Luận án tiến sĩ Kinh tế: Tác động của chính sách tiền tệ tới rủi ro mất khả năng thanh toán tại các Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

MAI THỊ PHƯƠNG THÙY

TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ TỚI
RỦI RO MẤT KHẢ NĂNG THANH TOÁN TẠI CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

MAI THỊ PHƯƠNG THÙY

TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ TỚI
RỦI RO MẤT KHẢ NĂNG THANH TOÁN TẠI CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 9340201
Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS Trần Hoàng Ngân

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH
TÓM TẮT
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU CHUNG ..........................................................................1
1.1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................3
1.3. Câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................................4
1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................5
1.5. Dữ liệu nghiên cứu ...............................................................................................5
1.6. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................6
1.7. Ý nghĩa nghiên cứu ..............................................................................................8
1.8. Kết cấu nghiên cứu.............................................................................................11
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ BẰNG CHỨNG THỰC NGHIỆM VỀ TÁC
ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ TỚI RỦI RO MẤT KHẢ NĂNG THANH
TOÁN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ..........................................................12
2.1. Lý luận về chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương ...................................12
2.1.1. Khái niệm chính sách tiền tệ ...........................................................................12
2.1.2. Mục tiêu của chính sách tiền tệ .......................................................................13
2.1.2.1 Mục tiêu cuối cùng ........................................................................................14

2.1.2.2 Mục tiêu trung gian .......................................................................................18
2.1.2.3 Mục tiêu hoạt động........................................................................................20
2.1.3. Các công cụ của chính sách tiền tệ .................................................................21
2.1.4. Kênh truyền dẫn của chính sách tiền tệ...........................................................22


2.1.5. Tính hiệu quả của chính sách tiền tệ ...............................................................25
2.2. Lý thuyết về rủi ro mất khả năng thanh toán tại NHTM ...................................30
2.2.1. Khái niệm rủi ro mất khả năng thanh toán tại NHTM ....................................30
2.2.2. Đo lường rủi ro mất khả năng thanh toán tại NHTM .....................................31
2.2.3. Ảnh hưởng của rủi ro mất khả năng thanh toán ..............................................34
2.3. Tác động của chính sách tiền tệ đến rủi ro mất khả năng thanh toán của NHTM
...................................................................................................................................35
2.3.1 Chính sách tiền tệ mở rộng làm giảm rủi ro mất khả năng thanh toán của NHTM
...................................................................................................................................36
2.3.2 Chính sách tiền tệ mở rộng làm tăng rủi ro mất khả năng thanh toán của NHTM
...................................................................................................................................38
2.4 Thể chế và ảnh hưởng của chất lượng thể chế lên tác động của chính sách tiền tệ
đến rủi ro mất khả năng thanh toán của NHTM .......................................................40
2.4.1 Thể chế và chất lượng thể chế ..........................................................................40
2.4.2 Nghiên cứu thực nghiệm về ảnh hưởng của chất lượng thể chế lên tác động của
chính sách tiền tệ đến rủi ro mất khả năng thanh toán của NHTM ..........................44
2.5. Lược khảo các nghiên cứu liên quan .................................................................46
2.6. Thảo luận các nghiên cứu trước và khe hở nghiên cứu: ....................................62
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................65
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ..............................66
3.1. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................66
3.1.1. Phát triển giả thuyết nghiên cứu......................................................................66
3.1.2. Mô hình nghiên cứu ........................................................................................72
3.1.3. Phương pháp ước lượng ..................................................................................80

3.2. Dữ liệu nghiên cứu .............................................................................................82
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................84
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................85
4.1. Thực trạng tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam giai đoạn 2008- 2017.................85
4.1.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế ..............................................................................85


4.1.2. Tình hình lạm phát ..........................................................................................88
4.1.3. Chất lượng thể chế Việt Nam giai đoạn 2008- 2017 ......................................92
4.2. Thực trạng điều hành chính sách tiền tệ của NHNN Việt Nam giai đoạn 20082017 ...........................................................................................................................94
4.2.1 Mục tiêu của chính sách tiền tệ của NHNN Việt Nam giai đoạn 2008- 2017 .94
4.2.2 Thực trạng điều hành các công cụ chính sách của NHNN Việt Nam giai đoạn
2008- 2017 ................................................................................................................96
4.3 Thực trạng rủi ro mất khả năng thanh toán của các NHTM Việt Nam.............103
4.4. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm tác động của chính sách tiền tệ đến rủi ro mất
khả năng thanh toán của các NHTM Việt Nam ......................................................108
4.4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu và tương quan giữa các biến ....................108
4.4.2. Kết quả nghiên cứu tác động của chính sách tiền tệ thông qua lãi suất tái chiết
khấu đến rủi ro mất khả năng thanh toán của các NHTM Việt Nam......................112
4.4.3. Kết quả nghiên cứu tác động của chính sáchon
Standard
inc gro L.zscore ins
_cons
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
D.mp_i2 collapsed
Arellano-Bond test for AR(1) in first differences: z =
Arellano-Bond test for AR(2) in first differences: z =

