Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

1
MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Chính ủy trung đoàn là người chủ trì về chính trị, đảm nhiệm  
công tác đảng, công tác chính trị và là bí thư đảng ủy trung đoàn. Để 
chính ủy trung đoàn hoàn thành chức trách, nhiệm vụ của mình, một 
trong những yêu cầu rất cơ bản là họ phải có phương pháp xem xét,  
giải quyết đúng đắn. Đề tài:“Nâng cao năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân  
đội nhân dân Việt Nam hiện nay”,  là một vấn đề rất bức thiết, có ý 
nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. Đây cũng là vấn đề  chưa được  
nghiên cứu một cách cơ bản, hệ thống. 
Luận án tập trung làm rõ quan niệm về  năng lực vận dụng 
phương   pháp  luận  duy  vật   biện  chứng,   nâng  cao  năng  lực   vận  
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và chỉ  ra nhân tố  cơ 
bản quy định việc nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận 
duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn trong Quân đội nhân 
dân Việt Nam hiện nay; làm rõ thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và  
phân tích những vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao năng lực vận  
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung 
đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Trên cơ  sở  đó,  
đề xuất giải pháp cơ bản, đồng bộ, khả thi nâng cao năng lực vận  
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung 
đoàn, một trong những nhân tố  cơ  bản, nền tảng  đảm bảo cho  
chính ủy trung đoàn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Công trình được kết cấu gồm: phần mở  đầu, 3 chương (7  
tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học đã công bố  của  
tác giả, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 
2. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Phương pháp luận duy vật biện chứng là một bộ  phận tri 
thức triết học đặc thù, là hạt nhân được rút ra từ toàn bộ triết học  

Mác ­ Lênin, bao gồm  hệ  thống những  quan  điểm,  nguyên tắc 
cách thức, biện pháp chỉ  đạo hoạt động nhận thức và thực tiễn 
của chủ thể. Năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện 
chứng là nhân tố cơ bản, nền tảng, định hướng, đảm bảo cho đội 
ngũ cán bộ  quân đội nói chung, cán bộ  chính trị, chính  ủy, chính 
trị  viên nói riêng phát triển phẩm chất, năng lực toàn diện. Trong 


2
giai đoạn hiện nay, để  thực hiện thắng lợi chủ  trương,  đường 
lối, quan điểm của Đảng, nhất là Nghị  quyết Trung  ương 8, khóa 
XI   về   chiến   lược   bảo   vệ   Tổ   quốc   trong   tình   hình   mới,   Nghị 
quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ  XII đã khẳng định: “Tập 
trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ  cấp chiến  
lược,  đủ   năng  lực  và  phẩm  chất,  ngang  tầm nhiệm  vụ”.  Vi ệc  
nâng   cao   năng   lực   vận   dụng   phương   pháp   luận   duy   vật   biện  
chứng của đội ngũ cán bộ  quân đội là yêu cầu khách quan, có ý 
nghĩa cấp thiết, làm cho phương pháp luận duy vật biện chứng  
thấm sâu vào nhận thức và hành động, quyết định đến việc hoàn 
thành chức trách, nhiệm vụ  của đội ngũ cán bộ  quân đội; đồng 
thời góp phần thực hiện thắng lợi m ục tiêu, phương hướng, yêu  
cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội trong tình hình mới. 
Chính ủy trung đoàn là cán bộ của Đảng và Nhà nướ c hoạt 
động trong lĩnh vực quân sự, là ngườ i chủ  trì về  chính trị, đảm  
nhiệm công tác đảng, công tác chính trị   ở  các trung đoàn trong 
Quân đội nhân dân Việt Nam. Do đó, chính  ủy trung đoàn giữ  vị 
trí, vai trò rất quan tr ọng trong vi ệc  đảm bảo sự  lãnh đạ o của  
Đảng, nhân tố  quyết  định trong vi ệc xây dựng các trung  đoàn 
trong quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưở ng và tổ  chức. Để 
đáp  ứng với yêu cầu nhiệm vụ, chính  ủy trung đoàn phải không 

ngừng hoàn thiện, nâng cao hệ  thống tri th ức và năng lực của 
mình. Một trong nh ững vấn  đề  cơ  bản, mấu chốt, có ý nghĩa 
quyết   định  là  phải   nâng  cao  năng  lực  vận  dụng   phương   pháp 
luận duy vật bi ện ch ứng.  Đây là cơ  sở, tiền đề  đảm bả o cho  
việc hoàn thành chức trách, nhiệm vụ  của chính  ủy trung đoàn 
trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Bài học kinh nghiệm từ  thực tiễn xây dựng quân đội cho 
thấy, nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện  
chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam 
là con đường, cách thức, biện pháp cơ  bản để  thúc đẩy hiệu quả 
hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, hiệu quả  xây dựng  
trung đoàn về chính trị. Chính ủy trung đoàn có năng lực vận dụng  
phương pháp luận duy vật biện chứng tốt thì hiệu lực công tác 
đảng, công tác chính trị, hiệu quả xây dựng trung đoàn về chính trị 
không ngừng được tăng cường. Ngược lại, không chú ý đến việc 


3
nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng  
của đội ngũ cán bộ này thì hoạt động công tác đảng, công tác chính  
trị, kết quả  xây dựng trung đoàn về  chính trị  không những kém  
hiệu quả  mà những “căn bệnh” trong tư  duy của chính  ủy trung 
đoàn, như: chủ  quan, duy ý chí, giáo điều, siêu hình..., dễ  có điều  
kiện nảy sinh và phát triển.
Vì vậy, nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy 
vật biện chứng của chính ủy trung đoàn là giúp họ  hoàn thành tốt  
chức trách, nhiệm vụ  được giao. Đây là một việc làm có ý nghĩa 
cấp thiết cả  về  lý luận và thực tiễn, góp phần xây dựng đội ngũ  
cán bộ chính trị quân đội vững mạnh.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

* Mục đích nghiên cứu: nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận, thực 
tiễn và giải pháp nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy  
vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt  
Nam, nhằm góp phần hoàn thiện phẩm chất, năng lực của chính 
ủy trung đoàn, đáp  ứng yêu cầu xây dựng quân đội, bảo vệ  Tổ 
quốc trong tình hình hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu:
­ Làm rõ thực chất và những nhân tố cơ  bản quy định việc 
nâng   cao  năng  lực  vận   dụng   phương   pháp  luận  duy  vật   biện  
chứng của chính  ủy trung  đoàn trong Quân đội nhân dân Việt 
Nam.
­ Đánh giá thực trạng, chỉ  ra nguyên nhân của thực trạng 
và   những   vấn   đề   đặt   ra   đối   với   việc   nâng   cao   năng   lực   vận 
dụng phương pháp luận duy vật bi ện ch ứng c ủa chính  ủy trung 
đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hi ện nay.
­ Đề xuất giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực vận dụng  
phương pháp luận duy vật biện chứng   của   chính   ủy   trung   đoàn 
trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu: những vấn đề  bản chất của quá 
trình  nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện  
chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam.


