Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các trường đại học ở Việt Nam hiện nay

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ XUÂN HIẾU

QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ RÈN LUYỆN
CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Hà Nội - 2019


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ XUÂN HIẾU

QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ RÈN LUYỆN
CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số : 9 14.01.14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Mai Lan

Hà Nội - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực
và chưa công bố trong bất kỳ cơng trình khoa học nào khác.

Tác giả luận án

Ngô Xuân Hiếu


LỜI CẢM ƠN
Để có được kết quả như ngày hơm nay, tôi xin bày tỏ lời cám ơn sâu sắc đến
PGS.TS.Nguyễn Thị Mai Lan, nhà khoa học đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tơi
trong q trình thực hiện luận án.
Tôi xin cám ơn sâu sắc Ban Giám đốc Học viện Khoa học xã hội, Các thầy
cô giáo Khoa Tâm lý – Giáo dục, các phòng ban của Học viện đã giúp đỡ và tạo
mọi điều kiện để tôi thực hiện luận án.
Tôi xin cám ơn chân thành các thầy cô ở các cấp hội đồng đánh giá luận án đã
chỉ bảo cho tôi những điều quý báu đề tơi hồn thiện luận án.
Tơi cũng xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến Trường Đại học Hà Nội, đơn vị
cơng tác của tơi cùng gia đình, bạn bè đã tận tình giúp đỡ tơi trong q trình thực
hiện luận án.
Hà Nội, ngày 16 tháng 1 năm 2019
Tác giả luận án

Ngô Xuân Hiếu

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG
ĐẠI HỌC ................................................................................................................... 6
1.1.Những nghiên cứu ở nước ngoài về đánh giá và quản lý hoạt động đánh
giá tại các trường đại học ............................................................................................ 6
1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ở Việt Nam về quản lý đánh giá hoạt
động giáo dục tại các trường đại học ........................................................................ 18
Chương 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ RÈN
LUYỆN CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC ............................................... 25
2.1.Đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học ................................... 25
2.2.Quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học ...................... 44
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh
viên trường đại học.................................................................................................... 54
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH
GIÁ KẾT QUẢ RÈN LUYỆN CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI
HỌC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ........................................................................... 61
3.1.Địa bàn, khách thể nghiên cứu ............................................................................ 61
3.2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu ................................................................. 63
3.2.Thực trạng đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các trường đại học ở
Việt Nam hiện nay .................................................................................................... 71
3.3.Thực trạng quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các trường đại
học ở Việt Nam hiện nay........................................................................................... 88
3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động đánh giá kết quả
rèn luyện cho sinh viên trường đại học ................................................................... 101
3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh
viên các trường đại học ở Việt Nam hiện nay......................................................... 105

Chương 4: GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ RÈN LUYỆN
CHO SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .... 110
4.1.Nguyên tắc xây dựng các giải pháp quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho
sinh viên các trường đại học ở nước ta hiện nay..................................................... 110
4.2. Giải pháp quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên tại các trường
đại học ở nước ta hiện nay ...................................................................................... 111
4.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất ............. 129
4.4. Thử nghiệm tác động ....................................................................................... 136
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 145
CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ ..................................................... 151
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 152
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Chữ viết đúng

ĐTB

Điểm trung bình

ĐLC

Độ lệch chuẩn


DANG MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Một số đặc điểm của khách thể nghiên cứu chính thức (cán bộ quản
lý, giảng viên) ................................................................................................. 61
Bảng 3.2: Một số đặc điểm của khách thể nghiên cứu chính thức (Sinh viên)......... 62
Bảng 3.3. Độ tin cậy của bảng hỏi sinh viên............................................................. 65
Bảng 3.4. Độ tin cậy của bảng hỏi của cán bộ quản lý và giảng viên ...................... 65
Bảng 3.5: Mức độ nhận thức về tầm quan trọng của các chức năng đánh giá kết
quả rèn luyện cho sinh viên đại học ............................................................... 71
Bảng 3.6: Mức độ nhận thức về tầm quan trọng của mục đích đánh giá kết quả
rèn luyện cho sinh viên đại học ...................................................................... 73
Bảng 3.7: Mức độ nhận thức về tác dụng của đánh giá kết quả rèn luyện cho
sinh viên đại học ............................................................................................. 75
Bảng 3.8: Mức độ nhận thức về tác dụng của đánh giá kết quả rèn luyện cho
sinh viên đại học đối với nhiệm vụ quản lý sinh viên .................................... 76
Bảng 3.9: Mức độ nhận thức về các nguyên tắc đánh giá kết quả rèn luyện cho
sinh viên đại học ............................................................................................. 77
Bảng 3.10: Mức độ phù hợp của nội dung đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh
viên đại học .................................................................................................... 79
Bảng 3.11: Mức độ phù hợp của khung điểm đánh giá kết quả rèn luyện cho
sinh viên đại học ............................................................................................. 81
Bảng 3.12: Mức độ phù hợp của việc phân loại kết quả rèn luyện cho sinh viên
đại học ............................................................................................................ 82
Bảng 3.13: Mức độ phù hợp của quy trình đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh
viên đại học .................................................................................................... 84
Bảng 3.14: Mức độ phù hợp của thời gian đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh
viên đại học .................................................................................................... 85
Bảng 3.15: Mức độ phù hợp của việc sử dụng kết quả rèn luyện cho sinh viên
đại học ............................................................................................................ 86
Bảng 3.16: Mức độ thực hiện nội dung quản lý mục tiêu đánh giá kết quả rèn
luyện cho sinh viên đại học ............................................................................ 88
Bảng 3.17: Mức độ thực hiện quản lý nội dung đánh giá kết quả rèn luyện cho

sinh viên đại học ............................................................................................. 90


Bảng 3.18: Mức độ thực hiện quản lý sử dụng phương pháp đánh giá kết quả
rèn luyện cho sinh viên đại học ...................................................................... 92
Bảng 3.19: Mức độ thực hiện quản lý nội dung phối hợp các lực lượng tham gia
đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên đại học .......................................... 94
Bảng 3.20: Mức độ thực hiện quản lý kiểm tra đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ
đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên đại học .......................................... 95
Bảng 3.21: Mối quan hệ giữa các nội dung quản lý đánh giá kết quả rèn luyện
cho sinh viên tại trường đại học ..................................................................... 97
Bảng 3.22: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh
viên đại học so sánh theo biến số giới tính .................................................... 99
Bảng 3.23: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh
viên đại học so sánh theo biến số khu vực ................................................... 100
Bảng 3.24: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan tới quản lý hoạt động
đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học ............................. 101
Bảng 3.25: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan tới quản lý hoạt động
đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học ............................. 103
Bảng 3.26: Mức độ thực hiện quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên ... 105
Bảng 3.27: Mức độ thực hiện các nội dung quản lý đánh giá kết quả rèn luyện
cho sinh viên đại học .................................................................................... 106
Bảng 4.1: Mức độ cần thiết của các giải pháp (%) ................................................. 132
Bảng 4.2: Mức độ khả thi của các giải pháp (%) .................................................... 134
Bảng 4.3: Mức độ tthực hiện nhiệm vụ phối hợp đồng bộ và chặt chẽ giữa các
tổ chức, bộ phận trong và ngoài nhà trường đánh giá kết quả rèn luyện
cho sinh viên................................................................................................. 139
Bảng 4.4: Mức độ thực hiện nhiệm vụ phối hợp đồng bộ và chặt chẽ giữa các tổ
chức, bộ phận trong và ngoài nhà trường đánh giá kết quả rèn luyện cho
sinh viên ....................................................................................................... 141