-3.77
-0.78

Pr > z =
Pr > z =

0.000
0.435

Prob > chi2 =

0.056

Prob > chi2 =

0.147

Difference-in-Hansen tests of exogeneity of instrument subsets:
iv(inc gro L.zscore ins)
Hansen test excluding group:
chi2(1)
=
0.00 Prob > chi2 =
Difference (null H = exogenous): chi2(3)
=
6.80 Prob > chi2 =

0.959
0.079

Sargan test of
(Not robust,

Hansen test of
(Robust, but

.

overid. restrictions: chi2(4)
=
9.20
but not weakened by many instruments.)
overid. restrictions: chi2(4)
=
6.80
weakened by many instruments.)


Dynamic panel-data estimation, two-step system GMM
Group variable: id
Time variable : nam
Number of instruments = 21
F(7, 29)
=
382.77
Prob > F
=
0.000

Number of obs
Number of groups
Obs per group: min
avg

max

zscore

Coef.

Std. Err.

zscore
L1.

.7621012

.0238158

cr
lerner
inc
gro
inf
ins
_cons

10.70238
-53.14439
-7.891961
10.46436
-4.309509
91.13384
-33.97591

4.706596
9.131621
5.301853
32.63699
3.95054
18.11534
9.936312

t

=
=
=
=
=

270
30
9
9.00
9

P>|t|

[95% Conf. Interval]

32.00

0.000

.7133923

.81081

2.27
-5.82
-1.49
0.32
-1.09
5.03
-3.42

0.031
0.000
0.147
0.751
0.284
0.000
0.002

1.076309
-71.82065
-18.73547
-56.28579
-12.38927
54.0838
-54.29795

20.32845

-34.46813
2.951546
77.2145
3.770253
128.1839
-13.65386

Warning: Uncorrected two-step standard errors are unreliable.
Instruments for first differences equation
Standard
D.(gro L.zscore ins)
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
L(1/9).(cr inc) collapsed
Instruments for levels equation
Standard
gro L.zscore ins
_cons
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
D.(cr inc) collapsed
Arellano-Bond test for AR(1) in first differences: z =
Arellano-Bond test for AR(2) in first differences: z =
Sargan test of
(Not robust,
Hansen test of
(Robust, but

overid. restrictions: chi2(13)
= 37.31
but not weakened by many instruments.)
overid. restrictions: chi2(13)

= 17.36
weakened by many instruments.)

-3.64
-1.07

Pr > z =
Pr > z =

0.000
0.284

Prob > chi2 =

0.000

Prob > chi2 =

0.183

Difference-in-Hansen tests of exogeneity of instrument subsets:
GMM instruments for levels
Hansen test excluding group:
chi2(12)
= 17.22 Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(1)
=
0.14 Prob >
iv(gro L.zscore ins)
Hansen test excluding group:

chi2(11)
= 17.26 Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(2)
=
0.10 Prob >

chi2 =
chi2 =

0.141
0.704

chi2 =
chi2 =

0.100
0.951


Dynamic panel-data estimation, two-step system GMM
Group variable: id
Time variable : nam
Number of instruments = 21
F(7, 29)
=
381.88
Prob > F
=
0.000

Number of obs
Number of groups
Obs per group: min
avg
max

zscore

Coef.

Std. Err.

zscore
L1.

.7635814

.0241742

crins
lerner
inc
gro
inf
ins
_cons

18.6333
-54.05944
-8.096692

13.69072
-3.966301
87.87678
-32.13125

8.086253
9.359242
5.334832
31.84565
3.932434
18.44258
10.25942

t

=
=
=
=
=

270
30
9
9.00
9

P>|t|

[95% Conf. Interval]

31.59

0.000

.7141396

.8130233

2.30
-5.78
-1.52
0.43
-1.01
4.76
-3.13

0.029
0.000
0.140
0.670
0.322
0.000
0.004

2.095053
-73.20124
-19.00765
-51.44096
-12.00903

50.15746
-53.11411

35.17154
-34.91764
2.814265
78.82239
4.076429
125.5961
-11.14839

Warning: Uncorrected two-step standard errors are unreliable.
Instruments for first differences equation
Standard
D.(gro L.zscore ins)
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
L(1/9).(cr inc) collapsed
Instruments for levels equation
Standard
gro L.zscore ins
_cons
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
D.(cr inc) collapsed
Arellano-Bond test for AR(1) in first differences: z =
Arellano-Bond test for AR(2) in first differences: z =
Sargan test of
(Not robust,
Hansen test of
(Robust, but

overid. restrictions: chi2(13)
= 37.26
but not weakened by many instruments.)
overid. restrictions: chi2(13)
= 17.21
weakened by many instruments.)