4
* Phạm vi nghiên cứu: nâng cao năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn bộ binh đủ 
quân trong Quân đội nhân dân Việt Nam, số liệu khảo sát từ  năm  
2006 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu

* Cơ  sở  lý luận của luận án:  là hệ  thống các quan điểm, 
nguyên tắc của chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh,  
quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, nghị quyết của Quân ủy  
Trung  ương về xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị, chính ủy, chính  
trị viên trong quân đội; nâng cao phẩm chất, năng lực đội ngũ cán  
bộ quân đội ta hiện nay.
* Cơ sở thực tiễn của luận án:  là tình hình thực tiễn nâng cao 
năng  lực vận dụng  phương   pháp luận  duy vật   biện chứng  của  
chính  ủy trung đoàn, các kết quả  tổng hợp, điều tra, khảo sát của 
tác giả  và những số  liệu tổng kết của Quân  ủy Trung  ương, Bộ 
Quốc phòng và các cơ  quan, đơn vị  toàn quân có liên quan đến đề 
tài luận án.
* Phương pháp nghiên cứu:  đề  tài vận dụng phương pháp 
luận của chủ  nghĩa duy vật biện chứng, chủ  nghĩa duy vật lịch sử. 
Ngoài ra, luận án sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp cụ thể như:  
phân tích và tổng hợp, hệ thống và cấu trúc, trừu tượng hoá và khái 
quát hoá, lịch sử  và lôgíc, điều tra xã hội học, phương pháp chuyên 
gia…
6. Những đóng góp mới của luận án
Góp phần làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về nâng 
cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của  
chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Đề  xuất các giải pháp cơ  bản, đồng bộ, khả  thi nâng cao 
năng  lực vận dụng  phương   pháp luận  duy vật   biện chứng  của  
chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
* Ý nghĩa lý luận: kết quả nghiên cứu của luận án góp phần 
làm sâu sắc thêm một số vấn đề  lý luận về  nâng cao năng lực vận 

5
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn 
trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
* Ý nghĩa thực tiễn: kết quả nghiên cứu của luận án là cơ sở 
khoa học giúp các cơ  quan chức năng nghiên cứu, đổi mới, nâng cao  
chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng chính ủy trung đoàn 
trong quân đội hiện nay. Luận án có thể làm tài liệu tham khảo trong 
công tác quản lý, đào tạo giảng dạy, bồi dưỡng, học tập, nghiên 
cứu khoa học và tiến hành  nâng cao năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân 
đội nhân dân Việt Nam.
8. Kết cấu của luận án
Kết cấu của luận án gồm: phần mở đầu; tổng quan vấn đề 
nghiên cứu có liên quan đến đề tài; 3 chương (7 tiết); kết luận; các  
công trình của tác giả đã công bố có liên quan đến đề tài; danh mục  
tài liệu tham khảo và phụ lục.
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN
 ĐẾN ĐỀ TÀI
1. Những công trình khoa học tiêu biểu ở nước ngoài liên 
quan đến phương pháp luận duy vật biện chứng
Liên quan đến vấn đề  này  ở  nước ngoài có các công trình 
nghiên cứu tiêu biểu như: K.M.Phataliep (1978), Chủ nghĩa duy vật  
biện   chứng   và   khoa   học   tự   nhiên  Nxb   Sự   thật,   Hà   Nội;  E.V. 
Đ.A.Vôn côgônốp (1984), Phương pháp luận công tác giáo dục tư 
tưởng Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội; Ilencôv (2003),  Lôgic biện  
chứng, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội; P.V.Pôpốp chủ biên (1978), 
Phép biện chứng với tư  cách là phương pháp luận của sự  nhận  
thức   khoa   học,  Nxb   Đại   học,   Mátxcơva.v.v..   Các   công   trình   đã 
khẳng định phép biện chứng duy vật với tính cách là một phương  
pháp thật sự khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác ­ Lênin. Phép 

biện chứng duy vật có vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu về 
chủ  nghĩa đế  quốc, vạch ra chiến lược, sách lược đấu tranh cách 
mạng của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
2. Những công trình khoa học tiêu biểu ở trong nước liên 
quan đến phương pháp luận duy vật biện chứng


6
Lý luận và thực tiễn đã khẳng định việc vận dụng sáng 
tạo phương pháp luận duy vật biện ch ứng để  giải quyết những  
vấn đề  thực tiễn  đang đặt ra là chìa khóa của  sự  thành công.  
Chính   vì   vậy,   trước   và   sau   đổi   mới   có   rất   nhiều   công   trình 
nghiên cứu về  vấn đề  này. Tiêu biểu có   tác phẩm:  Một số  vấn  
đề lý luận và phương pháp luận nghiên cứu thời kỳ quá độ ở nước  
ta, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1985.  Cuốn sách là tập hợp các  
bài viết tại cuộc hội thảo cùng tên do Viện Triết học tổ chức vào 
tháng 3 và tháng 5 năm 1983. Các tác giả khẳng định chủ nghĩa Mác  
­ Lênin là kim chỉ nam cho mỗi quốc gia, dân tộc tiến lên chủ nghĩa 
xã hội. Trong đó, nắm vững phép biện chứng duy vật là cơ sở để 
phân tích thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
Công trình Một số vấn đề phương pháp luận triết học Mác ­  
Lênin trong hoạt động quân sự,  Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 
2000. Đinh Tích Quân (chủ  biên), (1996), Một số  vấn đề  phương 
pháp luận quân sự, (2 tập), Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. Các tác 
giả khẳng định tri thức triết học đóng vai trò là cơ sở thế giới quan, 
phương pháp luận chung nhất đối với tri thức quân sự. Trong đó 
triết học Mác ­ Lênin chỉ ra những vấn đề  “có tính nguyên tắc định 
hướng cho tư duy quân sự, nói rộng hơn nữa là định hướng cho toàn 
bộ quá trình nhận thức quân sự.
Các tác giả Nguyễn Trọng Chuẩn, Tô Duy Hợp, Lê Hữu Tầng 

chủ  biên (1977),  Vai trò của phương pháp luận triết học Mác ­  
Lênin đối với sự phát triển của khoa học tự nhiên, Nxb Khoa học xã 
hội, Hà Nội, khẳng định: “Nắm được phương pháp biện chứng tức 
là phương pháp nắm sự vật và phản ánh sự vật trong tư tưởng, chủ 
yếu là trong sự liên hệ, ràng buộc, vận động, phát triển và tiêu vong 
của sự vật”.
Tác giả Nguyễn Cảnh Toàn (1997), Phương pháp luận duy vật  
biện chứng với việc học, dạy, nghiên cứu toán, Nxb Đại học Quốc 
gia Hà Nôi, công trình đã nêu lên tầm quan trọng của việc vận dụng  
phương pháp duy vật biện chứng trong nghiên cứu toán. Tác giả  Trần 
Xuân Sầm chủ biên (2000), Tìm hiểu phương pháp luận và phương  
pháp nghiên cứu khoa học qua một số tác phẩm kinh điển mácxit,  Nxb 
Chính trị quốc gia, Hà Nội, khẳng định những công trình nghiên cứu  
của các nhà kinh điển đã đóng góp cho nhân loại một kho tàng kiến  
thức đồ  sộ, mà một trong những đóng góp quan trọng đó là phương 


7
pháp luận nghiên cứu khoa học macxít. Cho đến nay phương pháp 
luận macxit vẫn được xem là phương pháp luận khoa học nhất vì nó  
có thể áp dụng vào nghiên cứu không chỉ trong lĩnh vực tự nhiên mà 
cả trong xã hội và tư duy.
Ngoài ra, xung quanh vấn đề  này còn có các công trình tiêu  
biểu khác như: Phạm Như Cương (1999), Đổi mới phong cách tư duy  
Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. Ngô Đình Xây (2004),  Tiếp tục đổi  
mới tư duy lý luận: Một đòi hỏi bức xúc hiện nay của đất nước và  
thời đại,  Nxb Hà Nội. Trần Trọng Tân (1993),  Về  phương pháp  
nhận thức khoa học  Nxb Chính trị  quốc gia, Hà Nội.  Trần Túy 
(2005),  Triết học với tư  cách là khoa học về  phương pháp luận  
của y học, Nxb Phương Đông, Thành phố Hồ Chí Minh.

