Luận án Tiến sĩ: Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời kỳ mới

               Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu  
của riêng tôi. Các số  liệu, kết quả  trình bày trong  
luận án là trung thực và có nguồn gốc, xuất xứ rõ  
ràng.

TAC GIA LUÂN AN
́
̉
̣
́

 NCS Nguyên Văn Tr
̃
ương
̀


MỤC LỤC
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU
TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Chương  CHỦ  TRƯƠNG VÀ SỰ  CHỈ  ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ 

Trang

5
10

1 QUÂN   ĐỘI  VỀ   XÂY   DỰNG   ĐỘI   NGŨ   CÁN   BỘ 

CHÍNH TRỊ TỪ NĂM 2001 ĐẾN NĂM 2005
1.1
Yêu cầu khách quan xây dựng đội ngũ cán bộ  chính trị 
quân đội
1.2
Chủ  trương của Đảng bộ  Quân đội về  xây dựng đội 
ngũ cán bộ chính trị (2001 ­ 2005) 
Đảng bộ  Quân đội chỉ  đạo xây dựng đội ngũ cán bộ 
1.3
chính trị (2001 ­ 2005)
Chương  ĐẢNG   BỘ   QUÂN   ĐỘI   LÃNH   ĐẠO   ĐẨY   MẠNH 

33
33
53
61

2 XÂY DỰNG  ĐỘI NGŨ CÁN BỘ  CHÍNH TRỊ  TỪ 
NĂM 2006 ĐẾN NĂM 2010
82
2.1
Những yếu tố  mới tác động đến xây dựng đội ngũ cán 
bộ chính trị quân đội
82
2.2
Chủ trương của Đảng bộ Quân đội đẩy mạnh xây dựng  
đội ngũ cán bộ chính trị (2006 ­ 2010)
93
2.3
Đảng bộ  Quân đội chỉ  đạo xây dựng đội ngũ cán bộ 

chính trị trong những năm 2006 ­ 2010
102
Chương  NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM 
3.1

3

125
Nhận xét sự  lãnh đạo của Đảng bộ  Quân đội về  xây  125
dựng đội ngũ cán bộ  chính trị  từ  năm 2001 đến năm 


2010
3.2
Kinh nghiệm từ  quá trình Đảng bộ  Quân đội lãnh đạo 
xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị (2001 ­ 2010)
141
KẾT LUẬN
165
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ  ĐàCÔNG 
BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

167
168
187


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Chữ viết đầy đủ

Chữ viết tắt

01

Ban Chấp hành Trung ương

BCHTW

02

Chính trị quốc gia

CTQG

03

Chính ủy, chính trị viên

CU, CTV

04

Chủ nghĩa xã hội

CNXH

05

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNH, HĐH

06

Công tác đảng, công tác chính trị

CTĐ, CTCT

07

Đảng ủy Quân sự Trung ương

ĐUQSTW

08

Giao duc ly luân chinh tri quân s
́ ̣ ́ ̣
́
̣
ự

GDLLCTQS

09

Nhà xuất bản

Nxb

10

Quân đội nhân dân Việt Nam

QĐNDVN

11

Quốc phòng toàn dân

QPTD

12

Tổng cục Chính trị

TCCT

13

Trang

Tr.

14

Xã hội chủ nghĩa

XHCN


5
MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Đề tài “Đảng bộ Quân đội lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ chính  
trị  từ  năm 2001 đến năm 2010”, được tiếp cận nghiên cứu dưới góc độ 
khoa học Lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam . Đây là 
vấn đề  đã được tác giả  quan tâm từ  rất sớm, sau khi xin ý kiến một số 
chuyên gia, một số cán bộ cao cấp trong quân đội và các thầy hướng dẫn, 
tác giả  đã quyết định chọn đề  tài trên làm luận án tiến sĩ Lịch sử  Đảng.  
Đề tài luận án trình bày khái quát một số vấn đề cơ bản như: Những nhân  
tố tác động và yêu cầu khách quan phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng 
bộ Quân đội đối với công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị. Hệ thống 
hóa chủ trương và sự chỉ đạo; đồng thời, đưa ra những nhận xét ban đầu, 
trên cơ  sở  đó rút ra kinh nghiệm chủ yếu từ thực tiễn quá trình lãnh đạo 
xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị của Đảng bộ Quân đội từ năm 2001 đên
́ 
năm 2010.
Những vấn đề  được luận giải trong đề  tài luận án là sự  vận dụng  
quan điểm của chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh, của Đảng 
Cộng sản Việt Nam về  xây dựng đội ngũ cán bộ  và kế  thừa có chọn lọc 
những nội dung cơ bản trong các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề 
tài đã được công bố. Đề  tài là một công trình khoa học độc lập, mới mẻ, 
không có sự trùng lặp với các công trình khoa học đã được công bố. 
2. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Sinh thời, Chu tich H