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1: Mức độ phù hợp của đánh giá kết quả rèn luyện của học sinh ...............67
Biểu đồ 2: Thực trạng mức độ quản lý .....................................................................67
Biểu đồ 3: Mức độ phù hợp của đánh giá kết quả rèn luyện của học sinh ...............68


MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
Trong quá trình học tập tại trường đại học, một trong những nhiệm vụ quan
trọng của sinh viên là hoạt động rèn luyện. Hoạt động rèn luyện tại trường đại học sẽ
giúp cho sinh viên phát triển và hoàn thiện nhân cách của mình, để họ trở thành một
cơng dân có ích cho xã hội trong tương lai. Hoạt động rèn luyện sẽ giúp sinh viên hình
thành ý thức và thái độ học tập đúng đắn. Nó cũng giúp sinh viên tham gia một cách
đầy đủ và có trách nhiệm hơn các hoạt động nghiên cứu khoa học, các hoạt động ngoại
khóa, các hoạt động văn hóa, văn nghệ trong nhà trường. Đặc biệt, hoạt động rèn luyện
sẽ giúp hình thành ở sinh viên một tinh thần vượt khó, tinh thần phấn đấu vươn lên
trong học tập. Những khía cạnh trên sẽ giúp sinh viên có được một kết quả học tập tốt.
Hoạt động rèn luyện của sinh viên tại trường đại học khơng chỉ giúp sinh
viên phấn đấu và có ý thức học tập tốt mà cịn giúp sinh viên hình thành ý thức chấp
hành nội quy, quy chế, quy định của nhà trường. Ở đây, hoạt động rèn luyện đã hình
thành ý thức chấp hành các chuẩn mực của nhà trường đối với sinh viên. Đây là một
khía cạnh quan trọng đối với việc hình thành nhân cách của sinh viên. Hoạt động
rèn luyện tại trường đại học còn giúp sinh viên hình thành ý thức cơng dân trong các
quan hệ với cộng đồng, xã hội. Đó là giúp cho sinh viên chấp hành tốt đưỡng lối,
chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước. Mỗi sinh viên sẽ trở
thành một người tuyên truyền đường lối của Đảng, pháp luật của nhà nước trong đời
sống cộng đồng. Ở nước ta trong thời gian qua, hầu hết sinh viên có ý thức rèn
luyện tốt, bên cạnh đó vẫn cịn một bộ phận sinh viên ý thức rèn luyện chưa tốt.

Điều này thể hiện ở chỗ, một bộ phận sinh viên tham gia vào các tệ nạn xã hội như
nghiện hút ma túy, mại dâm, cờ bạc,... tham gia vào các tổ chức cá độ, đánh bạc,
thậm chí một số sinh viên cịn có hành vi vi phạm pháp luật như trộm cắp, giết
người. Đây là một vấn đề đáng báo động về ý thức rèn luyện của một bộ phận sinh
viên hiện nay. Do vậy, việc đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các trường đại
học vô cùng quan trọng. Kết quả đánh giá giá khách quan, nghiêm túc, đúng cách,
đúng hướng sẽ là động lực mạnh mẽ khích lệ sinh viên tích cực và tự giác rèn luyện,
vươn lên trong học tập, thúc đẩy sự tìm tòi sáng tạo không ngừng của sinh viên.
Nhiệm vụ đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các trường đại học hiện
nay là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các nhà trường. Tuy nhiên, để hoạt động
này trong nhà trường đại học hiện nay đạt được hiệu quả như mong muốn thì mức
độ thực hiện các nội dung quản lý hoạt động này của chủ thể quản lý tại trường đại
học có vai trị quyết định. Chủ thể quản lý hoạt động này tại trường đại học cần phải
quản lý tốt mục tiêu đánh giá, nội dung đánh giá, hình thức, phương pháp, quy trình
đánh giá, sự phối hợp giữa các cá nhân, đơn vị trong và ngoài nhà trường trong đánh

1


giá và việc sử dụng kết quả đánh giá rèn luyện của sinh viên tại trường đại học sao cho
phù hợp nhất với đặc thù của nhà trường, đặc điểm của sinh viên của nhà trường.
Với những cách tiếp cận trên, chúng ta thấy quản lý đánh giá kết quả rèn luyện
đối với sinh viên tại trường đại học ở nước ta hiện nay đã trở thành một nhiệm vụ
có tính thời sự và tính thực tiễn cao. Quản lý tốt nhiệm vụ đánh giá kết quả rèn
luyện của sinh viên sẽ giúp cho nhà quản lý, giảng viên, các bộ phận chức năng, các
tổ chức đoàn thể trong trường đại học có những quan điểm, chính sách và biện pháp
giúp sinh viên rèn luyện một cách phù hợp và hiệu quả hơn và cũng là động lực
giúp sinh viên tích cực, chủ động rèn luyện tại trường đại học để có được thành tích rèn
luyện tốt. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ cho thấy một bức tranh chung về thực trạng
quản lý hoạt động này trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động đánh giá

kết quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học một cách phù hợp và hiệu quả hơn. Xuất
phát từ những lí do trên chúng tơi lựa chọn đề tài: “Quản lý đánh giá kết quả rèn luyện
của sinh viên các trường đại học ở Việt Nam hiện nay” để nghiên cứu.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng quản lý đánh giá kết quả
rèn luyện cho sinh viên các trường đại học ở Việt Nam hiện nay đề xuất một số giải
pháp quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên các trường đại học ở Việt
Nam đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục nước ta trong giai đoạn
hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
1) Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của
sinh viên các trường đại học.
2)Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên
đại học.
3) Chỉ ra thực trạng đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học ở Việt
Nam hiện nay và các yếu tố ảnh hưởng tới thực trạng quản lý hoạt động này.
4) Đề xuất một số giải pháp quản lí đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên
các trường đại học ở Việt Nam hiện nay và thử nghiệm một giải pháp nhằm làm rõ
tính khả thi và hiệu quả của giải pháp.
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên đại học ở nước ta hiện nay.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học ở nước ta hiện nay.

