện đại [23].
Nghiên cứu “Hồn thiện cơng tác hạch tốn chi phí và tính giá thành sản 
phẩm may mặc trong điều kiện hiện nay”, (Hồng Đức Long, 2000) đã khái qt 
lý luận về kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh  
nghiệp nói chung và doanh nghiệp may mặc nói riêng. Nghiên cứu đưa ra các  
giải pháp hồn thiện thu thập thơng tin và xử lý thơng tin chi phí sản xuất, cùng 

với đó là các phương pháp tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm. Tuy 
nhiên, nghiên cứu mới chỉ tập trung đi sâu vào ngành may mặc, chưa đề cập đến  
các ngành khác nhau, đặc biệt là ngành hóa chất[25].
Nghiên cứu về  “Hồn thiện cơng tác kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá 
thành sản phẩm xi măng trong các doanh nghiệp nhà nước”, (Lưu Đức tun, 
2002) đã làm rõ lý luận về tập hợp chi phí sản xuất và tinh giá thành sản phẩm  
trong các doanh nghiệp sản xuất nói chung, và doanh nghiệp sản xuất xi măng 
nói riêng. Nghiên cứu chỉ  ra các giải pháp hồn thiện tổ  chức cơng tác kế  tốn  
tại các doanh nghiệp này như  hồn thiện mơ hình kế  tốn, phương pháp thu  
thập, xử  lý thơng tin. Tuy nhiên, các giải pháp tác giả  mới đi sâu vào nội dung 
kế tốn chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong kế tốn tài chính chứ chưa  
đi sâu vào kế tốn quản trị.
Gần đây có nghiên cứu “Hồn thiện kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá 
thành sản phẩm trong các doanh nghiệp may mặc trên địa bàn thành phố  Hưng 
n”, (Nguyễn Thi Hiền, 2016), nghiên cứu đã hệ  thống hóa cơ  sở  lý luận cơ 
bản về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản 
xuất, đồng thời trình bày và phân tích thực trạng kế tốn chi phí sản xuất và tính  
giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp may mặc trên địa bàn thành phố 


6
Hưng n và đưa ra các giải pháp hồn thiện kế  tốn chi phí sản xuất tại các  
doanh nghiệp may mặc dưới góc độ  kế  tốn tài chính và kế  tốn quản trị  về 
phân loại, phân bổ, xây dựng định mức… chi phí sản xuất, hồn thiện phương  
pháp tính giá thành sản phẩm may mặc. Tuy nhiên, trong bối cạnh hội nhập kinh 
tế  ngày càng sâu và rộng như  hiện nay, kế  tốn với vai trị cơng cụ  cơng cấp  
thơng tin hữu ích cho các nhà quản trị thì các giải pháp cần đi sâu và chi tiết hơn  
nữa, đặc biệt là các giải pháp về kế tốn quản trị[26].    
Bên cạnh nghiên cứu chi phí sản xuất và tính giá thành trong các doanh 
nghiệp sản xuất cịn có các nghiên cứu trong các lĩnh vực khác như: “Hồn thiện 

cơng tác kế tốn tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các 
doanh nghiệp xây dựng dân dụng”, (Lê Thị  Diệu Linh,2012), “Hồn thiện tổ 
chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp trong các  
doanh nghiệp xây lắp thuộc tập đồn dầu khí quốc gia Việt Nam”, (Nguyễn 
Quang Hưng, 2013), các nghiên cứu đã hệ  thống hóa và làm rõ lý luận về  tổ 
chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các lĩnh vực xây 
dựng dân dụng, xây lắp. Đồng thời phân tích thực trạng và đưa ra các giải pháp  
hồn thiện phù hợp đặc thù ngành.
Như vậy, các cơng trình nghiên cứu trên đã đi sâu nghiên cứu tổng qt về 
kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm và xu hướng vận dụng cho 
các ngành sản xuất kinh doanh và các loại hình doanh nghiệp. Các nghiên cứu đã 
đưa ra các giải pháp về kế tốn tài chính và kế tốn quản trị chi phí sản xuất và  
giá thành sản phẩm, tuy nhiên các nghiên cứu trên chủ yếu tập trung vào các giải 
pháp kế tốn tài chính, cịn các giải pháp kế tốn quản trị chưa đáp ứng hết u 
cầu kế tốn quản trị. Vì vậy, cần có nghiên cứu sâu hơn trong từng lĩnh vực sản 
xuất đặc thù.        


