Chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp - Thực trạng và tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam

DANH CHO CAC NHA KINH DOANH

Chinh sach thue thu nhqp doanh nghiep - thac
trqng va tac dqng den nang luc cqnh tranh cua
doanh nghiep Viet Nann
DINH THI NGA
7 3 di viet di sdu phdn tich dnh hudng cda chinh sdch thue thu nhqp doanh nghiep de'n
J-J ndng cao ndng lUc cqnh tranh cua doanh nghiep Viet Nam. Nhttng vdn di chu yeu dd
dttdc tdc gid di cap Id: tdc ddng tich ctXc cua chinh sdch, bdt cap cua chinh sdch thue thu nhqp
doanh nghiep vd tdc ddng din ndng Ittc cqnh tranh cua doanh nghiep, mgt so'gidi phdp dixudt.
J ^ ban thQc dQdc tam anh hUdng va vai
Jj/h trd quan trpng cua chinh sach thue
TNDN den nang lUc canh tranh cua doanh
nghiep, trong nhQng nam qua, chfnh saeh
thue TNDN cua Viet Nam da lien tuc dUdc
dieu chinh de vQa hd trd doanh nghiep nang
eao nang iQc canh tranh, vQa khdng vi pham
cac quy dinh ve cac bien phap trd d p bi d m
cua WTO.
1. Nhijfng t a c d o n g tich c\ic c u a c h i n h
sach t h u e t h u n h a p d o a n h n g h i e p
tdi n a n g Itic c a n h t r a n h c u a d o a n h
nghiep
1.1. Thue sudt thue thu nhqp
doanh
nghiep dUdc dieu chinh theo hUdng ngdy
cdng gidm nhdm hd trd doanh nghiep
ndng cao ndng luc tich Idy, ddu tU
Trong nhQng nam qua, chfnh sach thue
suit thud TNDN khdng chi la cdng eu quan
trpng de khuyen khfch dau tU trong nUdc, thu

hut dau tu trtlc tiep nUdc ngoai ma, cdn cd
muc tieu hd trd doanh nghiep nang eao nang
lUe tai chfnh thdng qua giam bdt ngbia vu
ddng gdp cua doanh nghiep ddi vdi ngan sach
nha nUdc.
Quan diem chinh sach dd the hien d mQc
thue thu nhap ma doanh nghiep Viet Nam
phai nop dang tQng budc dUdc clt giam. Vdi
mQc thue suit thue TNDN giam tQ 32%
xud'ng 28% (theo Luat thue Thu nhap doanh
nghiep 1997 va 2003), giai doan 2004 - 2007,
khdng ke thue TNDN tQ dau khf, doanh

52

nghiep Viet Nam da dQdc Nha nQdc hd trd
tren 5000 ty ddng. NhQng hd trd dd da gdp
p h i n lam vd'n dau tQ tQ ldi nhuan de lai cua
doanh nghiep tang len r i t nhanh. Chi tinh
rieng khu vtic kinh te nha nUdc, vd'n diu tU tQ
ldi nhuan de lai cua doanh nghiep tQ nam
1999 de'n nam 2007 binh quan chidm gan 26%
tdng ngudn vd'n dau tU. Nghien cQu cua Rand
(2006) cho r i n g ldi nhuan de lai la ngudn tai
trd d i u tu chinh trong giai doan 2002 - 2005'.
Du an sang kien canh tranh Viet Nam (VNCI)
cho ring, thdng qua chfnh sach Uu dai diu tU
bing thue TNDN, cac doanh nghiep tQ nhan
tai Viet Nam dUdc hudng ty le bad d p diu tU
kha ldn tQ Nha nUdc. Theo dd, Nha nUdc hd

trd doanh nghiep thdng qua viec bd qua tdi
70% gia tri khoan thue phai thu tQ doanh
nghiep. Chfnh sach nay vi the tao ed hdi cho
doanh nghiep tang tfch luy, tang dau tU tQ
ngudn ldi nhuan de lai, giam chi phi do khdng
phai tra lai sQ dung vd'n vay.
Luat thud Thu nhap doanh nghiep 2008
quy dinh mQe thue TNDN dUdc giam them
3%, xud'ng cdn 25%. Vdc tinh, vdi mQc giam
nay mdi nam ngan saeh nha nQdc da bd qua
khdng thu tQ thue TNDN sdtien khoang 5000
ty ddng. Dieu nay ddng nghia vdi nang iQc tai
Dinh Thi Nga, ThS., Vien Kinh te'. Hoc vien Chinh triHanh chinh qudc gia Hd Chi Minh.
1. John Rand va Finn Tarp, Nhdm nghien cthi kinh t^
hpc phat trie'n (DERG) Khoa Kinh te', Trucmg Dai hpc tdng
hop Copenhagen, Dae diem mPi trudng kinh doanh d Viet
Nam: kei qua dieu tra doanh nghiep nho va vira nam 2(X)5.


Chinh sdch thue thu nhap
chfnh cua doanh nghiep dUdc tang len thdng
qua viec Nha nUdc hd trd cho toan bd cae doanh
nghiep trong nen kinh te sd tien 5000 ty ddng.
Nam 2009, trUdc nhQng anh hQdng tieu cUc
eua cupc khung hoang kinh te the gidi, Nha
nUde da cho phep doanh nghiep nhd va vQa
dupc giam 30% so' thue TNDN phai nop cua
quy 4/2008 va sd' thud TNDN phai nop cua
nam 2009. Sd' thud TNDN cdn phai nop dupe
cham nop 6 thang so vdi quy dinh hien hanh.