̉ ̣
ồ Chí Minh đã từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi 
công việc” và “Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hay kém” 
[122, tr. 309]. Vì vậy, trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng và Chủ tịch Hồ 
Chí Minh luôn quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ vừa “hồng” vừa “chuyên”, đáp 
ứng yêu cầu  nhiệm vụ. Theo Người, xây dựng đội ngũ cán bộ  kế  cận phải  


6
được coi là công việc gốc của Đảng, là điều kiện bảo đảm cho cách mạng phát 
triển không ngừng. Trong Di chúc, Chủ  tịch Hồ  Chí Minh đã căn dặn: “Bồi  
dưỡng thế  hệ  cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần 
thiết” [124, tr. 622].
Đội ngũ cán bộ  chính trị các cấp trong quân đội có vị  trí, vai trò hết  
sức quan trọng, là lực lượng nòng cốt tiến hành các hoạt động CTĐ, CTCT, 
góp phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, làm cho quân đội luôn 
trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân; là công 
cụ bạo lực sắc bén của quốc gia, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập dân 
tộc, vì CNXH, luôn nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ  được giao. Vì vậy,  
ngay trong Nghị quyết về Đội Tự vệ được thông qua tại Đại hội I (3/1935), 
Đảng đã khẳng định: “Trung đội có một người chánh, một người phó trung  
đội trưởng và một người đại biểu của Đảng Cộng sản chỉ huy” [48, tr. 203]. 
Quan điểm nhất quán trên đây của Đảng đã đặt nền móng cho công tác xây 
dựng đội ngũ cán bộ quân đội nói chung và đội ngũ cán bộ chính trị nói riêng.
Quán triệt quan điểm đó, trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu và 
trưởng thành của quân đội, Đảng bộ Quân đội thường xuyên quan tâm lãnh 
đạo xây dựng đội ngũ  cán bộ  chính trị  các cấp một cách toàn diện. Đặc 
biệt, từ khi quán triệt và thực hiện Nghị quyết số 51/NQ­TW của Bộ Chính 
trị  (khóa IX)  Vê vi
̀ ệc tiêp tuc hoan thiên c

́ ̣
̀
̣ ơ  chê lanh đao cua Đang, th
́ ̃
̣
̉
̉
ực  
hiện chế độ một người chỉ huy găn v
́ ơi th
́ ực hiên chê đô chính 
̣
́ ̣
ủy, chính trị  
viên   trong  Quân   đội   nhân   dân   Việt   Nam  và   Nghị   quyết   số   513/NQ­
ĐUQSTW của ĐUQSTW về  lãnh đạo triển khai tổ  chức thực hiện Nghị 
quyết 51/NQ­TW của Bộ Chính trị, đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong 
công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị trên tât ca cac linh v
́ ̉ ́ ̃ ực; tạo cơ sở 
để nâng cao vị trí, vai trò và chất lượng công tác của đội ngũ CU, CTV nói 
riêng, đôi ngu 
̣
̃cán bộ chính trị trong toàn quân nói chung; góp phần nâng cao 


7
chât l
́ ượng xây dựng quân đội về chính trị  trong giai đoạn mới. Tuy nhiên, 
công tác xây dựng đội ngũ cán bộ  chính trị vẫn còn một số  hạn chế  như: 
Công tác quy hoạch, kế hoạch và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính 

