Giai cấp công nhân Việt Nam trong tiến trình đổi mới đất nước: Thực trạng, xu hướng phát triển, vấn đề và giải pháp

GIAI CAP C O N G N H A N VIET NAM TRONG TI^N TRJNH
DO'I NIOTI DAT WtitC: THUC TRANG, XU HUOMG P H A T TRIEN,
VAN OE VA GIAI P H A P
PHAM XUAN NAM*

L THUC TRANG GIAI CAP C 6 N G NHAN
VIET NAM TRONG TIEN TRINH DOI

M6I d Nl/dC TA HON 20 NAM QUA
Tii cudi n a m 1986 den nay, cung vdi tien
trinh ddi mdi toan dien da't niidc, ma trgng
t a m la p h a t trien nen kinh te thi triidng
dinh hiidng xa hgi chu nghia, d^y manh
cong nghiep hda, hi$n dai hda vk ch'u dgng
hgi n h a p kinh te quoc te, giai ca'p cdng
n h a n Viet N a m da cd sii bien ddi ve nhieu
mat:
Mgt Id, giai cdp cong nhdn tarig nhanh
vi sd lugng vd hien chiem hdn 1/4 tong hie
llidng lao dgng xd hgi.
Cd the tha'y ro dieu nay qua bang 1.
N h y vay, trong vdng 22 n i m (19862008), so' llidng giai ca'p cong n h a n da tang
2,69 ldn va ty 1^ cong n h a n so vdi td'ng lUc
Iddng lao dgng xa hgi da t i n g tuf 15,65%
len 25,76%.
Hai Id, cd cdu theo thdnh phdn kinh te
cua giai cdp cong nhdn dd co sii thay doi
ldn.
Thdi ky trydc dd'i mdi, dai da so' cong
n h a n tap t r u n g trong khu viic kinh te qud'c

' GS.TS. Vien Sii hoc

doanh. Nhiing khi chuyen sang nen kinh te
h a n g hda nhieu t h a n h phSn van h a n h theo
cd che thi trifdng cd sii quan ly cua Nha
nydc theo dinh hydng xa hgi chu nghia, thi
tinh hinh tren da thay doi ro ret.
Trong cd che thi trUdng, mgt bg phan
doanh nghiep nha niidc da biet kip thdi cai
tien quan ly, ddi mdi cong nghe, nang cao
hifu qua san xua't kinh doanh, do dd da
tiep tuc tru viing va phat trien. Tuy vay,
p h i n ldn doanh nghiep n h a nifdc da gSp
phai nhieu khd khSn. Triidc tinh hinh dd.
Dang va Chinh phu da chu triidng sSp xep
lai cac doanh nghiep nha nUdc, tien h a n h
co' p h l n hda doi vdi nhiing doanh nghiep
cdn cd dieu kien phat trien; ddng thdi ban,
khoan, cho t h u e dd'i vdi cac doanh nghiep
nhd, kinh doanh t h u a lo kdo dai ma khong
c l n duy tri sd hiiu n h a nifdc. Ket qua la, sd
doanh nghiep n h a niidc da giam tii 12.300
nam 1990 xuo'ng cdn 3.494 nam 2008 (1). Vi
so' llidng doanh nghiep nha niidc giam
nhieu, nen so" liidng cong n h a n cl khu -viic
nay Cling giam ro ret. Nam 1986, sd cong
n h a n trong cac doanh nghidp n h a nifdc la
3,2 trieu ngiidi, den cudi nfim 2007 giam
xuo'ng cdn hdn 1,7 trifu.

Rghien cihi Lich sit. s6 4.2010
B a n g 1: So liidng va ty le cong n h a n trong t o n g lao d o n g xa hoi (1986-2008)

• Tong lao ddng xa hgi (nghin ngUdi)
- So' llidng cong nhan lao dgng trong cac nganh san xua't kinh
doanh va dich vu cdng nghiep (nghin ngUdi)
Trong do:
+ Cong nghiep (mo, che bien, dien, nUdc.)
+ Xdy diing
+ Giao thong van tdi, thong tin lien lgc
+ Siia chiia xe eo dgng cd, dd dung gia dinh...
- Ty le eong nhan / tdng liic liidng lao dong xa hgi (%)