Lfdc tfnh, trong nam 2009, doanh nghiep dupc
ho trd thdng qua chi'nh sach giam thue
khoang 3.100 ty ddng. So tien chUa nop vao
ngan sach do dupe gian, hoan nop thue TNDN
la khoang 6.800 ty ddng. Vdi nhQng Qu dai
nhu vay, Nha nUde da giam bdt di mpt phin
dang ke nghia vu tai chfnh cho doanh nghiep,
tao them tiem ltlc tai chfnh cho eac doanh
nghiep vUdt qua khd khan, ddi mdi thie't hi, bd
sung vdn d i u tU phat trien san xuat kinh
doanh, nang eao nang lUe canh tranh.
doanh
nghiep
1.2. Nghia vu thui'cua
dupc gidm nhe do nhiiu khodn chi
dupc md rpng va cho phep dUa vdo thu
nhqp chiu thue
Mdt trong nhQng npi dung quan trpng cua
chfnh sach thue TNDN la quy dinh ve cac loai
chi phi hdp ly dQdc khau trQ va dinh mQc dUdc
khiu trQ ddi vdi mdt so'khoan chi. De'n nay, ve
ed ban cac khoan chi cd chQng tQ hdp le deu
dQdc dQa vao chi phi dQpc trQ, doanh nghiep
edn dQdc phep dQa vao nhieu khoan chi phi
dQdc trQ ma trQdc day khdng dQpc dQa vao khi
xac dinh thu nhap chiu thue nhQ mdt so'khoan
tai trd, tien edng, tien thQdng... Quy dinh nay
khdng nhQng iam giam nghia vu thue giup
doanh nghiep tang ldi nhuto, tang tich tu vd'n,
khuyen khfch d i u tQ md rpng, diu tQ chieu

sau ma cdn hd trd viec hach toan thue thuan
ldi hdn. De khuyen khfch doanh nghiep ddi mdi
edng nghe, chfnh saeh thue TNDN cua Viet
Nam cung quy dinh tai san ed dinh cd the dQdc
khiu hao d mQe tQdng thfch vdi vdng ddi kinh
te'cua tai san, ddng thdi khuyen khfch ap dung
phQdng phap k h i u hao nhanh ddi vdi eae
doanh nghiep boat dpng trong cac Enh vile ma
cdng nghe lien tuc thay ddi.
ThQc hien eac cam ke't hpi nhap, dac biet la
Nghiin ciru Kinh tg s6375- Thing 8/2009

cam ke't trong WTO, Viet Nam da dieu chinh
hau bet cac chinh saeh kinh te theo hudng
khdng phan biet doi xQ giQa doanh nghiep
trong nQdc va doanh nghiep d i u tu nUdc
ngoai. Tuy vay, vdi dac thu la sd' lUpng doanh
nghiep cd quy md vQa va nho chie'm tren 90%
doanh nghiep vdi ngudn vd'n ban che, cdng
nghiep lac hau, nang lUc canh tranh thap,
Viet Nam xac dinh mpt trong nhQng mue tieu
quan trpng ma chfnh sach thue thu nhap can
hudng tdi la bao ve eac doanh nghiep trUdc ap
iQc canh tranh, ddng thdi ban ehe viec lpi
dung chi khdng dung muc dfch.
Vdi phUdng cham dd, Luat thue Thu nhap
doanh nghiep dUdc Qud'c hdi ban hanh ngay
12-06-2008 v i n tie'p tuc gidi ban ty le chi cho
boat ddng quang cao, khuyen mai, tie'p thi,
tie'p khaeh, mdi gidi la 10% tdng so' chi phi

dUdc trQ khi xac dinh thu nhap tinh thue. Ddi
vdi doanh nghiep thanh lap mdi, ty Id ehi phi
cho boat dpng tie'p thi, quang cao dUdc trQ eao
hdn vdi mQe tdi da la 15% trong 3 nam diu, ke
tQ khi dQdc thanh lap, phan ehi tra lai tien
vay vd'n san xua't, kinh doanh eua ddi tUdng
khdng phai la td chQc tin dting hoac td chQc
kinh te dUdc tang len khdng vUdt qua 150%
mQc lai suit cd ban do Ngan hang Nha nUde
Viet Nam cdng bd tai thdi diem vay thay eho
mQc 120% trQdc day (mQc lai suit eho vay eua
ngan hang thUdng mai).
1.3. Chinh sdch thue thu nhqp
doanh
nghiep ddnh nhieu Uu dai cho doanh
nghiep mdi thdnh lap trong cdc khu
VUc CO diiu kien kinh ti' xa hpi kho
khdn cUng nhu doanh nghiep
hoqt
dpng trong cdc linh vUc then ehdt, co
tdc dpng lan toa tdi nhiiu linh vUc
khdc trong nen kinh te
So vdi Luat thue Thu nhap doanh nghiep
2003, pham vi, Hnh vQc Qu dai thue da dUdc
giam xudng. Den nay, pham vi cua cac hinh
thQc Qu dai thue chu yeu phti thupc vao Hnh
vile, vung trien khai dil an d i u tu va chu yeu
ap dung cho doanh nghiep dQdc thanh lap
mdi. tfu dai ve thdi gian mien giam thue
TNDN ddi vdi doanh nghiep mdi thanh lap

trong khu cdng nghiep va mdt sd nganh thudc
danh miic linh vQc nganh nghe Qu dai dau tQ