trị chất lượng chưa cao; số  lượng cán bộ  còn thiếu so với nhu cầu về  tổ 
chức, biên chế; năng lực tiến hành CTĐ, CTCT của một số đồng chí chưa 
đáp  ứng yêu cầu của thực tiên. Nhìn chung “c
̃
án bộ  chính trị còn mỏng và 
yếu về kiến thức khoa học xã hội, nhân văn” [56, tr. 2], nhất là đội ngũ cán 
bộ chính trị cấp phân đội.
Hiện nay, trước yêu cầu của sự  nghiệp đổi mới đất nước và mục  
tiêu xây dựng QĐNDVN cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện 
đại, lấy xây dựng quân đội về chính trị làm cơ sở. Bên cạnh đó, các thế lực  
thù địch tăng cường chống phá cách mạng Việt Nam thông qua chiến lược  
“diễn biến hoa bình”, b
̀
ạo loạn lật đổ  với nhiều thủ  đoạn nham hiểm. 
Trong   đó,   QĐNDVN   được   xác   định   là   một   trọng   điểm   chống   phá   với 
những chiêu bài như: Xuyên tạc bản chất, truyền thống và nhiệm vụ chính  
trị; phủ nhận thành quả  cách mạng của quân đội, đòi thực hiện “phi chính 
trị  hóa” quân đội; chúng đang tìm mọi cách để  móc nối, lôi kéo và làm tha  
hóa đội ngũ cán bộ các cấp trong quân đội... Thực tiễn đó đòi hỏi phải nâng  
cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động CTĐ, CTCT, góp phần nâng 
cao chất lượng xây dựng quân đội về  chính trị; trước hết phải tập trung  
nâng cao chất lượng xây dựng đội ngũ cán bộ  các cấp, trong đó xây dựng 
đội ngũ cán bộ chính trị vững mạnh toàn diện là nhiệm vụ quan trọng hàng 
đầu.
Vì vậy, nghiên cứu và tổng kết quá trình Đảng bộ Quân đội lãnh đạo 
xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị từ năm 2001 đến năm 2010, trên cơ sở đó  
rút ra những kinh nghiệm chủ yếu giúp gợi mở cho viêc ho
̣
ạch định các chủ 

8
trương và giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ  chính trị trong thời gian tiếp 
theo là vấn đề cấp thiết, có ý nghĩa sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn. 
Đây là những lý do cơ bản để  nghiên cứu sinh chọn vân đê “
́ ̀ Đảng bộ  
Quân đội lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị từ năm 2001 đến năm  
2010” làm đề tài luận án tiến sĩ Lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản 
Việt Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Làm sáng tỏ quá trình Đảng bộ Quân đội lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán  
bộ chính trị từ năm 2001 đến năm 2010; rút ra một số kinh nghiệm chủ yếu góp 
phần nâng cao chất lượng xây dựng đội ngũ cán bộ  chính trị  trong giai đoạn  
hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu, luận giải làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn xây dựng đội ngũ  
cán bộ chính trị quân đội từ năm 2001 đến năm 2010.
Trình bày có hệ thống chủ trương và sự chỉ đạo của Đảng bộ Quân đội 
về xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị từ năm 2001 đến năm 2010.
Nhận xét và rút ra một số kinh nghiệm từ quá trình lãnh đạo xây dựng đội  
ngũ cán bộ chính trị từ năm 2001 đến năm 2010 của Đảng bộ Quân đội.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 
* Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu hoạt động lãnh đạo của Đảng bộ Quân đội về xây dựng 
đội ngũ cán bộ chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
* Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Nghiên cứu những chủ trương và chỉ đạo của Đảng bộ Quân 
đội về xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị, tập trung chủ yếu vào đội ngũ cán 
bộ chính trị giữ cương vị chủ trì CTĐ, CTCT. 

9
Về thời gian: Luận án nghiên cứu trong khoang th
̉
ơi gian 10 năm (2001
̀
 
– 2010). Tuy nhiên, để  vấn đề  nghiên cứu có tính hệ  thống, luận án có đề 
cập một số nội dung liên quan trong thời gian trước và sau 10 năm nói trên.
Về  không gian: Luận án nghiên cứu vê đôi ngu 
̀ ̣
̃cán bộ chính trị do cac tô
́ ̉ 
chưc đang trong Đang bô Quân đôi quan ly 
́ ̉
̉
̣
̣
̉ ́ở phạm vi toàn quân.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Luận án được nghiên cứu trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, 
tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm của Đảng về xây dựng đội ngũ  
cán bộ.
* Cơ sở thực tiễn
Luận án thực hiện trên cơ sở thực tiễn quá trình Đảng bộ Quân đội lãnh 
đạo xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị, nhất là trong những năm 2001 ­ 2010.
* Phương pháp nghiên cứu
Tác giả sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành 

và liên ngành, trong đó chủ  yếu sử  dụng phương pháp lịch sử  và phương  
pháp lôgíc; ngoài ra con s
̀ ử  dụng một số  phương pháp khác như: Phương 
pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, phương  
pháp so sánh, phương pháp phân kỳ  và phương pháp chuyên gia để  thực 
hiện luận án.
6. Những đóng góp mới của luận án
Luận án trình bày có  hê thông ch
̣
́
ủ  trương, sự  chỉ  đạo của Đảng bộ 
Quân đội về xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị từ năm 2001 đến năm 2010.
Đưa ra một số nhận xét về quá trình Đảng bộ Quân đội lãnh đạo xây 
dựng đội ngũ cán bộ chính trị trong những năm 2001 ­ 2010.