1986
27.368,9
4.278,0

2008
44.915,8
11.567,7

2.917,5
882,9
467,6
15,65%

6.962,0
2.394,0
1.221,7

990,0
25,76%

Nguon: M e n gidm thdng ke 1988; Nien gidm thdng ke 2008

Neu so' doanh nghiep thugc k h u viic
kinh te n h a nydc giam m a n h , thi so' doanh
nghiep va cd sd san xua't kinh doanh phi
ndng nghiep thugc k h u viic kinh te ty n h a n
(bao gdm ca ca the, tieu chii, tii ban tii
nhan, nhii Dai hgi X da xac dinh) lai t a n g
len n h a n h chong. Ciing vdi sii p h a t trien
ciia cac doanh nghiep thugc khu viic kinh
te t y nhan, so' cong n h a n trong khu viic nay
da t a n g tu: 2,4 trieu ngiidi n a m 1995 len
gan 6,2 trieu ngiidi n a m 2007 (2).
Ben canh cac loai h i n h doanh nghiep ke
tren, tii khi Lugt Ddu tii niidc ngodi diidc
chinh thilc b a n h a n h dau n a m 1988 den
cuoi nSm 2008, da cd t r e n 700 cdng ty
thugc 66 niidc va vung lanh thd dau t d triic
tiep vao Viet N a m vdi 10.981 dii an va
163,6 ty USD von dang ky, trong dd 57 ty
USD da dddc thiic hien (3). Vdi sd vo'n dd,
h a n g ngan doanh nghiep 100% vdn nydc
ngoai hofic lien doanh vdi cac doanh nghiep
trong niidc da ra ddi, t a p t r u n g tai cac khu
cong nghiep, k h u che xua't. Liic lyong cdng
n h a n lam viec tai cac doanh nghiep cd vdn
dau tii nydc ngoai cling ngay cang t a n g len:

nam 1995 la 100.000 ngydi, n a m 2000 la
407.565 ngiidi, n a m 2007 t a n g len den
1.685.861 ngiidi.
N h y vay, hien nay giai ca'p cong n h a n cd
m a t d ta't ca cac loai hinh doanh nghiep

thugc nhiing t h a n h p h a n k i n h te khac
nhau: cd cong n h a n doanh nghiep nha
nydc, cdng n h a n doanh nghiep cd p h l n ma
n h a niidc cdn giii cd p h l n chi phdi, cong
n h a n doanh nghiep t a p the, cong nhan
doanh nghiep tii n h a n , cong n h a n cd sd san
xua't kinh doanh ca the, cong n h a n doanh
nghiep 100% vdn d l u tii niidc ngoai, va
cdng n h a n doanh nghiep lien doanh vdi
niidc ngoai.
Ba Id, cd cdu nghe nghiep cua giai cdp
cong nhdn dd co sii chuyen bien quan trgng.
So' cdng n h a n thugc nhfjtng n g a n h cong
nghiep n a n g vdn diidc xem la liu tien trong
qua t r i n h cdng nghiep hda xa hgi chu nghia
thdi ky triidc ddi mdi (nhy luygn kim, cd
khi, k h a i mo...) ndi chung p h a t trien cham.
Vi du: cdng n h a n n g a n h k h a i mo chi tang
tii 255.800 ngiidi n a m 2000 len 431.200 nam
2008. Trong khi dd, so' cdng n h a n thugc
nhiing n g a n h cdng nghiep che bien (nhd
may mac, giay da, dien tii, vat Ueu xay
diing, dd go, suta, bia, niidc nggt...) cd nhu
e l u ldn tren thi triidng trong nydc va phuc

•vu xua't k h l u . Cling nhii thugc cac nganh
xay diing, giao thong van tai, thong tin hen
lac... dap ling yeu e l u xay diing ket ca'u ha
t i n g ky t h u a t cho cong nghiep hda, hien dai
hda da't niidc deu p h a t trien ra't nhanh. Vi
du: sd cong n h a n thugc cac n g a n h cong


Giai cap c6ng nhan Viet Ram...
nghiep che bien tii tren 3,5 trieu ngydi nam
2000 da tang len 6,3 trieu ngydi nam 2008.
Trong ciing thdi gian, cong nhan trong
nganh xay dyng da tang tuf tren 1 trieu
ngiidi len g i n 2,4 trieu ngydi.

doan D l u khi la 43,3%, Tap doan Dien liic 28,5%, Tap doan Byu chinh - Vien thdng 26,5%, Tap doan Cdng nghiep Tau thuy 17,9%,...

Boh Id, trinh do hgc vdn, ky ndng nghe
nghiep ciia mgt bg phdn cong nhdn dd diidc
ndng len, nhiing da so' cdn d mdc trung
binh, trung binh thap vd thap.

Ndm Id, trii bg phdn cong nhdn co trinh
do hgc vdn, tay nghe thugc loai khd vd cao,
thu nhdp cua da sd cong nhdn cdn thap vd
khong dn dinh; ddi song vdt chdt kho khan,
ddi sdng tinh thdn ngheo ndn.