3. Những công trình khoa học tiêu biểu ở  trong nước  về 
chính ủy và bồi dưỡng phẩm chất, năng lực của đội ngũ chính  
ủy Quân đội nhân dân Việt Nam
Khi bàn về người chính ủy, chính trị viên trong Quân đội ta đã 
có nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu về  phẩm chất, năng lực 
của đội ngũ này. Tiêu biểu có các công trình như:  Song Hào (1965) 
Rèn luyện trở  thành người chính trị  viên  ưu tú của quân đội   Nxb 
Quân đội nhân dân, Hà Nội. Song Hào (1967), Phấn đấu hoàn thành  
xuất sắc nhiệm vụ  người chính  ủy trong lực lượng vũ trang nhân  
dân, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. Trong đó, các tác giả đã phân 
tích những phẩm chất cần có của  chính  ủy trên các mặt đạo đức, 
trình độ, năng lực công tác và tác phong lãnh đạo của họ. Chu Huy 
Mân (2006) chủ biên, Người chính ủy Quân đội nhân dân Việt Nam, 
Nxb   Quân   đội   nhân   dân,   Hà   Nội.  Phạm   Hồng   Cư   (2007),  Kinh 
nghiệm công tác chính ủy, chính trị viên, Nxb Quân đội nhân dân, Hà 
Nội. Chế độ  chính ủy, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt  
Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2007. Chính ủy, chính trị viên  
trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam về chính trị, Nxb Quân 
đội nhân dân, Hà Nội, 2007. Nâng cao chất lượng đào tạo chính ủy,  
chính trị  viên trong thời kỳ  mới, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 
2008. Nhâm Cao Thành (2013), Xây dựng phong cách làm việc của  
chính ủy trung đoàn bộ binh trong quân đội hiện nay , Nxb Quân đội 
nhân dân, Hà Nội. Nguyễn Văn Dũng chủ biên (2012), Vai trò của xã  
hội học trong xây dựng nhân cách người chính  ủy Quân đội nhân  
dân Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. Nguyễn Quang Phát  


8
(2006),  Xây dựng đội ngũ chính  ủy, chính trị  viên trong quân đội  
hiện nay theo tư  tưởng Hồ  Chí Minh, Nxb Quân đội nhân dân, Hà 

Nội. Các tác giả  đã làm rõ những vấn đề  cơ  bản về  chế  độ  chính  
ủy, chính trị viên trong quân đội, và xác định yêu cầu về phẩm chất, 
năng lực và phương pháp tác phong công tác của chính ủy, chính trị 
viên. Chính ủy, chính trị viên phải là người tiêu biểu về phẩm chất  
chính trị. Mẫu mực về  đạo đức, lối sống; gương mẫu về  tính tổ 
chức, tính kỷ luật, là trung tâm đoàn kết, có tín nhiệm cao trong cấp 
ủy, tổ chức đảng và toàn đơn vị.
4. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa 
học đã công bố và những vấn đề luận án cần tập trung nghiên 
cứu, giải quyết
4.1. Khái quát kết quả nghiên cứu của công trình khoa học  
đã công bố
Thứ  nhất, các công trình nghiên cứu đã tập trung làm rõ các 
quan niệm về phương pháp luận, phương pháp luận duy vật biện  
chứng,   đặc   điểm   của   phương   pháp   luận   duy   vật   biện   chứng;  
khẳng định phép biện chứng duy vật với tính cách là một phương  
pháp khoa học, cách mạng của chủ  nghĩa Mác ­ Lênin; phép biện  
chứng duy vật cũng là phương pháp tư duy triệt để nhất, khoa học  
nhất. Các công trình đã chỉ ra vai trò quan trọng của việc vận dụng 
và nâng cao hiệu quả  vận dụng phương pháp luận duy vật biện  
chứng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thực tiễn công tác.
Thứ  hai, các công trình nghiên cứu đã phân tích, chỉ  ra những  
phẩm chất, năng lực cần có của người chính uỷ, chính trị viên trong 
Quân đội nhân dân Việt Nam; đó là có nhận thức chính trị cao, có lập  
trường tư  tưởng kiên định, bản lĩnh chính trị  vững vàng, có trách  
nhiệm chính trị cao trước nhiệm vụ, trước đơn vị; trung thực, khiêm  
tốn, giản dị, liêm khiết, lối sống trung thực, trong sáng, đoàn kết, 
yêu thương con người, sống bao dung và độ  lượng. Đặc biệt họ 
phải là người có trình độ lý luận, có thế giới quan khoa học, có kiến 
thức chuyên sâu về xây dựng đảng, công tác đảng, công tác chính trị 

và có kiến thức quân sự  vững chắc, có năng lực lãnh đạo, chỉ  đạo  
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, biết chỉ huy đơn vị thực hiện tốt nhiệm  
vụ được giao, có năng lực quản lý và có kiến thức toàn diện, ngang  
tầm chức trách là người chủ  trì về  chính trị  đảm nhiệm công tác 
đảng, công tác chính trị của đơn vị.


9
Thứ ba, các công trình đã chỉ ra vị trí, vai trò quan trọng của 
người chính ủy trong quân đội đối với việc xây dựng sức mạnh chiến 
đấu cho quân đội, trước hết và nền tảng, cơ sở là xây dựng quân đội 
về chính trị. Nên đội ngũ chính ủy trong quân đội phải  có phẩm chất, 
năng lực tương xứng để có thể làm tròn nhiệm vụ là người chủ trì  
về chính trị, đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị.  
Theo đó, các công trình đã khẳng định sự  cần thiết phải nâng cao  
phẩm chất đạo đức, trình độ, năng lực nhận thức, tư duy, tham mưu, 
đề xuất, lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác của 
của đội ngũ chính ủy trong quân đội.
4.2. Những vấn đề đặt ra để luận án tiếp tục giải quyết
Một là,  chưa có công trình nào tiếp cận, nghiên cứu làm rõ  
quan niệm, đặc điểm vận dụng và nâng cao năng lực vận dụng  
phương pháp luận duy vật biện chứng duy vật của chính  ủy trung 
đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Đây là vấn đề cơ bản, cấp  
thiết về lý luận để tác giả đề  tài luận án tập trung nghiên cứu giải  
quyết.
Hai là, chưa có công trình nào đi sâu, tiếp cận đánh giá thực  
trạng nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện 
chứng; những nhân tố  quy định đến việc nâng cao năng lực vận  
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung 
đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.  Đó là vấ n đề 

thực tiễn c ấp thi ết để  tác giả  đề  tài luậ n án tập trung nghiên  
cứu giải quy ết.
Ba là, chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu toàn diện,  
có hệ  thống, chuyên sâu các giải pháp để  nâng cao năng lực vận 
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung 
đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Đây là một trong 
những nội dung cơ  bản, cấp thiết, có giá trị  định hướng cho việc  
nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng  
của chính  ủy trung đoàn mà tác giả  đề  tài luận án tập trung giải  
quyết.
Chương 1
LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC VẬN DỤNG
PHƯƠNG PHÁP LUẬN DUY VẬT BIỆN CHỨNG CỦA CHÍNH 
ỦY TRUNG ĐOÀN TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT 
NAM


