Hoạt động trò chơi trong các giờ học tiếng Pháp chuyên ngành tại trường Đại học Ngoại thương

PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v

HOẠT ĐỘNG TRÒ CHƠI TRONG CÁC
GIỜ HỌC TIẾNG PHÁP CHUYÊN NGÀNH
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
NGUYỄN THỊ HƯƠNG THẢO*
*Đại học Ngoại thương, 
Ngày nhận bài: 05/9/2018; ngày sửa chữa: 01/11/2018; ngày duyệt đăng: 20/12/2018

TÓM TẮT
Trò chơi ngôn ngữ mang lại nhiều lợi ích tích cực cho việc dạy và học ngoại ngữ, đặc biệt là trong
việc dạy học tiếng Pháp chuyên ngành như: tạo không khí học tập sôi nổi, phát huy tính tích cực,
chủ động, sáng tạo và nâng cao khả năng thực hành ngoại ngữ của sinh viên, giúp sinh viên phát
triển được các kỹ năng học tập và làm việc cần thiết. Bài viết không chỉ giới thiệu định nghĩa trò
chơi ngôn ngữ, chỉ ra lợi ích và tiêu chí lựa chọn trò chơi phù hợp, mà còn nêu lên thực trạng áp
dụng trò chơi ngôn ngữ trong các lớp tiếng Pháp chuyên ngành tại trường Đại học Ngoại thương.
Từ đó có các đề xuất lựa chọn trò chơi ngôn ngữ phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy
tiếng Pháp chuyên ngành tại trường Đại học Ngoại thương.
Từ khóa: trò chơi ngôn ngữ, tiếng Pháp chuyên ngành

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong xu thế hội nhập ngày càng mạnh mẽ
hiện nay, tiếng Pháp nói riêng và ngoại ngữ nói
chung đang trở thành một cầu nối quan trọng giúp
chúng ta bước ra thế giới. Hiện nay, việc dạy và
học ngoại ngữ chuyên ngành ngày càng được chú
trọng và phát triển mạnh trên thế giới. Đối với
trường Đại học Ngoại thương, việc giảng dạy
tiếng Pháp chuyên ngành không chỉ nhằm trang bị
cho người học kiến thức chuyên ngành bằng tiếng
Pháp, kiến thức văn hóa-xã hội, kinh doanh cần

thiết mà còn giúp người học hình thành và phát
triển những kỹ năng, kinh nghiệm làm việc hoặc
tiếp tục phát triển việc học tập lên các cấp cao
hơn. Tuy nhiên, thực tế còn một bộ phận không
nhỏ sinh viên tốt nghiệp không dám ứng tuyển

vào các đơn vị có nhu cầu dùng tiếng Pháp hoặc
ứng tuyển nhưng không đáp ứng được nhu cầu
tuyển dụng mặc dù kỹ năng đọc hiểu và diễn đạt
viết rất tốt. Tình trạng sinh viên tìm được việc
làm đúng chuyên ngành đào tạo sau khi ra trường
thiếu kinh nghiệm, kỹ năng thực hành đàm phán
và lúng túng trong việc giao tiếp bằng tiếng Pháp
còn khá phổ biến.
Vậy làm thế nào để trang bị cho sinh viên
học tiếng Pháp chuyên ngành tại Đại học Ngoại
thương những kiến thức ngôn ngữ, văn hóa, xã
hội, kỹ năng, kinh nghiệm nghề nghiệp cần thiết
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ sau này? Chúng tôi
đã nghiên cứu và đánh giá cao việc áp dụng linh
hoạt các trò chơi ngôn ngữ trong các giờ học tiếng
Pháp chuyên ngành. Bài viết này sẽ giúp chúng ta
KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

45


v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY

hiểu rõ hơn về trò chơi ngôn ngữ trong dạy học
ngoại ngữ nói chung và dạy học tiếng Pháp chuyên
ngành nói riêng, đặc biệt chúng tôi đề xuất một số
trò chơi đã và đang phát huy hiệu quả rõ rệt trong
các giờ học tiếng Pháp chuyên ngành tại trường
Đại học Ngoại thương.
2. TRÒ CHƠI NGÔN NGỮ TRONG DẠY
HỌC NGOẠI NGỮ
Trước đây, phương pháp dạy học ngoại ngữ
truyền thống chủ yếu chú trọng vào từ vựng và
ngữ pháp, những kiến thức văn hóa, xã hội ít được
đưa vào giảng dạy lồng ghép trong các giờ học
ngoại ngữ. Việc kiểm tra đánh giá người học đơn
thuần chỉ thực hiện thông qua những bài tập ngữ
pháp và từ vựng mà không chú trọng đến việc
đánh giá trình độ toàn diện trên cả 4 kỹ năng ngôn
ngữ Nghe, Nói, Đọc, Viết. Trong một môi trường
lấy người dạy làm trung tâm, vai trò tích cực, chủ
động, sáng tạo của người học không được phát
huy. Thay vì cảm nhận một trải nghiệm đầy thú
vị để khám phá, tìm hiểu về văn hóa, văn minh,
cách ứng xử trong mọi tình huống bằng ngôn ngữ
nước ngoài thông qua những hoạt động, trò chơi
ngôn ngữ phong phú, đa dạng, người học ngoại
ngữ luôn cảm thấy căng thẳng, nhàm chán. Việc áp
dụng phương pháp giảng dạy cổ điển này vào một
môn học luôn vận động, phát triển không ngừng
và đòi hỏi kỹ năng ứng dụng và thực hành cao như
ngoại ngữ chuyên ngành thực sự là một sai lầm.
Điều đó được thể hiện ở việc phát triển kỹ năng