Theo cac so' lieu thd'ng ke, nam 1986
tinh chung trong ca nydc, so' cdng n h a n cd

trinh do t r u n g hgc cd sd la 57,5%, t r u n g hgc
phd thdng la 42,5%, cdn cao dang va dai
hgc thi h a u nhii chiia cd ai (4). Den giiia
nam 2007, tren dia ban Ha Ngi cd 850.900
cdng nhan. Trong dd, ve hgc va'n: 2% cdng
n h a n cd trinh do tieu hgc, 17% - ed trinh do
trung hgc cd sd, 56% - cd trinh do t r u n g hgc
phd thong, 25% - cd trinh do tif cao ding,
dai hgc trd len; ve chuyen mdn: 28% cdng
n h a n chda qua dao tao nghe, 47% - cd trinh
do dao tao sd - t r u n g ca'p (5). Trong cdng
thdi gian, tai T h a n h pho' Hd Chi Minh cd
1,5 trieu cdng n h a n . Trong dd, ve hgc va'n:
56,7% cdng n h a n cd trinh do trung hgc cd
sd; so' cdn lai cd trinh do tii t r u n g hgc phd
thong trd len (6). Nhin chung, trong giai
cap cdng n h a n ca nydc, ty le cong n h a n cd
trinh do van hda va chuyen mon tha'p,
t r u n g binh tha'p va t r u n g binh v l n chiem
da so'. Tuy vky, ty le cdng nhan, nha't la Idp
cong n h a n tre, cd trinh do tii cao dang, dai
hgc trd len da d i n d i n t a n g len. Dac biet,
trong mgt so' n g a n h kinh te - ky t h u a t quan
trgng n h y d l u khi, dien liic, biiu chinh -viin
thong..., cdng n h a n cd trinh do hgc va'n va
ky nang nghe nghiep cao da chiem mgt ty
le dang ke. Bao cao cua cac tap doan kinh
te, tdng cong ty va cac doanh nghigp ldn
t h a n g 12-2007 cho biet: Ty le td't nghiep cao
dang, dai hgc trd len trong tdng so' cong

n h a n (can bg, cdng n h a n •vien) cua Tap

Nhin chung, so vdi thdi k^ trddc ddi mdi,
thu nhap va ddi sdng cua bg phan cdng
n h a n cd trinh do hgc va'n va tay nghe bac
kha, bac cao tai nhiing ddn vi san xua't
kinh doanh va dich •vu cong nghiep thugc
ta't ca cac t h a n h p h l n kinh te da difdc cai
thien dang ke. Vf du: Nam 2007, thu nhap
binh quan cua cdng n h a n doanh nghiep
nha niidc trong cac nganh d l u khi, than,
dien lyc, xi mang... tii khoang 3,2 - 4,5
trieu ddng/thang. Tuy nhien, tai khdng it
doanh nghiep ciia t d n h a n va doanh nghiep
100% vdn d l u tii niidc ngoai (tiic doanh
nghiep FDI), siic lao dgng cua cdng n h a n bi
chii khai thae qua miic: Trong nhieu trUdng
hdp, cdng n h a n phai iam -viec trung binh 10
tieng/ngay ma tien liidng diidc tra khdng
tiidng xiing. Theo bao cao cua Tong Lien
doan Lao dgng Viet Nam t h a n g 10-2007, cd
57,6% cdng n h a n trong doanh nghiep FDI
va 43,4% cdng n h a n doanh nghiep tU n h a n
cho rang: t h u n h a p cua hg tif doanh nghiep
khdng dam bao cugc song. Dai da so' cong
nhan, nha't la cdng n h a n lao dgng gian ddn,
cd thu n h a p tif 300.000 ddng - 1 trieu
ddng/thang; chi cd 23,8% cdng n h a n cd mifc
thu n h a p tren 1,5 trieu ddng/thang (7). Tai
nhiing doanh nghiep dd, cac che do hdp

ddng lao dgng, bao hiem xa hgi, tra cong
iam them gid... chd cong n h a n khong dyoc
chu thyc hien nghiem chinh. Cdng tac
t h a n h tra, kiem tra ciia cac cd quan cd
t h l m quyen dd'i vdi viec cha'p h a n h Bg lugt