10
1.1. Thực chất nâng cao năng lực vận dụng phương pháp  
luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân đội 
nhân dân Việt Nam
1.1.1.   Quan   niệm   về  năng   lực   vận   dụng   phương   pháp  
luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn trong Quân  
đội nhân dân Việt Nam
Chính  ủy trung đoàn bộ  binh trong Quân đội nhân dân Việt 
Nam là người chủ  trì về  chính trị; trực tiếp chỉ  đạo, tổ  chức tiến 
hành hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; cùng với người  
chỉ  huy chịu trách nhiệm toàn bộ  mọi hoạt động của trung đoàn 
theo đúng đường lối quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật 
của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ  của quân đội, hoàn thành mọi  

nhiệm vụ được giao.
Chức trách, nhiệm vụ  của chính  ủy trung đoàn đòi hỏi họ 
phải có phong cách làm việc dân chủ, khoa học.   Phong cách làm 
việc đó là nét đặc trưng trong hoạt động của chính ủy trung đoàn, 
thể hiện ở hệ thống những phương pháp, biện pháp, cách thức, lề 
lối làm việc mà chính  ủy sử  dụng hàng ngày để  thực hiện chức  
trách, nhiệm vụ, nó phản ánh trình độ, phẩm chất, năng lực, đồng 
thời tạo nên những giá trị  của người chính  ủy. Xuất phát từ  yêu 
cầu đó đòi hỏi chính  ủy trung đoàn phải có năng lực vận dụng 
phương pháp luận duy vật biện chứng tương xứng để  giải quyết  
tốt nhiệm vụ được giao.
Phương   pháp   luận   là   hệ   thống   những   quan   điểm,   những 
nguyên tắc xuất phát, những cách thức chung để  thực hiện hoạt 
động nhận thức và thực tiễn cùng với bản thân học thuyết về  hệ 
thống đó. Phương pháp luận chung nhất là phương pháp luận triết 
học. Nó khái quát những quan điểm, nguyên tắc chung nhất làm xuất 
phát điểm cho việc xác định các phương pháp luận khoa học chung,  
phương pháp luận bộ  môn và các phương pháp hoạt động cụ  thể 
của nhận thức và thực tiễn.
Với tư cách là lý luận về phương pháp chung nhất của triết  
học Mác ­ Lênin, có thể  quan niệm:  Phương pháp luận duy vật  
biện chứng là một bộ phận tri thức triết học đặc thù, được rút ra  
từ  toàn bộ  triết học Mác ­ Lênin nói chung, tập trung là từ  chủ  
nghĩa duy vật biện chứng, trực tiếp là từ  những nguyên lý của  
phép biện chứng duy vật; bao gồm  hệ  thống những quan điểm,  


11
nguyên tắc cách thức, biện pháp chỉ  đạo hoạt động nhận thức và  
thực tiễn của chủ thể.

Xét   về   mặt   cấu   trúc  thì   phương   pháp   luận   duy   vật   biện  
chứng bao gồm các nguyên tắc phương pháp luận chủ  yếu: khách 
quan, toàn diện, lịch sử  ­ cụ  thể, phát triển và thực tiễn.   Phương 
pháp luận duy vật biện chứng có những đặc trưng cơ bản:  một là, 
sự  thống nhất giữa lý luận và phương pháp;  hai là, phương pháp 
luận duy vật biện chứng là sự  thống nhất giữa tính nguyên tắc và 
tính mềm dẻo, tính mở trong nhận thức và thực tiễn; ba là, phương 
pháp luận duy vật biện chứng là sự thống nhất giữa tính phổ quát  
và tính lịch sử  cụ  thể;  bốn là,  phương pháp luận duy vật biện 
chứng phát huy tác dụng trong mối quan hệ  hữu cơ  với phương  
pháp luận của các khoa học cụ thể. 
Theo đó, có thể quan niệm: Năng lực vận dụng phương pháp  
luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân đội  
nhân dân Việt Nam là khả năng quán triệt và cụ thể hoá những yêu  
cầu có tính nguyên tắc của phương pháp luận duy vật biện chứng  
thành hệ  thống các phương pháp, cách thức tổ  chức thực hiện  
chức trách, nhiệm vụ  của chính  ủy trung  đoàn trong từng  điều  
kiện, hoàn cảnh cụ thể. Quan niệm về năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân 
đội nhân dân Việt Nam thể  hiện trên ba khía cạnh chủ  yếu.  Thứ 
nhất,  năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng  
của chính  ủy trung đoàn thể  hiện  ở  trình độ  nắm bắt thực chất  
phương pháp luận duy vật biện chứng. Thứ hai, năng lực vận dụng 
phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn thể 
hiện  ở  sự  “thông hiểu” về  chức trách, nhiệm vụ  của mình trong  
từng điều kiện, hoàn cảnh cụ  thể.  Thứ  ba,  năng lực  vận dụng 
phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn thể 
hiện  ở  kỹ  năng cụ  thể  hoá những yêu cầu có tính nguyên tắc của  
phương pháp luận duy vật biện chứng thành phương pháp lãnh 
đạo, chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện chức trách, nhiệm vụ 

chủ trì về chính trị và tiến hành hoạt động công tác đảng, công tác  
chính trị. 
1.1.2. Quan niệm về nâng cao năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn trong  
Quân đội nhân dân Việt Nam


12
Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện 
chứng của chính  ủy trung đoàn là quá trình làm cho việc nắm và 
vận dụng những nguyên tắc của chủ nghĩa duy vật biện chứng vào 
chức trách nhiệm vụ của người chính ủy ngày càng đáp ứng tốt với 
thực tiễn xây dựng trung đoàn về  mọi mặt và hoạt động công tác  
đảng, công tác chính trị  có hiệu quả  tốt.  Theo đó,  nâng cao năng 
lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy  
trung đoàn trong Quân đội  nhân dân Việt Nam  là quá trình tác  
động hợp quy luật nhằm biến đổi năng lực của đội ngũ cán bộ này  
theo hướng đáp ứng với những đòi hỏi ngày càng cao về việc quán  
triệt, cụ  thể  hóa phương pháp luận duy vật biện chứng vào thực  
hiện chức trách, nhiệm vụ chủ trì về chính trị, đảm nhiệm công tác  
đảng, công tác chính trị   ở  trung đoàn trong điều kiện cụ  thể  của  
đơn vị.  
Mục đích nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận  
duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn là nhằm giúp chính ủy 
trung đoàn nắm và vận dụng thành thạo các nguyên tắc phương 
pháp luận duy vật biện chứng vào quá trình thực hiện chức trách,  
nhiệm vụ chủ trì về  chính trị, đảm nhiệm công tác đảng, công tác  
chính trị  lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện  
nhiệm vụ của chính ủy trung đoàn. 
Chủ  thể  nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy  

vật biện chứng của chính ủy trung đoàn được xác định là các cấp, các 
ngành, các lực lượng. Nếu xét về tổ chức quản lý, giáo dục, rèn luyện 
chính ủy trung đoàn thì chủ thể là Đảng, Nhà nước, Quân đội và các  
tổ chức (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể, ….), cán bộ lãnh đạo, 
chỉ huy cấp trên, cán bộ đồng cấp và cấp dưới ở đơn vị. Chủ thể trực  
tiếp là nhà trường, tổ chức đảng, cơ quan chính trị sư đoàn, chính uỷ 
sư đoàn, sư đoàn trưởng, các phó sư đoàn trưởng và đội ngũ cán bộ 
chỉ huy trung đoàn, bản thân chính ủy trung đoàn trong tự học tập, tự 
rèn luyện.
Nội dung của nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận 
duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn  bao gồm nâng cao 
trình độ lý luận, đặc biệt là lý luận triết học; vận dụng lý luận đó 
vào thực tiễn sinh hoạt và công tác; góp phần nâng cao   khả  năng 
quán triệt và cụ thể hoá những yêu cầu phương pháp luận duy vật  
biện chứng vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ  được giao.  Đó là 
quá trình nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật  


