Chẩn đoán phân biệt xoắn vòi trứng ứ dịch và tắc ruột do dính: Báo cáo một trường hợp hiếm gặp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018

Nghiên cứu Y học

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT XOẮN VÒI TRỨNG Ứ DỊCH
VÀ TẮC RUỘT DO DÍNH: BÁO CÁO MỘT TRƯỜNG HỢP HIẾM GẶP
Bùi Chí Thương*

TÓM TẮT
Theo một số báo cáo thống kê, xoắn phần phụ gặp ở khoảng 2,7 – 7,4% các trường hợp phẫu thuật cấp cứu
phụ khoa, trong đó 97% là xoắn buồng trứng và 2.9% là xoắn vòi trứng. Trong vòng hai thập niên gần đây, xu
hướng phẫu thuật điều trị bảo tồn, bằng cách tháo xoắn và đánh giá sự phục hồi tưới máu của mô, ngày càng
được áp dụng rộng rãi, đặc biệt đối với những phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Việc chẩn đoán sớm và quyết định
thời điểm mổ phù hợp đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của phẫu thuật bảo tồn xoắn phần phụ. Tuy
nhiên, chẩn đoán ban đầu còn gặp nhiều khó khăn vì biểu hiện lâm sàng của xoắn phần phụ thường thay đổi và
không đặc hiệu, có thể khó phân biệt với những tình trạng đau bụng cấp khác. Bên cạnh đó, siêu âm có giá trị hỗ
trợ chẩn đoán trong khoảng 23 - 66% trường hợp. Vấn đề quan trọng cần lưu ý là đối với bệnh nhân nữ có đau
vùng chậu cấp tính, cần phải loại trừ chẩn đoán các bệnh lý phụ khoa trước tiên. Sau đây là một trường hợp chẩn
đoán nhầm lẫn hiếm gặp giữa xoắn vòi trứng và tắc ruột mà chúng tôi đã gặp trong thực tế.
Từ khóa: Xoắn buồng trứng, xoắn vòi trưng, tắt ruột.

ABSTRACT
MISDIAGNOSIS BETWEEN HYDROSALPING TORSION AND INTESTINAL OBSTRUCTION: CASE
REPORT
Bui Chi Thuong
* Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 22 - No 6- 2018: 114 - 116
According to various reports, the incidence of adnexal torsion is 2.7 - 7.4% of gynecological emergencies, of
which 97% are ovarian torsions and 2.9% are tubal torsions. In the last two decades, the trend of preserved
surgical treatment, by detorsion and evaluating restoration of tissue perfusion, is becoming increasingly
widespread, especially in childbearing-age women. Early diagnosis and timing of surgery are important in the
success of preservation surgery. However, initial diagnosis is still challenging because the clinical manifestation of

the adnexal torsion is variable and non-specific, which can be difficult to distinguish from other acute abdominal
pain. In addition, ultrasound evaluation helps diagnosis before surgery in only 23 - 66% of cases. It is important
to remember that in women with acute pelvic pain, gynecological problems should be ruled out first. The
following report is a rare case of a misdiagnosis between tubal torsion and intestinal obstruction that we have
encountered in practice.
Keywords: ovarian torsions, tubal torsions, intestinal obstruction.
không có bệnh lý đặc biệt gì khác. Kỳ kinh cuối
BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP
của cô cách đây 3 tuần và cô đã đặt que cấy
Bệnh nhân nữ 39 tuổi đến bệnh viện phụ sản
tránh thai hơn 1 năm trước.
khám vì đau bụng dưới đột ngột và dữ dội khởi
phát từ 3 giờ trước. Cô không có các triệu chứng
kèm theo khác như sốt, nôn ói, xuất huyết âm
đạo…Về tiền sử, bệnh nhân từng 2 lần sanh mổ
và 1 lần mổ viêm ruột thừa cấp cách đây 5 năm,
* Đại học Y Dược TP.HCM
Tác giả liên lạc: TS.BS. Bùi Chí Thương

114

Khám lâm sàng, bác sĩ nhận thấy bệnh
nhân tỉnh táo, huyết động học ổn, BMI =
20,1kg/m2 da, sẹo mổ cũ dọc dưới rốn dài #
10cm, hố chậu trái có khối nề giới hạn không
rõ, kích thước khoảng 4 x 5 centimet, mật độ

ĐT: 0913124604

Email:

