Kỷ nguyên số: Giáo dục - Đào tạo kỹ năng và an sinh xã hội cho lao động nữ ở Việt Nam

Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017

K NGUYấN S: GIO DC - O TO K NNG V AN SINH X HI
CHO LAO NG N VIT NAM
ThS. Nguyn Th Hin
Vin Khoa hc Lao ng v Xó hi
Túm tt: Cỏch mng cụng nghip 4.0 ó v ang din ra trờn ton th gii, trong ú Vit
Nam khụng phi trng hp ngoi l. Ti din n APEC 2017, cỏc nn kinh t thnh viờn ó
tho lun tớch cc v nh hng ca Cỏch mng cụng nghip 4.0 v lm th no cỏc nn kinh
t tn dng ti a cỏc li th v gim thiu tỏc ng tiờu cc ca cuc cỏch mng ny. Bi vit
ny s tp trung vo tho lun cỏc c im ca Cỏch mng cụng nghip 4.0, s cn thit phi
thỳc y v h tr ph n tham gia giỏo dc - o to k nng ỏp ng nhu cu ca hi nhp v
s liờn quan mt thit gia giỏo dc - o to k nng v m bo an sinh xó hi cho lao ng n
trong bi cnh cỏch mng cụng nghip 4.0.
T khoỏ: APEC 2017, cỏch mng cụng nghip 4.0, o to k nng, an sinh xó hi, lao
ng n
Summary: The Industrial Revolution 4.0 has been taking place around the world. Viet
Nam is among the countries which cannot be excluded by the rotation of the Revolution. During
the APEC 2017, member economies have been actively engaging in discussing the impact of the
Industrial Revolution 4.0 and how to make use of the advantages and to mitigate the risks of the
Revolution. This paper will emphasizes on the characteristics of the Revolution 4.0, the necessity
of promoting and supporting women to participate in skill education and training to meet the
demands of integration and the close interactions between skills and capacity building and
assurance of social protection for female workers in the digital age.
Key word: APEC 2017, industrial revolution 4.0, skill training, social protection, female
worker

Gii thiu chung
Cỏch mng cụng nghip 4.0 (Industrial

Revolution 4.0) ang l mt trong nhng
ch c bn lun sụi ni nht trong cỏc
i thoi ca Din n Hp tỏc Kinh t
Chõu - Thỏi Bỡnh Dng (APEC) nm
2017. S d cuc cỏch mng cụng nghip
4.0 c tho lun nhiu nh vy vỡ nú ó
v ang tỏc ng mnh khụng ch i vi
21 nn kinh t APEC m hu ht cỏc quc
gia trờn th gii. Cỏc thut ng nh k

nguyờn s (digital ages), sỏng to v cụng
ngh (innovation and technology), STEM
(khoa hc - science, cụng ngh technology, c khớ - engineering, toỏn hc mathematics), v.v. thng xut hin trong
cỏc bi trỡnh by, tham lun v tho lun ti
cỏc bui hp k thut gia cỏc quan chc
cao cp (Senior Officials Meeting - SOM)
v ti õy l Hi ngh cỏc B trng din ra
t thỏng 9 n thỏng 11 ti Vit Nam vi
cỏc ch khỏc nhau.

33


Nghiên cứu, trao đổi
Trong khuụn kh APEC 2017, Din
n Ph n v Kinh t (PPWE) ó t ra
cỏc ch u tiờn gm Sỏng to v Cụng
ngh (Innovation and Technology), Tip
cn Vn (Access to Capital); Tip cn Th
trng (Access to Market); Xõy dng K

