Giải mã tâm cảm của Gia Bảo Ngọc đối với cõi mộng trong Hồng Lâu Mộng

Taïp chí KHOA HOÏC ÑHSP TP.HCM

Phaïm Vuõ Lan Höông

GIẢI MÃ TÂM CẢM CỦA GIẢ BẢO NGỌC
ĐỐI VỚI CÕI MỘNG TRONG HỒNG LÂU MỘNG
PHẠM VŨ LAN HƯƠNG*

Đặt vấn đề
Hồng lâu mộng – giấc mộng lầu hồng – tên của tác phẩm sau nhiều lần thay
đổi, đã thâu tóm được nội dung và tư tưởng mà tác giả thể hiện. Có thể nói yếu tố
mộng, yếu tố xuyên suốt trong danh tác này, đã góp phần tạo ra một thiên cổ kì
thư có vị trí xứng đáng trên văn đàn.
Mộng trong bộ tiểu thuyết trường thiên vĩ đại này không chỉ được hiểu là
những khát vọng, những ao ước mà con người mong muốn song không bao giờ
được như ý, mà còn là sự tồn tại của những ảo giác có tính chất xoa dịu, là một
chỗ dựa để các nhân vật bấu víu. Hơn thế, mộng còn là một hiện tượng tâm lí
khi ngủ, là thế giới của những giấc mơ, thế giới mà con người sống bằng hình
thức phân thân [3]. Đó còn là một thế giới vô hình, một thế giới tâm linh bàng
bạc, thế giới của cái kì ảo. Tất cả những yếu tố kể trên của khái niệm mộng đan
cài vào nhau, quyện nhau tạo nên một sắc thái riêng độc đáo của danh tác. Và đó
còn là sự gặp gỡ của hai con người, một Tào Tuyết Cần “sống trong phồn hoa,
chết trong luân lạc” và Cao Ngạc, một tiến sĩ tài hoa. Tác giả đã sử dụng những
“biến thể” của mộng như những giấc mơ, thế giới kì ảo của chiều sâu tâm linh để
lý giải và tái hiện cuộc đời của những số phận vốn đã mang nhiều oan nghiệt. Đó
là sự sáng tạo nhân vật trong Hồng lâu mộng vì : “mỗi con người một diện mạo,
sự phong phú về nội hàm tính cách, sự phơi bày đời sống tâm linh” [2]. Con
người trong tác phẩm, đặc biệt là Giả Bảo Ngọc là con người đi về trong cõi
mộng – thực, ít nhiều đã thể hiện được những tư tưởng sâu xa của các tác giả.

*

Trường Đại học Đà Lạt

141


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Soỏ 9 naờm 2006

Tõm cm ca Bo Ngc i vi cừi mng
Gi Bo Ngc l a con cng c tỏc gi dy cụng chm chỳt. Cuc
sng ca chng l mt cuc sng nhung la, giu sang phỳ quớ. Nhng Bo Ngc
khụng phi l k vụ tõm, lónh cm vi i, vi s phn con ngi nh cỏc
nhõn vt nam khỏc trong Gi ph. Bo Ngc dnh mi tỡnh yờu thng cho
nhng ngi con gỏi ti sc, mun chung vai gỏnh bt gỏnh nng tinh thn, hi
vng cu h khi con ng au kh, ỏng thng [5] v cng khụng phi ngu
nhiờn m Di Hng Vin, ni ca chng tr thnh th gii t do ca nhng
ngi trong gia ỡnh h Gi [5]. Núi nh vy, thy rng, dự nhỡn gúc
no i na, Gi Bo Ngc vn l nhõn vt trung tõm, hi t nhiu t tng phc
tp ca tỏc gi. Cỏch nhỡn ca Bo Ngc i vi th gii trong mng l im c
sc, gúp phn xỏc lp nờn mt nhõn vt gn gi, mang du n tõm linh sc nột
ca mt thi i.
Trc ht, Gi Bo Ngc l nhõn vt thng xuyờn i li gia hai th gii
mng v thc. S xut hin, u thai ca Bo Ngc vn ó mang nhng yu t
k l : ú l hũn ỏ thiờng giỏng trn hng tt c s vinh hoa phỳ quớ v
thng trm ca cuc i. Sinh ra trong ming ó ngm thụng linh bo ngc,
cuc sng ca Bo Ngc cng kỡ l hn ngi. ú l cuc sng gn lin vi
nhng gic m theo c ngha en v ngha búng. Dng nh, õy, mt ln
na, To Tuyt Cn ó hớt th bu khụng khớ thi i m ụng sng vi nhng