6

Lao dgng tai cac doanh nghiep FDI va
doanh nghiep tii nhan bi buong long. Vai
trd ciia cong doan trong •viec bao v$ Idi fch
chinh dang cua cong nhan tai cac doanh
nghiep a'y cdn md nhat. Dieu dd giai thich
tai sao, nhiing nam gin day hang ngan
cugc dinh cong tii phat cua cong nhan da
nd ra. Tai mgt so' thanh pho' ldn va khu
cong nghiep tap trung, nha cl cua da so'
cdng nhan, viec lam dn dinh cua bg phan
cong nhan lao dgng gian ddn trd thanh va'n
de xa hgi bifc xiic (8).
Thdi gian lam •viec cang thing, thu nhap
khong tydng xifng, an uong kham khd, nha
6 chui riic, chung dung va ddi song tinh
t h i n ngheo nan la nhiing nguyen nhan iam
nay sinh cac te nan xa hgi trong mgt bg
phan cong nhan.
Tdm lai, trai qua hdn hai thap nien ddi
mdi, giai ca'p cong nhan niidc ta da tang
nhanh ve so' liidng, da dang hda ve cd ca'u,

trinh do hgc va'n va ky nang nghe nghiep
dydc nang len; bg phan cong nhan tri thifc
da bat dlu hinh thanh. Nam 2006, cong
nhan trong cac loai hinh doanh nghiep
(nha nifdc, dan doanh va cd vo'n dlu ty
nydc ngoai), chiem 71% tdng so'cong nhan,
da gdp phln tao ra 70% san phlm trong
nydc (9). Vdi sii tien bg va sii ddng gdp a'y,
giai ca'p cong nhan da to ra xifng dang vdi
vai trd la chu lUc trong sii nghiep cong
nghiep hda, hien dai hda da't niidc.
Tuy nhien, so vdi yeu elu cua giai doan
dly manh cong nghidp hda, hien dai hda
da't nydc, giai ca'p cong nhan cdn khong it
mat han che va yeu k6m: P h l n 16n cong
nhan xua't than tif nong dan chiia diidc dao
tao cd ban va cd he thd'ng. Cong nhan cd
trinh do hgc va'n va chuyen mon thugc loai
kha va cao con chiem mgt ty le nho. Cd ca'u
nganh nghe trong giai ca'p cong nhan chiia

Rghien CUTI Ljeh sir. s6 4.2Q1Q
hdp ly: Dai da so' cong nhan lam viec tai cac
nganh gia cong, l i p rap va khai thae tai
nguyen, trong khi thieu nghiem trgng cong
nhan lanh nghe thugc cac nganh ch§^ tao
may, nha't la che tao day chuyen cd khi tii
dgng hda. Vifc iam, thu nheip va ddi sdng
vat cha't, tinh t h i n cua mgt bg phan dang
ke cong nhan, nha't la nhiing cong nhan lao

dgng gian ddn, tai khong ft doanh nghiep
FDI va doanh nghiep tii nhan dang gap
nhieu khd khan, bifc xiic.
Cach day tren 150 nam, khi de cap den
tinh trang tha hda lao dgng cua cong nhan
dudi chu nghia tii ban the ky XIX, C. Mac
da tifng •viet: "Lao dgng [cua ngiidi cong
nhan] san xua't ra nhiing vat phlm kj^ dieu
cho nhiing ngiidi giau, nhiing nd lai san
xua't ra sii b i n ciing hda cua cong nhan. No
tao ra lau dai, nhifng nd ciing tao ra ca
nhiing nha d chugt cho cong nhan. Nd sang
tao ra cai dep, nhiing cung iam que quat
cong nhan..." (10).
O nifdc ta hien nay, di nhien ddi song
vat cha't va tinh t h i n cua giai ca'p cong
nhan ndi chung, nhat la nhiing cong nhan
cd trinh do hgc va'n va tay nghe cao, da
diidc cai thien ro ret, khac xa so vdi tinh
canh m l C. Mac da mo ta tren day. NhUng
neu vdi tinh t h i n "nhin thing vao sii that"
thi chiing ta khong the khCng thifa nhan
ring: Ben canh nhiing Uu diem vh thanh
tliu to ldn da dat diidc, sii lanh dao cua
Dang, sii quan ly cua Nha niidc doi vdi v^ec
xay diing giai ca'p cong nhan ciing con
khdng ft han che, ba't cap. Dien hinh la,
trong mgt thdi gian kha dai chiing ta qua
nha'n manh den viec diia vao Idi the gia
nhan cong re de thu hiit vo'n d l u tU niidc

ngoai va huy dgng vo'n d l u tii trong niidc.
Quan diem dd ta't yeu d i n den viec quy
dinh llidng toi thieu cua cong nhan lao
dgng (i mifc tha'p (miic tiidng diidng 35


giai cap c6ng nhan Viet Ram...
USD/ngUdi/thang sudt nhieu nam hen den
thang 1-2008 mdi dieu chinh len) (11).
II. XU H U 6 N G P H A T TRIEN CUA GIAI
CAP CONG NHAN TRONG TONG THE
CO CAU XA H O I VIET NAM DEN N A M
2020 - N H U N G VAN DE D A T RA
Hien nay, niidc ta vln dang b trong thdi
ky qua do di len chu nghia xa hgi. Nen
kinh te thi triidng dinh hiidng xa hgi chii
nghia vdi nhieu hinh thifc sd hiiu, nhieu
thanh p h l n kinh te dan xen vdi nhau, hd
trd lln nhau cdn tdn tai trong mgt thdi gian
dai. Sii nghiep dly manh cong nghiep hda.