13
biện chứng bao hàm việc nâng cao trình độ hiểu biết của chính ủy  
trung đoàn về  mức độ  kiến thức tầm rộng và tầm sâu. Nâng cao  
năng  lực vận dụng  phương   pháp luận  duy vật   biện chứng  của  
chính  ủy trung đoàn chính là quá trình không ngừng làm giàu tri 
thức của mình về  các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị;  
là các hoạt động của công tác tư tưởng, công tác tổ chức, công tác 
cán bộ, công tác dân vận, công tác bảo vệ, công tác chính sách,  
công tác quần chúng; là phương pháp, tác phong làm việc với con  
người.  Sự  thông hiểu chức năng, nhiệm vụ  của  chính  ủy trung 
đoàn. Kỹ  xảo, kỹ  năng vận dụng phương pháp luận duy vật biện  
chứng là một thành tố cơ bản, có ý nghĩa quyết định trong nâng cao 

năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng đối với  
chính  ủy trung đoàn trong quân đội. Nâng cao năng lực vận dụng 
phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn  
trong Quân đội nhân dân Việt Nam là một quá trình liên tục và luôn 
được cụ  thể  hóa bởi các tiêu chí phù hợp với các giai đoạn khác  
nhau ở các trung đoàn.
Phương   thức  nâng   cao   năng   lực   vận   dụng   phương   pháp  
luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn  được tiến hành 
một cách đồng bộ, có hệ  thống và liên tục từ nhà trường đến đơn  
vị. 
1.2. Những nhân tố  cơ  bản quy định việc nâng cao năng  
lực   vận   dụng   phương   pháp   luận   duy   vật   biện   chứng   của  
chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam
1.2.1. Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy  
vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn phụ  thuộc vào chất  
lượng đào tạo, bồi dưỡng ở nhà trường và đơn vị
Chất lượng đào tạo quy định kết quả quá trình nâng cao năng 
lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy 
trung đoàn. Chất lượng đào tạo được tạo dựng bởi trình độ  của  
đội ngũ giảng viên; chất lượng của người học (ở đây là các chính  
ủy trong tương lai, theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo); mục tiêu, yêu  
cầu, chương trình, nội dung đào tạo chính ủy trung đoàn và phương 
pháp giảng dạy của đội ngũ giảng viên.
Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện  
chứng của chính ủy trung đoàn phụ thuộc trực tiếp, thường xuyên  


14
vào nội dung và phương pháp bồi dưỡng  ở  đơn vị. Nội dung bồi 
dưỡng ở đơn vị nếu cung cấp được cho chính ủy trung đoàn những 

nội dung còn thiếu, còn yếu và những đơn vị  kiến thức lý luận 
mới, cũng như  những tri thức về thực tiễn trong tiến hành chủ  trì 
về  chính trị  và đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị. Và  
năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính 
ủy trung đoàn được nâng lên thông qua hoạt động bồi dưỡng của 
đảng  ủy trung đoàn và ban chỉ  huy trung đoàn; đặc biệt là đảng ủy 
sư   đoàn,   phòng   chính  trị   sư   đoàn   và   chính  ủy   sư   đoàn,   sư   đoàn 
trưởng...
1.2.2. Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy  
vật biện chứng của chính  ủy trung  đoàn phụ  thuộc  vào môi  
trường hoạt động thực tiễn ở đơn vị
Năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng 
của chính ủy trung đoàn sẽ được nâng lên nếu họ được công tác ở 
một môi trường thuận lợi cho quá trình hoàn thiện tư duy và thực  
hiện chức trách, nhiệm vụ. Đó là cách tạo ra cơ chế làm việc, cách 
đánh giá, đề bạt, xem xét cán bộ trong thực hiện nhiệm vụ. Nếu  ở 
đơn vị  nào đề  cao việc giải quyết và vận dụng sáng tạo lý luận  
vào thực tế  thì buộc chính  ủy trung đoàn phải tập trung tự  học 
nâng cao trình độ cũng như vận dụng kiến thức lý luận đó vào thực 
hiện nhiệm vụ được giao. Điều đó được duy trì nghiêm túc và khoa  
học thì trình độ năng lực của chính ủy trung đoàn sẽ  không ngừng  
được hoàn thiện.
1.2.3. Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy  
vật biện chứng của chính ủy trung đoàn phụ thuộc vào nhân tố  
chủ quan của họ 
Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện 
chứng của chính ủy trung đoàn phụ thuộc vào việc xác định mục tiêu 
cần phải nỗ  lực cố  gắng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; huy  
động vốn kiến thức của mình có được vào giải quyết những vấn đề 
lý luận và thực tiễn; sự quyết tâm cao trong tự học, tự rèn nhằm hoàn  

thiện cả tri thức lý luận và kinh nghiệm thực tiễn; cũng như động cơ 
đúng đắn trong giải quyết những vấn đề  gặp phải trong quá trình 
công tác.
Kết luận chương 1


15
Phương pháp luận duy vật biện chứng chính là hệ  thống lý 
luận về phương pháp, là phương pháp luận phổ biến, có mối quan  
hệ chặt chẽ với phương pháp của các khoa học cụ thể, trong đó có  
khoa học công tác đảng, công tác chính trị. Phương pháp luận duy 
vật biện chứng là cơ  sở, nền tảng giúp cho đội ngũ cán bộ  chính 
trị, chính  ủy, chính trị  viên nhận thức và cải tạo hiện thực; được  
biểu hiện thông qua năng lực vận dụng để lãnh đạo, chỉ huy, quản 
lý, điều hành xây dựng các đơn vị  quân đội về  chính trị  và tiến 
hành hoạt động công tác đảng, công tác chính trị.
Nâng  cao  năng  lực  vận  dụng   phương   pháp  luận  duy  vật 
biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt  
Nam là quá trình tác động hợp quy luật nhằm biến đổi năng lực 
của đội ngũ cán bộ  này theo hướng đáp  ứng với những yêu cầu 
ngày càng cao về  việc quán triệt, cụ  thể  hóa phương pháp luận 
duy vật biện chứng vào thực tiễn của họ trong các giai đoạn khác 
nhau trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Nâng cao năng lực vận 
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung 
đoàn phụ  thuộc trực tiếp vào chất lượng đào tạo, bồi dưỡng  ở 
nhà trường và đơn vị; phụ thuộc vào môi trường thực tiễn  ở đơn 
vị và nhân tố chủ quan của chính ủy trung đoàn. 


16

Chương 2
THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI VIỆC 
NÂNG CAO NĂNG LỰC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP LUẬN 
DUY VẬT BIỆN CHỨNG CỦA CHÍNH ỦY TRUNG ĐOÀN 
TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1.  Thực   trạng   nâng   cao   năng   lực   vận   dụng   phương 
pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn trong  
Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay
Đánh   giá   đúng   thực   trạng  nâng   cao   năng   lực   vận   dụng 
phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn  
trong  Quân  đội  nhân  dân Việt  Nam  hiện  nay , làm  rõ  những  ưu 
điểm, khuyết điểm, chỉ ra những nguyên nhân của kết quả và hạn 
chế, đó là công việc khó khăn, phức tạp đòi hỏi phải tiến hành 
thận trọng, khách quan. Căn cứ  vào bản chất, nhân tố  quy định 
nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng  
của chính  ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam để 
đánh giá thực trạng trên cả hai mặt ưu điểm và hạn chế. 
2.1.1.   Những   ưu   điểm   nâng   cao   năng   lực   vận   dụng  
phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn  
trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 
Một là,  ưu điểm nâng cao năng lực vận dụng phương pháp  
luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn trong quá trình  
đào tạo, bồi dưỡng ở nhà trường và đơn vị.
Công tác đào tào  ở  nhà trường đã có những thành tựu quan  
trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo chính ủy cấp trung,  
sư  đoàn binh chủng hợp thành. Cán bộ được lựa chọn về học lớp  
đào tạo chính  ủy cấp trung, sư đoàn có chất lượng tương đối toàn  
diện và được lựa chọn theo các bước một cách bài bản từ các đơn 
vị  cơ  sở  trong toàn quân. Mục tiêu đào tạo chính ủy trung đoàn đã  
kịp thời cập nhật những đơn vị kiến thức phù hợp với yêu cầu đòi 

hỏi đào tạo chính  ủy hiện nay.  Nội dung, phương pháp giảng dạy 
có sự cập nhật mới, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi về chức trách, nhiệm 
vụ  đảm nhiệm theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo, yêu cầu nâng cao  
năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng. 
Công tác bồi dưỡng cho chính ủy trung đoàn ở đơn vị cũng đã  
đặc biệt được quan tâm và đã góp phần nâng cao năng lực vận  
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  ủy trung  
đoàn. Công tác bồi dưỡng, rèn luyện cho chính  ủy trung đoàn ngay 