thuc tớnh riờng bit ca tiu thuyt chng hi, ỏp ng c th hiu ca ngi
c. ú l ngi Trung Quc thớch cõu chuyn phi kỡ. Kỡ l mt phm trự m
hc quan trng ca Trung Quc. Vụ kỡ bt truyn [6]. S tri nghim ca Bo
Ngc i vi th gii trong mng y mt ln na gúp phn lm nờn yu t kỡ ca
tỏc phm. Cú th núi Bo Ngc l ngi duy nht cú c cỏi nhỡn mn cm i
vi th gii ca nhng n c v kỡ o. S tri qua v sng trn vi nhng th gii
khỏc bit y ca Gi Bo Ngc v c bn phự hp vi quỏ trỡnh t t duy nhn
thc n ý thc ca ngi c. Bo Ngc hai ln tri qua Thỏi h o cnh trong
cỏc gic m. Ln th nht hi th nm, trong phũng ca Tn Kh Khanh, lỳc
gia ỡnh h Gi cũn trong giai on cc thnh. Nhng ln ny, Bo Ngc khụng
th hiu ht ý ngha nhng cõu hỏt, nhng li sm m chng nghe c vỡ cha
cú s nm tri bi thng ca cuc i. Ch khi vn xui va n, bin c dn
142


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Phaùm Vuừ Lan Hửụng

nhiu, Bo Ngc tuy trong s giu sang xa x nhng cng ó nhiu phen giỏp
mt vi vụ thng. Mn sng bun lnh ph trựm vn hoa nhng ngi hớt th
v cm nhn mn sng y duy ch cú mt mỡnh Bo Ngc [6]. hi mt trm
mi sỏu, Bo Ngc mi cm thy ht nhng h thc ca cuc i, c ngc
thiờng, nhn thy duyờn thiờng ni cừi o, Bo Ngc ng ra, tr thnh con ngi
ca th gii khỏc. S tri nghim ca Bo Ngc c bt u v kt thỳc bng hai
gic m v ni o cnh khụng phi l khụng cú nhng dng ý riờng ca tỏc gi.
Nu nh hi nm, tt c nhng li phỏn, nhng li hỏt ca Hng lõu mng
thp nh chi khỳc khụng li nhiu n tng vi Bo Ngc, tt c ch lu li
trong trớ nh ca Bo Ngc thnh nhng ký c nht nht, chỡm sõu trong tim
thc ; thỡ n nhng hi cui, hiu c l i, Bo Ngc tr nờn bỡnh thn hn,

trng thỏi ngõy ca chng c hoỏ gii. T õy, Bo Ngc tr thnh con ngi
khỏc. Nh vy, nhng gic m ni lin mng v thc u cú nhng v trớ quan
trng trong cuc i ca Gi Bo Ngc. ú l th phỏp ngh thut c ỏo m
nhng b tiu thuyt chng hi khỏc khú cú th bt gp.
Th gii mng ca Bo Ngc khụng ch l ni Bo Ngc gp g cỏc v tiờn
cụ, o s, tng nhõn m cũn l ni gii to nhng ố nộn m th gii thc Bo
Ngc khụng th no bc l. Tt c tớch t thnh nhng n c lm c s, tin
cho s xut hin ca nhng gic m khỏc liờn quan n ngi trong mng ca
chng : Lõm i Ngc. Vic s dng hỡnh thc phõn thõn khụng ch nhm khỏm
phỏ con ngi chiu sõu ca nú m cũn l ni nhõn vt gii ta nhng ni
nim riờng t, thm kớn ca mỡnh. Bo Ngc b bao võy bi quỏ nhiu ngi p,
dự ch yờu thng mt mỡnh Lõm i Ngc nhng ú l cụ gỏi khỏc l, khụng th
no cho Bo Ngc d dng by t tỡnh cm. Trong gic m ,nhng iu mun núi
ca Bo Ngc mi cú c hi c giói by, bc l : Li núi ca ho thng v
o s tin th no c, cỏi gỡ l nhõn duyờn vng ngc ! Tụi ch bit nhõn duyờn
cõy v ỏ thụi ! [1]. õy khụng ch biu hin tỡnh cm vng mc gia Tng
Võn, Bo Ngc, Bo Thoa m cũn bỏo trc mt bi kch hụn nhõn khú cú th ho
gii gia Bo Thoa v i Ngc. Tõm t ú ó lm xỳc ng v khi dy tỡnh cm
ca ngi c. Nu khụng ý n nhng cnh trong gic m v quan h kớn ỏo
ca cỏc nhõn vt thỡ khú cú th lớ gii hm ý tng trng ny.

