Tiểu luận: Phương pháp luận sáng tạo khoa học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
---o0o---

TIỂU LUẬN

PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO
KHOA HỌC

Bộ Môn

: PPLSTKH

Giảng viên

: GS-TSKH HOÀNG VĂN KIẾM

Học viên thực hiện

: NGUYỄN NGỌC TÚ

Mã Số Học Viên

: CH1101053

Lớp

: CH CNTTQM - 06

TP. Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2012

PHỤ LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ ············································································································1
B. GIỚI THIỆU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SÁNG TẠO TRONG
KHOA HỌC ···················································································································2
I. Khoa học sáng tạo ··························································································· 2
II. Khái niệm về tư duy sáng tạo và phương pháp luận sáng tạo ························· 3
1. Tư duy sáng tạo······················································································ 3
2. Khái niệm về phương pháp luận sáng tạo ··············································· 3
III. Phương Pháp nghiên cứu sáng tạo Khoa học ················································ 4
1. Những bước cơ bản trong NCKH ··························································· 4
2. Phương pháp nghiên cứu sáng tạo khoa học ··········································· 5
2.1 Phương pháp trực tiếp ······································································ 5
2.2 Phương pháp gián tiếp ······································································ 6
C. GIỚI THIỆU MÁY TÍNH BẢNG··········································································9
I. Định nghĩa ······································································································ 9
II. Phân loại·······································································································10
III. Lý do sử dụng ·····························································································12
IV. Những nguyên tắc sáng tạo trong Tablet ·····················································14
D. MẠNG XÃ HỘI ······································································································18
I. Định nghĩa ·····································································································18
II. Lý thuyết mạng xã hội ··················································································18
III. Những nguyên tắc sáng tạo trong mạng xã hội ············································19
E. DỰ ĐOÁN HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÓ THỂ CỦA TABLET VÀ MẠNG
XÃ HỘI TRONG TƯƠNG LAI ················································································22
I. Tablet·············································································································22
II. Mạng xã hội··································································································24
TÀI LIỆU THAM KHẢO ··························································································25

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ngày nay, nhân loại đã và đang trải qua ba làn sóng (hay gọi cách khác là
cuộc cách mạng) thay đổi vĩ đại-theo Alvin Toffler. Làn sóng thứ nhất đã
diễn ra vào khoảng 3000 năm trước công nguyên ứng với việc chuyển đổi từ
xã hội săn bắt và hái lượm sang xã hội nông nghiệp. Làn sóng thứ hai xuất
hiện cùng với cuộc cách mạng công nghiệp trong thế kỷ 18. Từ giữa thế kỷ
20, với sự phát triển của mạnh mẽ của kỹ thuật máy tính và các mạng lưới
truyền thông hiện đại, con người đã chuyển dịch từ kỷ nguyên công nghiệp
sang kỷ nguyên thông tin khởi đầu cho làn sóng thứ ba.

Nhưng mới đây, giới khoa học cho rằng tiếp theo những đợt sóng trên, làn
sóng phát triển thứ tư của nhân loại sẽ là làn sóng tập trung vào sự sáng tạo
với tính đặc trưng của công nghệ tạo ra ý tưởng (Ideas Engineering) và công
cụ đưa ra các khái niệm mới (Concepter). Với văn minh làn sóng thứ tư, thế
kỷ 21 sẽ là thế kỷ trí tuệ. Khi đó, sự cạnh tranh trên thế giới càng ngày càng
sẽ là cạnh tranh chất xám sáng tạo chứ không phải theo lối chụp giựt, trả
lương rẻ hay do có được nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, có được vị trí
địa lý thuận tiện...