53


Chinh sdch thue thu nhap

quy dinh tai Nghi dinh so 108/2006/ND-CP;
doanh nghiep san xuat mdi thanh lap; doanh
nghiep di chuyen dia diem ra khdi dd thi theo
quy hoach da dQdc cd quan cd tham quyen phe
duyet; dQ an d i u tQ md rdng da dQdc bai bd.
LTU dai thue TNDN dQdc xem xet theo dia ban
cd dieu kien kinh te xa hpi khd khan, dac biet
khd khan, nganh nghe dac biet khuyet khfch
d i u tu va trong cac linh vUc ed kha nang lan
tda, hd trd cac nganh, cae linh vQc khac va

cung la cae linh vile dang can trd qua trinh
phat trien kinh te cua Viet Nam nhU edng
nghe eao, dau tU phat trien ket eau ha ting
nhu nude, dien, he thd'ng cap thoat nUdc, eau,
dUdng bp, dQdng sat, cang hang khdng, cang
bien, cang sdng, san bay, nha ga va san xuit
phan mem. Doanh nghiep dau tU vao eae hnh
vUe nay cd quy md ldn, cdng nghe cao, mdi thi
thdi gian ap dung thue s u i t Uu dai ed the len
tdi 30 nam.

BANG: Cac hinh thQc ifu dai thue thu nhap doanh nghiep^
Dieuicien

Thdi gian dp

Thdi gian

Thdi glan giam

dung (ndm)

miin thue

50% milt thue

10%

15

4

9

10%

15

4

9

4

9

MA; thue dp dung

Doanh nghiSp thanh lap m(Si:
- Tai dia bSn c6 S\iu ki6n kinh tg - xa hfli dac biet kho khan, khu kinh
li, khu c6ng nghS cao
- Thuoc Hnh vuc c6ng nghS cao, nghiSn cCfu khoa hoc vS phSt triln
c6ng nghS, dau tu phat tridn co sd ha tang dac bi6t quan trong cua
NhS nu(3c, Scin xuat Stin pham phan m6m
Doanh ngN$p hoat dCing trong ITnh vuc giao due - ddo tao, day nghfi,
y tg, van h6a, thg thao vd m6i tardng

10%.

Suot thdi gian
hoat dong

Hop tcic xa dich vu nfing nghifip \i quy t'n dung nhan dSn

10%

15

Cdc ndm con iai 20%

- Tai dja bSn c6 diiu ki6n kinh tg - xa hSi kh6 khan

20%

10

2

4

4

5

Doanh nghiep hoat dflng trong ITnh vuc giao due - ddo tao, day nghg,
y tg van hfla, Itig thao \i mfli trucnig
Doanh nghiSp san xuit, xay dung, van t^i suf dunj nhigu lao dflng nQ
Doanh nghifip sCf dung nhigu lao dflng la ngucj dan tflc Ihigu sfl

Vdi ehinh sach Uu dai nay, Nha nUdc
khdng chi hd trp nang cao nang iQc tai chfnh
va kha nang tich luy vd'n mdt each tnic tiep
cho doanh nghiep boat ddng trong eae linh vile
nay, ma edn gian tie'p hd trd toan bd cae doanh
nghiep khae trong nen kinh te vi doanh
nghiep nganh ket d u ha t i n g cung Qng dau
vao eho cac doanh nghiep khae.
1.4. Chinh sdch thue thu nhqp doanh
nghiep ddnh nhiiu Uu ddi cho doanh
nghiep hoqt dpng trong cdc linh vUc
gop phdn tqo ra ndng lUc cqnh tranh

bin vdng, ddi hqn nhu nghiin
cdu
khoa hpc vd phdt triin cong nghi, gido
due ddo tqo vd dqy nghe
Theo dd, doanh nghiep boat ddng trong
linh vQc giao due - dao tao, day nghe dQdc ap
dung thue suit 10% trong sud't thdi gian boat

54

10%.

Suot thdi glan
hoat dong

Gi^m thug TNDN bang sd chi thflm cho lao dflng nO.
Gicim thug TNDN bang sd chi Ihflm cho lao dflng Id ngudi ddn tflc thilu sfl

ddng. De khuyen khich doanh nghiep chu
ddng dau tQ phat trien, Qng dung cdng nghe
mdi, ddi mdi thie't bi...hang nam doanh nghiep
dupe trfch tdi da 10% thu nhap tfnh thue de
lap Quy phat trien khoa hpe va cdng nghe.
Chinh sach thue hUdng tdi mtic tieu thuc diy
hoat dpng chuyen giao cong nghe thdng qua
quy trinh mien thue thu nhap cho td chQc, ea
nhan gdp vd'n b i n g Bang sang che, giai phap
cdng nghe... Cd sd san xuat, kinh doanh dau
tu xay dting day chuyen san xua't mdi, md
rpng quy mo, ddi mdi cong nghe, cai thien mdi