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018
mềm, di động kém, có phản ứng thành bụng
khu trú. Chỉ định siêu âm bụng được thực
hiện và kết quả ghi nhận cạnh buồng trứng
trái có cấu trúc echo hình ống kích thước 59 x
31 milimet, bên trong có vách ngăn không
hoàn toàn, không tăng sinh mạch máu (Hình
1). Về xét nghiệm máu, các chỉ số CRP, CA 125,
AFP, b-HCG không tăng. Sau khi hội chẩn, bác
sĩ kết luận đây là trường hợp xoắn vòi trứng ứ
dịch và cần tiến hành mổ cấp cứu cho bệnh
nhân.
Trong quá trình nội soi chẩn đoán, quan sát
thấy mặt trước tử cung dính chặt lên thành
bụng, phần phụ hai bên có kích thước bình
thường. Nhiều dải dính từ thành bụng trước nối
với đáy tử cung, kết hợp với dây chằng tròn bên
trái tạo thành một khe hình tam giác, có một
quai ruột non kích thước 5 x 8 centimet bị thắt
nghẹt trong khe này, thanh mạc quai ruột có

Nghiên cứu Y học
những nốt tím rải rác. Sau khi gỡ và cắt dải dính,
quai ruột hồng hào trở lại, nhu động phục hồi
tốt. (Hình 2)
Hậu phẫu diễn tiến ổn, bệnh nhân xuất viện
sau 4 ngày.

Hình 1: Hình ảnh siêu âm có cấu trúc hình ống với
vách ngăn không hoàn toàn

Hình 2: Hình ảnh quai ruột dãn lớn do bị tắc nghẽn, sau khi được giải phóng một phần khỏi dải dính ở thành
bụng trước thanh mạc ruột hồng trở lại.
ban đầu xoắn vòi trứng ứ dịch trên bệnh nhân
BÀN LUẬN
này là khá phù hợp. Theo y văn, tần suất xoắn
Nguyên nhân chẩn đoán sai
vòi trứng ứ dịch đơn thuần là 1/1,500,000 phụ
Bệnh nhân nữ có tình trạng “bụng ngoại
nữ, thường xảy ra trong độ tuổi sinh sản và
khoa”, kết quả siêu âm mô tả gợi ý đến hình
bên phải thường dễ bị xoắn hơn bên trái(2).
ảnh ứ dịch vòi trứng to phù hợp vị trí đau
Tắc ruột do dính là loại tắc ruột cơ học
bụng. Ứ dịch vòi trứng thường gây đau vùng
thường gặp ở bệnh nhân từng phẫu thuật vùng
chậu mạn tính, khả năng đau bụng cấp xảy ra
bụng. Triệu chứng điển hình của tắc ruột non là
khi vòi trứng bị abces hóa hoặc bị xoắn. Bệnh
đau bụng cấp, nôn ói, bí trung tiện, bụng
nhân không có triệu chứng hay dấu hiệu cận
chướng(3). X quang bụng đứng không sửa soạn
lâm sàng nghi ngờ tình trạng nhiễm trùng. Vì
và chụp CT scan bụng chậu là cận lâm sàng hình
vậy đối với bác sĩ sản phụ khoa việc chẩn đoán

115

Nghiên cứu Y học
ảnh học khá kinh điển cần thiết để hỗ trợ chẩn
đoán. Tuy nhiên, dấu hiệu mực nước hơi và quai
ruột dãn lớn trên X quang bụng đứng thường
không xuất hiện trong giai đoạn sớm tắc ruột(5).
Ngoài ra, CT scan cũng không phải là phương
tiện sẵn có ở đa số các bệnh viện sản phụ khoa.
Gần đây, việc sử dụng siêu âm để chẩn đoán tắc
ruột ngày càng phổ biến, dựa trên một số hình
ảnh gợi ý như: quai ruột dãn > 4 centimet và
thành dày > 3 milimet, bên trong ruột thường
chứa đầy dịch với những điểm động echo dày
không có bóng lưng. Trên bệnh nhân này, ngoại
trừ có tiền sử phẫu thuật vùng bụng nhiều lần
đã lâu, với tình trạng đau bụng cấp xuất hiện đột
ngột, chưa đủ các triệu chứng gợi ý nên ngay từ
đầu bác sĩ hầu như ít nghĩ đến tắc ruột(6).
Cách xử trí
Cả xoắn vòi trứng và tắc ruột do dính đều
gây tình trạng bụng ngoại khoa và cần được
điều trị càng sớm càng tốt. Trong trường hợp
này, nếu ở cơ sở có đủ điều kiện thì phương
pháp phẫu thuật nội soi là bước tiếp cận ban đầu
an toàn và phù hợp để giúp xác định chẩn đoán
và đồng thời điều trị bệnh nguyên. Thời điểm
phẫu thuật có tính quyết định cách điều trị tháo
xoắn bảo tồn hay cắt toàn bộ vòi trứng(7).
Quan sát hai phần phụ hoàn toàn bình
thường trong lúc mổ đã loại trừ ngay chẩn đoán