17
chính tại môi trường hoạt động của họ, tuy có thiếu tính bài bản  
nhưng có  ưu thế  vượt trội. Giúp cho chính  ủy trung đoàn trực tiếp 
vận dụng nguyên tắc phương pháp luận vào xử lý tình hình thực tế; 
nó gắn liền với thực tiễn đơn vị; giúp chính  ủy trung đoàn xử  lý 
nhanh, linh hoạt, chính xác các vấn đề  gặp phải. Trong những năm 
qua, các đơn vị thường xuyên duy trì và thực hiện tốt kế hoạch về 
công tác bồi dưỡng, học tập cho cán bộ, sĩ quan nói chung và chính  
ủy trung đoàn nói riêng nên kết quả thực hiện nhiệm vụ của chính 
ủy trung đoàn từng bước được nâng lên.    Hoạt động bồi dưỡng 
luôn được gắn với đào tạo lại, đào tạo bổ sung của nhà trường đã 
góp phần quan trọng nâng cao năng lực vận dụng phương pháp 
luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn.
Hai là, ưu điểm của việc tạo lập môi trường nâng cao năng lực  
vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng cho chính  ủy trung  
đoàn.
Ở các đơn vị cơ sở hiện nay cơ bản có m ôi trường dân chủ, 
cởi mở cho các chính ủy trung đoàn nắm được các luồng thông tin, 
trao đổi tri thức, đánh giá, nắm chắc bản chất của sự việc, từ đó có 
căn cứ khoa học để xác định đúng các kế hoạch, quyết sách, quyết  

nghị  lãnh đạo, chỉ  đạo sát đúng; biết tập trung vào các nhiệm vụ 
trọng tâm, trọng điểm trong các hoạt động công tác đảng, công tác 
chính trị, đáp  ứng tốt yêu cầu của nhiệm vụ  chính trị  đặt ra. Nhờ 
đó, đã thực sự tạo điều kiện cho chính ủy trung đoàn nâng cao năng 
lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng.
Ba là, ưu điểm của việc phát huy nhân tố chủ quan của chính  
ủy trung đoàn trong nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận  
duy vật biện chứng.
Đại bộ  phận chính  ủy trung đoàn hiện nay có động cơ, thái 
độ, trách nhiệm đúng đắn  và luôn gắn bó với nghề  làm cán bộ 
chính trị  của mình  luôn ý thức cao việc tự  học ,  tự  rèn trong quá 
trình thực hiện nhiệm vụ  được giao. Và lăn lộn với thực tiễn, đi  
sâu vào từng hoạt động, từng nhiệm vụ  công tác, hòa mình với  
quần chúng, nắm chắc tình hình, phát hiện được những vấn đề 
vướng mắc cần tháo gỡ.
2.2.2.   Những   hạn   chế   nâng   cao   năng   lực   vận   dụng  
phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn  
trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay


18
Một là, hạn chế  trong công tác đào tạo bồi dưỡng  ở  nhà  
trường và đơn vị đối với việc nâng cao năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn.
Trong đào tạo hiện nay, công tác tạo nguồn và tuyển chọn 
nguồn  đi  đào   tạo  chính   ủy   vẫn  còn   những   hạn   chế,   bất   cập ; 
chương trình, nội dung đào tạo có mặt vẫn chưa đáp ứng được yêu 
cầu nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện  
chứng cho chính ủy trung đoàn, phương pháp dạy học việc kết hợp 
giữa lý luận và thực tiễn hiệu quả chưa cao.

Công tác bồi dưỡng ở đơn vị cho chính ủy trung đoàn còn có  
những hạn chế đối với việc nâng cao năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng. Nội dung bồi dưỡng ở đơn vị, chưa 
chú trọng đúng mức việc vận dụng lý luận vào kiến giải những  
vấn đề thực tiễn đang diễn ra gắn với chức trách, nhiệm vụ được  
giao. Phương pháp bồi dưỡng cho chính  ủy trung đoàn cũng chưa  
phát huy hết tác dụng, việc bồi dưỡng đó vẫn mang tính kế hoạch  
nhiều hơn.
Hai là, hạn chế  trong việc tạo dựng môi trường nâng cao  
năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật  biện chứng của  
chính ủy trung đoàn.
Môi trường công tác vẫn còn có những hạn chế  nhất định 
đối với quá nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật 
biện chứng của chính  ủy trung đoàn. Như  công tác cán bộ, điều 
kiện ăn,  ở, môi trường công tác, chế  độ, chính sách đối với các 
chính ủy trung đoàn hiện nay có mặt vẫn còn hạn chế, bất cập.
Ba là, hạn chế trong việc phát huy tinh thần chủ động, sáng  
tạo trong tự học, tự rèn của một số chính ủy trung đoàn trong quá  
trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ.
Một số  chính  ủy trung đoàn nhận thức về  tầm quan trọng  
của việc rèn luyện kỹ xảo, kỹ năng tiến hành công tác đảng, công 
tác chính trị chưa ngang tầm và thiếu sự  chủ  động, sáng tạo trong 
tự hoàn thiện năng lực toàn diện. Một số ít chính ủy trung đoàn còn 
thụ động, theo sách vở và chưa phát huy được tính chủ động, sáng 
tạo tìm tòi phương pháp thực sự phù hợp trong quá trình tiến hành  
công tác đảng, công tác chính trị ở trung đoàn.


19
2.2. Nguyên nhân  ưu điểm, hạn chế  và những vấn đề 

đặt ra đối với việc nâng cao năng lực vận dụng phương pháp  
luận duy vật biện chứng của chính ủy trung đoàn trong Quân 
đội nhân dân Việt Nam hiện nay
2.2.1. Nguyên nhân  ưu điểm, hạn chế  của việc nâng cao  
năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của  
chính  ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện  
nay
* Nguyên nhân ưu điểm
Thứ  nhất, nhờ  sự  phát triển của tình hình kinh tế  ­ xã hội, 
của quá trình xây dựng quân đội những năm qua đã tạo ra những  
khả  năng to lớn cho việc hoàn thiện phẩm chất, năng lực của đội 
ngũ chính  ủy trung đoàn. Thứ  hai, chương trình, nội dung, phương 
pháp đào tạo chính  ủy trung đoàn những năm qua đã bám sát thực  
tiễn. Thứ  ba, đội ngũ chính  ủy trung đoàn đã có sự  nỗ  lực cao từ 
việc học tập  ở  nhà trường, bồi dưỡng  ở  đơn vị  và trải nghiệm 
thực tiễn lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành đơn vị và thực tiễn  
tiến hành công tác đảng, công tác chính trị   ở  đơn vị.  Thứ  tư,  cơ 
chế, chính sách đối với đội ngũ cán bộ chính trị, chính ủy, chính trị 
viên ngày càng được quan tâm hơn. Đối với cơ  sở  vật chất phục 
vụ sinh hoạt, làm việc của chính ủy trung đoàn được quan tâm, tạo  
điều kiện thuận lợi giúp họ  nâng cao năng lực vận dụng phương  
pháp luận duy vật biện chứng vào thực tiễn công tác.
* Nguyên nhân hạn chế
Thứ  nhất,  tác động của mặt trái kinh tế  thị  trường, sự  gia  
tăng các tệ  nạn xã hội đã và đang làm tăng thêm những khó khăn,  
ảnh hưởng nhất  định đến tâm tư, tình cảm của   chính  ủy trung 
đoàn. Thứ  hai, việc đào tạo, bồi dưỡng chính  ủy trung đoàn  ở nhà 
trường trong những năm qua đã có nhiều đổi mới đáp ứng với yêu  
cầu đào tạo, bồi dưỡng chính  ủy trung đoàn; tuy nhiên, cũng còn 
một số bất cập về chương trình nội dung, phương pháp giảng dạy. 