không đồng đều của người học: kỹ năng đọc viết
khá tốt nhưng nghe nói thì bị hạn chế.
Tuy nhiên, yêu cầu của xã hội đối với trình độ,
chất lượng thực hành tiếng Pháp ngày càng tăng
cao, do đó phương pháp dạy học cũng phải được
nghiên cứu điều chỉnh và phát triển để đáp ứng
nhu cầu sử dụng thành thạo các kỹ năng giao tiếp
và làm việc bằng tiếng Pháp. Trước đòi hỏi thực tế
đó, việc giảng dạy ngoại ngữ tại các trường đại học
Việt Nam đã chuyển từ phương pháp lấy người dạy
làm trung tâm sang phương pháp lấy người học
làm trung tâm. Ở đó, người học được tham gia các

46

KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

trò chơi giao tiếp, nhập vai thực hành theo các tình
huống cụ thể, được tăng cường hoạt động theo cặp,
theo nhóm để phát triển các kỹ năng giao tiếp và
các kỹ năng tự trau dồi kiến thức về các lĩnh vực
kinh tế, chính trị, xã hội… cho bản thân. Bên cạnh
đó, người học còn có cơ hội được bày tỏ ý kiến
hay cảm xúc của mình và được đặt câu hỏi nếu họ
không hiểu vấn đề nào đó. Các phương pháp giảng
dạy tích cực theo hướng giao tiếp ra đời và phát
triển tạo điều kiện cho việc lồng ghép các trò chơi
ngôn ngữ trong quá trình dạy học ngoại ngữ.

2.1. Khái niệm
Theo cách hiểu đơn giản, trò chơi ngôn ngữ
chính là những hoạt động vui chơi hỗ trợ phát
triển ngôn ngữ cho người học theo mục tiêu cụ
thể. Trong bài viết của mình, Benhammoud
Mohhamed (2010) đã chỉ ra rằng, trò chơi ngôn
ngữ không chỉ là hoạt động giải trí đơn thuần để
tìm kiếm niềm vui và sự thư giãn. Đó cũng không
phải là kiểu chơi chữ hay các cách nói lái mà là
những hoạt động làm cho lớp học sôi nổi hơn, giúp
người học tiếp thu và học ngôn ngữ dễ dàng, hiệu
quả và tự nhiên hơn.
Trò chơi ngôn ngữ là một khái niệm triết học đã
được đề cập bởi Wittgenstein ngay từ những năm
1930. Ban đầu, trò chơi được ứng dụng là ẩn dụ để
hỗ trợ cho khái niệm ngữ pháp, nhưng dần dần nó
đã có vị trí độc lập. Khi quan niệm ngôn ngữ như
là hành động được hình thành thì các luật chơi và
quy tắc trò chơi cũng được hình thành. Trong lịch
sử nghiên cứu phát triển các dạng trò chơi phục vụ
cho các giờ thực hành tiếng Pháp nói riêng cũng
như ngoại ngữ nói chung, các nhà nghiên cứu đã
soạn thảo và đưa ra nhiều dạng trò chơi để phát
huy tính sáng tạo và năng động của người học.
Các trò chơi ngôn ngữ được cấu trúc hóa bằng các
nguyên tắc nhưng theo ý đồ của người tham gia và
thực hiện trò chơi.
Việc áp dụng các trò chơi vào giảng dạy ngoại
ngữ sẽ xóa bỏ những hạn chế và rào cản phát triển
ngôn ngữ của phương pháp truyền thống - chủ yếu

PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v

chú trọng vào kiến thức ngữ pháp và ghi nhớ từ
vựng. Trên thực tế, phương pháp giảng dạy của
giảng viên tác động rất lớn đến thành công của
mỗi giờ giảng. Theo cách tiếp cận thực hành của
hoạt động dạy-học các kỹ năng trong các giờ học
ngoại ngữ, giảng viên phải không ngừng nghiên
cứu để tìm ra những phương pháp luyện tập hiệu
quả nhằm tạo nên một không khí học tập sôi nổi,
kích thích sinh viên tham gia tích cực, chủ động
vào các hoạt động và đặc biệt là hướng dẫn họ các
kỹ năng sử dụng và thực hành thuần thục ngoại
ngữ trong tình huống công việc cụ thể, phù hợp
với văn hóa, phong tục, tập quán trong từng môi
trường làm việc khác nhau.
Áp dụng trò chơi vào giờ học ngoại ngữ chính
là giải pháp nhằm thay đổi không khí buổi học,
kích thích sự tò mò, ham tìm hiểu của sinh viên
cũng như tạo cho các bạn trẻ có những sân chơi
thực tế bổ ích, có cơ hội để tư duy và thể hiện
bản thân. Tuy nhiên, việc áp dụng các trò chơi vào
trong các giờ thực hành tiếng Pháp còn hạn chế,
cho dù lợi ích của nó đã được rất nhiều nhà nghiên
cứu chỉ ra trên cả khía cạnh sư phạm lẫn nhận
thức. Lý do cơ bản đó là hầu hết các giờ học ngoại
ngữ đều dựa vào các giáo trình của Pháp soạn sẵn
dựa trên quan điểm của các chuyên gia Pháp chứ