nng v Nng lc (Skills and Capacity
Building) v Kh nng Lónh o v T
ch ca Ph n (Womens Leadership and
Agency). T 5 u tiờn trờn, Vit Nam ang
xut ch chớnh ca Din n PPWE l
Tng trng bao trựm cú li cho ph n:
Vỡ mt APEC thnh vng v phỏt trin
v d kin la chn 3 ni dung u tiờn gm:
(i) bỡnh ng gii, nhõn t chớnh thỳc y
tng trng kinh t bao trựm; (ii) nõng cao
nng lc cnh tranh ca cỏc doanh nghip
siờu nh, nh v va (SMSE) do ph n
lm ch; v (iii) thu hp khong cỏch gii
trong phỏt trin ngun nhõn lc trong bi
cnh cỏch mng cụng nghip 4.0. C 3 ni
dung u tiờn trờn ca din n PPWE u
cú ý ngha chin lc nhm nõng cao v th
ca ph n trong nn kinh t APEC, khng
nh vai trũ úng gúp quan trng ca h
trong quỏ trỡnh phỏt trin kinh t núi riờng
v phỏt trin ton din ca th gii núi
chung. u tiờn th 3 ca PPWE nhn mnh
vo tớnh cn thit ca vic xõy dng nng
lc v k nng cho ngun nhõn lc n trong
bi cnh Cỏch mng cụng nghip 4.0. õy
l mt u tiờn cú tớnh chin lc v kp thi
vỡ cuc cỏch mng ang din ra v bt u
cú nh hng trc tip ti nhúm lao ng
ph thụng, c bit l nhúm lao ng n
ang lm vic trong cỏc ngnh dt may, da

giy, lp rỏp in t. Bỏo cỏo kho sỏt mi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017
nht ca Vin Khoa hc Lao ng v Xó
hi nm 2016 v Nhu cu k nng trong k
nguyờn cụng ngh thc hin ti 7 tnh/thnh
ph (H Ni, Bc Ninh, Bc Giang, H
Nam, Hng Yờn, Tp. H Chớ Minh v ng
Nai) trong ngnh dt may v in t - khu
vc cú ti 70% lao ng n ang lm vic
ó ch ra rng, cú ti 50% s doanh nghip
ỏp dng cụng ngh mi nht ỏnh giỏ lc
lng lao ng hin ti khụng cú nng
lc/k nng ỏp ng cụng vic (ILSSA,
2016a). õy l mt thc trng ỏng lo ngi
vỡ trong thi gian ti, nu cỏc nh mỏy xớ
nghip tip tc y mnh ỏp dng cụng
ngh mi vo sn xut thỡ rt cú kh nng
nhúm lao ng ny s khụng cũn c hi
trong th trng lao ng, v vn m
bo an sinh xó hi s tr thnh gỏnh nng
ln hn i vi Chớnh ph.
hiu sõu hn v mi quan h gia
cuc cỏch mng cụng nghip 4.0 v nh
hng ca nú ti lao ng n ti Vit Nam,
bi vit ny s tp trung vo tho lun ch
Giỏo dc - o to k nng v an sinh xó
hi cho lao ng n ti Vit Nam. Trờn thc
t, rừ rng cuc cỏch mng cụng nghip 4.0
khụng ch mang li nhng thay i tớch cc

cho cỏc nn kinh t khi khoa hc v t ng
hoỏ lờn ngụi, gúp phn gim bt hm lng
lao ng ph thụng v lao ng trỡnh
thp trong quỏ trỡnh sn xut m kộo theo
ú l tỡnh trng mt vic lm ca mt lot
lao ng khụng qua o to, trỡnh k
thut thp, khụng ỏp ng c nhu cu
cụng vic do i mi cụng ngh. Thc trng
ch ra rng, t l ph n Vit Nam ang lm
cỏc cụng vic khụng ũi hi k nng chim

34


Nghiên cứu, trao đổi
t l cao v d oỏn h s chu nh hng
nng n t cỏc phỏt trin v ng dng khoa
hc cụng ngh v sỏng to ca cuc Cỏch
mng cụng nghip 4.0 nu Nh nc v bn
thõn ngi lao ng khụng t nõng cao tay
ngh v tỡm ra bin phỏp m bo an
sinh cho h.
Lch s cỏc cuc cỏch mng khoa hc
k thut v cỏch mng cụng nghip 4.0
Trong lch s phỏt trin ca mỡnh, loi
ngi ó chng kin 3 cuc cỏch mng
khoa hc k thut ln. Cuc cỏch mng
cụng nghip 1.0 (bt u t 1784) xy ra
khi loi ngi phỏt minh ng c hi nc,
tỏc ng trc tip n cỏc ngnh ngh nh