7
Nhóm cơng trình nghiên cứu tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và giá thành  
dưới góc độ kế tốn quản trị
Nghiên cứu “Tổ chức kế tốn quản trị và giá thành trong doanh nghiệp sản 
xuất  ở  Việt Nam”, (Trần văn Dung, 2002) nghiên cứu đưa ra hệ  thống lý luận 
về kế tốn quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành trong các doanh nghiệp sản  
xuất, đồng thời nghiên cứu đưa ra giải pháp về thu thập, xử lý, hệ thống hóa và  
phân tích, cung cấp, phân tích thơng tin về  chi phí sản xuất và giá thành sản 
phẩm. Tuy nhiên, kết quả  nghiên cứu cho thấy tác giả  mới tập trung vào tập  
hợp chi phí và tính giá thành theo phương pháp truyền thống, vận dụng tổ chức  
kế tốn chi phí sản xuất và giá thành vào doanh nghiệp sản xuất nói chung[27].  
Nghiên cứu “Tổ chức cơng tác kế tốn quản trị chi phí sản xuất và tính giá  

thành sản phẩm trong các doanh nghiệp khai thác than”, (Trần Văn Hợi, 2007). 
Trong nghiên cứu này, tác giả đi sâu vào tìm hiểu, nghiên cứu thực trạng về nội 
dung tổ chức kế tốn quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong  
các doanh nghiệp khai thác than thuộc tập đồn than và khống sản Việt Nam, từ 
đó đưa ra giải pháp hồn thiện từng nội dung cụ  thể  của tổ  chức cơng tác kế 
tốn quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành của tập đồn. Đặc biệt, tác giả đã  
đề  cập các giải pháp về  kế  tốn mơi trường như  khơi phục và bảo vệ  mơi  
trường[28]. 
Nghiên cứu “Tổ  chức kế  tốn quản trị  trong các doanh nghiệp bánh kẹo”, 
(Nguyễn Hoản, 2012) đưa ra lý luận về  tổ  chức kế  tốn quản trị  chi phí trong  
các doanh nghiệp về tổ chức bộ máy kế tốn, tổ chức thu nhận, xử lý, phân tích  
và cung cấp thơng tin kế tốn quản trị chi phí. Đồng thời nghiên cứu đưa ra các  
giải pháp hồn thiện gồm các nhóm giải pháp từ   khâu thu nhận, cung cấp và  


8
phân tích thơng tin đối với các doanh nghiệp bánh kẹo cùng với giải pháp hồn  
thiện bộ máy kế tốn quản trị[29].
Nghiên cứu “Tổ chức kế tốn quản trị chi phí và giá thành sản phẩm trong 
doanh nghiệp thuộc ngành dầu khí Việt Nam”, (Nguyễn Đào Tùng, 2012) đã chỉ 
ra lý luận về tổ chức kế tốn quản trị chi phí và giá thành theo các nội dung như:  
tổ chức mơ hình kế tốn quản trị, tổ chức phần hành kế tốn quản trị chi phí sản 
xuất và giá thành sản phẩm. Bên cạnh đó, nghiên cứu đưa ra các giải pháp hồn 
thiện mơ hình kế tốn quản trị cũng như phương pháp thu thập, phân loại và xử 
lý thơng tin kế tốn quản trị theo đặc thù ngành[30]. 
Nghiên cứu gần đây với đề  tài “Hồn thiện kế  tốn quản trị  chi phí trong  
các doanh nghiệp mía đường trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa”, (Lê Thị  Minh Huệ,  
2016) đã khái qt, hệ thống hóa và phát triển những lý luận về kế tốn quản trị 
chi phí trong doanh nghiệp sản xuất theo các nội dung như  nhận diện chi phí, 
xây dựng định mức và lập dự tốn chi phí, phân bổ, xác đinh chi phí và phân tích  