2


3.3. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu

-Do điều kiện về thời gian và nguồn lực có hạn nên trước mắt luận án này chỉ
tập trung vào việc nghiên cứu quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên
trường đại học công lập, không nghiên cứu ở các trường đại học dân lập và chỉ tiến
hành nghiên cứu trên 9 trường đại học thuộc 3 miền của đất nước, cụ thể như sau: (1)
Miền Bắc: Trường Đại học Hà Nội, Trường Đại học Kiến Trúc Hà Nội, Trường Đại học
Xây dựng Hà Nội; (2) Miền Trung: Trường Đại học Bách khoa Đà Nẵng, Trường Đại
học Sư phạm Đà Nẵng, Trường Đại học Kinh tế Đà Nẵng; (3) Miền Nam: Trường Đại
học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh; Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh,
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên thành phố Hồ Chí Minh.
-Có rất nhiều chủ thể tham gia vào quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho
sinh viên tại trường đại học như: Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, các phịng ban có
liên quan, các khoa, các đồn thể tại nhà trường và các tổ chức chính trị, xã hội tại
cộng đồng địa phương nơi nhà trường đặt trụ sở. Tuy nhiên, trong luận án này chủ
thể quản lý chính là hiệu trưởng trường đại học, các chủ thể khác là chủ thể phối
hợp trong quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên ở nhà trường.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận nghiên cứu
-Tiếp cận hệ thống: Quản lý kết quả rèn luyện của sinh viên đại học chịu sự tác
động của nhiều yếu tố khác nhau - yếu tố chủ quan và khách quan. Vì vậy, trong luận
án này, quản lý kết quả rèn luyện của sinh viên đại học của Hiệu trưởng tại các trường
đại học, trưởng phòng công tác sinh viên được xem xét như là kết quả tác động của
nhiều yếu tố. Tuy nhiên, trong từng thời điểm, từng hồn cảnh khác nhau có yếu tố tác
động trực tiếp, có yếu tố tác động gián tiếp, có yếu tố tác động nhiều, có yếu tố tác
động ít. Việc xác định đúng vai trò của từng yếu tố trong những hồn cảnh cụ thể là
điều cần thiết. Vì vậy, trong nghiên cứu này, quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của
sinh viên đại học của Hiệu trưởng tại các trường đại học được xem xét trong mối quan
hệ về nhiều mặt.
-Tiếp cận hoạt động: Khi nghiên cứu đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên
đại học cần nghiên cứu về hoạt động quản lý của hiệu trưởng, quản lý của phịng cơng
tác sinh viên và hoạt động rèn luyện của sinh viên để làm bộc lộ rõ biện pháp quản lý

của Hiệu trưởng, trưởng phịng cơng tác sinh viên đối với vấn đề đánh giá kết quả rèn
luyện của sinh viên đại học.
-Tiếp cận chức năng quản lý: Hoạt động quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của
sinh viên đại học của hiệu trưởng các trường đại học được thực hiện thông qua các
chức năng cơ bản của quản lý đó là: lập kế hoạch; tổ chức; chỉ đạo; kiểm tra, đánh giá.

3


-Tiếp cận quá trình giáo dục: Nghiên cứu quản lý đánh giá kết quả rèn luyện
cho sinh viên trường đại học theo tiếp cận các thành tố của quá trình giáo dục (mục
đích, nội dung, phương pháp, hình thức, … cho quá trình đánh giá kết quả rèn luyện
của sinh viên trường đại học đạt hiệu quả tốt, khách quan và minh bạch. Các thành tố
này có mối quan hệ gắn bó, tác động và ảnh hưởng qua lại với nhau. Tiếp cận quá trình
định hướng cho việc xác định nội dung chỉ đạo của hiệu trưởng các trường đại học đối
với việc thực hiện đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên (tất cả các thành tố của quá
trình đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên đại học)
Trong nghiên cứu này, luận án sẽ sử dụng chính cách tiếp cận q trình kết hợp
với tiếp cận chức năng quản lý để xác định các nội dung quản lý đánh giá kết quả rèn
luyện cho sinh viên trường đại học.
4.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
Để giải quyết được mục đích, nhiệm vụ, giả thuyết khoa học, câu hỏi nghiên
cứu mà đề tài luận án đề ra. Luận án sẽ sử dụng phối hợp đa dạng và đồng bộ các
phương pháp nghiên cứu định lượng và định tính dưới đây:
+ Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu
+ Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
+ Phương pháp phỏng vấn sâu
+ Phương pháp chuyên gia
+ Phương pháp quan sát
+ Phương pháp thử nghiệm

+ Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê tốn học.
Mục đích, nội dung, cách thức thực hiện cụ thể của các phương pháp nêu trên
sẽ được trình bày chi tiết tại chương 3 của luận án.
4.3. Giả thuyết khoa học
Quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên các trường đại học ở nước ta
hiện nay còn bộc lộ những hạn chế trong quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp,
phối hợp các lực lượng, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ đánh giá kết quả
rèn luyện cho sinh viên các trường đại học dẫn đến hạn chế về chất lượng đào tạo
sinh viên tại nhà trường. Nếu đề xuất và thử nghiệm giải pháp quản lý đánh giá kết
quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học theo tiếp cận quá trình kết hợp với chức
năng quản lý thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh
viên trường đại học ở nước ta hiện nay.
4.4. Câu hỏi nghiên cứu
1) Việc nghiên cứu quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường
đại học được tiếp cận từ quan điểm khoa học nào? Cơ sở lý luận của quản lý đánh
giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học là gì?

4


2) Thực trạng quản lý đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường đại học
hiện nay là như thế nào? Nó có những điểm mạnh, điểm yếu gì? Những yếu tố nào
có ảnh hưởng đến quản lý hoạt động này?
3) Những giải pháp nào để nâng cao hiệu quả quản lý đánh giá kết quả rèn
luyện cho sinh viên trường đại học hiện nay? Việc thử nghiệm giải pháp quản lý đề
xuất có góp phần nâng cao hiệu quả đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên trường
đại học ở nước ta hiện nay hay khơng?
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- Về mặt lý luận: Nghiên cứu lý luận về đánh giá kết quả rèn luyện của sinh
viên đại học và quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học trên thế

giới nói chung ở Việt Nam nói riêng chưa nhiều. Luận án đã góp phần làm sáng tỏ
khái niệm quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học, nội dung quản
lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học và các yếu tố ảnh hưởng tới
quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học.
- Về mặt thực tiễn: Luận án đã xác định được thực trạng quản lý đánh giá kết
quả rèn luyện của sinh viên đại học và các yếu tố khách quan, chủ quan ảnh hưởng
đến quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học đề xuất được giải pháp
nâng cao hiệu quả quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Ý nghĩa lý luận: Kết quả nghiên cứu lý luận của luận án góp phần bổ sung thêm
một số vấn đề lý luận về đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học; quản lý đánh
giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học vào khoa học quản lý giáo dục.
- Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận án được sử dụng làm tài liệu
tham khảo phục vụ công tác quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các
trường đại học ở nước ta hiện nay.
7. Cơ cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục các cơng trình cơng bố,
danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên
đại học
Chương 3: Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý đánh giá kết quả rèn luyện
của sinh viên các trường đại học ở nước ta hiện nay
Chương 4: Giải pháp quản lý đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các
trường đại học ở nước ta hiện nay.