dt may, ch to c khớ, giao thụng vn ti.
ng c hi nc c a vo ụtụ, tu
ha, tu thy, m ra mt k nguyờn mi
trong lch s nhõn loi. Cuc cỏch mng
cụng nghip 2.0 (bt u t 1870) n khi
loi ngi phỏt minh ra ng c in, mang
li cuc sng vn minh, nng sut tng
nhiu ln so vi ng c hi nc. Cuc
cỏch mng cụng nghip 3.0 (bt u t
1969) xut hin khi con ngi phỏt minh ra
búng bỏn dn, in t, kt ni th gii liờn
lc c vi nhau. V tinh, mỏy bay, mỏy
tớnh, in thoi, Internet l nhng cụng
ngh hin nay chỳng ta th hng l t cuc
cỏch mng ny. Cuc cỏch mng cụng
nghip 4.0 din ra t nhng nm 2000 gi l
cuc cỏch mng s, thụng qua cỏc cụng
ngh nh Internet vn vt kt ni (IoT), trớ
tu nhõn to (AI), thc t o (VR), tng
tỏc thc ti o (AR), mng xó hi, in toỏn
ỏm mõy, di ng, phõn tớch d liu ln

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017
(SMAC)... chuyn húa ton b th gii
thc thnh th gii s.
Cuc cỏch mng cụng nghip 4.0 phỏt
trin da trờn 6 nguyờn tc, bao gm: kh
nng tng tỏc (Interoperability); o hoỏ
(Virtualization);
Phõn

quyn
(Decentralization); Kh nng thi gian thc
(Real-Time Capability); nh hng dch
v (Service orientation) v Tớnh Mụ un
(Modularity).
Trong mụi trng cụng nghip hin ti,
vic cung cp dch v cht lng cao hoc
sn phm mi vi chi phớ thp nht chớnh l
chỡa khoỏ thnh cụng ca cỏc nh u t. Vỡ
vy cỏc nh mỏy cụng nghip ang c gng
t c hiu sut cao nht cú th
tng li nhun. Chớnh vỡ vy cỏc cụng ngh
thụng tin v truyn thụng hin i nh cỏc
h thng khụng gian mng, d liu ln v
in toỏn ỏm mõy s giỳp d oỏn c
kh nng tng nng sut, cht lng v s
linh hot trong ngnh sn xut v do ú h
s hiu c cỏc li th trong cnh tranh.
Ngoi ra vic s dng rụ bt cú trớ tu nhõn
to, ỏp dng t ng hoỏ trong sn xut nh
cụng ngh 4.0 ó v ang dn dn thay th
lao ng ph thụng trong cỏc khõu sn xut.
Vic vn dựng mỏy múc s ti u hoỏ v
tit kim rt nhiu chi phớ lao ng i theo
(vớ d nh tr lng, úng bo him xó hi,
cỏc ch ói ng, ch ngh m, tai nn
lao ng, bnh ngh nghip); hn na nú
cũn mang li tớnh n nh cho cỏc ngnh sn
xut (ILSSA, 2016a). Túm li cuc cỏch
mng cụng nghip 4.0 ang thay da i

tht cỏc ngnh cụng nghip sn xut trờn

35


Nghiên cứu, trao đổi

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017

th gii v d oỏn s mang li nhng thay
i to ln cho cuc sng loi ngi.
Giỏo dc - o to k nng v an
sinh xó hi cho lao ng n Vit Nam
trong k nguyờn s
Vit Nam, ph n chim khong mt
na lc lng lao ng. Theo Bn tin cp
nht th trng lao ng Vit Nam quý IV
nm 2016, thỡ s lng ngi dõn t 15 tui
tr lờn tham gia lc lng lao ng l 56,56
triu ngi, trong ú cú 26,41 triu l ph
n (chim 48,5% tng lc lng lao ng)
(MoLISA, 2016). T l ny thuc nhúm cao
trong khu vc v trờn th gii. Tuy nhiờn,
trỡnh chuyờn mụn k thut (CMKT) ca
lc lng lao ụng n Vit Nam rt thõ p,
ng thi cng thp hn so vi lc lng
lao ng nam. Nm 2015, t l lc lng
lao ng n ó qua o to CMKT ch
chim 18,82%, thp hn ỏng k so vi t
l tng ng ca lc lng lao ng nam l