2. Theo Ludt Thud thu nhdp doanh nghiep 2008 vi
Thfing tu 130/2'008/IT-BTC hudng din thi hdnh mpt sd
didu cia Ludt Thud thu nhdp doanh nghiep sd
14/2008/QH12 va hudng ddn thi hdnh Nghi dinh sd
124/2008/ND-CP ngay 11 thang 12 nam 2008 cua Chinh
phil quy dinh chi tiet thi hanh mpt sd didu ciia Ludt Thud
thu nhdp doanh nghiep.
Nghiin cilu Kinh tg s6375- Thing 8/2009


Chinh sdch thue thu nhap ...
trUdng sinb thai, nang cao nang iQc san xuit
dQdc miin thue' TNDN eho p h i n thu nhap
tang them trong bd'n nam va giam 50% sd
thui' phai nop trong bay nam tie'p theo. Doanh
nghiep diu tu ddi mdi cdng nghe ed tie'p nhan
cdng nghe thupc Danh muc cdng nghe khuyen
khfch chuyen giao dUde mien thue thu nhap'
trong bdn nam, vdi dieu kien tdng gia tri mien
thue khdng vUdt qua 50% tdng kinh phi d i u
tu eho ddi mdi cdng nghe. Cd sd Qdm tao cdng
nghe, ed sd Qdm tao doanh nghiep cdng nghe
dupc mien thue thu nhap trong bd'n nam, dUdc
giam 50% thud thu nhap phai nop trong chfn
nam tiep theo va dUde mien thue sQ dting dat.
Thu nhap tQ viee thilc hien hdp ddng nghien
cQu khoa hpc va phat trien edng nghe, san
pham trong thdi ky san xua't thQ nghiem, san
pham iam ra tQ eong nghe mdi l l n diu ap
dung tai Viet Nam dUde mien thue...

Them vao dd, viec Nha nUdc thUe thi chinh
sach cho phep doanh nghiep trich 10% 'thu
nhap tfnh thue (thUe chat la ldi nhuan trUdc
thue) de lap quy phat trien khoa hpc cdng
nghe cho phep doanh nghiep cd dUdc mpt
ngudn tai chfnh phue vu hoat ddng nang eao
nang iQc cdng nghe. Vdi quy dinh nay, doanh
nghiep boat ddng cang hieu qua cang cd them
nhieu ngudn ltlc cho ddi mdi eong nghe va
ngQpe lai. Khi doanh nghiep trich lap Quy phat
trien khoa hpe va eong nghe, mQe ddng vien
thue chi tfnh tren 90% thu nhap trUdc thue,
nen thtic chat mQc thue ap dung clii la 22,5%.
Do dd, CO the dil bao r i n g tac dpng cua chfnh
sach nay la tfch cUc ddi vdi doanh nghiep.
2. Bat cap cua chinh sach thue thu nhap
doanh nghiep va tac dong den nang
iQc canh tranh cua doanh nghiep
Qua trinh dieu ehinh chi'nh sach thue thu
nhap doanh nghiep cua Viet Nam da tao ra
nhQng tae dpng tfch cQc, ddng thdi van tdn tai
nhieu b i t cap can tiep tue thao gd.
2.1 Thue' sudt thue' thu nhqp doanh
nghiep cua Viet Nam con khd cao trong
tuang quan vdi thue' thu nhqp doanh
nghiep cua nhieu qudc gia tren the gidi
NhQng dieu chinh trong mQc thue suit
thue thu nhap doanh nghiep da tao ra nhQng
hd trd rat dang ke cho doanh nghiep. Tuy vay,
Nghiin cHu Klnh tgs6375 • Thing 8/2009

dd mdi la cac ket qua dat dQdc khi xem xet vdi
chfnh eac ehi'nh sach cua Viet Nam trong qua
khQ. Neu xem xet tren binh dien qud'c te,
ehinh sach thue thu nhap doanh nghiep ehUa
tao dUdc budc dot pha ve nang ltlc canh tranh
eho doanh nghiep, bdi le so vdi mQc thue suit
binh quan cua cae nUde la 27%, cac nUde dang
phat trien la 29%, mQc thue TNDN cua Viet
Nam d mQc trung binh, tuy nhien van cao so
vdi cac nQdc trong khu vQc. Thue TNDN eua
Viet Nam cao hdn nhieu so vdi mQc 13% va
20% cua Han Qud'c, 19% cua Xingapo va bing
mQc 25% cua Trung Qudc, trong khi doanh
nghiep eua eac qud'c gia nay deu eo nang iQc
eanh tranh eao hdn doanh nghiep Viet Nam
va eae qud'c gia nay van dang tie'p tuc lp trinh
cat giam thue vdi mQc cat giam nhanh hdn.
Trong so' 83 nen kinh te dQdc Bp Tai chfnh
khao sat thi mQe thue s u i t 25% cua Viet Nam
eao hdn thue s u i t cua 25 nen kinh te, bang
vdi 9 nen kinh te khac va ne'u cpng ea nhQng
nen kinh te thtic hien thue sua't luy tien thi
mQe thue 25% eua Viet Nam cao hdn mQe
thue phd thdng cua 30 nen kinh te.
Nhu vay, mac du thud suit thue TNDN
cua Viet Nam cd the dQdc eoi la da dieu ehinh
theo hQdng khuyen khfch doanh nghiep diu
tu, md rpng quy md, tang cUdng tfch luy vd'n,
tuy vay so vdi thtic tien dieu ehinh chfnh sach