5


Chương 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT
QUẢ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
1.1.Những nghiên cứu ở nước ngoài về đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá
tại các trường đại học
1.1.1.Những nghiên cứu ở nước ngoài về đánh giá và đánh giá giáo dục tại các
trường đại học
Bàn về vấn đề đánh giá và quản lý đánh giá tại các trường đại học được nhiều
nhà nghiên cứu ở nước ngoài quan tâm. Trong đó, các nghiên cứu trên thế giới tập
trung nhiều vào việc nghiên cứu đánh giá 3 chủ thể chính trong nhà trường đại học
đó là: Đánh giá sinh viên, đánh giá giảng viên, đánh giá chủ thể quản lý. Các nghiên
cứu theo hướng đánh giá về sinh viên thường chú trọng hơn vào việc nghiên cứu về
đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại các trường đại học, những nghiên cứu về
đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên các trường đại học cho đến nay khi tổng
quan một số tài liệu về vấn đề này chúng tôi nhận thấy chưa thật nhiều, việc nghiên
cứu đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên đại học được lồng ghép vào trong các
nghiên cứu cụ thể về đánh giá sinh viên nói chung hoặc đánh giá kết quả học tập
của sinh viên nói riêng. Dưới đây chúng tôi sẽ nêu ra một số hướng nghiên cứu
chính về vấn đề này như sau:
-Hướng nghiên cứu chung về kiểm tra – đánh giá trong giáo dục
Tác giả C.A Paloma và cộng sự của mình đã có cơng trình nghiên cứu lý thuyết
chung về kiểm tra – đánh giá trong lớp học, đó là tác phẩm: “Assessing student
competence in Accredited Disciplines – Pioneering approaches to Assessment in
Higher Education, (Đánh giá năng lực học sinh được công nhận kỷ luật –phương
pháp tiên phong để đánh giá trong giáo dục đại học). Trong tác phẩm của mình, tác
giả và cộng sự đã bàn đến các phương pháp tiếp cận để đánh giá được thực hiện bởi
các chương trình chuyên nghiệp theo định hướng tham gia kiểm định chuyên ngành.
Các tác giả cũng bàn tới những nội dung như: Làm thế nào để kiểm định khuyến
khích sự quan tâm đến việc đánh giá học tập của học sinh? Làm thế nào để giảng
trên trường đáp ứng với những hành động của kiểm định? Những gì chúng ta có thể
học hỏi từ các môn được công nhận về việc xác định kết quả học tập, thúc đẩy chu

đáo lên kế hoạch cho việc đánh giá và nâng cao năng lực sinh viên trường? Trong
cuốn sách này, các tác giả đã xem xét các khái niệm về thẩm quyền của sinh viên và
đánh giá các bối cảnh lịch sử và chính trị trong đó đánh giá diễn ra. Xem xét việc
thực hiện đánh giá, bao gồm vai trò quan trọng giảng viên và khả năng lãnh đạo của

6


chủ thể quản lý hoạt động này. Bên cạnh đó, các tác giả cũng bàn tới việc sử dụng
các đánh giá xác thực trong một số môn học trên một khuôn viên trường đại học
duy nhất, và một chương riêng về chất lượng của Anh trong phong trào đảm bảo
chất lượng [85].
Bên cạnh nghiên cứu nêu trên của tác giả C.A Paloma và cộng sự của mình
chúng tơi cịn nhận thấy một số nhà nghiên cứu cũng quan tâm tới vấn đề này.
Trong số đó tác giả Robert L. Ebel đã xuất bản rất nhiều cuốn sách về đo lường
thành tích trong giáo dục. Vào năm 1965, tác giả đã xuất bản cuốn sách “Measuring
Educational Achievement” (Đo lường thành tích giáo dục) của Robert L. Ebel.
Trong cuốn sách này tác giả đã mô tả rất chi tiết các phương pháp đo lường đánh
giá định lượng kết quả học tập của học sinh. Tác giả cho rằng, để đánh giá chính
xác kết quả học tập của học sinh cần phải nắm được các phương pháp đo lường định
lượng kết quả học tập của học sinh một cách chính xác và khoa học. Nhiều trường
học đã áp dụng thành công các phương pháp đo lường đánh giá định lượng kết quả
học tập của học sinh theo hướng dẫn của tác giả được viết trong sách này. Tiếp đến
năm 1972, tác giả cũng đã xuất bản cuốn sách: “Essentials of educational
measurement (Prentice-Hall education series”, (Những vấn đề cốt yếu của đo lường
trong giáo dục). Như vậy, vấn đề đo lường trong giáo dục đã được tác giả nghiên
cứu trong nhiều năm liền, các chỉ báo để đo lường, cách thức đo lường, nội dung đo
lường đều được tác giả bàn đến rất nhiều [69].
Bên cạnh 2 cuốn sách về đo lường trong giáo dục nêu trên, đi theo xu hướng
nghiên cứu này tác giả cuốn sách “A teacher’s guide to Assessment” (Hướng dẫn

giáo viên đánh giá) là 2 nhà nghiên cứu D.S. Frith và H.G. Macintosh. Nội dung
cuốn sách đã viết rất cụ thể, chuyên sâu về những vấn đề lý luận cơ bản của đánh
giá trong lớp học, cách lập kế hoạch đánh giá, cách đánh giá, cho điểm của giáo
viên, … Cuốn sách này được xem như là cẩm nang trong đánh giá của giáo viên,
được nhiều giáo viên sử dụng trong việc đánh giá học sinh của họ [73].
Nghiên cứu xu hướng đánh giá kết quả học tập như cuốn tài liệu thể hiện xu
hướng đánh giá hiện đại đang thịnh hành của Anthony J. Nitko, Đại học Arizona
(Mỹ) mang tên “Educational Assessment of Student” (đánh giá học sinh) đề cập đến
rất nhiều nội của đánh giá kết quả học tập, bao gồm: phát triển các kế hoạch giảng
dạy kết hợp với đánh giá; các đánh giá về mục tiêu, hiệu quả; đánh giá học sinh
[dẫn theo 53].
Nghiên cứu về vai trò, tác động của đánh giá trong giáo dục và giáo dục đại học
như các nghiên cứu của Dun, K.E & Mulvenson, S.W (2009) “A Critical Review of