Vì thế, làn sóng thứ tư đang tràn vào tâm thức chuyên gia, tầng lớp tri thức và
giới doanh nghiệp thức thời - những người mà với họ tương lai một xã hội
sáng tạo sẽ bùng nổ và ngự trị tất cả. Cùng với sự phát triển của công nghệ số,
kỉ nguyên CNTT đã có những sự phát triển vượt bậc trong tất cả các lĩnh vực.
Các thiết bị số cũng ngày càng được phát triển để đáp ứng được sự phát triển
của công nghệ. Chính vì thế, việc đẩy mạnh nghiên cứu sáng tạo khoa học,
đặc biệt là trong lĩnh vực CNTT sẽ là một bước tiến và góp phần đáng kể cho
sự phát triển của xã hội trong tương lai.

1

B. GIỚI THIỆU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SÁNG TẠO TRONG
KHOA HỌC
I. KHOA HỌC SÁNG TẠO
Hoạt động sáng tạo gắn liền với lịch sử tồn tại và phát triển của xã hội
loài người. Từ việc tìm ra lửa, chế tạo công cụ bằng đá thô sơ... đến việc sử
dụng năng lượng nguyên tử, chinh phục vũ trụ..., hoạt động sáng tạo của loài
người không ngừng được thúc đẩy. Sáng tạo không thể tách rời khỏi tư duy hoạt động bộ não của con người. Chính quá trình tư duy sáng tạo với chủ thể
là con người đã tạo các giá trị vật chất, tinh thần, các thành tựu vĩ đại về mọi
mặt trong cuộc sống và tạo ra nền văn minh nhân loại.
Ý định "khoa học hóa tư duy sáng tạo" có từ lâu. Nhà toán học Hy Lạp
Pappos, sống vào thế kỷ III, gọi khoa học này là Ơristic (Heuristics). Theo
quan niệm lúc bấy giờ, Ơristic là khoa học về các phương pháp và quy tắc
làm sáng chế, phát minh trong mọi lĩnh vực khoa học, kỹ thuật, văn học, nghệ
thuật, chính trị, triết học, toán, quân sự... Do cách tiếp cận quá chung và
không có nhu cầu xã hội cấp bách, Ơristic bị quên lãng cho đến thời gian gần
đây.
Cùng với cuộc cách mạng KHKT, số lượng bài toán phức tạp mà loài
người cần giải quyết tăng nhanh, đồng thời yêu cầu thời gian phải giải được
chúng rút ngắn lại. Trong khi đó không thể tăng mãi phương tiện và số lượng
người tham gia giải bài toán. Thêm nữa, cho đến nay và trong tương lai khá
xa sẽ không có công cụ nào thay thế được bộ óc tư duy sáng tạo. Ngưòi ta đã
nhớ lại Ơristic và phát triển tiếp để tìm ra cách tổ chức hợp lý, nâng cao năng
suất, hiệu quả quá trình tư duy sáng tạo - quá trình suy nghĩ giải quyết vấn đề
và ra quyết định trong mọi lĩnh vực không riêng gì khoa học kỹ thuật.
Trên con đường phát triển và hoàn thiện, KHOA HỌC SÁNG TẠO
(Heuristics, Creatology) tách ra thành một khoa học riêng, trong mối tương

