Tóm tắt Luận án tiến sĩ Triết học: Khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC 
GIA
HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

ĐẶNG THÁI BÌNH

KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG THA HÓA VỀ ĐẠO ĐỨC
CỦA MỘT BỘ PHẬN CÁN BỘ LÃNH ĐẠO, QUẢN LÝ
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành: Triết học
Mã số: 92 29 001

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS.Trần Phúc Thăng


2

HÀ NỘI – 20

2


3

MỞ ĐẦU
1.  Lý do chọn đề tài

Hơn 88 năm, từ khi Đảng ra đời cho đến nay chưa có thời kỳ nào lại đề cập 
nhiều đến tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một  
bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý như  giai đoạn hiện nay. Tình trạng này nan 
rộng  ở các cấp, các ngành, các lĩnh vực. Thực chất, đây là tình trạng tha hóa về 
đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý. Đề  cập đến vấn đề  này  
Đảng liên tục đưa ra các chỉ  thị, nghị quyết nhằm khắc phục tình trạng này, cụ 
thể  là: Nghị  quyết Trung  ương 3 (khoá VII) về “Một số  nhiệm vụ  đổi mới và  
chỉnh đốn Đảng”; Nghị  quyết Trung  ương 6 (lần 2 ­ khoá VIII) về “Một số vấn  
đề  cơ  bản và cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay ”; Kết luận Hội 
nghị  Trung  ương 4 (khoá IX) về “Tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng,  
chỉnh  đốn Đảng, ngăn chặn và đẩy lùi tệ  tham nhũng, lãng phí”; Nghị  quyết 
Trung  ương 3 (khoá X): “Tăng cường sự  lãnh đạo của Đảng trong cuộc đấu  
tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí”; Tiếp theo là Nghị quyết Trung ương 4 
(Khóa XI) với nội dung cốt lõi là 3 vấn đề  cấp bách và 4 nhóm giải pháp nhằm 
hạn chế tối đa tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo,  
quản lý; Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) đã đưa ra 27 biểu hiện suy thoái về 
tư  tưởng chính trị, đạo đức lối sống, “tự  diễn biến”, “tự  chuyển hóa” của cán 
bộ, Đảng viên trong đó có cán bộ lãnh đạo, quản lý. Các Nghị quyết trên đều đã  
đi vào cuộc sống và có tác dụng không nhỏ.
Tuy nhiên, việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức cán bộ  vẫn còn  
tồn tại những hạn chế nhất định. Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI) “ Một số vấn  
đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay ” thẳng thắn đánh giá về công tác khắc  
phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  chưa đạt yêu cầu 
như mong muốn. “Bên cạnh kết quả đạt được, công tác xây dựng Đảng vẫn còn  
không ít hạn chế, yếu kém, thậm chí có những yếu kém, khuyết điểm kéo dài  
nhiều nhiệm kỳ  chậm được khắc phục, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối 
với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của  
Đảng và sự  tồn vong của chế độ... Một bộ  phận không nhỏ  cán bộ, đảng viên,  
trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao 
cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác  

nhau về  sự  phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ  nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ  hội, thực  
dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, 
tùy tiện, vô nguyên tắc”[34, tr. 21­22];  
Nhận thấy vấn đề  khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ 
phận cán bộ lãnh đạo, quản lý là vấn đề cấp bách cần phải quyết liệt thực hiện,  


4

tôi chọn vấn đề “Khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận  
cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay”  làm đề tài luận án tiến sĩ triết 
học của mình.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ  sở  lý luận về  khắc phục tình trạng tha hóa đạo đức và thực trạng 
việc khắc phục tình trạng này, luận án luận giải một số quan điểm và giải pháp  
chủ  yếu nhằm nâng cao hiệu quả khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của  
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thứ nhất, làm rõ một số vấn đề lý luận tha hóa về đạo đức và khắc phục tình 
trạng tha hóa về đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý ở  Việt Nam 
hiện nay.
  Thứ  hai,  khái quát về  thực trạng, nguyên nhân của thực trạng khắc phục  
tình. trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt 
Nam trong thời kỳ đổi mới và nêu một số vấn đề đặt ra từ thực trạng này. 
Thứ  ba, luận giải một số quan điểm và giải pháp chủ  yếu nhằm nâng cao  
hiệu quả khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh  
đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu

Khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo,  
quản lý ở Việt Nam hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức  
của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  ở  Việt Nam trong thời kỳ  đổi mới,  
đặc biệt từ những năm 90 của thế kỷ XX đến nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ  Chí 
Minh, chủ trương đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước về 
đạo đức con người, đạo đức cán bộ, xây dựng đạo đức đội ngũ cán bộ, đảng  
viên. Ngoài ra, luận án có tham khảo các kết quả  của những công trình nghiên 
cứu đã được công bố có liên quan đến nội dung của luận án.


5

4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử  dụng các phương pháp “duy vật biện chứng” và phương pháp  
duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác –Lênin.
Luận án cũng sử  dụng một số  phương pháp cụ  thể, trong đó chủ  yếu là  
phương pháp lịch sử  ­ lôgíc, phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp,  
phương pháp hệ thống, phương pháp so sánh.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
­ Góp phần làm rõ quan niệm tha hóa về đạo đức và khắc phục tình trạng tha hóa 
về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam.
­  Góp phần làm rõ yêu cầu cấp thiết của việc khắc phục tình trạng tha hóa về 
đạo đức  ở  một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý, đồng thời chỉ  ra thực trạng,  
nguyên nhân của thực trạng việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của  
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam giai đoạn hiện nay.

­ Luận giải một số  quan điểm và giải pháp chủ  yếu nhằm nâng cao hiệu quả 
việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, 
quản lý ở Việt Nam giai đoạn hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Về lý luận: luận án góp phần làm rõ những biểu hiện của tình trạng tha hóa 
đạo đức và quan niệm khắc phục tha hóa đạo đức của một bộ  phận cán bộ   ở 
Việt Nam hiện nay.
 Về thực tiễn: Luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho việc xây dựng đội  
ngũ cán bộ của Đảng và vấn đề  chống tiêu cực  ở  Việt Nam giai đoạn hiện nay  
và cho việc nghiên cứu, giảng dạy môn: Triết học; Đạo đức học và các môn liên  
quan đến giáo dục đạo đức cán bộ, đảng viên trong các trường Chính trị, học  
viện, trường Đại học và các trường Cao đẳng.
7. Kết cấu luận án
Ngoài phần mở  đầu, tổng quan, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và 
phụ lục, luận án gồm 3 chương, 7 tiết.
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LUẬN ÁN
Trong những năm gần đây xuất hiện nhiều công trình khoa học nghiên cứu 
tình trạng tha hóa cả về lý luận và thực tiễn. Các công trình nghiên cứu đặc biệt 
tập trung vào vấn đề tha hóa đạo đức. Cụ thể:
1.1. Những công trình liên quan đến vấn đề lý luận về khắc phục tình trạng 
tha hóa và tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở 
Việt Nam hiện nay