24,02% (ILSSA, 2016b). Xột riờng v trỡnh
giỏo dc ngh nghip, lc lng lao
ng n võn bõ t l i hn so vi nam. Nm
2015, t lờ lc lng lao ng n co trinh
giỏo dc ngh nghip ch a t 3,9%, thp
hn ỏng k so vi t lờ tng ng ca lc
lng lao ng nam la 11,6% (ILSSA,
2016b). Chi sụ khoang cach gii trinh ụ
giỏo dc nghờ nghip nm 2015 la 0,34 th hiờ n mc ụ bõ t binh ng gii kha ln.
Nu xột v t l lao ng cú trỡnh
cao (tt nghip t i hc/cao ng tr lờn),
thỡ Vit Nam cú t l khỏ thp. Theo s liu
cụng b ca Vin KHL&XH v ILO
(2014) thỡ nm 2014 Vit Nam cú gn 5,4

triu lao ng trỡnh cao (ch chim
10,2% tng vic lm c nc). Trong s 5,4
triu lao ng ú li cú gn 1,4 triu ngi
(tng ng ẳ) khụng cú bng cp hoc
ch cú bng s cp, trung cp. Ngi cú
trỡnh o to cao ng tr lờn ch chim
74.3% tng s lao ng cú trỡnh cao.
Trong khi ú vic phõn b lao ng cú trỡnh
cao li khụng ng u gia cỏc ngnh
v cỏc thnh phn kinh t. Ngnh tp trung
nhiu nht lao ng cú trỡnh cao l ngnh
giỏo dc - o to (chim 30% s lao ng
trỡnh cao) trong khi ú cỏc ngnh cụng
nghip ch bin, ch to - l ngnh ch lc
trong quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ, hin i

hoỏ li ch chim 9% tng s lao ng trỡnh
cao, trong khi vi cỏc nc phỏt trin thỡ
t l ny lờn ti 40-60% (ILO, 2014).
Hin khụng cú s liu c th v t l
lao ng n trong tng lc lng lao ng
cú trỡnh cao, tuy nhiờn theo s liu bỏo
cỏo xu hng bỡnh ng gii 2005-2015 do
Vin KHL&XH thc hin nm 2016 thỡ t
l lao ng n qun lý trong cỏc ngnh, cỏc
cp v n v thp hn t l lao ng nam
nm gi v trớ tng t ti 2,5 ln (1,5% so
vi 0,6%). Trong khi ú t l lao ng n
lm cỏc ngh gin n v nhõn viờn dch v
bỏn hng l 43,6% v 20,8% so vi t l
tng ng ca lao ng nam l 37,9% v
12,4% (ILSSA, 2016b). Da vo thc t s
liu trờn l t l lc lng lao ng n
qua o to thp v ph n tp trung
nhiu ngnh ngh, cụng vic khụng ũi hi
k nng chuyờn mụn thỡ cú th kt lun rng
t l ph n cú chuyờn mụn k thut trỡnh
cao cú kh nng thp hn nam gii.

36


Nghiên cứu, trao đổi
Ngoi ra, trong bi cnh hi nhp quc
t v khu vc thỡ hai ch s v trỡnh ngoi
ng v tin hc ht sc quan trng, to li th

ngun nhõn lc nm bt c cỏc c hi
dch chuyn tỡm kim vic lm tt, thu nhp
cao trong v ngoi nc. Tuy nhiờn, theo
kt qu iu tra ca Hc vin Ph n Vit
Nam (2015), cú gn 1/3 ph n trong mu
kho sỏt bit mt ngoi ng, tuy nhiờn ch cú
khong 10% cú th s dng ngoi ng ú
trong cụng vic. T l tng ng ca nam
trong mu kho sỏt cao gp ụi n. Cng
theo kt qua cuc kho sỏt núi trờn, ch cú
33,1% ph n ỏp ng yờu cu ca tin hc
vn phũng v 15,7% s dng c tin hc
chuyờn ngnh; t l tng ng ca nam gii
trong mu iu tra l 49,4% v 20,9%.
Vic lao ng n cú trỡnh chuyờn
mụn k thut thp, thiu cỏc k nng mm
trong th trng lao ng ó v ang gõy ra
nhng bt li cho h trong vic tip cn v
th hng cỏc chớnh sỏch an sinh xó hi.
Lao ng n tp trung nhiu hn phõn
khỳc th trng lao ng thp (khu vc phi
chớnh thc hu nh khụng cú giao kt hp
ng bng vn bn, khụng yờu cu trỡnh
chuyờn mụn k thut cao, mc lng thp)
dn n vic lao ng n khụng cú c hi
tham gia cỏc loi hỡnh bo him xó hi, bo
him y t, bo him tht nghip bt buc v
t nguyn. Theo ILSSA (2016b), hin ti
lao ng n lm cỏc cụng vic khụng n
nh, d b tn thng hn nam gii. c