7


Research on Formative Assessment: The Limited Scientific Evidence of the Impact of
Forrmative Assessment in Education”; Tarasa, M. (2009) “Summative Assessment:
The Missing Link for Formative Assessment”; Fook, C.Y., Sidhu, G. K. (2010)
“Authentic Assessment and Pedagogical Strategies in Higher Education” [72].
-Hướng nghiên cứu về các kỹ thuật kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục
Đại diện cho hướng nghiên cứu này có cơng trình nghiên cứu của các nhà
khoa học như: Thomas A. Agelo, K.Patricia Cross; Rick Stiggins; Rick Stiggins,
Judith Arter, Jan Chappuis, Steve Chappuis,…
Hai nhà khoa học Thomas A. Agelo, K.Patricia Cross, đã xuất bản cuốn sách
“Classroom Assessment – Techiniques”, (Kỹ thuật đánh giá trên lớp học). Trong
cuốn sách này các tác giả đã trình bày kết quả nghiên cứu của mình về việc giáo
viên ứng dụng các kỹ thuật kiểm tra, đánh giá trên lớp học trên cơ sở đó chỉ ra các
phương pháp cụ thể mà giáo viên có thể sử dụng để đánh giá trên lớp học và việc ra

các quyết định khi sử dụng các kết quả đánh giá của mình [100].
Rick Stiggins (và các đồng nghiệp), đã nghiên cứu về đánh giá trên lớp học
với các phương pháp, kỹ thuật cụ thể và đã cho xuất bản nhiều cuốn sách nghiên
cứu về lĩnh vực này: năm 1994, xuất bản cuốn sách: “Student – centered classroom
assessment”, (Sinh viên – Trung tâm của việc đánh giá trên lớp học; năm 2004 xuất
bản cuốn sách: “Classroom assessment for student learning”, (Đánh giá trên lớp học
đối với vấn đề học tập của sinh viên); năm 2006 tác giả Rick Stiggins và các cộng
sự của mình Judith Arter, Jan Chappuis, Steve Chappuis tiếp tục xuất bản cuốn
sách: “Classroom Assessment for Student Learning”, (Đánh giá trên lớp học đối với
học sinh) và năm 2008 đã xuất bản cuốn: “Student – involved Assessment for
Learning”, (Đánh giá liên quan đến học tập của sinh viên). Có thể nói, tác giả đã có
nhiều đóng góp trong việc nghiên cứu và chỉ ra những vấn đề lí luận và thực tiễn về
đánh giá kết quả học tập của học sinh, sinh viên trên lớp học. Trong đó, việc chỉ ra
các phương pháp đánh giá cụ thể khách quan đã là cẩm nang cho chính giáo viên,
học sinh, sinh viên trong các trường đại học tham khảo để đánh giá quá trình học
tập trên lớp của họ [93].
Shirley Fletcher (1995) với “Competence – Based Assessment Techniques”, (Kĩ
thuật đánh giá theo năng lực), đã xác định một số nguyên tắc cơ bản, gợi ý về các
phương pháp cũng như lợi ích của kĩ thuật đánh giá theo năng lực; đưa ra một số
hướng dẫn cho những người làm công tác đào tạo hướng tới việc đánh giá dựa trên
công việc. Kĩ thuật đánh giá theo năng lực của tác giả đã được ứng dụng rộng dãi tại

8


các trường đại học, kỹ thuật này cũng cho thấy tính hiệu quả nhất định trong q
trình đánh giá [71].
Robert L.Linn và Norman E.Gronlund (1995), đã xuất bản tác phẩm:
“Measurement and Assessment in Teaching”, (Đo lường và đánh giá trong giảng
dạy). Trong tác phẩm này, các tác giả đã đưa ra những khái niệm cơ bản về kiểm

tra, đánh giá và đo lường trong dạy học; các hình thức, phương pháp và công cụ
đánh giá theo mục tiêu; kĩ thuật đưa thơng tin phản hồi và phân tích, xử lý kết quả
kiểm tra đánh giá người học để cải tiến việc dạy và học [81].
Phil Race, Sally Brown và Brenda Smith (2006), trong tác phẩm: “500 Tips on
Assessment”, (500 lời khuyên về đánh giá), đã đưa ra những chỉ dẫn cụ thể để đánh
giá trong giáo dục đạt hiệu quả. Trong đó, tác giả cũng đã rất tập trung vào việc giới
thiệu những hình thức đánh giá, cách đưa thơng tin phản hồi và giám sát chất lượng
đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học và cao đẳng [90].
Một số tài liệu gần đây của Bộ Giáo dục Úc trình bày những kinh nghiệm điển
hình của nước này về hướng dẫn đánh giá theo năng lực, về thiết kế cơng cụ đánh
giá áp dụng cho mơ hình gói đào tạo và các cơ sở đào tạo đã được kiểm định cơng
nhận. Mặc dù mục đích của các tài liệu này chỉ nhằm cung cấp thông tin về cách
chính sách và quy trình đánh giá cho các nhà thực hành và các bên liên quan trong
giáo dục và đào tạo nghề ở bang Tây Úc nhưng đã giới thiệu sử dụng công cụ đánh
giá năng lực rất hữu ích [66].
Tina Teodorescu (2006), trong tác phẩm: “Competence versus competency
What is the difference?”, (Thẩm quyền so với năng lực khác biệt là gì?). Trong tác
phẩm này tác giả đã phân biệt sự khác nhau giữa hai thuật ngữ “năng lực –
competency” và “competence” bằng các so sánh về định nghĩa, phạm vi trọng tâm,
kết quả và áp dụng. Tác giả cũng đã mơ tả hai mơ hình competency và competence
dựa trên kinh nghiệm của mình trong quá trình tư vấn tại Hiệp hội Quốc tế về Cải
thiện hiệu suất làm việc [99].
Martin Johnson (2008), với bài viết đăng trên tạp chí có nhan đề: “Grading in
competence – based qualifications – is it desirable and how might it affect validity?, đã
giới thiệu và phân tích quan điểm của một số chuyên gia về xếp hạng trong đánh giá theo
năng lực. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc đánh giá xếp hạng phải chăng chỉ là đề xuất thay
đổi hệ thống nhị nguyên (có năng lực hoặc khơng có năng lực) và có thể làm ảnh hưởng
tới tính tồn vẹn của kết luận đánh giá về năng lực. Đồng thời cách phân hạng thành tích
học tập cũng dễ gây nên những tác động tiêu cực đối với nhóm có kết quả thấp [78].

9


1.1.2. Những nghiên cứu ở nước ngoài về quản lý hoạt động đánh giá trong giáo
dục đại học
-Hướng nghiên cứu chung về quản lý hoạt động đánh giá trong giáo dục đại học:
Tiếp cận hướng nghiên cứu này đã có nhiều nhà khoa học với nhiều cơng
trình nghiên cứu và bài báo khoa học bàn về quản lý hoạt động đánh giá trong giáo
dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng. Dưới đây chúng tơi sẽ nêu dẫn cụ thể
một số nghiên cứu về vấn đề này.
Tác giả N. Postlethwaite (2004), đã xuất bản cuốn sách: “Monitering
Educational Achievement”, (Giám sát thành tựu giáo dục). Cuốn Managing
Evaluation in Educational (Quản lý đánh giá trong giáo dục) của Kath Aspinwall,
Tim Simkins, John F. Wilkinson and M. John Mc Auley xuất bản năm 1992. Cuốn
“mười bước tiến tới hệ thống giám sát và đánh giá dựa trên kết quả” của Jody Zall
Kusek, Ray C.Rist (2005), Ngân hàng Thế giới,… Các cuốn tài liệu này đã chỉ cho
người đọc thấy các nghiệp vụ quản lý cần thực hiện để quản lý hoạt động đánh giá
giáo dục như thế nào cho hiệu quả [17].
Các tác giả Kath Aspinwall, Tim Simkins, John F. Wilkinson đã xuất bản
cuốn sách Managing Evaluation in Education: A Handbook (Educational
Management), (Quản lý đánh giá trong giáo dục: Một cuốn sổ tay (Quản lý giáo
dục). Cuốn sách này cung cấp những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý đánh giá
trong giáo dục. Các tác giả cuốn sách cho rằng, quản lý đánh giá trong giáo dục hiện
nay được đặc biệt ưu tiên trong các trường cao đẳng, đại học. Việc phân cấp trong
quản lý, đặc biệt là giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đáng kể cho các trường
học và các trường đại học theo Đạo Luật Cải cách giáo dục cũng có những tác động
cơ bản để đánh giá. "Quản lý đánh giá trong giáo dục" được thiết kế để đáp ứng nhu
cầu này. Các tác giả cũng xem xét ý nghĩa của việc đánh giá và quản lý cũng như
mối quan hệ giữa chúng. Nó xem xét bối cảnh trong đó đánh giá phải được quản lý
trong các trường cao đẳng, đại học và giải quyết các câu hỏi về nhu cầu trên cơ sở