chưa có sự nghiên cứu vận dụng cụ thể vào đối
tượng sinh viên tiếng Pháp chuyên ngành và các
giờ học thực hành thường bị hạn chế cả về yếu tố
không gian và thời gian. Việc lồng ghép các hoạt
động trò chơi trong các giờ học chính là cơ hội
để người học phát triển năng lực tư duy, hòa nhập
văn hóa, hiểu, định hướng và vận dụng được tiếng
Pháp trong hoạt động nghề nghiệp một cách linh
hoạt nhất. Điều này cho phép người học sử dụng
một cách lôgic, chủ động và sáng tạo vốn ngôn
ngữ của mình và đặt người học vào trung tâm của
việc học và hành động.
2.2. Phân loại trò chơi ngôn ngữ
Theo Benhammoud Mohhamed (2010), về
hình thức tổ chức, trò chơi ngôn ngữ được phân
chia thành hai nhóm cơ bản:

2.2.1. Nhóm trò chơi giao tiếp
Đây là những trò chơi mang tinh thần tập thể
dựa trên nguyên tắc người này có những thông tin
mà người kia không có và ngược lại. Như vậy dựa
trên nguyên tắc này, các nhà nghiên cứu phát triển
những trò chơi phát huy khả năng làm việc tập thể
của người chơi. Để hoàn thành yêu cầu đặt ra, mỗi
thành viên không chỉ phát huy khả năng của mỗi
cá nhân mà phải giao tiếp, tương tác để hỗ trợ cho
nhau cùng hướng về đích.
Trò chơi giao tiếp đòi hỏi sự chủ động, tích cực
và phản ứng nhanh của sinh viên để các cuộc hội
thoại không bị gián đoạn. Ví dụ tình huống một

khách hàng bước vào quầy giao dịch của một ngân
hàng thực hiện giao dịch mở tài khoản và cần sự
tư vấn của giao dịch viên. Sinh viên đóng vai giao
dịch viên cần tư vấn và giải đáp các thắc mắc của
khách hàng và thuyết phục khách sử dụng dịch vụ
của ngân hàng. Giao dịch viên sẽ phải nắm vững
lợi ích của từng sản phẩm đối với khách hàng, các
ưu đãi dành cho khách hàng trong khi so sánh với
dịch vụ của các ngân hàng khác cùng thời điểm và
các dịch vụ bổ trợ, đi kèm với tài khoản được mở.
Trong khi đó sinh viên nhập vai khách hàng có yêu
cầu được tư vấn và mở tài khoản, có một số thông
tin và chương trình mở tài khoản mới ở các ngân
hàng cạnh tranh khác, chuẩn bị các loại giấy tờ tùy
thân cần thiết. Bên cạnh đó, có thể có những nhân
vật như giám đốc điều hành kiểm soát và ký duyệt
hồ sơ mở tài khoản hay các nhân viên ngân hàng
khác hỗ trợ giao dịch viên phục vụ khách hàng
khó tính cùng tham gia. Trò chơi giao tiếp không
đòi hỏi sự chuẩn bị nhiều thông tin và yêu cầu cho
từng sinh viên như trong nhóm trò chơi nhập vai
nhưng rất cần sự sát sao và tâm huyết của giảng
viên trên lớp để có thể mang lại nhiều kiến thức
thực tế hữu ích cho cả nhóm sinh viên tham gia
nhập vai và những sinh viên trong lớp khi nghe và
quan sát các tình huống thực hành giao tiếp.
2.2.2 Nhóm trò chơi nhập vai
Khác với trò chơi giao tiếp, trò chơi nhập vai
đòi hỏi cao hơn, yêu cầu sinh viên không chỉ vận
KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

47


v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
dụng kiến thức, thực hành giao tiếp mà còn biết
sử dụng ngôn ngữ cơ thể để thể hiện mục tiêu hội
thoại tình huống. Nhóm trò chơi này cho phép sinh
viên được tham gia vào những tình huống giao tiếp
thực sự, bù đắp được những thiếu hụt về kiến thức
ngôn ngữ bằng cách sử dụng các phương thức
diễn đạt phi ngôn ngữ (có thể là ánh mắt, điệu bộ,
cử chỉ,…) giống như đang tham gia vào một tình
huống thực tế trong cuộc sống.
Nhóm trò chơi này được phân chia thành hai
loại: trò chơi nhập vai theo định hướng (sinh viên
cần tuân theo các nguyên tắc của trò chơi, mục
đích và tiến trình giao tiếp đã được xác định trước
với các thông tin được chuẩn bị sẵn cho từng vai
khác nhau) và trò chơi nhập vai mở (sinh viên sẽ
tham gia vào một tình huống giao tiếp mà mục tiêu
và tiến trình là hoàn toàn mở, vậy nên họ sẽ phải
sử dụng tất cả khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ
cũng như phi ngôn ngữ để giải quyết thành công
tình huống đưa ra).
Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu còn đưa ra
nhiều cách phân loại trò chơi dựa trên các tiêu chí
khác nhau: Weiss (2002) xây dựng các trò chơi hỗ

