Kinh nghiệm dạy bài: Sắp xếp và lọc dữ liệu(Tin học 7)

SKKN: Những thay đổi trong sắp xếp và lọc dữ liệu
LỜI NÓI ĐẦU
Môn tin học là một môn học mới mẻ còn tương đối non trẻ nhưng sức
cuốn hút của nó đối với các em học sinh có sức mạnh thâït ghê gớm.
Tin học trong nhà trường THCS bước đầu giúp các em làm quen cách
sử dụng phần mềm trò chơi, các phần mềm học tập cũng như các
phần mềm ứng dụng cụ thể, truy cập INTERNET để tìm kiếm thông
tin và học tập. Với mục đích như vậy nên những năm gần đây Bộ
Giáo Dục và Đào tạo đã đưa môn tin học vào giảng dạy chính thức
như các môn khoa học khác . Đặc biệt hướng các em về tư duy logic
để tìm giải quyết vấn đề cụ thể nào đó. Trong đó tôi thấy cuốn tin
học dành cho THCS quyển hai là rất hữu ích đối với các em ngay
trong quá trình học tập và sau này khi các em học nghề. Mặc dù sách
mới được phát hành để các em học sinh có điều kiện nghiên cứu
học tập, trong quá trình giảng dạy tôi thấy sách đã nêu ra hầu hết các
bước cơ bản để thực hiện một thao tác nào đó. Xong tôi cũng còn
thấy một số khiếm khuyết mà chỉ đi vào thực tế là thực hành ta
những phần thiếu sót đó. Ví dụ như BÀI 8: SẮP XẾP VÀ LỌC DỮ
LIỆU.

Gv: Đinh Thò Hà Trường: THCS Lê Quý Đôn
- 1 -
SKKN: Những thay đổi trong sắp xếp và lọc dữ liệu
Phần 1: THỰC TRẠNG
Trường THCS Lê Quý Đôn là một trường đang có sự vận động mới
đó là chuẩn bò trở thành trường chuẩn quốc gia nên môn tin học cũng
được trú trọng tư ønhững năm 2004 – 2005. Đến nay nhờ sự giúp đỡ
hỗ trợ từ Bộ Giáo Dục - Sở Giáo Dục - Phòng Giáo Dục Huyện và
của hội phụ huynh học sinh của trường nên trường đã có một phòng
máy tính gồm 25 máy để phục vụ cho học sinh học môn tin học. Mặc
dù cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ cho các em trong môn học này

(một học sinh / một máy) nhưng các em vẫn hăng say và mong muốn
học môn tin học. Là trường của trung tâm thò trấn xong vẫn còn tới
trên 30% học sinh là con em dân tộc vì vậy đối với môn học này còn
có những khó khăn nhất đònh chứ không như các tỉnh thành phố khác.
Do vậy đối với môn này càng dễ nhớ, càng đơn giản, càng ngắn gọn
thì hiệu quả càng cao. Sách giáo khoa gồm có 9 bài lý thuyết và 10
bài thực hành cộng thêm 4 bài phần mềm ứng dụng và học tập. Và
cứ sau 2 tiết lý thuyết sẽ có 2 tiết thực hành vì vậy mà tiết thực hành
trực tiếp trên máy tính mới là vấn đề cốt lõi của môn học. Trong đó
tôi thấy tâm đắc nhất là: BÀI 8 : SẮP XẾP VÀ LỌC DỮ LIỆU.
Để đặt vấn đề vào phần sắp xếp và lọc dữ liệu tôi đã lấy hai bảng
tính hình 82 và hình 83 trong sách giáo khoa trang 70 sau đó đặt câu
hỏi cho học sinh là em có nhận xét gì về 2 trang tính này? Hầu hết
các em đều trả lời được là ở hình 82 phần tên được sắp theo thứ tự
của bảng chữ cái, còn hình 83 thì điểm trung bình được sắp theo thứ
tự từ cao xuống thấp. Tôi giới thiệu vào bài luôn là : đây được gọi là
sắp xếp dữ liệu, vậy sắp xếp dữ liệu là gì? Các bước sắp xếp dữ liệu
gồm có những bước nào ? các em nêu khái niệm sắp xếp dữ liệu và
các bước như trong sách giáo khoa là:

Gv: Đinh Thò Hà Trường: THCS Lê Quý Đôn
- 2 -
SKKN: Những thay đổi trong sắp xếp và lọc dữ liệu
Khái niệm : Sắp xếp dữ liệu là hoán đổi vò trí các hàng để giá trò dữ
liệu trong một hay nhiều ccột được sắp theo thứ tự tăng dần hay giảm
dần.
Các bước sắp xếp dữ liệu:
B1: Nháy chuột chọn một ô trong cột cần sắp xếp dữ liệu.
B2: Nháy nút trên thanh công cụ để sắp xếp theo thứ tự tăng tăng
dần (hoặc nháy nút để sắp xếp theo thứ tự giảm dần).