6

1.1.1. Lý luận về đạo đức
Trên cơ  sở  phân tích những công trình Bàn về  giá trị  đạo đức  ở  Việt Nam 
trong thời kỳ kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa, tác giả Phạm Văn 
Đức (2002) có bài viết: “Mối quan hệ  giữa lợi ích cá nhân và đạo đức xã hội  

trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay”.
Tác giả  Lê Duy Chương (2007)  “Thấm nhuần tư  tưởng cần, kiệm, liêm,  
chính, chí công vô tư của Hồ Chí Minh” [13]. 
Cùng chủ đề  này, tác giả  Đoàn Quốc Thái (2010) có bài viết “Bàn thêm về 
khái niệm “giá trị đạo đức”[132]. 
Viết về lĩnh vực đạo đức, tác giả Mai Xuân Hợi (2014) có bài: “Giá trị đạo  
đức và sự biểu hiện của nó trong đời sống xã hội” [55]. 
Ngô Thành Can (2017): “Đạo đức công chức trong thực thi nhiệm vụ” Nhà 
xuất bản Tư pháp
1.1.2. Lý luận về tha hóa
Phạm trù “tha hóa” được hình thành từ  rất sớm trong lịch sử  triết học cận 
đại. Tuy nhiên, phạm trù “tha hóa” được trình bày một cách hệ thống bắt đầu từ 
triết học Đức cuối thế  kỷ  XVIII ­ đầu thế  kỷ  XIX, tha hóa đã trở  thành  một 
phạm   trù   nổi   bật   nhất,   trung   tâm   nhất   và   được   các   nhà   triết   học   nổi   tiếng 
như Hêghen và Phoiơbắc,   sau   này   là   Mác   sử   dụng.   Có   một   số   công   trình   đã 
nghiên cứu về vấn đề này:
Tác giả Vũ Quang Tạo (2008) có bài viết: “C. Mác và sự nghiệp giải phóng  
con người trong thời đại ngày nay” [131].
Đi sâu bàn về lý luận tha hóa, tác giả Ngô Đình Xây (2010) với bài viết: “G. 
V. Ph. Heghen về "tha hóa" qua sự đánh giá của C. Mác” [155
Vận dụng vào thực tiễn  ở  Việt Nam, tác giả  Nguyễn Thị  Thanh Huyền  
(2014)  có bài viết: “Tha hóa đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường  ở  Việt  
Nam ” . Tạp chí khoa học xã hội Việt Nam số 11.
Tóm lại, từ những công trình trên cho thấy, các nhà lý luận bàn về tha hóa ở 
nhiều góc độ khác nhau, cách vận dụng khác nhau, tùy thuộc vào đối tượng, lĩnh  
vực vận dụng. Trên cơ sở kế thừa tư tưởng của các nhà khoa học. Tác giả  luận  
án vận dụng khái niệm tha hóa vào vấn đề  đạo đức, với mục đích nhằm khắc  
phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở 
Việt Nam, khi mà tình trạng này đang trở  thành vấn đề  nhức nhối của toàn xã 
hội.

1.2. Những công trình liên quan đến  thực trạng, nguyên nhân việc khắc 

phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, 


7

quản lý ở Việt Nam hiện nay 
Tác giả Nguyễn Tiến Nghĩa /2013) có bài viết: “Tham nhũng­nguyên nhân 
và biện pháp phòng ngừa”. 
Đi vào một vấn đề  cụ  thể, tác giả  Vũ Ngọc Lâm (2013) với bài viết:  “Có  
hay không “sân sau” của cán bộ”, [64]. 
Tác giả Vũ Ngọc Hoàng (2015) có bài viết: “Tham vọng quyền lực và sự tha  
hóa”[54]. 
Từ những công trình trên, các tác giả đã chỉ ra tình trạng tha hóa về đạo đức  
của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý là hiện tượng có thật diễn ra rất đa 
dạng với nhiều hình thức khác nhau, ở các cấp, các ngành, các lĩnh vực trong đời  
sống xã hội. Đó là những chất liệu tốt để tác giả luận án có thể tham khảo để có 
những nhận định đúng đắn về  tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận  
cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
1.3. Những công trình liên quan  đến quan  điểm, giải pháp nâng cao 
hiệu quả việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức ở một bộ phận cán 
bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam
Ban chỉ  đạo Trung  ương 6 (2) Viện khoa học xã hội Việt Nam với đề  tài 
“Tệ  nạn quan liêu, lãng phí và một số  giải pháp phòng chống”  (2006) NXB 
Chính trị quốc gia Hà Nội.
Khiếu Linh (2015) cũng có bài: “Giải pháp nhằm phát huy vai trò báo chí  
trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng ở nước ta hiện nay”.
Tác giả Nguyễn Huy Hiệu (2016) “Ngăn chặn, đẩy lùi sự  suy thoái về  tư  
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển  

hóa". 
Nhị  Lê (2016) có bài viết: “Sự  suy thoái về  tư  tưởng chính trị, đạo đức, lối  
sống trong Đảng: Bình tĩnh phòng ngừa, chủ động ngăn chặn và kiên quyết tẩy trừ” 
[65].
Tóm lại, Từ các công trình nghiên cứu trên, công trình nào cũng đề cập đến 
lý luận, thực trạng, nguyên nhân, giải pháp. Việc phân chia vấn đề lý luận, thực  
trạng, nguyên nhân, giải pháp trong các công trình kể  trên chỉ  mang tính tương 
đối, bởi trong các vấn đề lý luận đã có thực trạng, nguyên nhân, giải pháp.
Những công trình kể  trên là những nguồn tài liệu có giá trị  cả  về  mặt lý 
luận và thực tiễn để tác giả luận án kế thừa triển khai đề tài luận án tiến sĩ của  
mình.
1.4. Những vấn đề đặt ra trong tổng quan tình hình nghiên cứu luận án
Trên cơ  sở  nhận thức những quan điểm của các nhà triết học, tiếp thu tư 
tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, tác  


8

giả luận án tập trung vào một số nhiệm vụ chính sau đây:
Thứ  nhất, hệ  thống hóa các quan điểm trước Mác, quan điểm Chủ  nghĩa  
Mác – Lênin về  tha hóa, luận án làm rõ thêm việc vận dụng phạm trù này vào 
trong đời sống xã hội. Đồng thời luận án cũng hệ  thống hóa các quan điểm của 
Hồ  Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam về đạo đức cách mạng. Từ  đó,  
luận án tập trung làm rõ những vấn đề  lý luận liên quan đến tình trạng tha hóa  
về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
Thứ  hai, Luận án làm khái niệm khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức 
của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay và nội dung của 
khái niệm này
Thứ ba, Luận án phân tích thực trạng việc khắc phục tình trạng tha hóa về 
đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  ở  Việt Nam hiện nay và  

những vấn đề đặt ra. 
Thứ  tư, luận án luận giải một số  quan điểm và giải pháp có tính khả  thi 
nhằm khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức ở Việt Nam giai đoạn hiện nay.