chi phí. Tác giả có khảo sát thực tế, phân tích định lượng, đánh giá thực trạng về 
kế  tốn quản trị chi phí trong doanh nghiệp mía đường Thanh Hóa theo các nội 
dung trên. Nghiên cứu đưa ra các giải pháp hồn thiện kế  tốn quản trị  chi phí 
phù hợp đặc điểm hoạt động sản xuất của doanh nghiệp mía đường. Đặc biệt  
trong việc cung cấp thơng tin cho các nhà quản trị  thơng qua hệ  thống báo cáo  
quản trị chi phí[31].  
Ngồi ra, cịn có các nghiên cứu về  tổ  chức kế tốn quản trị  chi phí trong 
các lĩnh vực khác như: “Tổ  chức cơng tác kế  tốn quản trị  chi phí và giá thành  
dịch vụ  vận chuyển hành khách trong các doanh nghiệp taxi”, (Hồ  Văn Nhàn, 
2010). Nghiên cứu đã hệ  thống hóa được các vấn đề  lý luận và làm rõ chi phí 
dịch vụ  trong vận chuyển, đối tượng tập hợp chi phí, đối tượng tính giá thành  


9
cùng các phương pháp kế tốn cho loại hình dịch vụ này. Nghiên cứu đưa ra các 
giải pháp để  xây dựng mơ hình kế  tốn quản trị  với loai hình vận chuyển, và  
đưa ra các giải pháp thu thập, xử lí, phân tích và cung cấp thơng tin chi phí trong  
kế tốn quản trị thuộc lĩnh vực vận chuyển bằng taxi. Nghiên cứu “Tổ chức kế 
tốn quản trị  chi phí, giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp thuộc nghành 
giống cây trồng Việt Nam”, (Nguyễn Quốc Thắng, 2011), nghiên cứu đã đưa ra  
đề  xuất về  tổ  chức cơng tác kế  tốn quản trị  chi phí và giá thành sản phẩm  
nhằm  tăng cường cơng tác quản trị  doanh nghiệp thuộc ngành gióng cây trồng 
Việt Nam. “Nghiên cứu tổ  chức kế  tốn quản trị  chi phí và giá thành trong các 
doanh nghiệp vận tải biển Việt Nam”   (Đỗ  Thị  Mai Thơm, 2012). Các nghiên 
cứu này đã đề  cập đến cơng tác tổ  chức kế  tốn quản trị  chi phí như: lập dự 
tốn chi phí, phân tích dự tốn chi phí, tổ  chức kế tốn trách nhiệm, tổ  chức kế 
tốn quản trị  theo chức năng, tổ  chức kế  tốn chi phí và mơ hình tổ  chức cơng 
tác kế tốn quản trị. Các nghiên cứu đã đề cập sâu đến tổ chức kế tốn quản trị 
trong các loại hình doanh nghiệp cụ  thể  như  vận chuyển hành khách, vận tải, 
giống cây trồng mà chưa có đề  tài nghiên cứu sâu về  doanh nghiệp sản xuất  

trong lĩnh vực hóa chất.
Như vậy, trong các cơng trình nghiên cứu trên, các tác giả  đã hệ  thống hóa 
về  kế  tốn quản trị  chi phí và giá thành sản phẩm trong các loại hình doanh 
nghiệp và ngành sản xuất kinh doanh cụ thể nhưng chưa nghiên cứu trong lĩnh  
vực hóa chất. Mặt khác, để có thể tổ chức và vận dụng kế tốn quản trị chi phí  
sản xuất và giá thành vào thực tế doanh nghiệp nhằm cung cấp được thơng tin  
hữu ích và hiệu quả cho các nhà quản trị cần xây dựng mơ hình và giải pháp kế 
tốn quản trị phù hợp.          