10
Rut ra môt sô kinh nghiêm co thê vân dung vao công tac lanh đao xây
́
̣ ́
̣
́ ̉ ̣
̣
̀
́ ̃
̣
 
dựng đôi ngu 
̣
̃cán bộ chính trị trong thời gian tới.

7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án
Luận án góp phần tổng kết về  lý luận, thực tiễn xây dựng đội ngũ 
cán bộ chính trị của Đảng bộ Quân đội trong giai đoạn 2001 ­ 2010.
Luận án  là tài liệu để  cac t
́ ổ  chức đảng tham khảo trong quá trình 
lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ  chính trị; đông th
̀
ơi, là tài li
̀
ệu phục vụ 
công  tać  nghiên  cứu,  giảng  dạy  Lịch  sử   Đảng  trong  các  học  viện,  nhà 
trường quân đội.
8. Kết cấu của luận án
Kết cấu luận án gồm: Phần mở  đầu, tổng quan về  vấn đề  nghiên 
cứu, 3 chương (8 tiết), kết luận, danh mục các công trình của tác giả  đã 
công bố  có liên quan đến đề  tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và  
phụ lục.
TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
1.1. Nhom cac công trinh nghiên c
́
́
̀
ưu vê v
́ ̀ ị trí, vai trò và yêu cầu xây  
dựng đôi ngu 
̣
̃cán bộ chính trị
Viện Lịch sử Quân sự ­ Bộ Quốc phòng Liên Xô trong sách “Công tác 
đảng, công tác chính trị trong lực lượng vũ trang Liên Xô 1918 ­ 1973 ” [196]; 

A. A. Ê ­ pi ­ sep trong “Một số vấn đề về  công tác đảng, công tác chính trị  
trong lực lượng vũ trang Liên Xô”  [88] và  M. N. Ti ­ mô ­ phê ­ ê ­ trep 
trong sách “Chế  độ  một thủ trưởng trong các lực lượng vu trang Xô vi
̃
ết” 
[161]. Các tác giả  đã đánh giá khái quát toàn bộ quá trình hình thành và phát 
triển của hoạt động CTĐ, CTCT trong lực lượng vu trang Liên Xô (tr
̃
ước 


11
đây); nêu bật những thành tựu đã đạt được của đôi ngu cán b
̣
̃
ộ  chính trị các 
cấp, đặc biệt là những đóng góp to lớn của các chính uỷ trong lực lượng vũ 
trang Xô viết qua các thời kỳ  cách mạng. Thông qua đó, các tác giả  khẳng  
định: Chỉ có tiến hành thường xuyên và có hiệu quả  hoạt động CTĐ, CTCT 
mới bảo đảm cho quân đội luôn đi đúng con đường cách mạng.
Việc phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ  chính trị  các cấp là vấn đề 
then chốt trong xây dựng quân đội về chính trị. Các tác giả đã chỉ rõ vai trò to  
lớn của đội ngũ chính ủy, quan điểm nhất quán về xây dựng đội ngũ chính ủy 
của V.I. Lênin và Đảng Cộng sản Liên Xô. Khẳng định hệ  thống chính uỷ 
bước đầu được xây dựng sau Cách mạng Tháng Mười năm 1917: “Chính uỷ 
phải có quyền tối hậu quyết định mới bảo đảm cho Hồng quân chiến đấu  
thắng lợi” [196, tr. 55]. Đội ngũ chính ủy được lựa chọn, rèn luyện và phân 
công vào công tác trong quân đội đã biến một đội quân to lớn trở thành Hồng  
quân. Chính vì thế, Đảng  Cộng sản Liên Xô (trước đây) luôn quan tâm xây 
dựng đôi ngu cán b

̣
̃
ộ chính trị một cách toàn diện, đây là cơ sở và điều kiện để 
đội ngũ cán bộ chính trị có đủ khả năng hoàn thành chức trách, nhiệm vụ của  
mình.
Tác giả  Nguyễn Quang Phát  trong  “Báo cáo thu hoạch lớp bồi dưỡng  
công tác đảng, công tác chính trị  tại Học viện Chính trị  Tây An ­ Quân Giải  
phóng nhân dân  Trung Quốc” [137], đã trình bày những vấn đề cơ bản nhất về 
hoạt động CTĐ, CTCT của Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc. Khi đề cập 
về công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị, tác giả đã chỉ rõ: Trong suốt quá 
trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Trung Quốc luôn quan tâm xây dựng 
đội ngũ cán bộ  chính trị, làm lực lượng nòng cốt tiến hành CTĐ, CTCT, góp 
phần xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, bảo đảm cho quân đội luôn 
“Nghe theo lời Đảng, phục vụ nhân dân, anh dũng thiện chiến”.  Xuất phát từ