143


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Soỏ 9 naờm 2006

Tỡnh yờu thng ca Bo Ngc dnh cho nhng ngi con gỏi cú s thng
nht gia hai th gii õm dng cỏch tr. Bo Ngc tin rng : cũn cú mt th gii

khỏc dnh cho nhng ngi con gỏi m chng nõng niu, trõn trng, khỏt khao
mang li chỳt hi m tỡnh ngi cho h. ú l mt nim tin thun khit, trong
tro n l thng gia chn i ụ trc ca nhng nam ch nhõn trong Gi ph.
Trc sau nh mt, nhng ngi con gỏi dự tn ti nhng cừi khỏc u c
hng s quan tõm chõn thnh, xut phỏt t ỏy lũng ca Bo Ngc. Nhỡn thu
tõm trng con ngi, Bo Ngc tin rng ch cú lũng thnh kớnh mi cú th ng
n cừi tri, mi cú th em li cho nhng ngi xu s mt chỳt an i dự mun
mn. Ngy sinh nht ca Kim Xuyn trựng vi ngy sinh ca Vng Hy
Phng. Bo Ngc ra ngoi thnh t sm, ch mc trng i cựng Dớnh Yờn
ving oan hn ca ngi con gỏi bc mnh. ú l mt ngy din ra nhiu s kin
trong Gi ph : sinh nht Phng Th, ngy hp thi xó; nhng Bo Ngc vn
dnh nhng giõy phỳt riờng tng nh n hng hn ngi xu s. Gi Lu
k chuyn cú cụ gỏi p cht tc ti, hin hn thnh ma v rỳt ci trong ờm
rột. õy ch l mt cõu chuyn mua vui lm qu, no ng ng n tõm can ca
Bo Ngc. Khụng qun ngy ờm khú nhc, Bo Ngc sai ngi hu tỡm kim
am th cụ gỏi xa l ct ch thp mt nộn nhang cho ngi quỏ c. õy l mt
chi tit rt t, mt mt ó khc ho c tớnh ngõy th ca Bo Ngc v mt
khỏc quan trng hn th hin s thỏnh thin trong i sng tõm linh ca Bo
Ngc. Nu em so sỏnh vi nhng con ngi khỏc, nhng nhõn vt nam khỏc
nh cha con Gi Trõn, Gi Dung trong ỏm tang Gi Kớnh vn tranh th chm
súc hai ch em nh h Vu mt cỏch tr trỏo thỡ tm lũng thnh kớnh ca Bo
Ngc vi oan hn ngi ó khut nh mt nt nhc trong tro l thung gia mt
bn nhc cú quỏ nhiu tp õm.
S thng nht trong cỏch nhỡn ca Bo Ngc v th gii trong mng xuyờn
sut t u n cui tỏc phm. Bo Ngc ó tng khuyờn : t nay khụng nờn t
tin giy na. Giy tin l d oan ca ngi sau t ra, ch khụng phi li dy
ca Khng T. Sau ny h gp ngy tt thỡ ch thp mt lũ hng, lũng thnh
tõm nguyn, t nhiờn s cm ng. Hng ngi ngu xun cú bit õu, bt kỡ thn
pht hoc ngi cht, h u chia ra th bc, th n th kia, cú bit õu ct ly
lũng thnh lm ch. Ngay nhng ngy lon li ht hong, hng khúi khụng cú,