bit, t l lao ng n lm cụng vic gia
ỡnh khụng hng lng l 24,6%, gn gp
ụi so vi t l tng ng ca lao ng nam
l 12,3%. õy l nhúm lao ng d b mt

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017
vic lm v hu nh khụng c hng mt
loi hỡnh bo him xó hi no.
Theo bỏo cỏo ca Bo him Xó hi Vit
Nam (2017), nm 2016, s ngi tham gia
BHXH, BHYT v BHTN l 76,1 triu
ngi, trong ú cú 12,9 triu ngi tham gia
BHXH bt buc, 11,1 triu ngi tham gia
BHTN v 203 nghỡn ngi tham gia BHXH
t nguyn v 75,9 triu ngi tham gia
BHYT. T l tham gia BHXH bt buc v
t nguyn mi ch chim khong hn 20%
tng s lng lc ang hot ng kinh t
ca nh nc. Do cỏc bt cp v thu thp v
lu gi s liu ca ngnh BHXH Vit Nam,
cho n nay cha phõn tỏch c t l lao
ng n v nam tham gia cỏc loi hỡnh bo
him xó hi. Tuy nhiờn bỏo cỏo ca ILSSA
(2016b) ó ch ra rng lao ng n yu
th hn lao ng nam trong tip cn cỏc
loi hỡnh bo him núi trờn do ch yu lao
ng tham gia cỏc loi hỡnh bo him l lao
ng lm cụng n lng m trờn trờn thc
t, t l ny ca lao ng n thp hn lao
ng nam.

Vi thc trng khụng my kh quan v
trỡnh chuyờn mụn k thut v s tham
gia v th hng cỏc chớnh sỏch an sinh xó
hi ca lao ng n trong th trng lao
ng hin ti thỡ mt khi cú s phỏt trin
ca cuc Cỏch mng Cụng nghip 4.0
Vit Nam, lao ng n s tr thnh nhúm
ó yu th li cng yu th hn, ó tn
thng li cng tn thng hn do h rt cú
th b loi tr khi th trng lao ng vỡ:
(i) s ct gim lao ng gin n nhiu
ngnh sn xut, vn phũng, k toỏn, bỏn
hng do ỏp dng cụng ngh sn xut tiờn
tin, s thay th ca rụ bt trớ tu nhõn

37


Nghiên cứu, trao đổi
to, khụng ũi hi nhiu nhõn cụng v
cỏc k nng cụng vic n gin; (ii) trỡnh
chuyờn mụn k thut thp, cng vi s yu
kộm v ngoi ng, tin hc v cỏc k nng
mm khỏc s cng gõy khú khn cho lao
ng n tỡm c vic lm phự hp trong
th trng lao ng. Kt qu l c hi h
tham gia vo mng li an sinh xó hi (vn
ang u ỏi ch yu cho nhúm lao ng khu
vc chớnh thc, lao ng lm cụng n lng
v lao ng nam) l rt ớt. Theo d bỏo ca

ILO (2017) thỡ trong thi gian ti 2/3 trong
s 9,2 triu lao ng ngnh dt may v da
giy ti khu vc ụng Nam s cú kh
nng b e do bi s bựng n nhanh chúng
ca ng dng khoa hc cụng ngh vo
ngnh ngy. Ti Vit Nam, s cú khong
86% lao ng ngnh dt may (trong ú
chim 70% l lao ng n) s b nh hng
nng n bi cụng ngh t ng hoỏ v rụ
bt trớ tu nhõn to. õy l mt d bỏo
khụng my kh quan cho th trng lao
ng Vit Nam v c bit l lao ng n.
m bo an sinh xó hi cho lao ng
n Vit Nam trong k nguyờn s
S phỏt trin ca cuc Cỏch mng cụng
nghip 4.0 i lin vi cỏc phm trự v trớ
tu, sỏng to v cụng ngh - cỏc yu t rừ
rng ũi hi trỡnh chuyờn mụn k thut
cao, trớ thụng minh v s phỏt trin vt bc
ca loi ngi so vi cỏc k nguyờn khoa
hc cụng ngh trc õy. Nu nhỡn li cuc
cỏch mng khoa hc cụng ngh 1.0, 2.0, v
3.0, mc dự cỏc tin b v khoa hc cụng
ngh ó gúp phn ci thin sn xut v cht
lng cuc sng ca con ngi, nhng
ng thi s tham gia ca con ngi vo
quỏ trỡnh sn xut, tỏi sn xut xó hi v