Tôi lại đặt tiếp câu hỏi nếu trên thanh công cụ không có hai nút lệnh
này thì em làm như thế nào? Học sinh trả lời câu hỏi này như phần
lưu ý trong sách giáo khoa. Vấn đề đặt ra là thế nếu máy của em mà
không có thanh công cụ thì em làm như thế nào để lấy hai nút lệnh
sắp xếp tăng và giảm! Đến khi thực hành thì diều này đã xảy ra ở
một số máy các em học sinh rất ngơ ngác không biết làm như thế nào
tiếp theo. Chỉ có một số em lanh lợi mới tìm ra được cách giải quyết
đó là các em đã chú ý ở phần lọc dữ liệu?
Tương tự như vậy đối với phần lọc dữ liệu chia ra làm 2 bước nhưng
2 bước này theo tôi nghó chưa có tính logic cao ở chỗ : bước một học
sinh thực hiện tốt vì rất rõ ràng:
- Nháy chuột chọn một ô trong vùng có dữ liệu cần lọc.
- Mở bảng chọn Data, trỏ vào lệnh Filter và nháy chọn Auto
Filter trên bảng chọn sẽ xất hiện các mũi tên trên các tiêu đề
cột.
Ở bước 2 chưa rõ ràng nên học sinh không biết chọn mũi tên ở cột
nào để chọn tiêu chuẩn lọc? Sau khi lọc xong thì máy sẽ hiển thò kết
quả lọc ở sách nêu ra 2 cách là:
 Chọn lệnh Data → Filter → Show All để hiển thò toàn bộ danh sách
mà vẫn tiếp tục làm việc với Auto Filter.
 Để thoát khỏi chế độ lọc em chọn lại lệnh Data → Filter → Auto
Filter.
Nếu chỉ ghi vậy thì với học sinh trung bình và yếu, kém khi thực
hành sẽ rất ngơ ngác vì khi lọc xong chỉ có một vài dòng thỏa mãn sẽ

Gv: Đinh Thò Hà Trường: THCS Lê Quý Đôn
- 3 -
SKKN: Những thay đổi trong sắp xếp và lọc dữ liệu
hiển thò còn các dòng khác bò ẩn đi nên muốn lọc tiếp thì kết quả là
không đầy đu. Do vậy cần phải chỉ rõ hơn nữa để cho học sinh có thể

vận dụng được ngay vào bài tập ở nhà nếu các em có máy. Với điều
kiện như hiện nay nhiều gia đình khá giả đã có thể mua máy về cho
con em mình học tập do vậy đây cũng là một lợi thế của môn học
này giúp các em nắm bắt lý thuyết nhanh hơn để khi thực hành các
em thấy tự tin hơn.
Đến phần lọc các hàng có giá trò lớn nhất ( hay nhỏ nhất) thì nếu
thoát lọc hoặc để nguyên kết quả lọc thì đều không cho ra kết quả
mong muốn. Vì nếu để nguyên kết quả lọc thì chỉ lọc được các kết
quả trong phần hiển thò thôi, nếu thoát lọc thì sẽ không có mũi tên để
chọn. Kết quả của phần thực hành trên máy là như sau: (xét trên
một lớp học)
Tổng số học sinh: 45 em
Số học sinh khá giỏi : >20%
Số học sinh trung bình: 75%
Số học sinh yếu kém: < 5%
Kết quả có tới 60% các em là không thực hành được ngay ở câu b
chuyến sang câu c bài tập 1 phần thực hành :
Câu b: thực hiện thao tác lọc dữ liệu để chọn các bạn có điểm 10
môn tin học.
Câu c: Hãy lọc ra các bạn có điểm trung bình cả năm là ba điểm cao
nhất và các bạn có điểm trung bình là hai điểm thấp nhất.

Gv: Đinh Thò Hà Trường: THCS Lê Quý Đôn
- 4 -
SKKN: Những thay đổi trong sắp xếp và lọc dữ liệu
Phần 2: GIẢI PHÁP
Như đã nêu ở phần thực trạng các em đã nêu được các bước sắp xếp
đó là:
B1: Nháy chuột chọn một ô trong cột cần sắp xếp dữ liệu.
B2: Nháy nút trên thanh công cụ để sắp xếp theo thứ tự tăng tăng

dần (hoặc nháy nút để sắp xếp theo thứ tự giảm dần).
Tôi lại đặt tiếp câu hỏi nếu trên thanh công cụ không có hai nút lệnh
này thì em làm như thế nào? Học sinh trả lời câu hỏi này như phần
lưu ý trong sách giáo khoa. Vấn đề đặt ra là thế nếu máy của em mà
không có thanh công cụ thì em làm như thế nào để lấy hai nút lệnh
sắp xếp tăng và giảm! Theo tôi đối với phần này càng ngắn gọn càng
có hiệu quả cao tôi chỉ cho học sinh ngay trong phần lọc dữ liệu là:
Mở bảng chọn Data →Sort… sau đó chọn cột cần sắp xếp → chọn sắp
xếp tăng hoặc giảm (Ascending hoặc Descending).
Hoặc nếu không thì nên đưa phần này vào phần lưu ý để học sinh dễ
nhận biết hơn. Nếu đã đưa vào phần lưu ý thì đưa thêm cả phần làm
nổi (hiện ) thanh công cụ. Như vậy theo tôi là phần lưu ý của phần
sắp xếp dữ liệu là :
Lưu ý:
- Nếu trên thanh công cụ không có hai nút lệnh sắp xếp tăng
hoặc giảm thì: nháy chọn vào mũi tên bên phải dấu ?( )
trên thanh công cụ
→
Add or Remove Buttons
→
Standard
→
Sort Ascending( hoặc Sort Descending).
- Nếu không có thanh công cụ thì: mở bảng chọn View
→
Toolbar
→
Standard để hiển thò thanh công cụ.

Gv: Đinh Thò Hà Trường: THCS Lê Quý Đôn

- 5 -