giám sát và xem xét, trước khi tiến hành qua các giai đoạn của quá trình đánh giá,
đưa ra xem xét đặc biệt đến vấn đề quản lý phát sinh tại từng giai đoạn [62].
Sofia Lerche Vieira với công bố: “Management, evaluation and school
success: examples from Ceará’s path”, “Quản lý, thẩm định và thành cơng trong
trường học: Ví dụ từ trường Ceará’s path”. Bài viết này phân tích chính sách giáo
dục được thông qua bởi các trường học ở bang Ceará, Brazil, 1995-2006, tập trung vào
giai đoạn 2003-2006. Các vấn đề chính được trình bày là quản lý giáo dục, đánh giá và
học thành công. Bài viết này cũng tập trung vào việc trình bày ý tưởng về hệ thống

10


đánh giá ở cấp tiểu bang và quốc gia; "Quản lý cho kết quả", việc sử dụng các chỉ số để
xác định các ưu tiên; và khuếch tán của một nền văn hóa đánh giá trong giáo dục [103].
-Hướng nghiên cứu về tiêu chí quản lý hoạt động đánh giá trong giáo dục đại học
Ở hầu hết các nước đều có cơ quan kiểm định chất lượng giáo dục đại học,
nhất là ở các nền giáo dục đại học phát triển như Anh, Mỹ, Australia,… Ở các nước
này, cơ quan kiểm định chất lượng giáo dục được thành lập từ rất sớm với những
tiêu chí kiểm định rõ ràng, cụ thể cho từng lĩnh vực khác nhau của giáo dục đại học,
trong đó có kiểm tra, đánh giá nhằm định hướng cho đổi mới giáo dục và đảm bảo
chất lượng giáo dục. Dưới đây là các bộ tiêu chí đánh giá quá trình kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập của người học trong giáo dục đại học ở một số nước.
1)Bộ tiêu chí của cơ quan đảm bảo chất lượng giáo dục đại học của Anh (Quality
Assurance Agency for Higher Education, viết tắt là QAA)
Theo QAA, trong giáo dục đại học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh
viên nhằm nhiều mục đích khác nhau như: Cung cấp thông tin phản hồi để thúc đẩy
việc học tập của sinh viên, giúp họ nâng cao thành tích học tập; Đánh giá kiến thức,
sự hiểu biết, khả năng và kĩ năng của sinh viên; Cho điểm dựa trên thành tích đạt
được của sinh viên đồng thời đưa ra các nhận định về sự tiến bộ của sinh viên; Cung
cấp thông tin cho xã hội và các nhà quản lý giáo dục đại học về mức độ đạt được

của sinh viên có phù hợp với tiêu chuẩn đặt ra hay không (chuẩn của trường và của
quốc gia) [89].
Căn cứ mục đích đề ra, QAA xây dựng bộ tiêu chí bao gồm 15 tiêu chí đánh
giá cơng tác quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên ở trường đại
học liên quan đến nhiều khía cạnh, bao gồm: quy định, quy trình; quyền hạn, trách
nhiệm của các bộ phận, cá nhân liên quan; việc phổ quy định và các thông tin liên
quan đến cán bộ và sinh viên; phương pháp kiểm tra, đánh giá; số lượng kiểm tra,
đánh giá và thời gian kiểm tra, đánh giá; việc lưu trữ thông tin, dữ liệu; việc công
bố điểm cho sinh viên đảm bảo đánh giá hiệu quả kết quả học tập của sinh viên;
đảm bảo tính chính xác, cơng bằng, minh bạch, trung thực và an tồn; khuyến khích
được sinh viên nâng cao thành tích của mình đồng thời phải cung cấp thông tin
phản hồi kịp thời cho sinh viên và không gây áp lực cho sinh viên. Bộ tiêu chí này
là cơ sở để QAA kiểm định chất lượng của các trường đại học.
2)Bộ tiêu chí của Australia
Bộ chỉ số đánh giá quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của trường đại
học ở Australia gồm 16 chỉ số đề cập đến các vấn đề sau :

11


- Xác định kiểm tra, đánh giá là nhiệm vụ trọng tâm trong tồn bộ q trình
dạy học chứ khơng phải là khâu cuối cùng trong quá trình dạy học.
- Sinh viên phải nhận thức được tác động tích cực của kiểm tra, đánh giá và
kiểm tra, đánh giá phải thúc đẩy việc học của sinh viên.
- Khoa/ bộ môn cần có văn bản hướng dẫn về kiểm tra, đánh giá.
- Mục tiêu học tập phải rõ ràng (học gì, dạy gì, kiến thức và kĩ năng gì sẽ được
đánh giá). Kiểm tra, đánh giá theo mục tiêu, tránh sức ép đối với sinh viên.
- Phải đánh giá được khả năng phân tích, tổng hợp thơng tin chứ khơng đơn
giản là đánh giá khả năng nhớ thông tin đã học và đánh giá được những kĩ năng cơ
bản của sinh viên.

- Sử dụng đa dạng các phương pháp kiểm tra, đánh giá .
- Khối lượng công việc của cán bộ và sinh viên được cân nhắc, xem xét khi
lập kế hoạch.
- Cân bằng giữa kiểm tra, đánh giá quá trình và kiểm tra, đánh giá tổng kết để
cung cấp thông tin phản hồi hiệu quả cho sinh viên.
- Kiểm tra, đánh giá phải đảm bảo công bằng khách quan.
- Cần có quy định rõ ràng và có sự giám sát chặt chẽ để hạn chế những hiện
tượng tiêu cực [61].
3)Bộ tiêu chí của mạng lưới các trường đại học Đơng Nam Á (Asean University
Network, viết tắt là AUN)
AUN đưa ra 8 tiêu chí để đánh giá quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập,
trong đó quan tâm đến các vấn đề sau: quy trình kiểm tra, đánh giá đảm bảo độ giá
trị, độ tin cậy và công bằng, có quy định hợp lý về thủ tục khiếu nại kết quả kiểm
tra, đánh giá ; giáo viên cần sử dụng nhiều hình thức kiểm tra, đánh giá đa dạng
dựa trên nguyên tắc minh bạch, nhất quán, mềm dẻo và phù hợp với mục tiêu; các
tiêu chí kiểm tra, đánh giá cần phổ biến rõ ràng cho sinh viên; kiểm tra, đánh giá
phù hợp với mục đích và nội dung của chương trình; thường xuyên thẩm định độ tin
cậy và tính giá trị của các phương pháp kiểm tra, đánh giá; các phương pháp kiểm
tra, đánh giá mới thường xuyên được phát triển và thử nghiệm [76].
-Hướng nghiên cứu về cải tiến quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên được xem là nhiệm vụ trọng
tâm của giáo dục đại học Australia. Một đề án của Trung tâm Nghiên cứu về giáo dục
đại học của Australia đã được triển khai để tìm các giải pháp cho một số vấn đề nổi bật
trong kiểm tra, đánh giá ở các trường đại học Australia. Với mỗi vấn đề, dự án phân
tích sự cần thiết phải thay đổi hoặc thực hiện và đưa ra một số các giải pháp cụ thể :

