Trường Đại học Công Nghệ Thông Tin, ĐHQG-HCM
Khoa Công Nghệ Phần Mềm
Đặc tả hình thức
Giảng viên: PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
1
/>
Giới thiệu chung
Mục tiêu môn học:
4/5/2019
Cung cấp các kiến thức liên quan đến hướng tiếp cận xây dựng
phần mềm dùng đặc tả hình thức.
Đặc tả hình thức là các kỹ thuật dựa trên nền tảng của toán học
được áp dụng và hỗ trợ để xây dựng các hệ thống và phần
mềm.
Môn học cung cấp cho sinh viên
n giai đoạn triển khai.
Môn học bao gồm các chương liên quan đến các thành phần cơ
sở trong đặc tả hình thức nói chung (Tâp họp, Hàm, Dãy,...), và
cụ thể hơn trong các chương về đặc tả với VDM và Z.
Môn học giúp ích cho sinh viên hiểu và nắm bắt các phương
pháp hình thức để có thể đặc tả và thực hiện thiết kế.
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
2
Giới thiệu chung
Số đơn vị học trình
4 đơn vị học trình (4 TC lý thuyết)
Môn tiên quyết:
Nhập môn công nghệ phần mềm
Môn học trước:
Tin học đại cương, cấu trúc dữ liệu và giải thuật, lập
trình hướng đối tượng
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
3
Tài liệu tham khảo về ngôn ngữ VDM
Introduction to VDM
M. Woodman & B. Heal
McGraw-Hill, 1993.
Software Development using VDM
C. B. Jones
Prentice-Hall, 1989.
Ebook: />Practical Formal Methods with VDM
D. Andrews & D. Ince
McGraw-Hill, 1991.
Case Studies in Systematic Software Development
ISBN: 0131160885,
C. B. Jones & R. C. F. Shaw, eds,
Prentice-Hall, 1990.
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
4
Tài liệu tham khảo về ngôn ngữ VDM
Using Z – Specification, Refinement, and Proof
Jim Woodcook, Jim Davies
University of Oxford
Prentice Hall, 1996
ISBN 0-13-948472-8
Formal Specification and Documentation using Z:
A Case Study Approach
Prof. Jonathan Bowen
Centre for Applied Formal Methods, London South Bank University
International Thomson Computer Press (ITCP)
Thomson Publishing
ISBN 1-85032-230-9
An Introduction To Formal Specification With A and VDM
Pro. D.Ince
The Open University
McGRAW HILL, 2004
ISBN 0-07-707907-8
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
5
Tài liệu tham khảo về ngôn ngữ VDM
The Construction Of Formal Specification. An Introduction to the Modelbased and Algebraic Approaches
Pro. D.Ince
The Open University
McGRAW HILL, 2004
ISBN 0-07-707735-0
Giáo trình lý thuyết đặc tả hình thức.
Prof. Vu Thanh Nguyen
Ms. Hầu Nguyễn Thành Nam
Nhà xuất bản ĐHQG Tp.HCM, 2014
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
6
Nội dung
Ch1. Giới thiệu về Đặc tả hình thức
Ch2. Cơ sở Toán học trong VDM
Ch3. Mô hình hóa dữ liệu, kiểu tập hợp
Ch4. Dữ liệu kiểu mảng, chuỗi
Ch5. Đặc tả hàm
Ch6. Kiểu đối tượng phức
Ch7. Kiểu ánh xạ
Ch8. Giới thiệu sơ lược về Z
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
7
Nội dung #1
Chương 1. Giới thiệu về Đặc tả hình thức
Đặc tả hình thức và quy trình CNPM.
Giới thiệu về đặc tả hình thức
Một số khái niệm liên quan
Ngôn ngữ và đặc tả.
4/5/2019
Ngôn ngữ
Ngôn ngữ hình thức
Một số ngôn ngữ đặc tả hình thức
Đặc tả và công nghệ phần mềm
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
8
Nội dung #2
Chương 2. Cơ sở Toán học trong VDM
Lý thuyết tập hợp.
4/5/2019
Định nghĩa, tính chất, kích thước
Tập hợp dạng tường minh
Phép hội, phép giao, phép hiệu, tích Descartes, số lượng phần
tử, tập lũy thừa.
Một số tập hợp được định nghĩa sẵn
Xác định tập hợp thông qua tính chất
Mối quan hệ giũa tập và vị từ
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
9
Nội dung #2
Chương 2. Cơ sở Toán học trong VDM
Logic mệnh đề và phép toán vị từ.
Logic mệnh đề
Mệnh đề và liên từ
Mệnh đề và vị từ
Các phép nối
Dạng mệnh đề
quy luật logic
Lượng tử
Luật suy diễn
Liên từ
, ,
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
,
, True và False
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
10
Nội dung #3
Chương 3. Giới thiệu về mô hình hóa kiểu tập hợp
Kiểu dữ liệu trong VDM.
4/5/2019
Các tập hợp định nghĩa sẵn
Kiểu tập hợp
Mô hình hóa các phép toán
Đặc tả phép toán
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
11
Nội dung #4
Chương 4. Giới thiệu về kiểu số và kiểu mảng
Kiểu Số.
Các phép toán trên số
Miền xác định của số
Cardinality
Kiểu Mảng
Kiểu chuỗi
4/5/2019
Các hàm và thao tác trên mảng/chuỗi
Sơ đồ các phép toán trên mảng
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
12
Nội dung #5
Chương 5. Tổng quan về đặc tả hàm
Tổng quan về hàm.
Một số khái niệm và định nghĩa
Các phép toán tổng quát trên ngôn ngữ VDM
Đặc tả hàm không tường minh
Định nghĩa
Các ưu điểm
Đặc tả hàm tường minh
4/5/2019
Định nghĩa
Mối quan hệ giũa hàm tường minh và không tường minh
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
13
Nội dung #5
Chương 5. Tổng quan về đặc tả hàm
Cấu trúc điều khiển if-then-else
Cấu trúc Case
Sử dụng hàm phụ
Đặc tả đệ quy
Khai báo biến tạm bằng let-in
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
14
Nội dung #6
Chương 6. Kiểu đối tượng phức
Định nghĩa kiểu đối tượng phức
Cú pháp
Khởi tạo đối tượng phức
Hàm mk-TênKiểuĐốiTượngPhức
Ràng buột trên kiểu dữ liệu
Cập nhật đối tượng phức
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
15
Nội dung #7
Chương 7. Kiểu ánh xạ
Ánh xạ
Đơn ánh
Toàn ánh
Song ánh
Định nghĩa
Các hàm và thao tác trên ánh xạ
Đặc tả sử dụng ánh xạ
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
16
Nội dung #8
Chương 8. Giới thiệu về ngôn ngữ Z
Tổng quan về đặc tả hình thức sử dụng ngôn ngữ Z
Những khái niệm cơ bản của ngôn ngữ Z
Một số tài liệu về ngôn ngữ Z
4/5/2019
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
17
Hình Thức Kiểm Tra Đánh Giá
Thi lý thuyết cuối kỳ:
Thi viết, không tham khảo tài liệu
Kiểm tra lên lớp, bài tập
70% điểm
Kiểm tra lên lớp
Bài tập
30% điểm
15% điểm
15% điểm
Điểm cộng
Đề tài tìm hiểu nâng cao, seminar
Ghi chú
4/5/2019
Điểm Tổng kết môn học (tối đa là 10 điểm) được làm tròn lên
đến 0.5.
CuuDuongThanCong.com
PGS.TS. Vũ Thanh Nguyên
/>
18