trợ phát triển vốn từ vựng (tạo từ mới), các trò chơi
cấu trúc (tìm và kết hợp từ để tạo thành câu và
đoạn văn); Hay như Cuq và Gruca (2007) sắp xếp
hoạt động trò chơi theo nhóm trò chơi ngôn ngữ,
nhóm trò chơi phát triển năng lực sáng tạo, nhóm
trò chơi văn hóa và nhóm trò chơi sân khấu hóa…
Như vậy, có thể nói hoạt động trò chơi là hết sức
đa dạng và phong phú, đòi hỏi giảng viên phải có
sự nghiên cứu, đánh giá để lựa chọn những hoạt
động phù hợp với mục tiêu của bài giảng.
Về vật chất phục vụ cho các hoạt động trò chơi,
cần phải luôn nhớ rằng trong bối cảnh dạy/học một
ngôn ngữ, tất cả đều có thể được sử dụng, từ lời nói
cho đến các vật dụng xung quanh chúng ta. Theo
nhà ngôn ngữ Debyser (1978), lời nói là một trong
những đồ chơi đầu tiên và cũng là một đồ chơi
mang đến sự sáng tạo vô tận. Vậy nên, thành công
của một hoạt động trò chơi đôi khi không phải là
một sự chuẩn bị kỹ càng mà nó đến từ chính sự
sáng tạo nhạy bén của giảng viên trên lớp.

48

KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

2.3. Các tiêu chí lựa chọn trò chơi ngôn ngữ
Làm thế nào để lựa chọn các hoạt động trò chơi
phù hợp? Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên

cứu của Viện ngôn ngữ Pháp tại Nhật Bản gồm
Helme Ludovic, Jourdan Romain và Tortissier
Kevin (2014) đã đưa ra 6 câu hỏi cần giải đáp.
Mục tiêu của trò chơi hướng đến là gì?
Đây là câu hỏi có tầm ảnh hưởng rất lớn đến
việc lựa chọn trò chơi. Cũng giống như mọi hoạt
động sư phạm khác, việc sử dụng trò chơi trong
giờ học tiếng Pháp cũng phải xác định mục tiêu
rõ ràng. Người dạy muốn phát triển kỹ năng gì
ở người học, mở rộng vốn từ vựng, củng cố ngữ
pháp hay các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Đây rõ
ràng là câu hỏi đầu tiên mà người dạy cần phải trả
lời trước khi lựa chọn một hoạt động trò chơi phục
vụ cho giờ giảng của mình.
Lớp học có bao nhiêu người?
Câu hỏi này giúp người dạy định hình tổ chức
trò chơi theo nhóm hay cá nhân và lựa chọn trò
chơi phù hợp để đảm bảo sự tham gia tích cực
của tất cả các thành viên - một trong những yếu tố
quyết định đến thành công của trò chơi ngôn ngữ.
Trình độ và tính cách của người học?
Đây là hai yếu tố mà người dạy phải tìm hiểu
kỹ và kết hợp một cách hài hòa. Thực tế cho thấy,
có những người trình độ ngôn ngữ hạn chế nhưng
về tính cách lại cởi mở và năng động nên họ rất
thích tham gia các hoạt động theo nhóm. Tuy
nhiên, ngược lại cũng có một số học giỏi nhưng
lại không hứng thú tham gia vào các hoạt động trò
chơi. Chính vì lẽ đó, người dạy phải hiểu rõ đối
tượng người học để đưa ra những nguyên tắc chơi

hợp lý nhất nhằm huy động tất cả các đối tượng
đều tích cực tham gia. Như vậy mới có thể đạt
được mục tiêu đề ra ban đầu.
Quỹ thời gian?
Có một số trò chơi đơn giản người dạy không
phải giải thích nhiều và sinh viên có thể tham gia


PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v

dễ dàng. Tuy nhiên không lúc nào cũng như vậy,
trình độ người học không đồng đều cũng sẽ ảnh
hưởng đến thời gian người dạy giải thích và dẫn
dắt trò chơi. Ngoài ra cũng cần phải chú ý đến thời
gian tính điểm và chữa lỗi cho các đội chơi. Đây là
thời điểm rất quan trọng để người học có thể trao
đổi với nhau và làm giàu vốn kiến thức của mình.
Địa điểm tổ chức hoạt động?
Người dạy cũng phải quan tâm đến địa điểm
tổ chức hoạt động trò chơi, trong nhà hay ngoài
trời, là phòng học nhỏ hay hội trường lớn, bàn ghế
được bố trí cố định hay có thể di chuyển được,…
Những yếu tố không gian này cũng ảnh hưởng đến
hoạt động của người học trong quá trình tham gia
trò chơi phải thực hiện nhiều hành động và cử chỉ.
Người dạy có nên tham gia trò chơi cùng không?
Người dạy tham gia chơi cùng là một việc làm
rất bổ ích. Nếu người dạy luôn giữ một thái độ
nghiêm túc, chuẩn thì có lẽ đã vô tình đi ngược lại
mục tiêu cơ bản của hoạt động trò chơi, đó là mang