12


(1) Nắm bắt tiềm năng của kiểm tra, đánh giá trực tuyến: kiểm tra, đánh giá

trực tuyến phải bắt đầu từ việc xây dựng mục tiêu học tập rõ ràng và trước hết triển
khai với quy mô nhỏ, sau khi có kinh nghiệm sẽ tiếp tục nhân rộng. Họ nhấn mạnh
đến chất lượng hơn số lượng.
(2) Thiết kế các kiểm tra, đánh giá hiệu quả cho lớp đông sinh viên nhằm 5
mục tiêu:
- Tránh kiểm tra việc học thuộc lòng bằng việc kết hợp với từng người học
bằng nhiều phương pháp kiểm tra, đánh giá và đưa ra các câu hỏi kiểm tra có nhiều
cách trả lời.
- Cung cấp thơng tin phản hồi hiệu quả, phù hợp với từng người học bằng
nhiều biện pháp như kiểm tra, đánh giá sớm để có thời gian cho việc cung cấp thơng
tin phản hồi; cung cấp trước cho sinh viên tiêu chí đánh giá rõ ràng; chuẩn bị một danh
sách các câu trả lời phổ biến và đặc thù nhất; sử dụng một bảng phản hồi chuẩn kết hợp
chặc chẽ các tiêu chí; sử dụng trợ giúp trực tuyến nếu có điều kiện; sử dụng website để
cung cấp thông tin về kiểm tra, đánh giá và trả lời những câu hỏi liên quan; sau khi
kiểm tra và chấm điểm bài trắc nghiệm nhiều lựa chọn, cung cấp cho sinh viên những
lập luận, giải thích cho các câu trả lời và những nguồn tra cứu.
- Kiểm tra, đánh giá công bằng đối với nhiều đối tượng sinh viên: yêu cầu sinh
viên năm thứ nhất học một môn học cơ bản để phát triển những kĩ năng cần thiết; điều
tra sinh viên để chỉ ra những bất lợi của họ trong kiểm tra, đánh giá và có kế hoạch trợ
giúp cho họ; bồi dưỡng cho sinh viên về kĩ năng viết luận hoặc những kĩ năng cần thiết
khác; thiết kế kiểm tra, đánh giá phù hợp với từng nhóm sinh viên.
- Quản lý việc chấm điểm và phối hợp giữa các giáo viên: công bố rõ ràng
các tiêu chí chấm điểm cho sinh viên; cơng bố đề thi và đáp án sau khi kiểm tra.
- Chống các gian lận trong thi cử.
(3) Chống các hiện tượng gian lận trong thi cử và xây dựng chính sách để
đẩy mạnh sự trung thực trong kiểm tra, đánh giá thơng qua 36 giải pháp chia thành
7 nhóm: Dạy sinh viên về bản quyền tác giả và cách tránh đạo văn; chống gian lận
thông qua việc thiết kế kiểm tra, đánh giá; yêu cầu sinh viên đưa ra bằng chứng
chứng tỏ họ không đạo văn; thúc đẩy làm việc theo nhóm; cho sinh viên làm quen
với những nguồn thường dùng để đạo văn; sử dụng phần mềm phát hiện và ngăn

chặn đạo văn; phản ứng kịp thời với các hiện tượng gian lận.
(4) Sử dụng kiểm tra, đánh giá để hướng dẫn kĩ năng làm việc nhóm có hiệu
quả: lựa chọn các thành viên của nhóm phù hợp với mục đích và chức năng của
nhóm và cân nhắc kỹ một số yếu tố khi sử dụng kiểm tra, đánh giá nhóm như đánh

13


giá quá trình làm việc hay sản phẩm, đánh giá theo tiêu chí nào và ai là người đưa ra
các tiêu chí (giáo viên hay sinh viên hay cả hai), ai là người đánh giá (giáo viên hay
sinh viên hay bạn bè đánh giá lẫn nhau hay tự đánh giá hay kết hợp nhiều đối tượng
đánh giá), cho điểm cho từng thành viên trong nhóm như thế nào (cho điểm các
thành viên như nhau hay chia trung bình hay cho theo đóng góp của từng cá nhân).
(5) Kiểm tra, đánh giá phù hợp với sinh viên nước ngoài: sử dụng cách kiểm
tra, đánh giá riêng đối với sinh viên quốc tế đến từ các nước không sử dụng tiếng
Anh, trong đó Hồ sơ học tập (Portfolio Assessment) là một phương pháp thích hợp
để giúp sinh viên quốc tế phát triển kĩ năng [77].
James. R., Mclnnis, C. và Devlin, M. (2002), giới thiệu q trình nâng cao
văn hóa tổ chức nhằm mục đích cải thiện hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của sinh viên ở khoa Kinh doanh của Đại học Cơng nghệ Qeensland. Q trình
này chia thành 4 giai đoạn: (1) đánh giá chính sách và hoạt động của kiểm tra, đánh
giá năm 1998; (2) xây dựng mơ hình học tập và kiểm tra, đánh giá năm 2000; (3)
thành lập một bộ phận tư vấn trong 12 tháng về kiểm tra, đánh giá năm 2000; (4)
dành một khoản kinh phí lớn thực hiện một dự án để phát triển các kỹ thuật kiểm
tra, đánh giá đối với 8 khối kiến thức cốt lõi năm 2001. Kết quả là cả khoa Kinh
doanh đã thực sự “đắm mình” trong kiểm tra, đánh giá suốt 4 năm và đã tạo ra sự
thay đổi đáng kể văn hóa kiểm tra, đánh giá trong khoa [77].
Theo Maritin, để khắc phục những thiếu hụt của giáo viên, trường đại học cần
thực hiện một số giải pháp như:
- Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về quản lý giáo dục, về kĩ năng soạn thảo câu

hỏi kiểm tra và chấm điểm.
- Áp dụng kiểm tra, đánh giá theo nhóm để giúp sinh viên phát triển các kỹ
năng hợp tác và làm việc theo nhóm.
- Áp dụng các hình thức kiểm tra, đánh giá khác nhau để tạo cơ hội tốt nhất
cho sinh viên bộc lộ năng lực của mình.
- Làm cho sinh viên hiểu được những gì họ cần đạt được [82].
-Hướng nghiên cứu về kinh nghiệm quản lý hoạt động đánh giá sinh viên tại các
trường đại học
1)Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên trong giáo
dục đại học ở Mỹ
Đặc trưng của giáo dục đại học của Mỹ là tính đa dạng, phức tạp nên việc quản
lý hoạt động đánh giá kết quả học tập ở Mỹ đã được quan tâm từ rất sớm. Với hệ
thống tín chỉ được áp dụng từ rất sớm nhằm tạo cơ hội cho sinh viên có thể chuyển