9

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG THA HÓA 
VỀ ĐẠO ĐỨC CỦA MỘT BỘ PHẬN CÁN BỘ LÃNH ĐẠO, QUẢN LÝ 
1.1. Quan niệm tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo,  
quản lý ở Việt Nam hiện nay
1.1.1. Một số  điểm đặc thù của đạo đức người cán bộ  lãnh đạo, quản lý  ở  
nước ta hiện nay
1.1.1.1. Khái niệm đạo đức
Luận án phân tích một số  thuật ngữ  đạo đức và khái niệm đạo đức  ở  các  
góc độ tiếp cận khác nhau, đồng thời chỉ ra mối quan hệ của đạo đức, tính chất 
của đạo đức. Từ cách phân tích, tác giả luận án khái quát khái niệm của đạo đức.
 “Đạo đức là một trong những hình thái sớm nhất của ý thức xã hội bao gồm  
những chuẩn mực xã hội, điều chỉnh hành vi của con người trong quan hệ  với  
người khác, với cộng đồng (gia đình, làng xóm, giai cấp, dân tộc hoặc toàn thể xã 
hội). Căn cứ  vào những chuẩn mực  ấy người ta đánh giá hành vi của mỗi người 
theo các quan niệm về thiện, ác về cái không được làm (vô đạo đức) và về nghĩa  
vụ phải làm”. [146, tr. 738].
1.1.1.2. Đạo đức người cán bộ  lãnh đạo, quản lý và chuẩn mực đạo đức của  
người cán bộ lãnh đạo, quản lý
Thứ nhất, luận án đi sâu phân tích khái niệm cán bộ, cán bộ lãnh đạo, quản  
lý: Phân biệt cán bộ  lãnh đạo, quản lý với cán bộ  công chức. Từ  phân tích trên 
luận án chỉ ra khái niệm cán bộ lãnh đạo, quản lý. 
Thứ  hai, luận án phân tích chuẩn mực đạo đức người cán bộ  lãnh đạo,  

quản lý trên cơ  cơ sở đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản  
Việt Nam. Từ phân tích trên rút ra khái niệm.
1.1.2. Những biểu hiện tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh  
đạo, quản lý ở  Việt Nam hiện nay
1.1.2.1. Khái niệm tha hóa.
Luận án làm rõ quan điểm của các nhà kinh điển trước Mác về  “tha hóa” 
như  Hêghen, Rút Xô, Phoiơbắc…Đặc biệt luận án đi sâu phân tích quan điểm 
của Mác về  “lao động bị  tha hóa”| đồng thời rút ra một số  kết luận  về  phương 
thức, nguồn gốc, tác hại của   tha hóa trong lĩnh vực xã hội. Từ  phân tích quan 
điểm về “tha hóa của các nhà kinh điển, luận án khái quát một số quan điểm của  
các nhà nghiên cứu ở Việt Nam về lĩnh vực này. 
Từ  phân tích trên luận án chỉ  ra “ tha hóa” là sự  biến đổi căn bản về  
chất của các sự  vật, hiện tượng. Sự  biến đổi về  chất của các sự  vật, hiện  


10

tượng  theo hướng tiêu cực hoặc tích cực cũng tùy thuộc vào cách thức, đối  
tượng và hoàn cảnh vận dụng. Như vậy, với cách giải thích và tiếp cận trên thì 
hoàn toàn có thể vận dụng phạm trù tha hóa trong triết học vào làm rõ tình trạng 
tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện 
nay.
1.1.2.2. Phân biệt khái niệm tha hóa với chuyển hóa, suy thoái, thoái hóa.
Luận án làm rõ sự giống và khác nhau giữa khái niệm tha hóa và chuyển hóa: 
tha hóa và suy thoái: tha hóa và thoái hóa. Từ  những phân tích trên cho thây: khái 
niệm tha hóa trong triết học được vận dụng rất đa dạng như: tha hóa tôn giáo, tha 
hóa lao động, tha hóa quyền lực, tha hóa đạo đức…Từ khái niệm tha hóa về đạo  
đức có thể  chỉ  ra vấn đề  tha hóa về  đạo đức  ở  một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo,  
quản lý.
1.1.2.3. Tha hóa về  đạo đức, tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh  

đạo, quản lý và những biểu hiện của nó
Mục này, luận án làm rõ khái niệm tha hóa về  đạo đức; tha hóa đạo đức  
của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý
Từ  khái niệm trên luận án chỉ  ra những biểu hiện tha hóa về đạo đức của  
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở  Việt Nam được khái quát trên 3 phương  
diện kinh tế, chính trị, lối sống.
1.2. Vấn đề khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán 
bộ lãnh đạo, quản lý
1.2.1. Khái niệm khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận  
cán bộ lãnh đạo, quản lý
1.2.1.1. Khái niệm “khắc phục”
Phần này, luận án phân tích một số quan điểm về khắc phục, từ những phân  
luận án đưa ra khái niệm khắc phục: khắc phục là một khái niệm dùng để  chỉ  
các biện pháp của các chủ  thể  nhất định để  ngăn cản, phòng tránh, hạn chế  
nhằm loại bỏ những tác động tiêu cực trong quá trình phát triển, làm cho sự phát  
triển diễn ra theo chiều hướng tốt đẹp
1.2.1.2. Khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận lãnh đạo  
quản lý
Trên sở  lý luận về  khắc phục, luận án làm rõ khái niệm  Khắc phục tình  
trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. 
1.2.2. Chủ  thể, phương thức khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của  
cán bộ lãnh đạo, quản lý
1.2.2.1. Chủ thể khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán  
bộ lãnh đạo, quản lý.
Chủ thể của khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán  


11

bộ  lãnh đạo, quản lý là Đảng, Nhà nước, các tổ  chức chính trị  xã hội, quần  

chúng nhân dân và các cá nhân tham gia vào quá trình ngăn cản, phòng tránh,  
hạn chế nhằm loại bỏ tình trạng này.
1.2.2.2. Phương thức và nội dung khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của  
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý.
*.Phương thức khắc phục 
Để khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ  lãnh 
đạo, quản lý cần phải sử dụng tổng hợp các lực lượng với nhiều cách thức khác  
nhau.
Thứ nhất, Sử dụng tổng hợp các lực lượng
Thứ hai, Sử dụng nhiều biện pháp:
* Nội dung khắc phục tập trung vào các lĩnh vực sau:
Khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo,  
quản lý trên lĩnh vực kinh tế.
Khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo,  
quản lý trên lĩnh vực chính trị.
Khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo,  
quản lý trên lĩnh vực lối sống
1.2.3. Những nhân tố tác động đến việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo  
đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
Tác động đến việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ 
phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở nước ta hiện nay có rất nhiều nhân tố. Trong đó 
có thể  phân thành hai loại là những nhân tố  khách quan và những nhân tố  chủ 
quan. 
1.2.3.1. Điều kiện khách quan
Luận án làm rõ các điều kiện khách quan tác động đến việc khắc phục như:  
Điều kiện kinh tế  ­ xã hội; Điều kiện chính trị  ­ xã hội; Trình độ  văn hóa ­ xã  
hội; Tình hình quốc tế.  
1.2.3.2. Những nhân tố chủ quan
Trong việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ  phận cán  
bộ  lãnh đạo, quản lý, nhân tố  chủ  quan giữ  vai trò cực kỳ  to lớn. Nhân tố  chủ 

quan  ở  đây chính là trình độ, trí tuệ của chủ thể; ý chí, nghị  lực, quyết tâm của  
chủ  thể và năng lực tổ chức thực hiện các nhiệm vụ  của các chủ  thể. Chúng ta 
có thể  nói đến vai trò của nhân tố  chủ  quan thể  hiện  ở  các chủ  thể  khắc phục 
tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở  Việt 
Nam như: Đảng Cộng sản Việt Nam; Nhà nước nước Việt Nam; Vai trò của các  
tổ  chức chính trị xã hội; Vai trò của quần chúng nhân dân; Vai trò của cơ quan,  
đơn vị công tác; Vai trò cua mỗi cán bộ lãnh đạo, quản lý. 
Như vậy, khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của các cán bộ lãnh đạo 