144


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Phaùm Vuừ Lan Hửụng

gp ng t, ng c sch s l t cng c. Khụng nhng ngi cht n
hng m ngay c qu thn cng hng. Cụ xem trờn bn ca tụi vn t mt cỏi
l hng, cú chố cỳng mt chộn chố, cú nc trong cỳng mt chộn nc, hoc cú
hoa qu mi, hoc chay mn cng em lờn cỳng. Ch ct lũng thnh,
thn pht s li hng. Cho nờn : ct lũng kớnh khụng nghi tit hóo huyn
[1]. Qua li khuyờn y, phn no ngi c cng thy c nhón quan ca Bo
Ngc vi th gii trong mng.
Tm lũng trong sỏng ca Bo Ngc cũn c th hin qua bi t Tỡnh Vn a hon thõn cn ca ca chng. Bo Ngc ó dựng bi vn t khụng ch núi lờn
ni nim ca mỡnh m hi vng nú l cu ni xoỏ nho ranh gii õm dng cỏch
tr vỡ vn chng ngh thut cng l mt hỡnh thc liờn thụng vi th gii
huyn bớ [7]. Bo Ngc tin ngi cht cú hn, song thc t cht l ht, l i
din vi cỏi h vụ. Ca cũn ngi mt, cng lm cho ngi trờn trn gian
lung nhng ngm ngựi nột ngi biờng bic, ta v trc kia, tay ngc lnh
lựng, ai ngi m ? Vc n thuc tha ba bói, ỏo kia ngn l m ỡa. Hp x
nguyt m li thờm bun, gng nh loan vng, g n võn tung ra tng mnh,
lc hoỏ rng bay. Hoa vng vt ỏm c tranh, hp bic nht ni giú bi. Lu
Chi Thc bun tỡnh tht tch, cũn cỏi kim treo ; gii Uyờn ng t hn nm
dõy, ai l ngi ni [1]. Bi vn t ng n t tri, qu khc thn su l mt
s hi c ca Bo Ngc v nhng d vóng ờm p trong nhng ngy Tỡnh Vn
cũn sng.
Loi tr nhng nam ch nhõn vụ tõm trong Gi ph, Bo Ngc cú th coi l
ngi duy nht khụng b nhng õm hn quy ry, bi cỏch nhỡn ca Bo Ngc

v nhng kip ngi phiờu diờu, lu lc trong cừi u minh luụn l cỏi nhỡn trỡu
mn, nng m phn no ú ó xua tan nhng hi lnh ni a ph, an i nhng
õm hn cũn vng vn vi trn gian vn ó gõy cho h bao nhiờu oan nghit.
Gp Bo Ngc, nhng con ngi y dng nh c siờu thoỏt. Tn Chung,
chng trai tr tui si tỡnh trờn bc ng giỏp ranh gia sng v cht ó c gng
dnh chỳt tn hi núi li trn tri vi Bo Ngc. Mt chỳt lũng trinh bch
ca Bo Ngc cng cho qu thn cm ng : xa nay ngi vi qu l mt,
õm dng khụng phi l hai. Mc du anh ta õm hay dng cng phi kớnh
trng, khụng c sai trỏi [1]. u cng l cỏi kt cc theo thuyt nhõn qu v
145


Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP.HCM

Số 9 năm 2006

cái kết cục ấy càng khẳng định tư tưởng mới của Bảo Ngọc về những người con
gái “xương thịt con gái là nước kết thành, xương thịt con trai là bùn kết thành.
Tơi trơng thấy con gái thì người tơi nhẹ nhàng khoan khối, trơng thấy con trai
thì như phải hơi dơ vậy” [1]. Thế giới trong mộng của Giả Bảo Ngọc dành cho
những người con gái xấu số nhưng Bảo Ngọc khơng phải là con người “giới tính
luận” như nhiều người đã quan niệm.
Với cách nhìn của Bảo Ngọc về thế giới trong mộng, người đọc sẽ hiểu tồn
diện hơn về nhân vật này. Nhân vật trong tác phẩm mà đại diện là Giả Bảo Ngọc
đã được tác giả tìm hiểu ở nhiều góc nhìn khác nhau, trong mối quan hệ với các
nhân vật khác mà việc phơi bày đời sống tâm linh của chàng đã làm cho tác
phẩm có vị trí quan trọng, được coi là chiếc cầu nối giữa tiếu thuyết cổ điển và
tiểu thuyết hiện đại trong tiến trình lịch sử của tiểu thuyết Trung Quốc.
Bởi : “Tiểu thuyết chương hồi Trung Quốc đạt đến đỉnh cao với Hồng Lâu Mộng
báo hiệu một u cầu mới trong thị hiếu cơng chúng : ấy là lúc người nghe đang