thud cua cac qud'c gia tren the gidi, thi chlnh
sach thue cua Viet Nam van d khoang each
kha xa trong viec tang cUdng nang ltlc tai
ehinh va kha nang eanh tranh cua doanh
nghiep. Trong dieu kien Viet Nam da bat dau
ap dung Luat thue thu nhap ea nhan, thue
suit thue TNDN cin dQdc giam xud'ng tha'p
hdn mQc hien hanh de tiep tuc thu hut dau tQ
va nang cao nang iQc canh tranh cho doanh
nghiep.
2.2 Quy dinh vi thu nhqp chiu thue
chUa phu. hpp vdi thong li va thUc te
hoqt dpng cua doanh nghiep
Mac du quy dinh ve xae dinh thu nhap
chiu thue dUdc md rdng cd tac ddng lam giam
nghia vu thue cua doanh nghiep, tuy vay,
theo quy dinh hien hanh, chi phi cho khuyen
mai, quang cao... la thap so vdi nhu elu thUc
te eua mpt bp phan doanh nghiep, chUa phu

55


Chinh sdch thue thu nhdp ...

hdp vdi thdng le qud'c te' va kem linh boat khi
ap dung chung cho eac doanh nghiep trong
khi nhu clu chi tieu cho khoan muc nay phti
thudc nhieu vao dac thu nganh nghe, linh vQc
hoat ddng cua doanh nghiep. Quy dinh nay

lam ban che kha nang xay dUng thQdng hieu,
tiep can va canh tranh thi trQdng. Quy dinh
nay khdng chi iam thiet hai cho cac doanh
nghiep thUe te da chi vUdt eho cac boat ddng
nay (tren 10% tdng ehi) - so' nay la phd bien
trong hoan canh viec xay dUng thUdng hieu
ddi hdi chi phf rat ldn, ma ve lau dai cdn la
nguyen nhan gay ra tinh trang b i t binh ding
trong canh tranh giQa cac doanh nghiep cd
quy md khac nhau va nhu clu khac nhau ve
quang cao, khuyen mai, xay dUng thUdng
hieu...
Quy dinh cac khoan tien thudng cho ngUdi
lao ddng khdng mang tfnh chit tien lUdng, cac
khoan tien thudng khdng dUdc ghi cu the dieu
kien dUpc hudng trong hdp ddng lao ddng hoac
thda Udc lao ddng tap the, khdng dUdc coi la
chi phf hpp ly dUdc kha'u trQ da gian tiep ngan
can cac doanh nghiep tao dieu kien eai thien
ddi sd'ng cua ngUdi lao dpng (trong hoan canh
cac khoan thudng thanh tfch ea nhan, cac
boat ddng van hda - the thao danh cho tap the
ngUdi lao ddng... h i u bet deu khdng dUde quy
dinh trUdc trong hdp ddng lao ddng hay thda
Udc tap the, ma phu thupc vao kha nang tai
chinb, ket qua kinh doanh thUe te cua doanh
nghiep tQng thdi ky eung nhQ thanh tfch cua
ngUdi lao ddng). Quy dinh nay lam cho mtic
tieu tang cQdng ldi fch eho ngQdi lao ddng,
thue day tai tao sQc lao ddng hi ban che, trong

khi day la yeu to anh hQdng den chit iQdng,
nang suit, kha nang sang tao cua ngQdi lao
ddng - nhQng van de quye't dinh nang ltlc
canh tranh cua doanh nghiep.
Bat cap eua chi'nh sach thue TNDN hien
hanh cdn the hien d viec danh thue thu nhap
2 lln vdi cung mpt khoan thu nhap la khoan
tiln lUdng cua chu doanh nghiep tU nhan
(DNTN) do khdng cho phep trQ tien iQdng,
tien cdng cua chu DNTN khi xac dinh thu
nhap chiu thue TNDN ddi vdi doanh nghiep
tQ nhan. Do dd, khoan tien nay hi ap dung hai
loai thud la thue TNDN va thue thu nhap ca

56

nhan. Dieu nay ro rang la b i t binh dang so
vdi quy dinh ve thue ddi vdi tien iQdng cua
ngQdi lao ddng binh thQdng chi phai chiu thue
thu nhap ca nhan ma khdng phai chiu thue
TNDN.
Ngoai ra, edn rat nhieu eac quy dinh khdng
ro rang cd the dan de'n tinh trang bat binh
dang trong nghia vu thue giQa eae doanh
nghiep, cQng nhU anh hudng den nang ltlc
canh tranh cua doanh nghiep nhU quy dinh ve
mQc tieu hao hdp ly, quy dinh ve kha'u hao tai
san cd' dinh...Cac quy dmh mang tfnh "md"
nhu "thu nhap khac" trong thu nhap chiu
thue da day rui ro sang phfa doanh nghiep va