10
Tóm lại, trong các nghiên cứu về kế tốn chi phí sản xuất và giá thành sản  
phẩm thì các tác giả đã hệ thống hóa nội dung cơ bản kế tốn chi phí sản xuất 
và và thành dưới hai góc độ  kế  tốn tài chính, kế  tốn quản trị  và đề  xuất  ứng 
dụng vào ngành cụ thể trong phạm vi nghiên cứu của đề tài. Tuy nhiên, các cơng  
trình nghiên cứu trên đều chưa đầy đủ  và chưa giải quyết vấn đề  tác giả  quan 
tâm là tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các 
doanh nghiệp sản xuất thuộc tập đồn Hóa chất Việt Nam. Trong khi quy hoạch 
phát triển ngành cơng nghiệp hóa chất đến 2020, có tầm nhìn đến năm 2030 là 
xây dựng ngành hóa chất có cơ cấu tương đối hồn chỉnh, bao gồm sản xuất tư 
liệu sản xuất và tư  liệu tiêu dùng, phục vụ  cho nhiều ngành cơng nghiệp khác, 
đáp  ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu. Để 
đảm bảo mục tiêu trên, địi hỏi các doanh nghiệp cần tổ  chức kế  tốn chi phí 
sản xuất và giá thành khoa học, hiệu quả, để  cung cấp thơng tin kế  tốn phục 
vụ cho quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh.
­ Dù có nhiều nhiên cứu về kế tốn chi phí sản xuất và giá thành trong các 
doanh nghiệp Việt Nam, có đóng góp to lớn và ý nghĩa tham khảo quan trọng cho 
luận án trong q trình thực hiện nhưng những cơng trình này cịn hạn chế  hay 
“khoảng trống” chưa đề cập ở một số điểm sau:    
Lý luận về tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm,  

mỗi nghiên cứu đều có cách tiếp cận và đặt vấn đề  riêng về  các ngành nghiên 
cứu, trong khi đó vấn đề tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản  
phẩm  tại các doanh nghiệp sản xuất hóa chất nói chung và tập đồn hóa chất  
nói riêng chưa có doanh nghiệp nào nghiên cứu. Ngành hóa chất là một ngành 
quan trọng trong việc thúc đẩy sự  nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất 
nước. Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng hội nhập sâu và rộng thì tổ  chức  


11
tốt kế tốn chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm giúp doanh nghiệp cắt giảm 
chi phí sản xuất, tăng khả  năng cạnh tranh sản phẩm, góp phần thực hiện mục  
tiêu chiến lược của doanh nghiệp.
 Các cơng trình nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung giải quyết tổ chức 
kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm   dưới góc độ  kế  tốn tài 
chính hoặc kế tốn quản trị nhưng dường như chưa có cơng trình nào nghiên cứu 
tổng hợp, phân tích đầy đủ thực trạng và đưa ra các giải pháp cụ thể trên cả hai  
góc độ trong các doanh nghiệp sản xuất nói chung và các doanh nghiệp sản xuất 
thuộc Tập đồn Hóa chất nói riêng.
­ Như vậy, luận án được nghiên cứu nhằm giải quyết các vấn đề sau đây:
* Xác định rõ bản chất, vai trị và ý nghĩa của tổ  chức kế  tốn chi phí sản 
xuất và tính giá thành sản phẩm với hoạt động sản xuất kinh doanh trong các 
soanh nghiệp thuộc Tập dồn Hóa chất.
* Xác định, luận giải rõ cơ  sở  lý luận tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và 
tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất nhằm nâng cao hiệu  
quả quản trị chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất.
* Nghiên cứu thực trạng tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành 
sản phẩm trong các doanh nghiệp thuộc Tập dồn Hóa chất, phân tích ngun 
nhân thành cơng và hạn chế của các doanh nghiệp.
* Đề xuất giải pháp hồn thiện tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá 
thành sản phẩm phù hợp u cầu quản lý hoạt động kinh doanh của các doanh 

nghiệp.    
3. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
­ Về mặt lý luận


12
Hệ  thống hóa và phát triển các lý luận chung về  tổ  chức kế  tốn chi phí 
sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất.
­ Về mặt thực tiễn
 Nghiên cứu và khảo sát thực trạng tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và 
tính giá thành sản phẩm  trong các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất Việt 
Nam, từ  đó đánh giá, phân tích thực trạng tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và 
tính giá thành sản phẩm  trong các doanh nghiệp này.
 Đề  xuất giải pháp và điều kiện để  tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và 
tính giá thành sản phẩm khoa học, hiệu quả  nhằm cung cấp thơng tin hữu ích 
cho nhà quản trị nhằm phục vụ cơng tác quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh. 
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
­ Đối tượng nghiên cứu
Về mặt lý luận: Luận án nghiên cứu các nội dung về tổ chức kế tốn chi 
phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm  dưới góc độ  kế  tốn tài chính và kế 
tốn quản trị.
Về mặt thực tiễn: Khảo sát, nghiên cứu và tìm hiểu thực tế tại các doanh 
nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất. 
­ Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Luận án nghiên cứu các nội dung về tổ chức kế tốn chi phí 
sản xuất và tính giá thành sản phẩm  tại các doanh nghiệp sản xuất thuộc Tập  
đồn Hóa chất dưới góc độ kế tốn tài chính và kế tốn quản trị.
Về  khơng gian, thời gian: Các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất 
Việt Nam (bao gồm 37 doanh nghiệp). Luận án nghiên cứu, khảo sát số liệu kế 
tốn chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm từ 2016­2018.    