lại không khí vui vẻ, thoải mái cho người học. Khi
tham gia trực tiếp vào trò chơi và ở vị trí của người
chơi thì người dạy không chỉ hướng dẫn người học
tham gia dễ dàng, hiệu quả hơn, mà còn tạo cơ hội
xóa bỏ rào cản vô hình giữa người dạy và người
học. Người học luôn muốn “chơi” cùng giáo viên
của mình hơn là phải làm việc theo khuôn mẫu và
nguyên tắc.
Tuy nhiên trước khi áp dụng, giảng viên nên
đánh giá lại tính hiệu quả của trò chơi trước bằng
cách thử trải nghiệm với chính những đồng nghiệp
hoặc nhờ một nhóm sinh viên làm đối tượng người
chơi để tiến hành. Điều này không chỉ giúp giảng
viên hiểu rõ trò chơi, điều chỉnh và phòng tránh
những vấn đề không đáng có phát sinh trong quá
trình thực hiện mà còn giám sát chất lượng và làm
chủ mọi hoạt động của sinh viên trên lớp.
2.4. Trò chơi ngôn ngữ trong các giờ học
ngoại ngữ chuyên ngành
Tiếng Pháp chuyên ngành phân tích nhu cầu
ngôn ngữ của người học bằng các chương trình

giảng dạy nhanh chóng và hiệu quả. Việc soạn thảo
chương trình FOS đòi hỏi giảng viên phải tiếp cận
với một lĩnh vực nghề nghiệp mới mà ở đó họ phải
khám phá các “diễn viên mới”, “các tình huống
mới” cũng như hoạt động giao tiếp ngôn ngữ mà
họ thực hiện trong môi trường đó. Trò chơi ngôn
ngữ chính là hình thức hoạt động mà giảng viên
có thể lựa chọn để truyền đạt nội dung kiến thức.

Đó là sự tổng hòa của tất cả các hoạt động ngôn
ngữ được thực hiện theo nhóm hay cá nhân nhằm
giúp người học có thể nâng cao khả năng sử dụng
và thực hành ngoại ngữ linh hoạt như tiếng mẹ đẻ
trong các tình huống công việc cụ thể.
Việc đưa các hoạt động trò chơi vào giờ ngoại
ngữ chuyên ngành cần được tiến hành trên phương
diện giao tiếp và hoạt động bằng việc xây dựng
một bầu không khí vui vẻ (hoạt động làm việc
nhóm hoặc cùng hướng tới một mục tiêu chung,…)
đồng thời khuyến khích sinh viên tham gia vào các
hoạt động giao tiếp và xử lý các tình huống cụ thể.
Hoạt động trò chơi tạo nên sự năng động thực sự,
phát triển kỹ năng và tư duy của mỗi thành viên
khi tham gia hoạt động nhóm, khi hoạt động này
có mục tiêu sư phạm rõ ràng theo định hướng của
giảng viên. Thông qua trò chơi, sinh viên có động
cơ tự nhiên để ôn lại những kiến thức đã học, tiếp
nhận kiến thức mới một cách hứng khởi và tạo thói
quen chủ động tìm hiểu các kiến thức về hoạt động
ngành nghề cụ thể. Ngoài ra, để có thể giành chiến
thắng trong trò chơi, hay để giải quyết vấn đề gặp
phải, từng người chơi phải đóng góp sự hiểu biết
hoặc ý kiến của mình. Nhiệm vụ của giảng viên là
phải khích lệ để tất cả sinh viên hứng thú thực sự
với trò chơi để không những rèn luyện tư duy, ôn
tập kiến thức mà sinh viên còn có thể thực hành
nghe nói nhuần nhuyễn.
Mục tiêu của một giờ học tiếng Pháp chuyên
ngành không chỉ đơn thuần là đạt được các kỹ

năng ngôn ngữ thuần túy ngoài bối cảnh mà còn
là hoạt động và phản ứng một cách phù hợp với
các tình huống giao tiếp khác nhau trong công việc
bắt buộc phải sử dụng ngoại ngữ. Như vậy, lợi ích
căn bản mà hoạt động trò chơi mang lại cho các
KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

49


v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY

giờ học tiếng Pháp chuyên ngành là đặt sinh viên
vào các tình huống giao tiếp sát với thực tế công
việc. Trò chơi sẽ dẫn dắt sinh viên hình dung ra
mình đang là một nhân vật nào đó và tham gia vào
một tình huống giao tiếp cụ thể. Chính những tình
huống giả định sát với thực tế đó sẽ giúp sinh viên
huy động vốn kiến thức của mình để giải quyết.
Những kinh nghiệm hình thành và tích lũy được
trong quá trình học tập sẽ giúp sinh viên giải quyết
công việc một cách dễ dàng hơn khi tham gia vào
hoạt động nghề nghiệp trong tương lai.

thứ tư sau ba kỳ củng cố, nâng cao ngôn ngữ cơ
sở và làm quen với ngôn ngữ chuyên ngành. Bốn
kỳ học tiếng Pháp chuyên ngành giúp sinh viên
vừa làm quen với các hoạt động kinh tế trong cộng

đồng Pháp ngữ, nghiên cứu và thực hành sâu về
các vấn đề kinh tế bằng tiếng Pháp nhờ các kiến
thức ngành đã được tích lũy bằng tiếng Việt, hiểu
được văn hóa và các cách thức giao thương đối
ngoại trong khối Pháp ngữ và trên thế giới, có khả
năng làm việc, thích ứng, đàm phán và đáp ứng
các yêu cầu về ngoại ngữ cho công việc.