xoắn vòi trứng ban đầu(8). Những dải dính trong
ổ bụng tạo ra những khe hở cho phép các quai
ruột di chuyển vào, sự thay đổi thường xuyên tư
thế và kích thước quai ruột do nhu động thức ăn
làm cho quai ruột bị tắc nghẽn dần trong khe
dính, dẫn đến giảm tưới máu thành ruột, khi có
sự tắc nghẽn hoàn toàn đột ngột sẽ gây nên hiện
tượng đau bụng cấp và xuất hiện phản ứng
thành bụng khu trú(9). Hiện tượng này rất hiếm
gặp. Mặc dù chẩn đoán trước mổ là không phù
hợp nhưng thời điểm và lựa chọn phương pháp
phẫu thuật nội soi trong trường hợp này có thể
nói là kịp thời và thuận lợi cho việc gỡ dính điều
trị, giúp phục hồi lưu thông ruột sớm và quan
trọng hơn hết là bảo tồn được đoạn ruột cho
bệnh nhân(1). Phẫu thuật nội soi còn có nhiều ưu

116

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 6 * 2018
điểm như giảm đau sau mổ, hồi phục nhanh,
thời gian nằm viện ngắn, tỷ lệ biến chứng tại vết
mổ cũng như nguy cơ tái dính thấp(4).

KẾT LUẬN
Đây là một trường hợp chẩn đoán nhầm lẫn
hiếm gặp giữa xoắn vòi trứng ứ dịch và tắc ruột
do dải dính vì hai bệnh lý này đều gây tình trạng
đau bụng cấp và có thể bị nhầm lẫn trên hình
ảnh học chẩn đoán. Đối với bệnh nhân nữ có

đau vùng chậu cấp tính, cần phải loại trừ chẩn
đoán các bệnh lý phụ khoa trước tiên. Phẫu
thuật nội soi có giá trị cao trong chẩn đoán xác
định và điều trị sớm xoắn vòi trứng cũng như
tắc ruột do dính.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

3.

4.

5.
6.

7.

8.

9.

Bakshi R, Mehta A (2008). Isolated Torsion Of The Fallopion
Tube With Hydrosalpinx: A Rare Presentation. The Internet
Journal of Gynecology and Obstetrics., 10(2): 1-3.
Catena F, Di Saverio S, Coccolini F, Ansaloni L, De Simone B,
Sartelli M & Van Goor H (2016). Adhesive small bowel
adhesions obstruction: Evolutions in diagnosis, management

and prevention. World Journal of Gastrointestinal Surgery, 8(3),
222-231.
Comerci G, Colombo FM, Stefanetti M & Grazia G (2008).
Isolated fallopian tube torsion: a rare but important event for
women of reproductive age. Fertility and Sterility, 90(4), 1198.e231198.e25.
Di Saverio S, Coccolini F, Galati M, Smerieri N, Biffl WL,
Ansaloni L, Catena F (2013). Bologna guidelines for diagnosis
and management of adhesive small bowel obstruction (ASBO):
2013 update of the evidence-based guidelines from the world
society of emergency surgery ASBO working group. World
Journal of Emergency Surgery, 8(1), 42. doi:10.1186/1749-7922-8-42.
Hansen OH et al (1970). Isolated torsion of the fallopian tube.
Acta Obstet Gynecol Scand; 49(1): 3-6.
Hefny AF, Corr P & Abu-Zidan FM (2012). The role of
ultrasound in the management of intestinal obstruction. Journal
of Emergencies, Trauma, and Shock, 5(1), 84-86.
John PR & Pasley AM (2016). Torsion of Hydrosalpinx with
Concurrent Acute Cholecystitis: Case Report and Review of
Literature.
Case
Reports
in
Surgery,
4
pages.
/>Kardakis S, Barranca A, Vitelli A, Amore I, Trento F & Caccia G
(2013). Isolated Fallopian Tube Torsion. Case Reports in Obstetrics
and Gynecology, 479698.
Krissi H, Shalev J, Bar-Hava I, Langer R, Herman A & Kaplan B
(2001). Fallopian tube torsion: laparoscopic evaluation and

treatment of a rare gynecological entity. The Journal of the
American Board of Family Practice, 14(4), 274-277.

Ngày nhận bài báo:

10/08/2018

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

20/08/2018

Ngày bài báo được đăng:

10/10/2018