-3.64
-1.07

Pr > z =
Pr > z =

0.000
0.285

Prob > chi2 =

0.000

Prob > chi2 =

0.190

Difference-in-Hansen tests of exogeneity of instrument subsets:
GMM instruments for levels
Hansen test excluding group:
chi2(12)
= 17.08 Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(1)

=
0.14 Prob >
iv(gro L.zscore ins)
Hansen test excluding group:
chi2(11)
= 17.07 Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(2)
=
0.14 Prob >

.

chi2 =
chi2 =

0.147
0.712

chi2 =
chi2 =

0.106
0.933




Dynamic panel-data estimation, two-step system GMM
Group variable: id
Time variable : nam

Number of instruments = 13
F(7, 29)
=
134.49
Prob > F
=
0.000

Number of obs
Number of groups
Obs per group: min
avg
max
Std. Err.

t

P>|t|

=
=
=
=
=

270
30
9
9.00
9

zscore

Coef.

[95% Conf. Interval]

zscore
L1.

.7012158

.030132

23.27

0.000

.639589

.7628426

sm
lerner
inc
gro
inf
ins
_cons

9.456087
-44.88975
103.5786
112.0558
-2.606349
130.5677
-65.05838

4.347666
13.26851
46.8662
49.49434
5.878922
31.0936
16.73243

2.17
-3.38
2.21
2.26
-0.44
4.20
-3.89

0.038
0.002
0.035
0.031
0.661
0.000

0.001

.5641112
-72.0269
7.726424
10.82855
-14.6301
66.97416
-99.28004

18.34806
-17.7526
199.4307
213.2831
9.417397
194.1613
-30.83672

Warning: Uncorrected two-step standard errors are unreliable.
Instruments for first differences equation
Standard
D.(gro L.zscore ins)
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
L(1/9).L.lerner collapsed
Instruments for levels equation
Standard
gro L.zscore ins
_cons
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
D.L.lerner collapsed

Arellano-Bond test for AR(1) in first differences: z =
Arellano-Bond test for AR(2) in first differences: z =
Sargan test of
(Not robust,
Hansen test of
(Robust, but

overid. restrictions: chi2(5)
= 16.09
but not weakened by many instruments.)
overid. restrictions: chi2(5)
=
9.05
weakened by many instruments.)

-6.21
0.25

Pr > z =
Pr > z =

0.000
0.803

Prob > chi2 =

0.007

Prob > chi2 =

0.107

Difference-in-Hansen tests of exogeneity of instrument subsets:
GMM instruments for levels
Hansen test excluding group:
chi2(4)
=
8.89 Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(1)
=
0.16 Prob >
iv(gro L.zscore ins)
Hansen test excluding group:
chi2(2)
=
1.75 Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(3)
=
7.30 Prob >

chi2 =
chi2 =

0.064
0.685

chi2 =
chi2 =

0.416

0.063


Dynamic panel-data estimation, two-step system GMM
Group variable: id
Time variable : nam
Number of instruments = 13
F(7, 29)
=
134.28
Prob > F
=
0.000

Number of obs
Number of groups
Obs per group: min
avg
max

zscore

Coef.

zscore
L1.

.7013728

.0300433

smins
lerner
inc
gro
inf
ins
_cons

15.99276
-44.71353
103.3254
109.486
-2.290335
126.3688
-62.52061

7.561723
13.3456
46.92003
49.1934
5.893855
30.45762
16.29088

Std. Err.

t

=

=
=
=
=

270
30
9
9.00
9

P>|t|

[95% Conf. Interval]

23.35

0.000

.6399274

.7628181

2.11
-3.35
2.20
2.23
-0.39
4.15
-3.84

0.043
0.002
0.036
0.034
0.700
0.000
0.001

.5273052
-72.00835
7.363179
8.874221
-14.34462
64.07601
-95.83921

31.45822
-17.41871
199.2876
210.0978
9.763952
188.6617
-29.20202

Warning: Uncorrected two-step standard errors are unreliable.
Instruments for first differences equation
Standard
D.(gro L.zscore ins)
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)

L(1/9).L.lerner collapsed
Instruments for levels equation
Standard
gro L.zscore ins
_cons
GMM-type (missing=0, separate instruments for each period unless collapsed)
D.L.lerner collapsed
Arellano-Bond test for AR(1) in first differences: z =
Arellano-Bond test for AR(2) in first differences: z =
Sargan test of
(Not robust,
Hansen test of
(Robust, but

overid. restrictions: chi2(5)
=
16.20
but not weakened by many instruments.)
overid. restrictions: chi2(5)
=
9.18
weakened by many instruments.)

-6.29
0.25

Pr > z =
Pr > z =

0.000

0.805

Prob > chi2 =

0.006

Prob > chi2 =

0.102

Difference-in-Hansen tests of exogeneity of instrument subsets:
GMM instruments for levels
Hansen test excluding group:
chi2(4)
=
9.03
Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(1)
=
0.15
Prob >
iv(gro L.zscore ins)
Hansen test excluding group:
chi2(2)
=
1.74
Prob >
Difference (null H = exogenous): chi2(3)
=
7.44

Prob >

.

chi2 =
chi2 =

0.060
0.697

chi2 =
chi2 =

0.419
0.059