12

quản lý là một quá trình. Quá trình này phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó vai  
trò của nhân tố  chủ  quan là nhân tố  hết sức quan trọng. Chủ  quan không thể 
quyết  định khách quan nhưng chủ  quan lại quyết  định sự  thành bại của con 
người trong việc cải tạo tự nhiên hoặc cải tạo xã hội. Vì vậy, trong trường hợp  
này chính nhân tố chủ quan quyết định kết quả của việc khắc phục tình trạng tha 
hóa về  đạo đức của các cán bộ  lãnh đạo, quản lý. Chúng ta hoàn toàn thấy rõ 
điều đó khi nhìn lại các giai đoạn phát triển lịch sử  của nhân loại và của chính  
Việt Nam. 
Tiểu kết chương 1
Bằng những lý luận ngắn gọn luận án đã quyết tâm làm rõ những vấn đề sau:
Thứ nhất, làm rõ khái niệm đạo đức, chuẩn mực đạo đức của người cán bộ 
lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
Thứ  hai, làm rõ quan điểm tha hóa trong triết học và vận dụng làm rõ vấn  
đề  tha hóa về  đạo đức là tha hóa trong đời sống tinh thần và được thể  hiện ra  
trong các mối quan hệ xã hội và trong các hành vi đạo đức. 
Thứ ba, làm rõ vấn đề lý luận tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ 
lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay. 
Thứ tư, Làm rõ lý luận về khắc phục, khắc phục tình trạng tha hóa về đạo 

đức cùa một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam. Đặc biệt chỉ ra khái 
niệm khắc phục; khái niệm khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ 
phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. Ngoài việc làm rõ khái niệm còn làm rõ chủ thể, 
phương thức, những nhân tố tác động đến việc khắc phục tình trạng tha hóa về 
đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
Trên nền tảng của lý luận, đây cũng là cơ  sở  để  luận án khảo sát thực 
trạng, chỉ  ra những nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế, những mâu  
thuẫn ảnh hưởng đến việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ 
phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay.
Chương 2
THỰC TRẠNG VIỆC KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG THA HÓA VỀ ĐẠO 
ĐỨC CỦA MỘT BỘ PHẬN CÁN BỘ LÃNH ĐẠO, QUẢN LÝ 
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1. Tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý 
ở Việt Nam hiện nay đã đến mức báo động, yêu cầu cấp thiết cần phải khắc 
phục.
Vấn đề  khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ phận cán bộ 


13

lãnh đạo, quản lý là vấn đề  cấp bách phải làm và không thể  không làm. Vì tình 
trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý đã diễn ra  
cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, mức độ ảnh hưởng của nó là không lường trước  
được. Nếu không khắc phục kịp thời, nó không chỉ làm mất lòng tin của nhân dân 
đối với Đảng mà nó còn ảnh hưởng đến sự  tồn vong của thể chế chính trị  hiện  
nay và đẩy lùi sự phát triển của đất nước.
2.1.1. Tình trạng tha hóa về  đạo đức của bộ phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý,  
đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển kinh tế­ xã hội hiện nay
Tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  

hiện nay không còn là hiện tượng cá biệt mà nó diễn ra hầu hết  ở  các lĩnh vực 
kinh tế, chính trị, xã hội.
2.1.1.1. Tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý  
trong lĩnh vực kinh tế đang là mối đe dọa cho toàn xã hội
Tệ nạn tham nhũng đã lan rộng ở các cấp, các ngành, mà chủ yếu tập trung ở  
một số lĩnh vực sau: Tham nhũng trong lĩnh vực quản lý đất đai ; tham nhũng trong  
lĩnh vực quản lý tài chính; tham nhũng trong lĩnh vực tín dụng, ngân hàng; tham 
nhũng trong việc cấp phép, đầu tư xây dựng cơ bản các dự án;  tham nhũng trong  
lĩnh vực tư pháp, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; tham nhũng chính sách: 
Thứ hai, tình trạng hối lộ để chạy chức, chạy quyền, chạy tuổi, chạy  bằng  
cấp  chạy tội, chạy dự án, … đang diễn ra ở các cấp, các ngành, các lĩnh vực.
Thứ  ba, thiếu tinh thần trách nhiệm trong quản lý kinh tế  gây hậu quả  
nghiêm trọng: 
Từ phân tích trên có thể thấy, tha hóa về đạo đức trong lĩnh vực kinh tế của 
một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý khá phổ  biến, là tình trạng có thật, đang  
diễn ở các lĩnh vực, các cấp, các ngành, các địa phương trong hệ thống chính trị. 
Đây là một quốc nạn, nếu không khắc phục kịp thời tất yếu sẽ dẫn đến mất vai  
trò lãnh đạo của Đảng, đe dọa sự tồn vong của chế độ.
2.1.1.2. Tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý trong lĩnh  
vực tư tưởng chính trị
Đây là hiện tượng sự  phản bội Tổ  quốc, phản bội Đảng, phản bội chính  
quyền của nhân dân (bất trung với nước, bất hiếu với dân) ở những mức độ khác 
nhau. 
Thứ  nhất, tham vọng quyền lực, lạm quyền, lộng quyền, gia trưởng, hống  
hách, vi phạm quyền làm chủ của nhân dân, quan liêu xa rời quần chúng.
Thứ  hai, trong lĩnh vực tổ  chức bộ  máy cán bộ, tìm cách đưa  con, cháu, 
người thân vào các cương vị lãnh đạo, quản lý.
Thứ  ba, dao động về  chính trị, mất niềm tin, xuyên tạc các chủ  trương,  

14

đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.
Thứ tư, cơ hội chính trị. 
Như vậy, tha hóa đạo đức trong lĩnh vực chính trị  của một bộ phận cán bộ 
lãnh đạo, quản lý đang diễn ra hết sức tinh vi và phức tạp. Những “chiêu trò” 
tham vọng quyền lực đang làm xói mòn nhân cách của họ. Nếu không khắc phục 
tình trạng này kịp thời thì nguy cơ dẫn đến rối loạn chính trị là khó tránh khỏi.
2.1.1.3. Tha hóa về  đạo đức của cán bộ  lãnh đạo, quản lý trong sinh hoạt, lối  
sống
Trước tác động của mặt trái của cơ  chế  thị  trường, một bộ  phận cán bộ 
lãnh đạo, quản lý không tự  giác rèn luyện, tu dưỡng, không “cần, kiệm, liêm, 
chính” mà đã có những hành vi phạm pháp, không giữ  được đạo đức, đang diễn  
ra cở các cấp, các ngành, các địa phương với những biểu hiện như sau.
Thứ nhất, đề cao đồng tiền, thực dụng chủ nghĩa: 
Thứ hai, vô cảm trước dân: 
Thứ ba, sống buông thả, hưởng lạc, cờ bạc, rượu chè, mại dâm... 
Tóm lại, tình trạng tha hóa về đạo đức trong lĩnh vực kinh tế, chính trị, lối 
sống của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý dang diễn ra trên diện rộng  ở 
các cấp, các ngành, nó  như  những chấm đen trên bức tranh của hệ thống chính  
trị, mà Đảng, nhà nước và nhân dân cần quyết tâm tìm cách khắc phục.
2.1.2. Tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý  
ảnh hưởng nghiêm trọng đến lòng tin của nhân dân, Đảng, Nhà nước 
Tha hóa về   đạo đức của một bộ  phận cán booj lãnh đạo, quản lý  ảnh  
hưởng nghiêm trọng tới các lĩnh vực sau:
* Tha hóa về đạo đức ở một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý làm méo mó  
quá trình hoạch định và lựa chọn chính sách của Đảng và Nhà nước 
* Làm nhiễu loạn hệ thống chính trị: 
* Tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  ảnh  
hưởng lớn đến đời sống xã hội, đe dọa tự do, bình đẳng, công lý và nhân phẩm,  

đe dọa nguyện vọng chung của nhân dân về một cuộc sống tốt hơn, về dân chủ,  
pháp quyền, đe dọa ổn định chính trị và phát triển kinh tế xã hội. 
* Tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý có thể  
dẫn tới sụp đổ chế độ: 
Từ phân tích trên cho thấy, tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận 
cán bộ  lãnh đạo, quản lý là rất nghiêm trọng nó không chỉ  làm méo mó các chủ 
trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của nhà nước mà nó còn làm 
đảo lộn hệ tư tưởng chính trị và những giá trị  đạo đức truyền thống, nguy hiểm  
hơn nó còn làm mất lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế  độ. 