ifng ty trgng cua nganh nong nghiep. Trong
ciing thdi gian, vdi da phat trien ciia giao
due va dao tao, khoa hgc va cong nghe,
trinh do hgc va'n va ky nang nghd nghiep
cua giai ca'p cdng nhan, ciing nhy cua cac
giai ting xa hgi khac se ngay cang dydc
nang cao.
Vdi trien vgng phat trien dd, sd liidng,
cha't llidng, cd ca'u ciia giai ca'p cong nhan

trong tdng the cd ca'u xa hgi Viet Nam ciing
se tiep tuc phat trien theo hiidng vifa da
dang vifa phong phii hdn.
, (
Cd the tha'y rd dieu nay qua bang 2.

Bang 2: Xu hiidng phat trien cua giai cap cong nhan trong tong the
col cau xa hgi Viet Nam den nkm 2020

- Dan so'
- Tong lao dgng xa hoi
Trong do:
+ Cong nhdn
+ Nong ddn
+ Tri thdc
+ Doanh nhdn
+ Tieu thUdng, tieu chd
+ Cdc nhom dich vu ldm thue
vd lao dgng tii do

Tinh hinh 2008
So' Iiiofng
Tyle
(ngan ngiidii)
(%)
85.600*
44.915
100,00
11.568
24.000

3.915"
512"
3.941"
979

25,76
53.43
8,72
1,14
8,77
2,18

Dii bao den 2020
So' Iv/dng
Tyle
(ngan ngifdi)
(%)
97.000
56.000
100,00
25.760
15.680
6.720
1.120
5.992
728

46,00
28.00
12,00

2,00
10,70
1,30

Nguon: Nien gidm thdng he 2008; Ket qud sd bg tdng dieu tra ddn so'ngdy 1-4-2009;
Bdo cdo ket qud dU bdo ddn sdViet Nam 1999-2024. Nxb. Thong ke, H& Npi, 2000.
* Da dieu chinh theo ket qua sd bo tong dieu tra dan so ng&y 1-4-2009.
** ChUa c6 so li^u n&m 2008, t^m U6c tfnh dya vio so li$u cua cac n&m trUdc.

hien dai hda, gin lien vdi phat trien kinh te
tri thiic tiep tuc diidc dly manh nhim tao
ra nen tang de den nam 2020 Viet Nam cd
ban trcl thanh mgt nifdc cong nghiep theo
hydng hien dai. Cd quan he mat thiet vdi
qua trinh nay, cd ca'u kinh te va cd ca'u lao
dgng tiep tuc chuyen djch theo hydng tang
nhanh ty trgng cua cac nganh cong nghiep
va dich •vu, ddng thdi giam mgt each tiidng

Nhii Bdng 2 cho tha'y: Theo dii bao,
trong thap nien tdi, giai ca'p cong nhan ra't
cd the se tiep tuc tang nhanh ve so' lygng:
Tii gin 11,6 trieu ngiidi hien nay tang len
hdn 25,7 trieu, chiem khdang 46% tdng lao
dgng xa hgi vao nam 2020 (12).
Xdt theo thanh phln kinh te va loai
hinh doanh nghiep, thi bg phan cong nhan
doanh nghiep nha niidc se tang khdng

|

8

nhieu do quy mo cac doanh nghiep cd the
16n len, nhyng so' Ivfdng doanh nghiep lai
giam di khi qua trinh cd p h l n hda tiep tuc
dydc thiic hien. Bg phan cdng nhan cac loai
hinh doanh nghiep ngoai nha nydc (ggi
chung la doanh nghiep dan doanh) se tang
manh. Bg phan cdng nhan doanh nghigp cd
vo'n dlu ty nddc ngoai ciing tang dang ke.
Tuy nhien, dieu quan trgng nha't khong
phai la sii gia tang ve so' lydng va ty le cdng
nhan trong tdng lao dgng xa hgi. Ma chfnh
mgt so' van de cd ban cd lien quan den •viec
nang cao chat liidng cua giai ca'p cdng nhan
diidc dat ra sau day mdi that sy cd y nghia
cdt tif nha't: i) Di ddi vdi viec phat trien
nhanh ve so' Iddng, phai iam sao xay diing
diidc mgt giai ca'p cdng nhan cd kha nang
tiep can va iam chu khoa hgc - cdng nghe
hien dai trong dieu kien phat trien kinh te
tri thifc va hgi nhap kinh te qud'c te; ii)
Cung vdi qua trinh chuyen dich cd ca'u lao
dgng nghe nghiep cua toan xa hgi, lam sao
day manh qua trinh chuyen dich cd ca'u
theo nganh nghe cua ban than giai ca'p
cdng nhan ma chu yeu la giam din ty trgng
cong nhan trong cac linh viic gia cong, lip