tao ra sU khdng minh bach trong viee giai
thich thu nhap nao hi danh thue, thu nhap
nao khdng.
2.3. Chinh sdch Uu ddi thui'chUa
thuc
sU hiiu qud do do con co hqn che trong
viic ho trd doanh nghiep ndng cao
ndnglUccqnhtranh
ThUc tiin trien khai chinh sach thue
TNDN trong nhQng nam qua cho tha'y tac
ddng cua Uu dai thdng qua mien, giam thue
TNDN cdn han ehe bdi le cac chinb sach Uu
dai chu ye'u dUdc thUc hien trong cac linh vQc
va dia ban ma Nha nQdc khuyen khfch diu tU
va eung ehi ap dung ddi vdi doanh nghiep mdi
thanh lap hoac doanh nghiep dau tu md rdng
san xuit. Doanh nghiep mud'n dUpc hudng Uu
dai ve thue phai d i u tU vao eae dia ban cd
dieu kien kinh te xa hdi khd khan va dae biet
khd khan, ma thdng thUdng ket d u ha ting
va chat lUdng ngudn nhan iQc d cac dia ban
nay khdng thuiin ldi cho hoat dpng dau tQ. 0
cac dia ban nay, doanh nghiep dau tQ nQdc
ngoai cd quy md vd'n, trinh dp cdng nghe eao
eung khdng mud'n dau tU do khdng chi gap
phai eac bat ldi ve chi phi, ma cdn do eac bat
ldi khan hiem ngudn iQc. Doanh nghiep Viet
Nam vdi quy mo nhd, vdn it, cong nghe lac
hau cang khong the dau tU vao nhQng dia ban
nay. Ben eanh dd, thu tuc de dUdc Uu dai ve

thue TNDN edn qua nhieu phQc tap da gay
khd khan cho doanb nghiep khi ke khai va
chQng minh, dan de'n doanh nghiep mat kha
nhieu thdi gian va chi phi mdi dQdc hQdng Qu
dai.
Nghiin cilu Kinh tgsd375 - Thing 8/2009


Chinh sdch thue thu nhap
Bat cap cua chfnh sach nay the hien ro
tren thtic te qua viee p h i n ldn doanh nghiep
iQa chpn dau tu d cae vung cd dieu kien kinh
te xa hdi thuan ldi, tap trung d cac thanh phd',
dd thi Idn^. Hieu qua ban che cua chfnh sach
Uu dai thue thu nhap cung the hien qua viec
danh gia vai trd cua yeu to' thue trong quye't
dinh diu tU cua doanh nghiep''.
Ben eanh dd, chfnh saeh eho phep doanh
nghiep trich 10% thu nhap tinh thue de lap
quy phat trien khoa hpc cdng nghe dQdc ky
vpng la se hd trd doanh nghiep cd dQdc mdt
ngudn tai chinh phuc vu boat ddng nang cao
nang lUe cdng nghe, tQ dd nang cao nang suit,
chat lupng san pham. Tuy nhien, cd the dU
bao rang khdng phai t i t ca cae doanh nghiep
deu dUde hudng ldi tQ chfnh sach nay do anh
hudng cua chfnh sach nay den cac doanh
nghiep la khdng nhU nhau. Theo do, chfnh

sach nay se lam gia tang nang lUc tich tu tai

chfnh ddi vdi eac doanh nghiep cd quy md ldn,
boat dpng hieu qua, trong khi anh hudng
khdng nhieu den doanh nghiep vQa va nhd,
chidm da so doanh nghiep d Viet Nam va chu
ye'u tap trung d khu vUc doanh nghiep ngoai
nha nUdc. That vay, mac du chinh sach nay
mdi ra ddi va ehUa ed du so lieu de tfnh toan,
nhUng ne'u sQ dung sd' lieu ve ldi nhuan trQdc
thue cua doanh nghiep nam 2006 (nam ma
tdc dp tang trudng ldi nhuan cua doanh
nghiep kha cao) thi thiy r i n g tfnh binh quan,
sd' tien de lai cho phat trien khoa hpc cdng
nghe cua doanh nghiep chUa den 130 trieu
ddng mpt doanh nghiep, trong dd binh quan
doanh nghiep nba nUdc la tren 160 trieu ddng,
doanh nghiep ngoai nha nUde la tren 16 trieu
ddng, doanh nghiep ed vd'n d i u tU nUdc ngoai
la tren 2 ty ddng.

DO THI: Di^ t i n h quy mo Quy p h a t trien khoa hoc cong n g h e
(ddn vi tinh: trieu ddng)
D Quy mo Quy ph^t trien lilioa h^c c6ng ngtif |
Gido due <3do tao
Khoa hoc c6ng nghg
Tdi chinh, tin dyng
Bu-u chinh, vi^n thfing
V$n tdi hdng khdng
Vdn tdi du^ng thiJy
Vdn tdi dutbng bi
Vdn tdi. kho bdi, th6ng tin

Xdy tiling
Sdn xu4t vd phdn phii dign, khi d4t, nLrdc
Mdy m6c thi^t bl di#n
Mdy m6c thiit bi
Kim loai vd sdn phim ti> kim ioai
Dgt may vd da giiy
C6ng nghigp chi biin
C6ng nghigp khai md
Thuy sdn
N6ng nghigp

1

10

100

1000

10000

Ngudn: Tinh toan ciia tic gia til sd lieu thuc trang doanh nghiep Viet Nam nam 2006 cua Tdng cue Thdng ke
3. Thdng ke cho thdy cac khu cfing nghiep, chd xuit tdp Uung ehii ydu 6 Hd Npi, Thdnh phd Hd Chi Minh...
4. Theo du an "Sang kie'n eanh Uanh Viet Nam" (VNO), uu dai thud TNDN ehi xdp thii bay trong nhiing ye'u td anh
hucmg de'n quydt dinh ddu ni, 89% DN dupc uu dai thud TNDN da khdng dinh hp khfing thay ddi quydt dinh ddu tu dii khfing
duoc hudng im dai thud ndy. Theo nghien ciiu ciia Vien Nghien cihi quan ly kinh td trung uong, thud chi xep thir 4 trong
trong 5 ye'u td eo ban de thu hut ddu tu (dung sau eo so ha tdng, thii tuc hanh chinh va ehdt luong lao dpng).
Nghiin ciru Klnh tg s d 375 - Thing 8/2009

57

Chinh sdch thue thu nhap ...