15

Tác hại của tình trạng này vô cùng to lớn. Nếu không có các biện pháp khắc  
phục kịp thời, sẽ dẫn đến mất chế độ, mất nước.
2.2. Những thành tựu và hạn chế của việc khắc phục tình trạng tha hóa về 
đạo đức ở một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay
Để bảo vệ và phát triển những thành tựu của sự nghiệp cách mạng. Đảng ta 
nhận   định,   đây   là   một   việc   làm   phức   tạp   và   đầy   khó   khăn.   Việc   khắc   phục  
này, bước đầu đã đạt được những thành tựu quan trọng  nhưng cũng không tránh 
khỏi những hạn chế nhất định. Có thể nhận thấy điều này trên một số mặt sau:
2.2.1. Thành tựu của việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một  
bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay và nguyên nhân
2.2.1.1. Những thành tựu trong việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của  
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay  
* Các chủ  trương, đường lối của Đảng nhằm khắc phục những tiêu cực  
trong cán bộ lãnh đạo, quản lý đã có những chuyển biến tích cực.
* Những chính sách pháp luật và các biện pháp của nhà nước đối với việc  
khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức ở một bộ phận cán bộ  lãnh đạo, quản  
lý được triển khai ngày càng quyết liệt hơn.

* Các tổ  chức chính trị  xã hội và nhân dân thể  hiện quyết tâm đấu tranh  
chống tình trạng tha hóa đạo đức ở một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý
* Sự  quyết tâm của các cơ  quan, đơn vị, của nhân dân đối với việc khắc  
phục tình trạng tha hóa đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  
được thể hiện mạnh mẽ
* Sự tham gia của quần chúng nhân dân đối với việc khắc phục tình trạng  
tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo quản lý ngày càng thể  
hiện rõ:  
Có thể khẳng định rằng, việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của 
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý đang diễn ra rất mạnh mẽ với quyết tâm  
chính trị  cao nhất. Đảng, nhà nước, các tổ  chức chính trị  xã hội, nhân dân đang 
cùng nhau “đưa củi vào lò” nhóm lên ngọn lửa lớn để thiêu đốt những thành phần  
cán bộ lãnh đạo, quản lý tha hóa, biến chất. quyết tâm làm trong sạch Đảng, xây  
đựng bằng được một Chính phủ “liêm chính”.
2.2.1.2. Nguyên nhân của những thành tựu đối với việc khắc phục tình trạng tha  
hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  ở  Việt Nam  
hiện nay
Đạt được những thành tựu trong việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo 
đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý như  hiện nay có nhiều nguyên  
nhân, trong đó có nguyên nhân khách quan và chủ quan, sau:


16

* Nguyên nhân khách quan  của những thành tựu tác  động đến việc khắc  
phục tình trạng tha hóa  về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý
Thứ nhất, tác động của sự phát triển kinh tế thế giới. 
Thứ  hai,  sức  ép cúa dư  luận xã hội  đến việc khắc phục tình trạng tha  
hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý.
Thứ  ba, phong trào chống tham nhũng của các nước trên thế  giới và khu  

vực phát triển mạnh mẽ: 
* Nguyên nhân chủ quan
Thứ  nhất, quyết tâm chính trị của Đảng và nhà nước trong việc khắc phục  
tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý.
Thứ hai, nhà nước cũng ban hành nhiều văn bản chỉ đạo để khắc phục tình  
trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý: 
Thứ  ba, quyết tâm của các tổ chức chính trị xã hội đối với việc khắc phục  
tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý
Thứ tư, tinh thần đấu tranh của nhân dân ngày càng cao.
Thứ năm, tinh thần cách mạng của những đảng viên trung kiên.
Từ phân tích trên cho thấy, những thành tựu đạt được là do nguyên nhân chủ 
quan đóng vai trò quyết định. Nếu không có sự  quyết tâm của toàn Đảng, toàn 
dân thì việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ 
lãnh đạo, quản lý  không thể đạt được thành quả như ngày hôm nay.
2.2.2.  Một số  hạn chế trong việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức  
của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  ở  Việt Nam hiện nay và  
nguyên nhân
2.2.2.1. Một số hạn chế trong việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của  
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay
* Các nghị quyết của Đảng liên quan đến việc khắc phục tình trạng tha hóa  
về đạo đức ở cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa được triển khai kịp thời và có hiệu  
quả.
* Cơ chế khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ  
lãnh đạo, quản lý của Nhà nước còn nhiều bất cập
Cơ chế kiểm tra, giám sát đối với công tác phòng ngừa và đấu tranh chống  
tham nhũng ở một số nơi chưa chặt chẽ, sâu sát, thường xuyên. 
Xử lý pháp luật đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý tha hóa về đạo đức còn mang  
tính chủ quan, thiếu kiên quyết: 
* Vai trò của các tổ chức chính trị xã hội, các cơ quan, đơn vị, quần chúng  
nhân dân đối với việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận  

cán bộ lãnh đạo, quản lý còn  nhiều hạn chế.
Công tác tuyên truyền pháp luật về phòng, chống tham nhũng chưa thật sự  


17

được trú trọng: 
Việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở chưa được trú trọng: 
Việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo đạt hiệu quả chưa cao: 
Từ phân tích trên cho thấy vấn đề khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức  
của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý bước đầu đã có những tiến triển  
thuận lợi, đã tạo được sự  đồng thuận thống nhất giữa Đảng, Nhà Nước, nhân 
dân, đặc biệt từng bước lấy lại được lòng tin của nhân dân đối với Đảng, chính 
quyền. Tuy nhiên, việc khắc phục hiện tượng trên đến nay vẫn gặp không ít 
những khó khăn, bởi tính chất của lợi ích nhóm đã lan rộng ở các cấp, các ngành, 
chúng ẩn náu rất tinh vi và có những diễn biến khó lường. Việc phát hiện, chỉ tên  
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý tha hóa về đạo đức là việc làm khó khăn,  
phức tạp. Đây cũng là thực trạng mà Đảng, Nhà nước, nhân dân đang trăn trở tìm 
cách khắc phục.
2.2.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế trong việc khắc phục tình trạng tha hóa  
về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay
* Nguyên nhân khách quan
Thứ  nhất, Liên Xô và các nước xã hội chủ  nghĩa ở  Đông Âu sụp đổ  tuy đã 
hơn 30 năm trôi qua nhưng dư  âm của nó vẫn còn tác động không nhỏ  đến tư 
tưởng của cán bộ đảng viên.
Thứ hai, tác động của mặt trái kinh tế thị trường: 
Mặt trái của cơ chế thị trường cũng làm sai lệch các chuẩn mực đạo đức xã  
hội ở một bộ phận cán bộ: 
Cơ  chế  thị  trường làm  ảnh hưởng đến việc ban hành chính sách quản lý  
của nhà nước: 