rap va khai thae tai nguyen khong tai sinh;
tang nhanh ty trgng cong nhan trong cac
linh •viic thiet ke, che tao thugc cac nganh
cdng nghiep miii nhgn; iii) Lam gi va lam
the nao de "giai tha hda" cho bg phan cdng
nhan tay nghe tha'p, giam ty le tha't nghiep
hoac khong cd viec lam dn dinh, nang cao
ddi sd'ng vat cha't va tinh t h i n cho hg, han
che sii phan hda giau ngheo trong ngi bg
giai ca'p cdng nhan.
i n . MAY GIAI PHAP CHU YEU
Tif ta't ca nhiing dieu da trinh bay 6 tren
ve thiic trang giai ca'p cong nhan Viet Nam
sau hdn 20 nam ddi mdi, cd dii bao xu
hudng phat trien cua nd trong tdng the cd

Rghien ciiru Lich sit. s6 4.2010
ca'u xa hdi d nydc ta den nam 2020 va
nhiing va'n de dat ra, chiing tdi xin de xua't
ma'y giai phap chu yeu sau day:
Mgt la, xdy diing mgt cd cdu xd hgi
thong nhdt trong da dgng, diia tren cd sd
hdi hoa Icfi ich giiia cdc giai cdp, tdng Idp
xd hgi khdc nhau, kien tao dong thudn,
tdng ciidng dodn ket de chung sde phdn
ddu cho muc tieu ddn giau, niidc manh, xd
hgi cong bdng, ddn chu, vdn minh.
Cha "hba" va chii "dong" \k nhiing triet
ly quan trgng cua dan tgc ta trong qua
trinh diing niidc va giii niidc. Cud'i the ky

XIII, triidc khi ma't, TrIn Hiing Dao da dan
dd vua TrIn Anh Tdng: Liic thyong thi la'y
"Khoan thii sde ddn de ldm ke sdu re ben
gdc, do Id thUdng sdch giU niidc". Liic cd giac
dii kdo sang xam la'n, thi "Vua toi dong Idng,
anh em hda muc, cd niidc gop sde lgi md
ddnh". Ve sau, tdng ket bai hgc ldn nha't
trong Lich sii niidc ta, Hd Chf Minh keu ggi:
"Ddn ta xin nhd cha dong I Dong tinh, dong
sde, ddng Idng, dong minh" (13). De thdc
hien diidc chii "ddng" a'y, Hd Chf Minh cho
ring trong tifng giai doan cu the, Dang lanh
dao each mang phai cd cac chfnh sach dap
ifng diing Idi fch thiet than ciia mgi giai ting
xa hgi, mgi gidi ddng bao, khong thien lech
va bd sdt mgt ai. Trong phat trien kinh te,
xa hgi, Ngiidi chu triidng "thUc hien chinh
sdch cong vd tii deu diidc chieu cd, chu vd
thddeuc6ldi"{14).
Ke thifa truyen thong tot dep cua cha
ong, van dung va phat trien sang tao tii
tydng Hd Chf Minh trong dieu kien cua sy
nghiep ddi mdi toan dign da't niidc. Dang ta
chu triidng: Thiic hign dai doan ket toan
dan tgc. La'y muc tieu giii viing dgc lap,
thdng nha't cua To qude, •vi dan giau, niidc
manh, xa hgi cong bing, dan chu, van minh
lam diem tiidng ddng de gin bd ddng bao
cac dan tgc, tdn giao, giai ca'p, t i n g 16p

Qiaieap efing nhan Viet Ram...
n h a n dan; xda bd mgi- mac cam, dinh kien,
p h a n biet ddi xit ve qua khit, t h a n h p h l n
giai ca'p. Tdn trgng nhiing y kien khac
n h a u khong trai vdi Idi fch chung cua dan
tgc, xay dyng tinh t h i n ccli md, tin cay l l n
nhau, hiidng tdi tydng lai (15).
Diidng nhien, giiia cac giai ca'p, t i n g Idp
hdp t h a n h cd ca'u xa hgi hien nay ciing cd
nhiing liic nay sinh mau t h u I n ve Idi fch
nhii m a u t h u i n giiia chu doanh nghiep va
cdng n h a n , giiia thiidng lai t h u mua nong
san va nong dan,... Nhdng, dd la nhiing
mau t h u I n trong ngi bg n h a n dan. Vi the,
cd the va c l n phai giai quyet chiing thdng
qua cac bien p h a p giao due, van dgng,
thuyet phuc, dd'i thoai, ket hdp vdi •viec
thiidng xuyen dieu chinh nhiing chfnh sach
chua hdp ly, bd sung nhiing chfnh sach cdn
thieu n h i m thiic hien hai hda Idi fch giiia
cac ben, tao ra sii ddng t h u a n xa hgi, bao
dam cho sy p h a t trien n h a n h , lanh manh
va ben •viing cua da't niidc.