5. Phương pháp nghiên cứu


13
Để  nghiên cứu cơ  sở  lý luận và thực tiễn, luận án dựa trên phương pháp 
luận nghiên cứu của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử 
để  chọn các phương pháp nghiên cứu cụ  thể  cho luận án. Cơ  sở  lý luận được  
nguyên cứu từ những khái niệm và phương pháp kế toán được thừa nhận và áp 
dụng  ở  Việt Nam và các nước trên thế  giới. Các phương pháp được sử  dụng 
trong luận án được lựa chọn phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh tại các 
doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất. Phương pháp thu thập, xử lý, tổng hợp 
thơng tin được thực hiện như sau
­ Phương pháp thu thập thơng tin:
Dữ  liệu thứ  cấp: Luận án sử  dụng các phương pháp nghiên cứu tài liệu, 
nghiên cứu tình hình thực tiễn từ  một số  nguồn thơng tin thứ  cấp có liên quan 
đến cơng trình nghiên cứu. Nghiên cứu tài liệu được tác giả thực hiện trong giai 
đoạn đầu nhằm tìm kiếm những kết quả nghiên cứu từ những nghiên cứu trước 
thơng qua các kênh khác nhau như: Tham khảo cơng trình khoa học liên quan vấn  
đề  nghiên cứu trong luận án; nghiên cứu các bài báo, nghiên cứu khoa học trên 
các tạp chí chun ngành, các báo cáo chun mơn của cơ  quan quản lý Nhà  
nước và Tổng cục Thống kê; tài liệu đăng trên trang web. Trên cơ sở đó, tác giả 
khái qt cơ  sở  lý luận tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản 
phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất.
Nghiên cứu về tình hình thực tiễn hoạt động sản xuất tại các doanh nghiệp 
thuộc Tập đồn Hóa chất Việt Nam. Nghiên cứu thực trạng bộ  máy kế  tốn, 
chính sách kế tốn áp dụng, thực trạng kế tốn chi phí sản xuất và giá thành sản 
phẩm trong các doanh nghiệp.  
Dữ  liệu sơ  cấp: Thơng tin  được thu thập qua phương pháp  điều tra, 
phỏng vấn qua bảng câu hỏi được thiết kế sẵn (câu hỏi đóng và mở). Để  đánh 

14
giá thực trạng kế  tốn chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại các doanh 
nghiệp hóa chất, tác giả  sử  dụng phiếu khảo sát (Phụ  lục 1.3). Phiếu khảo sát 
được gửi trực tiếp đến các doanh nghiệp thơng qua đường bưu điện, thư  điện 
tử. Đối tượng khảo sát là các nhà quản trị, kế tốn trong các doanh nghiệp thuộc  
Tập đồn Hóa chất Việt Nam. 
Nội dung khảo sát:
 Thu thập các thơng tin về  cơ  cấu tổ  chức, quản lý hoạt động sản 
xuất kinh doanh của doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất.
 Khảo sát thực trạng bộ  máy kế  tốn, chính sách kế  tốn áp dụng 
trong doanh nghiệp hóa chất.
 Khảo sát thực trạng nội dung tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và 
tính giá thành trong doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất trong q trình thu 
thập, xử lý và cung cấp thơng tin dưới góc độ kế tốn tài chính và kế tốn quản  
trị: 
 Thực trạng tổ chức thu nhận thơng tin
 Thực trạng tổ chức hệ thống hóa và xử lý thơng tin.
 Thực trạng tổ chức và phân tích thơng tin.
 Thực trạng xây dựng định mức và lập dự tốn chi phí
 Thực trạng phân bổ chi phí, xác định chi phí
 Sự cần thiết phải hồn thiện tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính 
giá thành.
Đi kèm với khảo sát, tác giả  tiến hành phỏng vấn trực tiếp, chun sâu  
nhà quản trị, kế tốn trưởng tại một số  doanh nghiệp về  mơ hình kế  tốn, các 
phương pháp thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thơng tin kế tốn chi phí sản  
xuất và giá thành. Để  có được số  liệu, dữ liệu phục vụ  cho luận án tác giả  đã  