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017
duy trỡ cỏc hot ng chớnh tr, kinh t, xó

hi l vn rt cn thit. Tuy nhiờn n Cỏch
mng cụng nghip 4.0 thỡ vai trũ tham gia
ca con ngi vo quỏ trỡnh sn xut, duy
trỡ cỏc hot ng xó hi s b gim i, thay
vo ú l vai trũ ca t ng hoỏ v rụ bt
trớ tu nhõn to ang lờn ngụi. Vỡ vy m
gii phỏp lõu di m bo an sinh xó hi
cho lao ng n Vit Nam núi riờng v lao
ng n trờn ton th gii núi chung cng
nh cỏc lc lng lao ng khỏc chớnh l
vic thỳc y h tham gia nhiu v hiu
qu hn vo quỏ trỡnh giỏo dc o to k
nng ca k nguyờn cụng ngh s. Theo
bỏo cỏo ca Din n kinh t th gii
(2016), thỡ 10 k nng hng u khụng th
thiu cú th hi nhp vi nn kinh t
cụng nghip 4.0 vo nm 2020 bao gm:

1. K nng gii quyt cỏc vn phc
tp (complex problem solving)
2. T duy phờ phỏn (critical thinking)
3. Sỏng to (creativity)
4. Qun lý nhõn s (people
management)
5. K nng phi hp vi ngi khỏc
(coordinating with others)
6. Trớ tu cm xỳc (emotional
intelligence)
7. K nng ỏnh giỏ v ra quyt nh
(judgement and decision making)

8. nh hng dch v (service
orientation)
9. K nng m phỏn (negotiation)
10. Tớnh linh hot v nhn thc
(cognitive flexibility)

38


Nghiên cứu, trao đổi
Nhỡn vo danh sỏch cỏc k nng trờn ta
thy rng hu ht chỳng l k nng mm.
Tt nhiờn cỏc k nng ny c phỏt trin
da trờn mt nn giỏo dc tiờn tin v cú s
thc hnh liờn tc trong quỏ trỡnh dy v
hc. Tuy nhiờn hin nay trong h thng o
to v giỏo dc ca Vit Nam cỏc khỏi nim
v cỏc k nng mm trờn dng nh vn
cũn rt mi m v cỏc trng vn cha chỳ
trng nhiu vo vic o to cỏc k nng
m th gii s ang yờu cu.
i vi lao ng n, c bit do nhiu
yu t v s khỏc bit gii, nh kin gii,
phõn bit i x gii ang tn ti Vit
Nam do c trng vn hoỏ v phong tc lõu
i (o giỏo v cỏc quy tc ca o giỏo
vụ hỡnh t v th ca ph n thp hn nam
gii v khuyn khớch h tp trung vo chm
lo cụng vic gia ỡnh, con cỏi hn l phỏt
trin s nghip), thỡ kh nng h tip cn

thụng tin, tip cn nn giỏo dc tiờn tin vn
b hn ch hn so vi nam gii. C hi
h bc chõn vo k nguyờn s cng gp
nhiu tr ngi hn. m bo an sinh xó
hi cho chớnh bn thõn h, khụng ch cn s
n lc ca Nh nc m cũn chớnh ca bn
thõn h. H cn c nõng cao giỏo dc v
hiu bit nm c cỏc quyn ca bn
thõn v tip cn c thụng tin vic lm,
giỏo dc - o to trang b cho mỡnh
nhng kin thc v k nng cn thit, chun
b cho s hi nhp vo kinh t khu vc v
th gii.