Thứ ba,sự tác động của mặt trái toàn cầu hóa: 
Thứ tư, ảnh hưởng của tâm lý sản xuất nhỏ, phong kiến
Tư tưởng một người làm quan cả họ được nhờ
Tư tưởng cục bộ địa phương: 
Tư tưởng nể nang: 
Bệnh kinh nghiệm, 
Thói “ghen ăn tức ở
Bệnh "sĩ diện", tự mãn: 
Thứ năm, sự chống phá của các thế lực thù địch
* Nguyên nhân chủ quan
Từ  những nguyên nhân khác quan dẫn đến một số  nguyên nhân chủ  quan 
ảnh hưởng đến việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận  
cán bộ lãnh đạo, quản lý như sau:
­ Cơ chế lãnh đạo của Đảng còn bộc lộ một số hạn chế


18

Thứ nhất, cơ chế bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý còn nhiều bất cập: 
Thứ hai, kỷ luật của Đảng chưa nghiêm: 
Thứ ba, chưa làm tốt công tác tư tưởng của Đảng: 
Thứ tư, công tác sinh hoạt Đảng ở một số nơi chưa thực sự nghiêm túc
­ Quản lý nhà nước đối với việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức  
của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý còn nhiều bất cập.
Thứ  nhất, hệ  thống pháp luật còn nhiều hạn chế,  các văn bản pháp luật  
vẫn còn bộc lộ những sơ hở, thiếu chặt chẽ:
Thứ hai, cơ chế, chính sách về quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh tế, xã hội  
một số nơi còn bị buông lỏng: 
Thứ ba, cải cách hành chính vẫn còn chậm: 
Thứ  tư, công tác kiểm tra, thanh tra   có lúc còn buông lỏng,  chưa  kịp thời  

phát hiện các hành vi tiêu cực: 
­ Công tác thi đua khen thưởng trong các cơ  quan của Đảng và Nhà nước  
còn nhiều vấn đề bất cập
Công tác thi đua ở một số nơi còn hình thức, thiếu công bằng, chưa gắn kết 
thi đua với những công việc thường xuyên, hàng ngày; 
Công tác thi đua, khen thưởng còn thiếu chặt chẽ: 
Tiêu cực trong công tác thi đua, khen thưởng còn diễn ra  ở  một số  cấp,  
ngành: 
­ Hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội đối với việc khắc phục tình trạng  
tha hóa về đạo đức của của một bộ phận cán bộ quản lý vẫn còn bộc lộ những hạn  
chế:
Việc đóng góp ý kiến cho cán bộ  lãnh đạo, quản lý trong các cơ  quan của  
Đảng và Nhà nước khi tham gia các tổ chức chính trị xã hội còn nhiều bất cập: 
Vai trò giám sát của các tổ chức chính trị xã hội chỉ mới dừng ở quy định có  
tính nguyên tắc về quyền lực giám sát, chưa có quy định cụ thể và đầy đủ về cơ  
chế, chính sách, về quyền và trách nhiệm của chủ thể bị giám sát: 
­ Tính tự giác rèn luyện đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý  
còn nhiều yếu kém
Lười học tập, nghiên cứu lý luận: Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý kém  
trình độ, thiếu tầm nhìn nhưng vẫn tham vọng quyền lực. Một số  cán bộ  biết 
bản thân mình kém trình độ  chuyên môn, yếu về năng lực điều hành những vẫn  
tìm đủ mọi cách để có quyền lực.
Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa coi việc giáo dục và tự giáo dục  
đạo đức là việc làm thường xuyên, suốt đời của bản thân; 
Tình trạng thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh của một bộ  


19

phận cán bộ, đảng viên ở một số tổ chức đảng vẫn còn tồn tại. 

Việc chấp hành nghị  quyết của  Đảng và pháp luật của nhà nước chưa  
nghiêm: 
Tóm lại: những hạn chế trong khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của 
một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý  đều có nguyên nhân khách quan và chủ 
quan của nó, trong đó nguyên nhân chủ quan đóng vai trò quyết định. Bởi vì, việc  
khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo ,quản 
lý là vấn đề  chủ  quan của con người do con người quyết định. Vì vậy, thành 
công hay thất bại không nên đổ thừa cho nguyên nhân khách quan mà chủ yếu là 
do nguyên nhân chủ quan, trong đó Đảng, nhà nước, các tổ chức chính trị  xã hội,  
cho đến từng cán bộ lãnh đạo, quản lý đều phải chịu trách nhiệm ở những mức  
độ cụ thể.
2.3. Một số vấn đề đặt ra đối với việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo 
đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay
Quá trình khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ 
lãnh đạo, quản lý  ở  Việt Nam hiện đang đặt ra một số  vấn đề  cần được giải  
quyết, có thể khái quát thành một số mâu thuẫn sau:
2.3.1. Yêu cầu nhận thức rõ tính cấp thiết của việc khắc phục tình trạng tha  
hóa về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý cùng với việc  
thực hiện những yêu cầu này một cách kiên quyết vẫn còn nhiều hạn chế, 

Nghị  quyết Trung  ương 4 (khóa XII) yêu cầu các cấp  ủy đảng, chính 
quyền “Nhận thức sâu sắc về nguy cơ, nhân diện đúng những biểu hiện và đề 
ra các giải pháp phù hợp để  đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả  tình  
trạng suy thoái về  chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự  diễn  
biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” [38, tr. 34]. 
Đảng ta đã nhiều lần nhấn mạnh khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo 
đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý là vấn đề cấp bách trong công 
tác xây dựng Đảng hiện nay…Tuy nhiên, khắc phục vấn đề  này của một bộ 
phận không nhỏ cán bộ các cấp, các ngành còn rất hạn chế.  
Vẫn còn tình trạng, bao che, nể nang, né tránh 

Tình trạng cán bộ lãnh đạo, quản lý tham nhũng, hối lộ, vô trách nhiệm gây  
hậu quả nghiêm trọng. 
Từ phân tích trên cho thấy, việc nhận thức và việc thực hiện khắc phục tình  
trạng tha hóa về đạo đức ở một bộ phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý vẫn là vấn đề 
nan giải.
2.3.2. Yêu cầu xử  lý nghiêm minh cán bộ  lãnh đạo, quản lý  tha hóa về  đạo  


20

đức với hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện.
Đảng ta coi tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý 
là một tệ  nạn, trong đó, tham nhũng được coi là "quốc nạn", là "giặc nội xâm" 
yêu cầu cần phải “xử  lý nghiêm minh, đúng pháp luật các hành vi tham nhũng,  
lãng phí”[37, tr.307]. Tuy nhiên hệ thống pháp luật về vấn đề này còn nhiều bất 
cập:
Thứ nhất, các văn bản pháp luật xử lý cán bộ lãnh đạo, quản lý vi phạm còn  
thiếu thống nhất. 
Thứ hai, một số văn bản pháp luật về kỷ luật cán bộ lãnh đạo, quản lý tham  
nhũng chưa định lượng cụ thể
Thứ ba, việc thu hồi tài sản tham nhũng vẫn chưa đạt hiệu quả: 
Từ phân tích trên cho thấy, một số văn bản pháp luật đang có một số vấn đề 
mâu thuẫn. Điều này, có  ảnh hướng rất lớn đối với việc khắc phục tình trạng 
tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. Vậy, muốn khắc  
phục được tình trạng trên thì phải hoàn thiện được hệ thống pháp luật.
2.3.3. Yêu cầu nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ  lãnh  
đạo, quản lý với việc giáo dục bồi dưỡng, quản lý và sử  dụng cán bộ  còn  
nhiều bất cập
Yêu cầu của Đảng đối các cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị ngoài việc  
nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ lãnh đạo, quản lý thì phải kết 