Việc sử dụng các hoạt động trò chơi trong giờ
thực hành tiếng Pháp sẽ phát huy được sự tích cực,
chủ động của người học, đặt người học vào trung
tâm của hoạt động giao tiếp và thúc đẩy họ phát
huy khả năng ngôn ngữ vốn có để giải quyết tình
huống một cách hiệu quả. Để đạt được mục tiêu
đề ra của trò chơi, từng cá nhân phải giao tiếp với
nhau và thảo luận trong nhóm với nhau để tìm ra
kết quả cuối cùng, phải sử dụng ngôn ngữ để xóa
đi khoảng cách, để trình bày thông tin cần thiết cho
việc hoàn thành trò chơi. Người học sẽ phải cùng
nhau thảo luận để tìm cách giải quyết tình huống
theo yêu cầu của trò chơi và định hướng của giáo
viên, phải nói ra hoặc viết ra để thể hiện được quan
điểm của mình hay để truyền đạt thông tin với đội
chơi khác. Điều này có nghĩa là, trò chơi tạo cơ hội
cho sinh viên giao tiếp với nhau, thậm chí những
sinh viên rụt rè, thiếu tự tin cũng bị cuốn hút vào
loại hoạt động này.

Bốn kỳ học tiếng Pháp chuyên ngành, ngoài
các giờ học lý thuyết, sinh viên còn tham gia các

giờ thực hành trên lớp, các bài tập lớn và các hoạt
động ngoại khóa bằng tiếng Pháp nhằm nâng cao
khả năng thực hành và các kỹ năng làm việc khác
nhau. Tuy nhiên, phần lớn các giờ học trên lớp vẫn
đang thụ động tuân theo các giáo trình soạn sẵn
của Pháp chứ chưa có giáo trình riêng hay có các
chương trình giảng dạy riêng áp dụng cho lớp học
có trình độ ngoại ngữ của sinh viên chênh nhau
khá lớn. Các giờ học trên lớp chủ yếu sử dụng các
bài khóa, các hoạt động ngôn ngữ dựng sẵn theo
giáo trình Pháp, thiếu các trò chơi giúp sinh viên
khá không cảm thấy nhàm chán và sinh viên trình
độ thấp hơn không cảm thấy mệt mỏi khi lên lớp.

3. TỔ CHỨC TRÒ CHƠI NGÔN NGỮ
TRONG CÁC GIỜ DẠY TIẾNG PHÁP
CHUYÊN NGÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC
NGOẠI THƯƠNG
3.1. Giảng dạy tiếng Pháp chuyên ngành tại
trường Đại học Ngoại thương
Chương trình giảng dạy tiếng Pháp chuyên
ngành của trường đại học ngoại thương dùng cho
khối ngành Kinh tế đối ngoại và Kinh tế quốc tế
trong suốt bảy kỳ học. Trong đó, sinh viên chính
thức nhập môn tiếng Pháp chuyên ngành kể từ kỳ

50

KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

Mặc dù đã ý thức và trải nghiệm được lợi ích
của các hoạt động trò chơi ngôn ngữ trên lớp, các
trò chơi vẫn chưa được đầu tư, quan tâm nghiên
cứu thích đáng để đưa vào từng buổi học. Các
giảng viên đưa trò chơi vào lớp tự phát và chưa
có phiếu điều tra về chất lượng và lợi ích trò chơi
mang lại cho sinh viên, chưa có đánh giá về khả
năng phát triển ngôn ngữ của sinh viên qua các trò
chơi trong một khoảng thời gian cụ thể.
Sinh viên Pháp ngữ tại trường Đại học Ngoại
thương được đánh giá có chất lượng đầu vào dẫn
đầu trong cả nước, sinh viên năng động, có chí
tiến thủ, có tư duy tốt song trình độ ngôn ngữ đầu
vào có sự chênh lệch khá lớn, nhất là đối với các
kỹ năng nghe nói. Khi bước vào môi trường đào
tạo đại học với phương pháp dạy và học hoàn toàn


PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v

mới nhiều sinh viên dễ bị nản vì không theo kịp
lớp. Vai trò của giảng viên đứng lớp do vậy vô
cùng quan trọng để hài hòa không khí lớp học
cho tất cả sinh viên. Và việc áp dụng các trò chơi
ngôn ngữ vào các giờ học đòi hỏi sự đầu tư cả về
thời gian và trí lực. Đây vừa là thách thức đối với
các giảng viên vừa là nhiệm vụ của Nhà trường
và Khoa trong việc quan tâm đổi mới các phương

pháp giảng dạy nhằm không ngừng nâng cao chất
lượng đào tạo.
3.2. Đề xuất một số trò chơi ngôn ngữ trong
các giờ Tiếng Pháp chuyên ngành tại trường
Đại học Ngoại thương
Bên cạnh các dạng trò chơi phát triển kỹ năng
ngôn ngữ mà chúng ta thường áp dụng cho các
lớp tiếng Pháp cơ sở, đối với các lớp tiếng Pháp
chuyên ngành, giảng viên cần phải sử dụng những
trò chơi có độ khó khác nhau để phát triển đồng
thời cả năng lực ngôn ngữ và kiến thức chuyên
ngành đồng thời khắc phục được vấn đề trình độ
ngôn ngữ chưa đồng đều trong các lớp học. Theo
đó các trò chơi nhập vai và trò chơi lập luận đề
xuất sau đây sẽ phần nào giảm bớt căng thẳng cho
các sinh viên có trình độ yếu hơn và các sinh viên
có thể giúp đỡ nhau cải thiện ngôn ngữ trong từng
trò chơi cụ thể. Các loại hình trò chơi này không
chỉ rất gần gũi với công việc tương lai của sinh
viên sau khi tốt nghiệp mà còn rất phù hợp với việc
ôn tập và phát triển các kiến thức chuyên ngành
sinh viên tích lũy bằng tiếng mẹ đẻ và ngoại ngữ.
3.2.1. Trò chơi nhập vai (jeu de rôle)
Hiện nay, trò chơi nhập vai đang là một sự lựa
chọn khá phổ biến. Tuy nhiên, đối với đối tượng
người học các lớp tiếng Pháp chuyên ngành, cần
lựa chọn các tình huống phù hợp với mục tiêu cần
hướng tới. Ví dụ: Nhập vai các đối tác đàm phán
hợp đồng kinh tế. Trong tình huống này, giảng
viên có thể tổ chức lớp học thành nhiều nhóm nhỏ,

cung cấp thông tin cho các bên và yêu cầu người
chơi phải giữ bí mật về thông tin mình có bởi đó
là cơ sở để người chơi đàm phán với đối tác nhằm
đạt được mục đích đàm phán; đề ra mục tiêu đàm

phán cho các bên; giới hạn thời gian đàm phán và
cuối cùng cho các nhóm tiến hành trò chơi. Quá
trình học viên tham gia trò chơi, giảng viên có thể
đến từng nhóm để quan sát tiến trình đàm phán.
Kết thúc trò chơi, giảng viên có thể chọn nhóm bất
kỳ để giải thích về tiến trình và kết quả đàm phán.
Cuối cùng, cho các bên đối tác trao đổi thông tin
và nhận xét trò chơi (từ vựng, lý lẽ, ứng xử, kỹ
năng xử lý tình huống,…)
Bên cạnh đó, giảng viên cũng có thể chuẩn bị
nhiều trò chơi có độ khó khác nhau, đòi hỏi nhiều
kỹ năng thực hành hơn để huy động sự tham gia
đồng thời của nhiều học viên như tổ chức cuộc
họp hội đồng quản trị của một công ty; phỏng vấn
tuyển dụng nhân sự hay tham gia các cuộc đàm
phán thương mại song phương hoặc đa phương.
Đây là những tình huống gắn liền với nội dung
giảng dạy của nhà trường, giúp sinh viên có cái
nhìn thực tế về cuộc sống việc làm và hình thành
tư duy rèn luyện kỹ năng làm việc. Do vậy, giảng
viên có thể cho sinh viên xem các tình huống mô
phỏng, giải thích tình huống và tiến hành phân
vai. Các tình huống như vậy đều đòi hỏi học viên
phải phát huy hết khả năng ngôn ngữ và kiến thức
chuyên ngành để xử lý tình huống.

3.2.2. Trò chơi lập luận  (Apprendre à
convaincre)
Đây là một dạng hoạt động có độ khó cao đòi
hỏi người học không chỉ biết cách tư duy lôgic, có
khả năng ngôn ngữ tốt, trau dồi kiến thức văn hóa
phong phú mà còn thông hiểu các kỹ năng cần thiết
khác như kỹ năng thuyết trình, kỹ năng vận dụng
ngôn ngữ cơ thể… Mục đích của hoạt động này
đúng như tên gọi của nó, nhằm trang bị cho sinh
viên năng lực lập luận bằng ngoại ngữ để thuyết
phục người nghe. Đối với dạng trò chơi này, giảng
viên sẽ trang bị cho sinh viên các kỹ năng lập luận
và tổ chức theo độ khó tăng dần:
Mức độ 1: Trình bày quan điểm.
Sinh viên tự trình bày một vấn đề mà họ lựa
chọn (được chuẩn bị trước)
KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

51


v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
Mức độ 2: Bảo vệ quan điểm
Mỗi sinh viên sẽ lựa chọn một quan điểm và có
thời gian 10 phút để bảo vệ quan điểm của mình
trước hội đồng phản biện (có thể là tất cả các sinh
viên khác hoặc một hội đồng luân phiên)
Mức độ 3: Tranh luận