Thứ ba, về môi trường trực tiếp chính ủy trung đoàn sinh hoạt, làm  


20
việc, các điều kiện về tài liệu, cập nhật thông tin, cơ  sở vật chất  
phục vụ; cơ  chế  chính sách bảo đảm còn những khó khăn nhất  
định, tác động đến động cơ, trách nhiệm tự phấn đấu, tự  học tập, 
tự rèn luyện của chính ủy trung đoàn. Thứ tư, về nhân tố chủ quan, 
đội ngũ chính  ủy trung đoàn hầu hết vừa trải qua cấp tiểu đoàn 
hoặc có một vài năm đảm nhiệm phó chủ  nhiệm chính trị  trung 
đoàn,  chủ  nhiệm  chính trị  trung  đoàn,  phó  chính  ủy  trung  đoàn,  
chưa trải nghiệm qua chiến đấu; hướng sử  dụng quy hoạch, bổ 
nhiệm phó chính ủy sư đoàn, chính ủy sư đoàn ít, do vậy, tác động 
đến động cơ, trách nhiệm tự học, tự rèn của chính ủy trung đoàn.
2.2.2. Những vấn đề  đặt ra đối với việc nâng cao năng  
lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính  
ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay 
Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện 
chứng đòi hỏi kiến thức cơ  bản và kiến thức chuyên ngành phải  
cập nhật, song ở chính ủy trung đoàn những kiến thức có nội dung  
đã lạc hậu ít được cập nhật. Quá trình đó đòi hỏi phải có môi  
trường tranh luận, trao đổi thật sự  dân chủ, song do cơ  chế  lãnh  
đạo, chỉ huy  ở trung đoàn nên việc thực hiện dân chủ  rất dễ  bị  vi  
phạm. Nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật 
biện chứng đòi hỏi phải có thời gian và tài liệu cần thiết để  tự 
nghiên cứu, song đối với chính  ủy trung đoàn những điều kiện đó  
có những khó khăn nhất định. 
Kết luận chương 2
Nhận thức và đánh giá đúng những  ưu điểm cũng như  hạn  
chế của việc nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật 

biện chứng của chính  ủy trung đoàn là vấn đề  lý luận và thực tiễn  
rất quan trọng; trên cơ sở đó chỉ ra nguyên nhân của những ưu điểm  
và hạn chế; có cả nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan;  
giúp chính  ủy trung đoàn nhận thức đúng về  “tầm” lý luận, “tầm”  
vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng trong cuộc sống,  


21
làm việc; mối liên hệ  nhân quả; trên cơ  sở  đó không ngừng hoàn 
thiện phậm chất, năng lực, đặc biệt là năng lực vận dụng phương 
pháp luận duy vật biện chứng vào thực hiện cương vị, chức trách  
được giao. Việc nhận thức đúng thực trạng, chỉ ra đúng nguyên nhân  
của thực trạng là điều kiện cần thiết để  xây dựng hệ  thống giải  
pháp nhằm nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật 
biện chứng của chính ủy trung đoàn hiện nay.
Trên cơ sở nhận thức đúng thực trạng và nguyên nhân, luận 
án đã phân tích làm rõ những vấn đề  đặt ra hiện nay đối với việc  
nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng  
của chính  ủy trung đoàn; đây là cơ  sở  quan trọng để  xác định các  
giải pháp cơ  bản nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận 
duy vật biện chứng của chính  ủy trung đoàn góp phần quan trọng 
giúp họ hoàn thiện phẩm chất, năng lực của mình.
Chương 3
GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO NĂNG LỰC VẬN DỤNG 
PHƯƠNG PHÁP LUẬN DUY VẬT BIỆN CHỨNG CỦA 
CHÍNH ỦY TRUNG ĐOÀN TRONG QUÂN ĐỘI 
NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY
3.1. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng nhằm  nâng cao 
năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của  
chính ủy trung đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

3.1.1. Đổi mới công tác đào tạo chính ủy trung đoàn hiện nay
Một là, tiếp tục hoàn thiện mục tiêu đào tạo chính  ủy trung  
đoàn  ở  Học viện Chính trị. Nhằm xác định đúng chương trình, nội 
dung đào tạo chính ủy trung đoàn cần xác định rõ mục tiêu, phương  
hướng đào tạo, đây là tiền đề  quan trọng cho việc hoàn thiện năng 
lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng cho chính  ủy 
trung đoàn.
Hai là, đổi mới chương trình, nội dung và phương pháp đào  
tạo                    chính ủy trung đoàn. Trước sự biến đổi nhanh chóng 
của khoa học kỹ  thuật quân sự  nói riêng và sự  phát triển mạnh mẽ 
của cuộc cách mạng khoa học, công nghệ  nói chung, việc đổi mới 


22
chương trình, nội dung và phương pháp đào tạo chính ủy trung đoàn là  
đòi hỏi tất yếu khách quan.  Đổi   mới   chương   trình,   nội   dung  và 
phương pháp phải quán triệt phương châm đào tạo “cơ  bản, toàn 
diện, hệ  thống, thống nhất, chuyên sâu”. Đào tạo cơ  bản nhằm 
trang bị cho chính ủy trung đoàn có kiến thức nền tảng và kỹ năng  
cơ  bản vững vàng, họ  vừa có khả  năng hoàn thành tốt nhiệm vụ 
sau khi tốt nghiệp, vừa có tiềm lực phát triển và khả  năng thích 
nghi với những biến đổi trong công tác.
Cùng với việc đổi mới chương trình, nội dung là đổi mới  
phương pháp dạy và học, đây là yêu cầu luôn được đặt ra và ngày  
càng trở  nên bức thiết. Đổi mới phương pháp dạy học là nhằm 
kích thích tư  duy năng động, sáng tạo của người học.  Đổi mới  
phương pháp dạy học cần gắn chặt với đổi mới công tác kiểm tra, 
thi, đánh giá kết quả  học tập, đây là mắt khâu quan trọng không 
thể thiếu trong giáo dục, đào tạo.
Ba là, nâng cao trình độ  tư  duy biện chứng  duy vật, vận  

dụng phương pháp luận duy vật biện chứng cho  đội ngũ giảng  
viên và cán bộ quản lý giáo dục thực hiện nhiệm vụ đào tạo chính  
ủy  trung đoàn.  Trong  giai  đoạn hiện nay cần biên  chế  đội  ngũ 
giảng viên có đủ về số lượng, có trình độ cao, có đủ phẩm chất và 
năng lực cần thiết.
3.1.2. Đổi mới công tác bồi dưỡng chính ủy trung đoàn ở đơn vị  
hiện nay
Cần phải có quy định thống nhất về  vai trò, trách nhiệm của  
các tổ chức, cá nhân ở đơn vị trong bồi dưỡng  chính ủy trung đoàn. 
Theo đó, cần có sự quy định cụ thể đối với đảng ủy trung đoàn nơi  
chính  ủy là người chủ  trì trong việc bồi dưỡng cán bộ  chủ  trì của 
mình; vai trò trách nhiệm của cơ quan chính trị sư đoàn; vai trò trách  
nhiệm của đảng ủy sư đoàn, của sư đoàn trưởng, chính ủy, phó chính 
ủy sư đoàn và các đồng chí trong ban chỉ huy sư đoàn trong việc bồi  
dưỡng cấp dưới của mình về  phẩm chất, năng lực trong quá trình 
thực hiện nhiệm vụ của mình.
Trong kế  hoạch bồi dưỡng cán bộ  hàng năm của sư  đoàn  
cần xác định nội dung bồi dưỡng năng lực giải quyết những vấn  
đề lý luận và thực tiễn cho chính ủy trung đoàn. Thường vụ đảng 