hợp với việc nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân làm cho chuẩn 
mực đạo đức cách mạng trở thành yếu tố định hướng đối với sự phát triển của đất  
nước. 
Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện vấn đề này còn bộc lộ nhiều bất cập:
Thứ  nhất, việc giáo dục đạo đức cho cán bộ  còn nhiều hạn chế: Công tác 
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa gắn với thực tiễn: 
Thứ hai, sử dụng cán bộ vào các vị trí lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan  
của Đảng và Nhà nước còn gặp nhiều vướng mắc: 
Tình trạng vi phạm quy trình, “lách quy trình” trong công tác quản lý cán bộ 
chưa được khắc phục triệt để. 
Tình trạng bè phái, cục bộ trong công tác cán bộ vẫn chưa được khắc phục triệt  
để. 
Chưa có cơ chế giám sát quyền lực của cán bộ lãnh đạo, quản lý một cách hữu  
hiệu: 
Tóm lại, những vấn đề đặt ra đối với việc khắc phục tình trạng tha hóa về 
đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý là những cặp mâu thuẫn. 
Những mâu thuẫn này làm cho dư luận không khỏi băn khoăn đặt câu hỏi. Làm  


21

thế  nào để  cán bộ  lãnh đạo, quản lý nhận thức đúng đắn? làm thế  nào để  đào 
tạo, rèn luyện đạo đức cho đội ngũ cán bộ  lãnh đạo, quản lý? Làm thể  nào để 
hoàn thiện hệ thống pháp luật đối với việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo 
đức ở một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. Điều này đòi hỏi phải có sự quyết  
tâm của toàn xã hội.
Tiểu kết chương 2
Muốn khắc phục thành công tình trạng tha hóa về  đạo đức của một bộ 
phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý thì phải tìm ra tính tất yếu của việc khắc phục,  
khảo sát thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và những mâu thẫn ảnh hưởng đến việc 

khắc phục tình trạng này. Từ phân tích trên luận án làm rõ những vấn đề sau:
Thứ  nhất, chỉ ra tính tất yếu của việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo  
đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. 
Thứ hai, chỉ ra thực trạng của việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức  
của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. 
Thứ  ba,  chỉ  ra  nguyên nhân của  của  sự   thành công và  nguyên  nhân  của 
những hạn chế   ảnh hưởng đến việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức 
của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý. 
Thứ  tư, chỉ ra những mâu thuẫn cơ bản trong đó nhấn mạnh mâu thuẫn về 
nhận thức, đào tạo, tuyển dụng, đề  bạt và giám sát , và hạn chế  của hệ  thống 
luật pháp.
Từ   vấn  đề  trên  cho  thấy, muốn tìm ra giải  pháp khắc phục  được hiện 
tượng này đòi hỏi phải có sự chung tay, góp sức, đoàn kết, quyết tâm của cả hệ 
thống chính trị. Trong đó cần có những người lãnh đạo có đạo đức, tài trí và có 
bản lĩnh kiên định và được sự ủng hộ của toàn dân thì mới giành thắng lợi được.
Chương 3
MỘT SỐ QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ 
VIỆC KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG THA HÓA VỀ ĐẠO ĐỨC CỦA MỘT 
BỘ PHẬN CÁN BỘ LÃNH ĐẠO, QUẢN LÝ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
3.1. Quan điểm nhằm nâng cao hiệu quả việc khắc phục tình trạng tha hóa  
về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý
3.1.1. Việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ  
lãnh đạo, quản lý ở  nước ta hiện nay là một là cuộc chiến đầy gian nan và  
thử thách 


22

Chúng ta phải xác định rằng, đất nước đang có giặc nội xâm, một bên là ta 
và một bên là địch. Ta là toàn thể  nhân dân ta và những cán bộ  cách mạng chân  

chính, 
Địch, là một bộ  phận cán bộ  tha hóa về  đạo đức, những tư  tưởng chống  
phá. 
Quy mô của trận đánh này diễn ra ngay trong bản thân, nội bộ của hệ thống 
chính trị.
Muốn giành thắng lợi trong trận chiến này thì các cấp ủy đảng, chính quyền  
cho đến các đảng viên và quần chúng cần phải nhận diện được, phân biệt được 
địch, 
Muốn chiến thắng trong trận chiến này, thì mỗi cán bộ lãnh đạo, quản lý cũng  
phải nhận thấy: Nếu không quyết tâm tự rèn mình, rèn đồng chí của mình thì rất dễ 
bị  sa ngã, khi  ấy bản thân bị  mất uy tín, nhân dân không còn tin và quay lại phản 
ứng, khi ấy hậu quả xảy ra sẽ không lường hết được.
Các cấp  ủy đảng, chính quyền, cũng cần nhận thức rằng : khắc phục tình 
trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý là trận đánh 
lâu dài, thường xuyên, đây là trận đánh không phải một sớm, một chiều là chiến 
thắng. 
3.1.2. Khắc phục tình trạng tha hóa đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh  
đạo, quản lý đòi hỏi phải sử dụng đồng bộ các biện pháp, từ hình thức giáo  
dục phê bình, tố giác đến xử lý hình sự
Muốn đội ngũ cán bộ  lãnh đạo, quản lý đáp  ứng được yêu cầu trong công  
cuộc đổi mới thì Đảng và Nhà nước cần phải sử dụng đồng bộ những biện pháp, 
những lực lượng sau:
3.1.2.1. Kết hợp sử dụng đồng bộ  các biện pháp trong việc xử  lý những cán bộ  
lãnh đạo, quản lý vi phạm
* Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, cải cách hành chính: 
Thứ nhất, cần phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan lập pháp, 
hành pháp, tư pháp, các mối quan hệ giữa các tổ chức đó với nhau. 
Thứ  hai, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ  lãnh đạo, quản lý, hiện đại  
hóa nền hành chính quốc gia, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính. 
Thứ ba, xây dựng chiến lược quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý công tâm, 

khách quan, có chính sách thu hút nhân tài, quy hoạch nhân tài vào các vị  trí lãnh  
đạo, quản lý.
Thứ tư, Phát huy quyền dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân. 
Kết hợp giữa việc khắc phục những yếu kém trong công tác cán bộ với việc  
xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý: 


23

Xây dựng bản lĩnh chính trị  vững vàng cho cán bộ  lãnh đạo, quản lý, kết  
hợp với công tác xây dựng đảng trong sạch vững mạnh: 
Việc khắc phục tình trạng tha hóa của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản  
lý phải gắn liền với việc xây dựng và thực hành đạo đức mới: 
Đây là những yêu cầu cơ bản đối với việc xây dựng và rèn luyện đạo đức, 
tạo cơ sở vững chắc cho việc khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức trong đội 
ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý.
3.1.2.2. Kết hợp chặt chẽ  từ  hình thức phê bình, tố  giác, lên án đến việc xử  lý  
hình sự, phải làm dứt điển từng việc, từng công đoạn
Để  khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức  ở  một bộ  phận cán bộ  lãnh  
đạo, quản lý không thể sử dụng một biện pháp mà phải kết hợp đồng bộ nhiều 
biện pháp
Trước tiên là nâng cao công tác tự phê bình và phê bình. 
Kết hợp phê bình với tố giác, lên án là một trong những cách làm hữu hiệu  
để  khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức  ở  một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo,  
quản lý.
Việc tiến hành đồng bộ  các biện pháp là một trong những việc làm hiệu 
quả, khoa học, xác định được đúng người, đúng tội, là khâu quan trọng góp phần 
vào việc khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức  ở  bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, 
quản lý một cách hiệu quả nhất.
3.1.3. Khắc phục tình trạng tha hóa về  đạo đức  ở  cán bộ  lãnh đạo. quản lý  