2

tác hữu cơ với các khoa học khác (có đối tượng nghiên cứu, hệ thống các
khái niệm kiến thức riêng, cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu riêng...)
II. KHÁI NIỆM VỀ TƯ DUY SÁNG TẠO VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN
SÁNG TẠO
1. TƯ DUY SÁNG TẠO
Là chủ đề của một lĩnh vực nghiên cứu còn mới. Nó nhằm tìm ra các phương
án, biện pháp thích hợp để kích hoạt khả năng sáng tạo và để đào sâu rộng
khả năng tư duy của một cá nhân hay một tập thể cộng đồng làm việc chung
về một đề tài hay lĩnh vực. Ứng dụng chính của bộ môn này là giúp cá nhân
hay tập thể thực hành nó tìm ra các phương án, các lời giải từ một phần đến
toàn bộ cho các vấn đề nan giải. Các vấn đề này không chỉ giới hạn trong
ngành nghiên cứu khoa học kỹ thuật mà nó có thể là một trong các ngành
khác như chính trị, kinh tế, xã hội, nghệ thuật, và trong các tìm tòi phát minh
sáng chế.
2. KHÁI NIỆM VẾ PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO
Nói một cách ngắn gọn, "PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO"
(Creativity Methodologies) là bộ môn khoa học có mục đích xây dựng và
trang bị cho mọi người hệ thống các phương pháp, các kỹ năng thực hành
tiên tiến về suy nghĩ để giải quyết vấn đề và ra quyết định một cách sáng tạo,
về lâu dài, tiến tới điều khiển được tư duy.
"PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO" là phần ứng dụng của khoa
học rộng lớn hơn, mới hình thành và phát triển trong thời gian gần đây :
KHOA HỌC SÁNG TẠO (Creatology).
Theo các nhà nghiên cứu, khoa học này ứng với "làn sóng thứ tư"
trong quá trình phát triển của loài người, sau nông nghiệp, công nghiệp và tin
học. Làn sóng thứ tư ứng với Creatology (hay còn gọi là thời đại hậu tin học)
chính là sự nhấn mạnh vai trò chủ thể tư duy sáng tạo của loài người trong
thế kỷ XXI.
3

II. MẠNG XÃ HỘI
Mạng xã hội quả thực là một đề tài đang rất nóng hiện nay. Tương
lai của nó chắc chắn sẽ có những phát triển vượt bật. Với kho cơ sở dữ
liệu phong phú, sự tương tác cao với người dùng…nó đang dần trở nên
điểm nóng thu hút sự chú ý của nhiều lĩnh vực tập trung vào mạng xã hội.
Tương lai của mạng xã hội cũng có thể dự đoán thông qua những đặc tính
của nó như tính tương tác, kết nối.
Trong tương lai không xa, mạng xã hội sẽ len lõi đến mọi mặt của
cuộc sống thực từ những mảng nhỏ trong cuộc sống như sinh hoạt, học
tập, giải trí, việc làm đến những mảng lớn của xã hội như chính trị, văn
hóa, kinh tế, khoa học…Đó là tương lai mà ta có thể dễ dang nhận ra. Với
tầm ảnh hưởng lớn của nó thì tương lai chắc chắn sẽ là một nhân tố chính
của sự phát triển của xã hội. Nhưng đó chắc chắn sẽ là một tương lai xa vì
nó cần phải có thời gian xây dựng. Nhưng tương lai gần của nó chính là
về mặt công nghệ thì mạng xã hội trực tuyến hiện nay sẽ nhanh chóng trở
thành mạng xã hội di động trong tương lai gần. Điều đó có thể thấy được
trong viễn cảnh trước mắt. Còn tương lai xa hơn thì nó sẽ phụ thuộc vào
nhiều yếu tố. Nhưng có thể kết luận rằng, trong tương lai dù gần hay xa
thì mạng xã hội sẽ có những vị trí, khả năng nhất định ảnh hưởng tới xu
hướng của công nghệ của cả một xã hội.

24


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sides bài giảng môn ‘‘PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC TRONG
TIN HỌC’’ – GS.TSKH Hoàng Kiếm.
2. Phương pháp luận sáng tạo và đổi mới (quyển 1 của bộ sách ‘‘sáng tạo và đổi

mới’‘), Phan Dũng, Trung tâm sáng tao KHKT (TSK), TpHCM 2004.
3. Sổ tay sáng tạo: Các thủ thuật (nguyên tắc) cơ bản, Phan Dũng, Uy ban Khoa
Học và Kỹ Thuật TpHCM 1992.
4. Phương Pháp Luận Nghiên Cứu Khoa Học, Vũ Cao Đàm, NXB Khoa Học và Kỹ
Thuật, 1999.
5. Giải bài toán trên máy tính như thế nào? GS.TSKH Hoàng Kiếm, NXB Giáo
Dục, Năm 2003.

Website tham khảo:
1. />2. />3. />A%A1ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i
4. />5. />
25