Nhu vay, ne'u xet theo nganh nghe kinh
doanh, kha nang ddi mdi cdng nghe cua
eac doanh nghiep cd kim ngach xua't khau
ldn nhu det may, da giay, thuy san se
khong thd phu thudc nhieu vao ngudn tai
chi'nh dupe tao ra tQ ehinh sach Qu dai
nay, vi lupng tien trich lai vao Quy ddi mdi
cdng nghe binh quan tUdng Qng chi dat 8
trieu ddng va 19,5 trieu ddng. TQdng tQ
nhQ vay ddi vdi eae doanh nghiep boat
ddng trong cac nganh tao ra nang iQc canh
t r a n h trong dai ban nhQ khoa hpe edng
nghe, giao due dao tao, cac nganh san x u i t
dau vao va san p h i m trung gian nhU may
mde thiet bi... Cae doanh nghiep trong linh
vQe kdt e l u ha t i n g dUdc trich lai nhieu
hdn cae nganh khae nhUng van r i t nhd so
vdi nhu e l u vdn ldn cho d i u tU vao cac
nganh nay. Trong khi dd, nhQng nganh
lien quan den khai thae tai nguyen, khai
md lai cd dupe ngudn trich lai ldn n h i t .
Sd' tien trich lap Quy phat trien khoa
hpc edng nghe t h i p , trong khi Nha nQdc
lai rang budc dieu kien trong thdi ban 5
nam, ke tQ khi trfch lap, neu Quy phat
trien khoa hpe va cdng nghe khdng dUdc sQ

dting hoac sQ dung khong het 70%, hoac sQ
diing khdng dung muc dfch thi doanh
nghiep phai nop ngan sach nha nUde p h i n
thue TNDN tfnh tren khoan thu nhap da
trfch lap quy ma khdng sQ dung, boac sQ
dung khdng dung mue dfch va phan lai
phat sinh tQ so' thue TNDN dd. Rang bude
nay ed the eoi la lam triet tieu tae ddng
tfch cQc cua quy dinh 10% trfch lap Quy vi
trong 5 nam sd' tien trfch lap ddi vdi nhieu
doanh nghiep la qua it, khdng the ddi mdi
cong nghe dUde. Hdn nQa, quy dinh nay
mac du the hien quan diem hd trd cua Nha
nude eho hoat dpng ddi mdi edng nghe
trong doanh nghiep, tuy vay, yeu eau ddi
mdi edng nghe cua cae nganh nghe khdng
gid'ng nhau, do dd, quy dinh nay vQa ehUa
du sQc hd trd manh cho doanh nghiep thQc
sQ e i n ddi mdi cdng nghe de canh t r a n h
trong khi lai la Qu dai khdng hieu qua.

58

khdng can thiet dd'i vdi doanh nghiep boat
ddng trong cac n g a n h nghe it phai ddi mdi
cdng nghe nhQ dich vu, tQ van...
Tdm lai, chinh sach t h u e TNDN cua
Viet Nam da co nhQng hd trd n h a t dinh
trong viec n a n g cao n a n g iQc canh tranh
cho doanh nghiep. Tuy vay, so vdi cac qud'c

gia khae, nha't la cac qud'c gia trong khu
vUe, mQc t h u e t h u n h a p ma doanh nghiep
Viet Nam phai ddng gdp edn kha cao.
C h l n g ban, thue TNDN eua Viet Nam
nam 2006 chie'm khoang 35% tdng thu
ngan sach n h a nQdc (khdng ke vien trd),
tQdng dQdng tren 10% GDP. Ty le nay cd
xu hudng giam d cae nam sau dd, tuy
nhien mQc dp giam khdng dang ke va chi
xoay quanh mQc n a m 2006. Trong khi dd
thue TNDN cua Trung Quo'c chi ehiem
tren 20% tdng t h u ngan sach nha nUde
hang nam. Ben canh dd, hieu qua cua cae
chfnh saeh Uu dai thue cung cdn nhieu ban
che, chUa hd trd hieu qua cho boat ddng
san x u i t , kinh doanh cua doanh nghiep.
3. M o t so g i a i p h a p h o a n t h i e n
chinh sach t h u e thu n h a p doanh
n g h i e p n h a m n a n g c a o n a n g iQc
canh t r a n h cho doanh nghiep
Viet N a m
De hd trd doanh nghiep nang eao nang
iQc canh t r a n h , chinh sach thue TNDN can
phai tie'p tuc dUdc hoan thien theo hUdng:
Mgt Id, tie'p tuc eat giam thue s u i t thue
TNDN ft n h a t phai ngang b i n g vdi eac
nUdc cung t r i n h dp p h a t trien trong khu
vUc.
Hai Id, quy dinh ty le trich lap Quy
phat trien khoa hpe cong nghe khae nhau

cho cac doanh nghiep trong cae nganh
nghe khac nhau. De hd trd co hieu qua, ty
le trfch lai nen dUdc quy dinh khac nhau
cho phu hdp vdi nang lUc cua tQng nganh
nghe va mtic tieu Qu tien cua Nha nQdc.
Dd'i vdi nhQng n g a n h can nhieu vd'n, ap
dung cdng nghe hien dai va chiu ap ltlc
eanh t r a n h ldn, cac nganh ma sti phat
Nghiin ciiu Kinh tgsg375 - Thing 8/2009