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017
Kt lun v khuyn ngh
K nguyờn s ang m ra vi nhiu c
hi v thỏch thc khụng ch cho cỏc nn
kinh t APEC m tt c cỏc quc gia trờn
th gii. Nu Vit Nam khụng chun b v
cú chin lc hiu qu trong vic o to giỏo dc k nng cho ngi lao ng
bc vo k nguyờn ny thỡ rt cú kh nng
s b b li phớa sau. c bit ngi lao
ng s b bt li hn rt nhiu c th
trng lao ng trong nc, khu vc v
quc t. Nhỡn vo mt thc t l t trc
n nay lao ng n Vit Nam luụn yu th
v d b tn thng hn nam gii trong th
trng lao ng thỡ Nh nc cn xõy dng
v thc hin chớnh sỏch nhy cm gii tớch

cc v ch ng hn na thỳc y v h
tr h tham gia vo th trng lao ng tt
hn v tip cn c cỏc chớnh sỏch an sinh
xó hi. Rừ rng vic m bo an sinh xó hi
cn phi i lin vi vic h tr ph n tham
gia giỏo dc v o to k nng v kin
thc. lm c nhng iu trờn, chỳng
ta cn phi cú c cỏc gii phỏp ngn hn v
di hn.
Th nht, cn i mi v nõng cao cht
lng giỏo dc ngh nghip theo hng m,
linh hot, chun hoỏ, hin i hoỏ v hi
nhp quc t. lm c iu ny cỏc nh
qun lý giỏo dc u tiờn cn phi l ngi
cú t duy ca hi nhp, bit th trng ang
cn k nng gỡ t ngi lao ng v cn phi
nh hng giỏo dc - o to theo hng
ỏp ng nhu cu ca th trng lao ng.

39


Nghiên cứu, trao đổi
Th hai, cn i mi mnh m h thng
giỏo dc ngh nghip t ch yu trang b
kin thc v k nng sang hỡnh thnh v
phỏt trin nng lc, nht l nng lc sỏng
to cho ngi hc. Ngi hc khụng ch l
i tng b ng tip nhn kin thc t h
thng giỏo dc m cn bin h tr thnh

nhng ngi to ra kin thc mi, mnh
dn chia s v cú sỏng to trong vic t duy
kin thc, k nng v thc hnh cỏc kin
thc, k nng ú.
Th ba, cn hon thin ng b h
thng vn bn quy phm phỏp lut trin
khai Lut giỏo dc ngh nghip v cỏc lut
phỏp, chớnh sỏch khỏc cú liờn quan. Mc dự
Lut Giỏo dc ngh nghip c ban hnh
nm 2014, cú hiu lc t nm 2015, tuy
nhiờn trong quỏ trỡnh xõy dng Lut, mt s
vn gii ang tn ti trong Lut cha
c gii quyt trit . Vỡ vy khuyn ngh
trong quỏ trỡnh xõy dng cỏc vn bn hng
dn thc hin Lut (Ngh nh, Thụng t),
cn quan tõm c th n nhu cu v c
im gii ca ph n v nam gii cú cỏc
quy nh phự hp, giỳp c hai gii cú c hi
v iu kin ngang nhau trong vic tip cn
giỏo dc v o to ngh nghip.
Th t, cn giao quyn t ch i vi
cỏc c s giỏo dc ngh nghip. Vic giao
quyn t ch nh vy s cú nhng li ớch
nht nh nh cỏc c s giỏo dc ngh
nghip s ch ng hn trong vic xõy dng
cỏc chng trỡnh o to, t tỡm c hi hp
tỏc bờn ngoi (cỏc doanh nghip, cỏc c s
giỏo dc nc ngoi.) nõng cao cht