nghiep cao. Cuo'i the ky XIX, Ph. Angghen
cung da triic tiep dat ra nhiem vu xay diing
"giai ca'p v6 san lao dgng trf dc", de khi each
mang vd san t h a n h cdng, giai ca'p nay cd
the " n i m la'y •viec quan ly khong phai chi

bg may chfnh tri ma cdn ca toan bg nen san
xua't xa hgi niia" (17).
O Viet Nam, sau Dai hgi l l n thif II ciia
Dang (1951), Hd Chf Minh da sdm neu len
dinh hiidng cd t i m nhin xa ve "tri thdc hoa"
cdng ndng (18).

Hai la, pkdt trien giai cdp cong nhdn ve
sd llidng vd chdt liidng, thiic hien "tri thdc
hoa" cong nhdn, tdng nhanh dgi ngu cong
nhdn co trinh do hgc vdn vd ky ndng nghe
nghiep cao, ddp dng yeu cdu ddy manh
cong nghiep hoa, hien dgi hoa. phdt trien
kinh te tri thdc, xdy diing thdnh cong chu
nghia xd hgi d niidc ta.

Trong thdi ky chien Iddc mdi (20112020), khi Dang ta dii kien d l y n h a n h td'e
do va nang cao cha't lydng thiic hien cong
nghiep hda, hien dai hda, phat trien kinh
te tri thiic, thi viec thiic hien "trf thitc hda"
cong nhan, t a n g n h a n h dgi ngii cdng n h a n
cd trinh do hgc va'n va ky n a n g nghe nghiep
cao lai cang trd t h a n h mgt ddi hoi ca'p thiet.
Va day Cling chfnh la giai phap cd trien
vgng nha't de md rgng viec iam, nang cao
t h u nhap, cai thien mgt each cd ban ddi
sd'ng vat cha't va van hda cho giai ca'p cong
n h a n (ke ca "giai t h a hda" cho bg phan cong
n h a n cd tay nghe tha'p), tao tien de va dieu
kien p h a t huy d hg tinh t h i n yeu nddc, yeu

chu nghia xa hgi, y thiic giai ca'p va ban
linh chfnh tri de thyc sii ddng diidc vai trd
chii lyc trong sii nghiep xay dyng chu
nghia xa hgi.

Ngay tif giuta the'ky XIX, C. Mac da tien
doan: Cung vdi da p h a t trien cua dai cdng
nghiep t r e n cd sd ifng dung rgng rai nhiing
t h a n h t d u khoa hgc, thi lao dgng cua ngiidi
cong n h a n diidc "bieu hien ra khdng phai
chii yeu la lao dgng diidc n h a p vao qua
trinh san xua't, ma chu yeu la mgt loai lao
dgng kiem soat va dieu khien ban t h a n qua
trinh san xua't" (16). Trong dieu kien n h y
the, bg p h a n chii yeu trong giai ca'p cdng
n h a n phai dygc dao tao de trd t h a n h cdng
n h a n cd t r i n h do hgc va'n va ky nang nghe

Nhiing n a m s i p tdi, tren cd sd tifng bydc
thyc hien phd cap giao due trung hgc phd
thong, md rgng giao due t r u n g hgc chuyen
nghiep, n a n g cao cha't lydng giad due dai
hgc, c l n sdm dinh hydng va cd ke hoach
day m a n h •viec dieu chinh cd ca'u theo
nganh nghe cua giai ca'p cdng nhan: Giam
d i n ty trgng cdng n h a n trong cac linh viic
gia cong, l i p rap va khai thae tai nguyen
khdng tai sinh. Tang n h a n h ty trgng cong
n h a n trong cac linh viic thiet ke, che tao
thugc cac nganh cong nghe thong tin, cdng

Rghien curu Lich sir. s6 ^.2010

10

nghe nang liidng sach, cong nghg vat lieu
mdi, cong nghe tii dgng hda..., tao ra gia tri
gia tang ngay cang cao cho hang hda va
dich vu cong nghiep Viet Nam. Nhd vay ma
cd the khdng ngifng tang them thu nhap,
cai thien mgt each cd ban ddi song vat cha't
va van hda cua giai ca'p cong nhan.
Triidc mit, cln kip thdi s^a ddi, bd sung
va hoan thien cac chfnh sach ve lao dgng,
tien lifdng, bao hg lao dgng, bao hiem xa hgi.