Chinh sdch thu6'thu nhap

trien eua nd lien quan de'n eae nganh khae
thi ty le trfch c i n quy dinh cao hdn.
Ba Id, Nha nUde can cho ph^p doanh
nghiep lUa chpn viec t h a n h lap Quy theo
nhu clu thile te eua doanh nghiep. Chang
han, thay vi lap Quy phat trien khoa hpc
cdng nghe, cho phep doanh nghiep khong
ed nhu cau ldn ve phat trien khoa hpe cdng
nghe, nhUng lai ed nhu c l u d p thie't ve
cac boat ddng khac nhU dao tao de nang
cao trinh dp ngUdi lao dpng, quan ly, lap
Quy phat trien ngudn n h a n ltlc...
Bd'n Id, de khuyen khfch eae doanh
nghiep thilc hien ddi mdi may mde thiet bi,
cdng nghe can cd chfnh sach Uu dai trong
khau hao theo tQng linh vtic, nganh nghe.
TQc la tuy vao tQng nganh nghe, can cQ

vao thdi gian hao mdn hQu hinh, dac biet
la thdi gian hao mdn vo hinh cue. tai san cd
dinh, Nha nUdc se xac dinh dp dai cua cac
giai doan khau hao, trinh tU khau hao de
dUa ra nguyen tac khau hao eho thfch hdp
vdi tQng nganh nghe, tQng giai doan san
xuit. Ddi vdi doanh nghiep boat dpng
trong linh vQc ma cdng nghe thay ddi lien
tuc thi cho phep k h i u hao nhanh hdn cac
linh vile khac. Ddng thdi, can cu the hda
dieu kien de trfch khau hao nhanh
Ndm la, ke't hdp chi'nh sach Qu dai thu6'
TNDN theo dia ban vdi Uu dai theo quy md
du an de khuyen khich cac dU an cd quy
md ldn, ban ehe viec chia nhd dil an de
hudng cae Uu dai d i u tU. Chu trpng Uu dai
thue cho doanh nghiep boat dpng trong eac
linh vtic trpng diem, ap dung mQc dp Qu
dai eao hdn dd'i vdi doanh nghiep boat
ddng trong linh vtic edng nghe cao, san
xua't san pham t h a m dung vd'n, lao dpng
nhieu c h i t xam, ddng thdi van tie'p tue Qu
dai thue dd'i vdi doanh nghiep san x u i t
san pham khai thae dUde ldi the cua Viet
Nam nhu sQ dung nhieu lao dpng, stf dung
ngudn nguyen lieu san ed cua dia phQdng...

Nghiin cilu Kinh te sd 375 - Thing 8/2009

Sdu Id, cho phep doanh nghiep mdi

thanh lap tang ty le ehi phf quang cao,
khuyen mai de gia tang nang lUc canh
tranh, chie'm linh thi trUdng. Trong trUdng
hdp chi phi quang eao phat sinh ldn cd the
eho phan bd d i n vao chi phi san x u i t kinh
doanh cua cac nam sau. Ve dai ban, Nha
nUdc nen bd quy dinh khdng che mQc chi
cho boat ddng quang cao, quang ba thQdng
hieu eho phu hdp vdi thdng le qud'c te.
Bdy Id, Nha nQdc can ddn gian hda thu
tuc d p Qu dai thue TNDN de chfnh sach
Qu dai thue thtic sQ la dpng ltlc khuyen
khfch doanh nghiep d i u tQ, md rdng boat
ddng san xua't, kinh doanh. Quy trinh giai
quyet mien giam thue phai ro rang phu
hdp vdi yeu e l u eai each h a n h chfnh trong
linh vtic thue va trinh dp cua doanh
nghiep.
Tdm Id, trong chfnh sach thue thu
nhap doanh nghiep, Nha nude e i n quy
dinh mpt each cu the cac loai thu nhap
chiu thue de tao ra sU ro rang, minh bach
trong viec thUc hien nghia vu thue cua
doanh nghiep.
Nang cao nang lUe eanh tranh cua
doanh nghiep la ddi hdi t i t yeu trong dieu
kien Viet Nam ngay cang hpi nhap sau vao
nen kinh te the gidi. Ben canh nd lUe eua
doanh nghiep, chfnh sach kinh te eua Nha
nUdc trong dd cd chfnh sach thue thu nhap

doanh nghiep dUde eoi la cd tac ddng quan
trpng, dac biet la trong bdi canh the che
chfnh sach cua Viet Nam cdn chUa hoan
thien, lai phai canh t r a n h vdi eac doanh
nghiep den tQ cac nen kinh te phat trien,
he thd'ng chfnh sach dat den dp chuan
mile. Chfnh vi vay, cung vdi cac chfnh sach
kinh te khac, chfnh saeh thue thu nhap
doanh nghiep cua Viet Nam c i n tiep tuc
dupc danh gia va hoan thien de tao thuan
ldi hdn nQa cho doanb nghiep nang cao
nang iQc canh t r a n h va hdi nhap./.

59