chuyển hố thành người đọc – họ muốn đọc được những điều nhà văn khơng nói,
muốn được nhìn thấy trong nhân vật những thế giới sâu kín mà nhà văn khơng
miêu tả, và muốn theo dõi khơng phải chỉ một tuyến cốt truyện hoặc vài ba tuyến
cốt truyện song song theo đường thẳng mà là những cốt truyện đan bện, chồng
chéo, đó mới là hình ảnh của cuộc đời thật hay chí ít cũng giúp họ hình dung
cuộc đời thật từ nhiều điểm nhìn” [1].

Tài liệu tham khảo
[1]. Tào Tuyết Cần (2002), Hồng Lâu Mộng (2 tập) (Vũ Bội Hồng, Trần Quảng,

Nguyễn Dỗn Địch dịch), NXB Văn học, Hà Nội, tái bản, tập 1-2.
[2]. Nguyễn Huệ Chi (2003), Một vài gợi ý về phương pháp văn học sử, Tạp chí

Văn học, Hà Nội.
[3]. Nguyễn Thị Dung (2003), Thế giới kì ảo trong mộng, một phương thức phản

ánh đặc biệt về thế giới cuả người xưa, Văn hố dân gian (6), Hà Nội.
[4]. Trần Xn Đề (2002), Lịch sử văn học Trung Quốc, NXB Giáo dục, Hà Nội.
[5]. Trần Xn Đề (2003), Tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc, NXB Giáo dục,

Hà Nội.
146


Taùp chớ KHOA HOẽC ẹHSP TP.HCM

Phaùm Vuừ Lan Hửụng

[6]. Chuyn dn Trn ỡnh S (2003), Thi phỏp truyn Kiu, NXB Giỏo dc, H

Ni, tỏi bn.
[7]. Trn Nho Thỡn (2003), Vn hc trung i Vit Nam di gúc nhỡn vn hoỏ,

NXB Giỏo dc, H Ni.
[8]. Nhiu tỏc gi (2004), T in vn hc (b mi), NXB Th gii, H Ni.

Túm tt
Gii mó tõm cm ca Gi Bo Ngc
i vi cừi mng trong Hng lõu mng
Hng lõu mng Thch u kớ (To Tuyt Cn Cao Ngc) ó ra i
cỏch õy hn hai trm nm, l nh cao ca tiu thuyt c in Trung Quc
v l kit tỏc ca vn hc th gii.
Tỏc phm l tp hp nhng gic m ca con ngi, c bit l Gi
Bo Ngc, nhõn vt trung tõm ca tiu thuyt. Th gii trong mng ca
nhõn vt ny, bờn cnh th gii thc, luụn ginh cho nhng ngi con gỏi
ti hoa song bc mnh. Qua ú, tỏc phm vi nhng gic m ó th hin
c mt nim tin trong tro v thun khit ca nhõn vt ny.

Abstract
Deciphering Gia Bao Ngocs telepathy toward the world of dream
in the novel A dream of Red Mansions
The novel A dream of Red Mansions (the novel originally entitled
The Story of the Stone) by Cao Xueqin and Gao E written over two hundred
years ago, is the peak of ancient Chinese novels. It is also a well-known
masterpiece of literature in the world.
This novel wrote about human beings dreams, especially Gia Bao
Ngocs (Jia Baoyus), the main character of the novel. Beside his real life.
The world of dreams of this character is another world for the beautiful,
talented girls with unhappy fates. The work with dreams presents his clear
and unalloyed belief.

147