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017

lng dy v hc. Vic giao quyn t ch
cng giỳp cỏc trng t xõy dng k hoch
kinh doanh giỏo dc ca mỡnh. Ch khi h
t chu trỏch nhim v cht lng thu hỳt
ngi hc thỡ cht lng giỏo dc o to
mi c nõng cao.
Th nm, cn chun hoỏ cỏc iu kin
m bo cht lng trong h thng giỏo dc
ngh nghip. Vic chun hoỏ ny cn da
trờn cỏc tiờu chớ quc gia, khu vc v quc
t khụng ch ỏp ng nhu cu ca cỏc
nh tuyn dng trong nc m cũn h tr
ngi lao ng cú th gia nhp th trng
lao ng khu vc v quc t. Vic chun
hoỏ cỏc iu kin m bo cht lng cng
cn phi cú s tham gia ca hip hi ngi
s dng lao ng, cỏc ch doanh nghip
trong v ngoi nc nm bt nhu cu k
nng v tuyn dng ca h.
Th sỏu, m bo cht lng o to
ca cỏc c s giỏo dc ngh nghip thỡ mt
trong nhng yu t khụng th thiu chớnh l
nõng cao cht lng i ng nh giỏo v
cỏn b qun lý ca cỏc c s giỏo dc ngh
nghip. C ngi dy v ngi qun lý cn
phi cú t duy i mi, cỏch tip cn giỏo
dc ngh nghip tiờn tin, cú k nng v
ngh, tin hc, ngoi ng, cỏc kin thc v
cụng ngh i mi ỏp ng nhu cu ca th
trng lao ng. Cn thỳc y ging viờn

cỏc trng tham gia c nghiờn cu v thc
hnh k nng nõng cao kin thc v hiu
bit trong quỏ trỡnh ging dy cho sinh viờn.
Th by, cng cn y mnh hp tỏc
quc t trong giỏo dc ngh nghip. õy l

40


Nghiên cứu, trao đổi
mt chin lc trng yu nu h thng giỏo
dc ngh nghip Vit Nam mun bt kp
vi h thng giỏo dc ngh nghip khu vc
v th gii. Vic liờn kt trong o to, c
ngi dy v hc i o to nc ngoi
nm bt c cỏc kin thc v k nng
mi, c bit cỏc k nng m cuc cỏch
mng cụng nghip 4.0 cn. Vic tng cng
hp tỏc ny bao gm c vic thu hỳt thờm
cỏc ngun vn ODA v t chc cỏc khoỏ
hc ngn v di hn thụng qua cỏc tho
thun hp tỏc song phng v a phng
trong lnh vc giỏo dc o to v cỏc lnh
vc phỏt trin khoa hc, cụng ngh khỏc.
Th tỏm, Nh nc cng cn cú cỏc
chớnh sỏch o to, giỏo dc ngh nghip
riờng i vi lao ng n, c bit hin nay
t l ph n lm cỏc v trớ cú hm lng tri
thc cao, lm vic trong lnh vc khoa hc
v cụng ngh, cụng ngh thụng tin cũn thp.

c bit trong lnh vc cụng ngh thụng tin,
toỏn hc, ph n khụng my tham gia. Cn
cú chớnh sỏch h tr thỳc y ph n tham
gia nhiu hn na vo cỏc ngnh khoa hc,
ng dng, cụng ngh thụng tin m cuc
cỏch mng cụng nghip 4.0.

Khoa học Lao động và Xã hội - Số 51/Quý II - 2017
TI LIU THAM KHO
1. Dõn-Trớ. (2017). Bo him Xó hi VN:
76,1 triu ngi tham gia BHXH, BHYT v
BHTN. Retrieved from />2. ILO. (2014). Lao ng trỡnh cao: Nhõn
t quyt nh phỏt trin bn vng t nc.
Ban tin túm tt chớnh sỏch: S 1 nm 2014. H
Ni.
3. ILSSA. (2016a). Bỏo cỏo kho sỏt Nhu cu
v k nng trong k nguyờn cụng ngh. Vin Khoa
hc Lao ng v Xó hi. H Ni.
4. ILSSA. (2016b). Bỏo cỏo xu hng v Bỡnh
ng gii trong lnh vc Lao ng - Xó hi giai
on 2005 - 2015 v D bỏo giai on 2016 2020. Vin Khoa hc Lao ng v Xó hi. H
Ni.
5. MoLISA. (2016). Bn tin cp nht th
trng lao ng Vit nam - Quý IV nm 2016.
Bn tin cp nht Th trng Lao ng Vit Nam,
(S 12, quý IV nm 2016). H Ni.
6. VNExpress. (2017). Cỏcn mng cụng
nghip ln th 4 l gỡ.
Retrieved from
/>7. WEF. (2016). The Future of Jobs:

Employment, Skills, and Workforce Strategy for
the Fourth Industrial Revolution. Retrieved from
Washington.
D.C: />_of_Jobs.pdf.

41