15

sử  dụng phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử  kết hợp với những  
ngun lý cơ bản của khoa học kinh tế để nghiên cứu những vấn đề  lý luận và  
thực tiễn, cụ thể:
Nghiên cứu nghiên cứu tài liệu
Tác giả  sử  dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu được ngay trong giai  
đoạn đầu nhằm tìm kiếm những kết quả nghiên cứu, mơ hình nghiên cứu trong 
các nghiên cứu trước thơng qua nhiều kênh khác nhau như: Tham khảo các bài  
viết, các cơng trình khoa học liên quan đến hướng nghiên cứu của luận  án; 
nghiên   cứu   sách   chuyên   khảo,   báo,   tạp   chí   chuyên   ngành,   giáp   trình   chun 
ngành; niên giám thống kê. Qua đó, luận án đã khái qt hóa được cơ sở lý luận  
về tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh  
nghiệp sản xuất. Đây là kênh thu thập thơng tin quan trọng, là cơ  sở để  tác giả 
đề cập đến thực trạng kế tốn tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành 
sản phẩm trong các doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất. 
Nghiên cứu tình hình thực tiễn
Nghiên cứu cơ  cấu tổ  chức, quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh của  
doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất, nghiên cứu thực trạng bộ máy kế tốn,  
chính sách kế tốn áp dụng, thực trạng cơng tác kế tốn chi phí sản xuất và tính  
giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất. Nghiên cứu 
thực tiễn giúp tác giả có cái nhìn tổng qt về tổ chức kế tốn chi phí sản xuất  
và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp, các vấn đề cịn tồn tại trong  
tổ  chức kế  tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh 
nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất.
Phương pháp quan sát thực tế


16
Quan sát là phương pháp được tác giả  sử  dụng để  thu thập thơng tin ban  
đầu. Dựa vào quan sát tác giả biết được chức năng, nhiệm vụ của từng cá nhân, 
bộ  phận, điều kiện trang thiết bị  hỗ  trợ  trong q trình làm việc, cách thức tổ 

chức kế  chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại đơn vị, cách thức thu 
tập thơng tin. Tuy nhiên phương pháp này tốn nhiều thời gian và độ  tin cậy  
khơng cao vì chỉ cung cấp thơng tin cho tác giả tại thời điểm quan sát.
Phương pháp phỏng vấn
Phương pháp này được tác giả sử dụng tại một số doanh nghiệp trong q 
trình nghiên cứu của luận án, đối tượng được phỏng vấn là nhà quản trị  Ban 
giám đốc, kế  tốn trưởng doanh nghiệp, thơng qua phỏng vấn tác giả  xác định 
mức độ đáp ứng thơng tin của bộ phận kế tốn chi phí tại doanh nghiệp, nhằm 
tìm hiểu sâu, rộng về  cơng tác kế  tốn chi phí sản xuất tại các doanh nghiệp  
này. 
Phương pháp tổng hợp, phân tích dữ liệu
Các dữ  liệu thu thập được  ở  các phương pháp trên sẽ  được tác giả  tổng  
hợp, xử  lý và phân tích thơng qua việc sử  dụng các phương pháp như : Phương 
pháp thống kê, phương pháp so sánh và kết hợp với các cơng cụ tốn học.
Xử lý phân tích dữ liệu theo phương pháp định tính:
Luận án đã sử  dụng phương pháp nghiên cứu định tính để  đánh giá thực  
trạng tổ chức kế tốn chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các  doanh 
nghiệp thuộc Tập đồn Hóa chất. Đây là phương pháp quan trọng dựa trên các 
thơng tin được phân tích làm cơ sở để tác giả đưa ra nhận xét và kiến nghị phù hợp 
với thực trạng hiện nay của các doanh nghiệp doanh nghiệp thuộc Tập đồn Hóa 
chất. 
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án