cần sử dụng, huy động tổng hợp các lực lượng của toàn hệ  thống chính trị  
dưới sự lãnh đạo của Đảng
Phòng chống tham nhũng là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự  
lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn hệ  thống chính trị,  
nhấn mạnh trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị, đề cao vai  
trò của xã hội, các tổ chức, đoàn thể và quần chúng nhân dân. 
Kết hợp chặt chẽ  các giải pháp, thường xuyên rà soát, hoàn thiện các cơ  
chế, chính sách, nhất là cơ chế kiểm soát việc thực thi quyền lực của người cán  
bộ lãnh đạo, quản lý, bảo đảm quyền hạn đến đâu trách nhiệm đến đó. 
Các cơ quan trong hệ thống chính trị phải làm tốt công tác tổ chức, kết hợp  
giữa đoàn kết với việc giữ kỷ luật, kỷ cương của Đảng: 
Tóm lại, bằng trách nhiệm cao cả, bằng tình cảm thiêng liêng đối với Đảng, 
với dân, toàn bộ  các lực lượng từ  Trung  ương đến các chi bộ  và tất cả  các tổ 
chức đoàn thể chính trị­ xã hội; từ những cán bộ lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà  
nước đến từng cán bộ, đảng viên và tiếp đến những người dân, phải nêu cao ý 
chí và hành động, quyết tâm đấu tranh ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng tha hóa về 


24

đạo đức, xây dựng đất nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh.
3.2. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả  việc khắc phục tình trạng tha hóa  
về  đạo đức của một bộ  phận cán bộ  lãnh đạo, quản lý ở  Việt  Nam trong 
giai đoạn hiện nay
Khắc phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo,  
quản lý cần phải xây dựng kế hoạch một cách “hệ thống”, nghĩa là phải có trình 
tự, phương pháp khoa học, cách thức khắc phục phải chắc chắn. Để  làm được 
việc này đòi hỏi phải có sự quyết tâm, nhất trí cao của toàn hệ thống chính trị, từ 
Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội, Nhân dân cho đến từng cá nhân cán 
bộ lãnh đạo, quản lý phải vì đại cục của đất nước, quyết tâm với tinh thần cao  

nhất thì mới khắc phục được hiện tượng này có hiệu quả.
3.2.1. Nâng cao sức chiến đấu của Đảng, đổi mới công tác giáo dục đạo đức  
cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý
3.2.1.1. Nâng cao sức chiến đấu của Đảng,  tăng cường công tác kỷ  luật   trong  
Đảng
Trong giai đoạn hiện nay để xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh thì cần 
thực hiện những vấn đề sau:
Thứ nhất, Xây dựng Đảng về đạo đức
Xây dựng những tấm gương đạo đức trong Đảng: 
Xây dựng Đang vê đao đ
̉
̀ ̣ ức là phải giáo dục, rèn luyện đạo đức cho mỗi cán  
bộ,đảng viên (đặc biệt là người đứng đầu). 
Xây dựng Đang vê đao đ
̉
̀ ̣ ức găn liên v
́ ̀ ới xây dựng Đang vê l
̉
̀ ối sống. Mỗi chi  
bộ ở các cơ quan, đơn vị cần xây dựng quy định về việc thực hiện lối sống. 
Thứ hai, xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng
Xây dựng quy chế  về  bồi dưỡng lý luận chính trị  cho đảng viên, đặc biệt  
đảng viên là cán bộ chủ chốt, đảng viên được quy hoạch vào diện cán bộ nguồn.
Xây dựng kế  hoạch về  tuyên truyền, giáo dục chủ  nghĩa Mác­Lênin, tư  
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng cho cán bộ, đảng viên đặc  
biệt là cán bộ chủ chốt giữ vai trò lãnh đạo, quản lý. 
Xây dựng quy chế về việc đảng viên giữ chữ “tín” trước nhân dân, đặc biệt  
đảng viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý.
Xây dựng chương trình rèn luyện về  chính trị, tư  tưởng cho cán bộ  lãnh  
đạo, quản lý. 

Thứ  ba, nâng cao nhận thức trong Đảng về tầm quan trọng của việc khắc  
phục tình trạng tha hóa về đạo đức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý
Thứ tư, tăng cường công tác kỷ luật  trong Đảng
Tăng cường kỷ luật Đảng làm cho Đảng trong sạch: 


25

 Tăng cường kỷ  luật trong Đảng còn có tác dụng làm cho các chủ  trương  
đường lối của Đảng không bị xuyên tạc, làm méo mó; 
3.2.1.2. Nâng cao giáo dục đạo đức cho cán bộ lãnh đạo, quản lý
Đẩy mạnh học tập và làm theo tư  tưởng, đạo đức, phong cách Hồ  Chí  
Minh:  
Nâng cao giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lòng tự tôn dân tộc cho cán bộ lãnh  
đạo, quản lý
Tăng cường công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ  lãnh  
đạo quản lý: Đảng viên là cán bộ  lãnh đạo, quản lý càng phải gương mẫu, rèn 
luyện, giữ  gìn phẩm chất đạo đức, lối sống. Mọi nơi, mọi lúc, nhất là trước 
những dục vọng tầm thường, cám dỗ  vật chất, thì phải biết tự  mình đấu tranh 
với chính mình, không sa ngã.
3.2.1.3. Đổi mới phương thức của Đảng trong cuộc đấu tranh chống tham  
nhũng, hối lộ, lãng phí
Thứ  nhất, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống  
tham nhũng, lãng phí trong tình hình mới: 
Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý đồng thời quyết tâm tìm ra những  
phương thức, chống tham nhũng, lãng phí: 
Thứ  ba, Phát huy sức mạnh của toàn hệ  thống chính trị  trong công cuộc  
phòng chống tham nhũng, lãng phí: 
Thứ  tư, tăng cường hợp tác với các nước trên thế  giới trong công cuộc đấu  
tranh phòng, chống tham nhũng lãng phí: Mời chuyên gia quốc tế tư vấn, giúp đỡ 

trong việc xây dựng, hoàn thiện hệ  thống pháp luật, cơ  chế, chính sách; hợp tác  
quốc tế về cải cách hành chính. Phối hợp với cơ quan điều tra, cảnh sát quốc tế truy 
bắt những tội phạm tham nhũng trốn ra nước ngoài theo đúng luật pháp quốc tế.
3.2.2. Kiện toàn hệ  thống pháp luật, nâng cao vai trò quản lý của nhà nước  
3.2.2.1. Kiện toàn hệ thống pháp luật, thượng tôn pháp luật
Thứ  nhất, xây dựng đội ngũ cán bộ  chuyên trách soạn thảo các chính  
sách pháp luật và thực thi pháp luật nghiêm minh. 
Thứ hai, phải hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật: 
Thứ  ba,  ban hành những chính sách pháp luật kiểm soát chặt chẽ  những  
thông tin trên mạng internet (Facebook) mạng xã hội. 
Thứ tư, minh bạch hóa hệ thống pháp luật: 
Thứ năm, cần phải bổ sung một số luật, đặc biệt là luật thu hồi tài sản  
bất minh và tài sản không chứng minh được nguồn gốc: 
Thứ  sáu, phải xây dựng bằng được một tòa án dân chủ, khách quan, văn  
minh.