23
ủy sư  đoàn mà thường xuyên, trực tiếp là cơ  quan chính trị  và  
chính  ủy sư  đoàn cần căn cứ  vào đặc điểm tình hình, nhiệm vụ 
của đơn vị  để  xây dựng kế  hoạch, xác định nội dung, biện pháp 
bồi   dưỡng  chính  ủy  trung  đoàn cho  phù hợp.   Yêu cầu cơ   bản  
trong xây dựng kế  hoạch rèn luyện thực tiễn cho chính  ủy trung 
đoàn là phải có tính hệ  thống, tính giai đoạn, giai đoạn sau phải 
kế tiếp giai đoạn trước.
Đổi mới nội dung bồi dưỡng  cho chính  ủy trung đoàn theo  

hướng gắn lý luận với thực tiễn, chú trọng đến năng lực vận dụng  
phương   pháp   luận   duy   vật   biện   chứng.  Đổi   mới   nội   dung   bồi 
dưỡng cho chính  ủy trung đoàn hiện nay cần đảm bảo nền tảng  
kiến thức  đối với cán bộ  chính trị  đó là  những nguyên lý, quan 
điểm, nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ 
Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, thường xuyên cập nhật 
nghị quyết mới của Đảng và sự phát triển mới về lý luận hiện nay.
Tổ chức tốt các đợt tập huấn do sư đoàn chủ trì. Hoạt động 
này của sư đoàn cần được duy trì nghiêm túc và tiến hành có chất 
lượng hiệu quả trong từng đợt thực hiện nhiệm vụ cụ thể. Duy trì 
và thực hiện tốt hoạt động cấp trên bồi dưỡng cấp dưới, cấp dưới  
học cấp trên, học đồng đội và học  ở  quần chúng cho chính  ủy  
trung   đoàn.  Trong   bồi   dưỡng   cần   quan   triệt   phương   châm   bôi  
dưỡng đó là  kết hợp chặt chẽ  giữa việc bồi dưỡng lý luận toàn  
diện với việc tăng cường các bài tập thực hành nhằm rèn luyện  
năng  lực vận  dụng phương  pháp  luận  duy  vật   biện chứng  cho  
chính ủy trung đoàn.
3.2. Tạo  dựng môi trường hoạt động thuận lợi để  nâng 
cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng  
của  chính  ủy trung đoàn  trong  Quân đội nhân dân Việt Nam 
hiện nay
3.2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể  ở  
đơn vị về vị trí, vai trò và sự cần thiết phải nâng cao năng lực vận  
dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của chính ủy trung  
đoàn


24
Cần nâng cao nhận thức cho những chủ thể đi làm công tác 
bồi dưỡng, cán bộ  đồng cấp  ở  trung đoàn, bản thân chính  ủy và 

đội ngũ cán bộ  cấp dưới về  sự  cần thiết phải bồi dưỡng nhằm  
nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng  
cho chính ủy trung đoàn trong điều kiện hiện nay. Làm cho cán bộ,  
chiến sĩ nắm vững chức trách, nhiệm nhiệm vụ  và mối quan hệ 
công tác của chính ủy trung đoàn với trung đoàn trưởng, thông qua  
đó phát hiện sư cần thiết phải bồi dưỡng cho chính ủy trung đoàn  
những nội dung cần thiết về  tri thức cũng như  phương pháp, tác 
phong công tác giúp chính ủy trung đoàn có thể hoàn thành xuất sắc 
nhiệm vụ được giao.
3.2.2.   Đổi   mới,   nâng   cao   chất   lượng   công   tác   cán   bộ  
nhằm nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật  
biện chứng của chính ủy trung đoàn hiện nay
Công tác quy hoạch, sử dụng chính  ủy trung đoàn ở các đơn  
vị trong quân đội cần phải vừa chú trọng, tạo nguồn từ những cán 
bộ đã qua thử thách trong chiến tranh (số này còn lại không nhiều)  
và được rèn luyện trong điều kiện khó khăn, phức tạp, phù hợp với  
yêu cầu mới để  đưa vào giữ  các chức vụ  chủ  trì. Thường xuyên 
chăm lo, củng cố kiện toàn, nâng cao chất lượng cơ quan chính trị 
và đội ngũ cán bộ  chính trị  các cấp, thực sự  làm nòng cốt trong 
hoạt động công tác đảng, công tác chính trị  và xây dựng các trung  
đoàn vững mạnh về  chính trị  có giá trị  đặc biệt trong việc quy  
hoạch, sử dụng chính ủy trung đoàn.
Đối với việc luân chuyển chính ủy trung đoàn, không nên để 
họ   ở  một cương vị  quá lâu, mà nên căn cứ  vào chuyên môn, năng  
lực, bố  trí họ  đảm nhiệm những nhiệm vụ  mới, những cương vị 
mới, qua đó họ được tiếp xúc với các tình huống, các nhiệm vụ cụ 
thể khác nhau. Để thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ đối với công 
việc mới, chính  ủy trung đoàn phải vận dụng tối đa vốn tri thức  
của mình vào giải quyết và không ngừng tự học hỏi nâng cao trình 
độ để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ đó. 

3.3. Hiện thực hóa nhân tố chủ quan trong việc nâng cao  
năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng của 


25
chính  ủy trung đoàn trong  Quân đội nhân dân Việt Nam hiện 
nay
3.3.1. Nâng cao trình độ nhận thức và vai trò, trách nhiệm  
trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ của chính ủy trung đoàn
Coi trọng giáo dục, động viên tư  tưởng, khuyến khích chính 
ủy trung đoàn tự giác nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận 
duy vật biện chứng là biện pháp quan trọng để hiện thực hóa những  
tiềm năng chủ  quan. Việc giáo dục, động viên, khuyến khích tư 
tưởng phải căn cứ  vào những đặc điểm tâm lý chủ  yếu của con  
người nói chung và chính ủy trung đoàn nói riêng.  Công tác giáo dục 
phải làm cho chính  ủy trung đoàn có nhận thức  đúng về  yêu cầu, 
nhiệm vụ mới của quân đội, tình hình đất nước, khu vực, gắn với  
chức trách, nhiệm vụ của người chủ trì về chính trị, trực tiếp tiến 
hành công tác đảng, công tác chính trị  ở  đơn vị  cơ  sở.  Từ  đó, xây 
dựng ở chính ủy trung đoàn trách nhiệm cần phải hoàn thiện phẩm  
chất, năng lực để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
3.3.2. Phát huy tính tích cực, sáng tạo của chính ủy trung  
đoàn   trong   việc   lựa   chọn   hình   thức,   phương   pháp   nhằm   tự  
nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật biện  
chứng của chính họ
Phát huy tinh thần chủ động của đội ngũ chính ủy trung đoàn  
trong các hoạt động tự đào tạo giúp họ  kịp thời khắc phục những  
thiếu hụt về  kiến thức và kinh nghiệm trong cuộc sống, qua đó,  
mở rộng, nâng cao trình độ nhận thức, hoàn thiện các kỹ  năng, kỹ 
xảo hoạt động thực tiễn, làm cho năng lực vận dụng phương pháp 

luận   duy   vật   biện   chứng   của   chính   ủy   trung   đoàn.  Đồng   thời, 
thường xuyên rèn luyện chính  ủy trung đoàn trong hoạt động thực 
tiễn công tác đảng, công tác chính trị, không ngừng tổng kết thực  
tiễn, khái quát lý luận.
3.3.3.   Thường   xuyên   tiến   hành   tốt   công   tác   giáo   dục,  
khuyến khích, động viên tư  tưởng để  chính  ủy trung đoàn tự  
giác nâng cao năng lực vận dụng phương pháp luận duy vật  
biện chứng
Phát hiện và duy trì các động lực phù hợp, khuyến khích,  
động viên và quan tâm đến lợi ích của chính ủy trung đoàn chính là