Giảng viên chuẩn bị các ý kiến đánh giá khác
nhau liên quan đến các lĩnh vực chuyên ngành mà
sinh viên đang học. Tổ chức lớp học thành các cặp/
nhóm: một cặp/nhóm ủng hộ, một cặp/nhóm phản
đối (các cặp tự thỏa thuận). Sinh viên sẽ có thời
gian chuẩn bị, sau đó từng cặp sẽ tranh luận với
nhau để bảo vệ quan điểm của mình trước lớp.
Đây là hai dạng hoạt động phổ biến mà giảng
viên có thể áp dụng trong các giờ học tiếng Pháp
chuyên ngành. Mỗi dạng trò chơi đều có những
ưu điểm khác nhau đòi hỏi giảng viên phải có sự
chuẩn bị chu đáo và biết vận dụng linh hoạt theo
từng giai đoạn cụ thể để có thể đạt được hiệu quả
cao nhất.
Thông qua hai dạng trò chơi giới thiệu trên đây,
hy vọng các giảng viên có sự lựa chọn trò chơi hợp
lý, vừa đảm bảo được tính giải trí vừa hướng người
học đến mục tiêu kiến thức đề ra, phát huy được
hết giá trị của các trò chơi ngôn ngữ trong các giờ
tiếng Pháp. Ngoài ra, sau những buổi thực hiện trò
chơi, giảng viên cần tổng kết lại những kiến thức
mà sinh viên đã vận dụng, đánh giá lại chất lượng
buổi học trước sinh viên về những điểm đạt được
và chưa đạt được khi so sánh với mục tiêu và yêu
cầu đối với sinh viên của mỗi trò chơi. Đồng thời
cần có các động thái khích lệ, động viên kịp thời
để sinh viên ngày càng yêu thích, gắn bó và nuôi
dưỡng tình yêu nhiều hơn với môn tiếng Pháp.
4. KẾT LUẬN
Chúng ta thấy rằng trò chơi ngôn ngữ ngày

các đóng vai trò quan trọng trong các giờ học
ngoại ngữ nói chung và tiếng Pháp chuyên ngành
nói riêng. Nó là một công cụ hiệu quả giúp giáo
viên thay đổi được phương pháp giảng dạy truyền

52

KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

thống, tạo không khí học tập vui vẻ, khuyến khích
sinh viên tích cực tham gia, từ đó không chỉ cải
thiện được khả năng ngôn ngữ mà còn thúc đẩy
tính năng động của người học đặc biệt là cải thiện
kỹ năng làm việc nhóm, ứng xử trong môi trường
tập thể.
Các giảng viên ngày càng chú trọng hơn đến
việc đầu tư lựa chọn trò chơi gắn liền với nội dung
kiến thức nhằm hiện thực hóa phương pháp giảng
dạy “lấy người học làm trung tâm”, cải thiện môi
trường học tập và thực hành tiếng Pháp cho sinh
viên, giúp sinh viên được đào tạo và rèn luyện
đồng đều cả về lý thuyết và thực tiễn, nắm bắt
được các kiến thức cần thiết và rèn luyện các kỹ
năng khác nhau phục vụ cho cuộc sống công việc,
đáp ứng yêu cầu chất lượng lao động ngày càng
cao của thị trường trong và ngoài nước. Tuy nhiên,
do vẫn còn nhiều khó khăn còn tồn đọng, nên để
thực tế được các mục tiêu và vai trò của hoạt động

trò chơi ngôn ngữ trong các lớp học đòi hỏi sự nỗ
lực, tích cực và quan tâm của cả giảng viên, sinh
viên và nhà trường./.
Tài liệu tham khảo:
Benhammoud Mohamed (2010), Une classification des
jeux dans une perpective d’apprentissage de FLE,
Université de Jijel, Algérie.
Cuq Jean-Pierre (2007),  Dictionnaire de didactique
du français langue étrangère et seconde, CLE
International, Paris.
Francois Weiss (2002), Jouer, communiquer, apprendre,
Hachette, Paris.
Helme Ludovic, Jourdan Romain và Tortissier Kevin
(2014), Le jeu de la classe FLE: intérêts et pratique,
Rencontres pédagogiques du Kansaî 2014, Institut
Français du Japon, Kansaî, 60-67.
Javier Suso López (2014), Jeux communicatifs
et enseignement/apprentissage des langues
étrangères, Université de Granada, Grenade.
Mangiante Jean-Marc. Mangiante, Parpette Chantal
(2004), Le Francais sur objectif spécifique: de
l’analyse des besoins à l’élaboration d’un cours,
Hachette, Paris.


PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v

LANGUAGE GAMES IN FRENCH COURSES ON SPECIFIC PURPOSES
AT THE UNIVERSITY OF FOREIGN TRADE
NGUYEN THI HUONG THAO

Abstract: Language games bring several effective results in teaching and learning French such
as helping learners entertain and relax, promoting the positive, active and creative actions, better
acquiring the language and studying and working skills. The article defines the language games,
the appropriate benefits and criteria for game selection and depicts the current situations of
application at Foreign Trade University. Also, some major solutions will be proposed to improving
the quality of teaching French on purposes objectives at the University.
Keywords: language game, french on specific purposes
Received: 05/9/2018; Revised: 01/11/2018; Accepted: 20/12/2018

KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ

Số 17 (01/2019)

53