14


tiếp giữa các trường, sinh viên sẽ dễ dàng được tiếp nhận học chuyển tiếp, nếu các
tín chỉ mà sinh viên đã tích lũy trước đó là của một trường hay một chương trình đã
được cơng nhận chất lượng; cho phép SV học bán thời gian và có thể tạm thời nghỉ
học trong một khoảng thời gian và sau đó mang tín chỉ đã tích lũy để xin học tiếp và
lấy bằng tốt nghiệp. Việc quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập ở Mỹ nhằm
những mục đích: thể hiện chất lượng, khẳng định chất lượng của các trường, tạo sự
thuận lợi cho quá trình chuyển tiếp của SV từ trường này sang trường khác, tạo sự
tin tưởng cho nhà tuyển dụng. Vì vậy, tình trạng được kiểm định cơng nhận là một
tín hiệu cho cơng chúng về chất lượng của một trường hoặc một chương trình đào
tạo (sinh viên tốt nghiệp một trường hay một chương trình đã được cơng nhận chất
lượng thì đó là một lợi thế cho họ khi xin việc); là điều kiện để các trường đại học
được cấp các nguồn tài trợ của Chính phủ liên bang dựa vào sự đánh giá của các cơ
quan kiểm định [57]. Trong 11 tiêu chuẩn đánh giá trường đại học được cơ quan

giáo dục Mỹ chấp nhận thì thành quả học tập của sinh viên được xem như là một
chỉ số quyết định chất lượng [44].
Để chứng nhận kết quả đánh giá chất lượng tại các trường đại học Mỹ có thể
tự kiểm tra tại Website của Ủy ban Kiểm định giáo dục đại học (CHEA) tại địa chỉ
Trang web của CHEA cung cấp thông tin về các trường ĐH
và các chương trình đào tạo được đánh giá chất lượng bởi các tổ chức của Hịa Kỳ.
Có chứng nhận đánh giá chất lượng là tiêu chí bảo đảm các trường đại học đáp ứng
yêu cầu tối thiểu về chất lượng giáo dục. Việc tiến hành đánh giá chất lượng diễn ra
định kỳ thường từ 3 đến 10 năm một lần. Có 3 tổ chức có thẩm quyền đánh giá chất
lượng cho các trường đại học bao gồm: các tổ chức vùng chứng nhận chất lượng
cho các cơ sở đào tạo cấp bằng và phi lợi nhuận; các tổ chức nghề nghiệp tư nhân
chứng nhận cho các cơ sở đào tạo nghề không cấp bằng và thu lợi nhuận; cuối cùng
là các tổ chức tín ngưỡng chứng nhận chất lượng cho những cơ sở đào tạo cấp bằng
mang tính tơn giáo và phi lợi nhuận. Hầu hết những tổ chức này được công nhận
bởi CHEA và Bộ Giáo dục Hoa Kỳ (USDE: www.ed.gov). Nhiều tổ chức cũng
chứng nhận chất lượng cho những trường đại học và cơ sở đào tạo nằm ngồi Hoa
Kỳ. Ví dụ, IIE Việt Nam chỉ đại diện cho những trường được các tổ chức đánh giá
chất lượng cấp vùng, có sáu cơ quan đánh giá chất lượng cấp vùng có tên và địa chỉ
trang web như sau: Middle states Commission on Higher Education:
www.msche.org;

New

England

Association

of

Schools

www.neasc.org;

North

Central

Association

of

Colleges

www.ncacihe.org;

Northwest

Commission

15

on

Colleges

ang

and

and

Colleges:
Schools:

Universities:


www.nwccu.org; Southern Association of Colleges and Schools: www.sacs.org;
Western Association of Schools and Colleges: www.wascweb.org.
2)Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên trong giáo
dục đại học ở Australia
 Hội đồng giảng dạy các trường đại học Australia (Australia universities
Teaching Committee) đã xây dựng những nguyên tắc cơ bản liên quan đến việc quản lý
hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên ở các trường đại học như sau:
 Xác định hoạt động đánh giá kết quả học tập là nhiệm vụ trung tâm trong
tồn bộ q trình dạy học, chứ khơng phải là khâu cuối cùng trong quá trình dạy học.
 Hoạt động đánh giá kết quả học tập phải bán theo mục tiêu học tập (nội
dung dạy học và kiến thức kỹ năng nào sẽ được đánh giá) nhằm tránh việc tạo nên
sức ép đối với sinh viên; phải đánh giá được khả năng phân tích, tổng hợp của sinh
viên, chứ khơng chỉ đơn giản là đánh giá khả năng nhớ thông tin đã học và những
kỹ năng đơn giản.
 Có sự cân bằng giữa đánh giá trong quá trình và đánh giá tổng kết để có
được những thơng tin phản hồi có hiệu quả giúp sinh viên tiến bộ trong học tập; có
quy định rõ ràng và có sự giám sát chặt chẽ hoạt động đánh giá kết quả học tập
nhằm đảm bảo tính cơng bằng, khách quan; đánh giá đúng chất lượng đào tạo…
 Đơn vị quản lý phải có văn bản hướng dẫn hoạt động đánh giá kết quả
học tập, phải làm cho sinh viên nhận thức được tác động tích cực của việc đánh giá
kết quả học tập và việc đánh giá kết quả học tập phải được thiết kế nhằm thúc đẩy
việc học của sinh viên [61].
3)Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên trong giáo

dục đại học ở một số nước Đông Nam Á
Mạng lưới các trường đại học Đông Nam Á – Asean University Network (AUN) đã
đưa ra các tiêu chí để quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập, gồm các vấn đề sau:
- Quy trình đánh giá kết quả học tập nhằm đảm bảo độ giá trị, độ tin cậy và
cơng bằng; có quy định hợp lý về thủ tục khiếu nại kết quả đã được đánh giá.
- Sử dụng nhiều hình thức đánh giá kết quả học tập mềm dẻo, phù hợp với nội
dung và theo đúng mục tiêu, mục đích đặt ra; thường xuyên thẩm định độ tin cậy và
tính giá trị của các phương pháp đánh giá kết quả học tập, đồng thời thường xuyên
phát triển và thử nghiệm các phương pháp đánh giá kết quả học tập mới; các tiêu
chí đánh giá kết quả học tập được phổ biến rõ ràng cho sinh viên trên nguyên tắc
minh bạch, nhất quán [76].

16