bao hiem y te... doi vdi cong nhan. Cham lo
xay diing, cung co' va phat huy vai tro cua
Cong doan cd sd trong viec bao v$ quyen Idi
chfnh dang, hdp phap cua cong nhan tai cac
cd scl san xua't kinh doanh thugc mgi thanh
phln kinh te. Chii trgng giai quyet vln de
nha 6 cua cong nhan tai cac khu cong nghidp
tap trung va do thi ldn. Xay diing quan h§
lao dgng hai hda, on djnh, tien bg trong cac
loai hinh doanh nghiep.

CHU THICH
(1). Tong c\ic Tho'ng ke: Nien gidm thdng ke

2008. Nxb. Thong ke, Hk N6i, 2009, tr. 123.

tit ng^y 1-1-2008 miic lUdng toi thieu chung ciia

(2). Tdng cyc Tho'ng ke: Nien gidm thd'ng ke
2008, add, tr. 130, 197-199.

cong nhan t y 450.000 ddng/thang (tiing ap dyng tii
nhieu nfim truac d6) dU(?c tSng len 802.000 -

3). Tdng eve Thdng ke: Nien gidm thd'ng ke
2008, sdd, tr. 103
(4). Xem Cao Vfin LUcjng: Cdng nghiep

(11). Theo Bo Lao dong, ThUdng binh vk Xa hpi,

1.000.500 ddng/thang tai cac doanh nghidp FDI, vk
len 540.000 - 621.000 ddng/thang tai cdc doanh

hoa,

hien dgi hoa vd sU phdt trien giai cdp cdng nhdn.
Nxb. Chi'nh tri Quoc gia, Hk Noi, 2001, tr. 75.
(5). Xem Bdo cdo cua Dodn khdo sdt miin Bdc

nghidp trong nUdc (Xem bao Tudi tre, ngky 23-102007).
(12). Du thao Chien lugc xdy diing giai cdp cdng
nhdn.Viet

Nam

(2010-2020),

do Tong Lien dokn

(phye vv Hoi nghi Trung Udng 6, kh6a X). Hk Noi,

Lao dong Vi^t Nam chu tri bien so^n, dUa ra dii

thang 8-2007, tr. 15.

bao giai cfii'p cong n h a n se chiein khoang 60% lUc

(6). Xem Bdo cdo cua Doan khdo sdt mien Nam
(phuc vy Hoi nghi Trung Udng 6, khoa X). Hk Noi,
thang 7-2007, tr. 2.
(7). Tdng Lien dokn Lao dong Vi?t Nam: ThUc
trang giai cdp cdng nhdn Viet Nam. Hk Noi, thang
10-2007, tr. 19-20.

lU^ng lao dong xa hoi v^o nSm 2020. Chiing toi cho
ty 1^ d6 \k qua cao.
(13). Hd Chf Minh: Todn tap, tAp 3. Nxb. Chinh
tri quoc gia, Hk Noi, 1995, tr. 229.
(14). Hd Chi Minh: Todn tap, ikp 7. Nxb. Chinh
tri quoc gia, Hk Noi, 1996, tr. 361.

(8). Theo dieu tra cua Tdng Lien dokn Lao dong

(15). Xem Dang Cong san Vi^t Nam: Vdn kien

Vi$t Nam, c6 51,7% cong nhan trong doanh nghidp

Dgi hgi dgi bieu todn qud'c ldn thd IX. Da din, tr.

FDI, 35,6% c6ng nhan trong doanh nghidp ciia tU

123; Vdn kien Dgi hgi dgi bieu todn quoc ldn thvC

nhan phai di thue nhk tro; c6 14,7% cong nhan

X D a d i n , tr. 116.

trong tinh tr^ng thUcing xuyen thieu vi$c Ikm hoSc
c6 vi^c Iktn khong dn dinh.
(9). Theo Tdi lieu nghien cdu Nghi quyet Hgi

(16). C. Mac v^ Ph. Angghen: Todn tdp, tftp 46,
p h i n II. Da d i n , tr. 369.
(17). C. Mac va Ph. Angghen: Todn tap, t^p 22.

nghi Trung Uang 6 khoa X. Da d5n, tr. 11.

Da dSn, tr. 613.

(10). C. Mac vk Ph. Angghen: Todn tap, tftp 42.
Da din, tr. 131.

trj quoc gia, Hk Ngi, 1996, tr. 203.

(18). Hd Chi Minh: Todn tap, t i p 6. Nxb Chinh