luận án tiến sĩ nâng cao chất lượng nguồn lực nhằm đáp ứng nhu cầu lao động đến nam 2020
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.45 MB, 229 trang )
i
L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi.
Các k t qu nghiên c u trong lu n án là trung th!c, các s$
li%u trong lu n án có ngu'n g$c rõ ràng.
Tác gi
Bùi S Tu n
ii
M CL C
TRANG PH BÌA
L I CAM ðOAN ...................................................................................................... I
M C L C................................................................................................................ II
DANH M C CÁC CH! VI#T T$T...................................................................VII
DANH M C CÁC B%NG, BI'U, SƠ ð* VÀ H,P....................................... VIII
M- ð.U.....................................................................................................................1
Chương 1 CƠ S- LÝ LU4N V5 CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C NH;M
ðÁP
1.1.1 Khái niAm vD nguEn nhân lHc .................................................................................8
1.1.2 NgưJi ñi xu t khOu lao ñRng và hoTt ñRng xu t khOu lao ñRng......................10
1.1.2.1 Các khái ni%m c a qu$c t v, ngư.i ñi xu/t kh0u lao ñ1ng:........................10
1.1.2.2 Khái ni%m ngư.i Vi%t Nam ñi xu/t kh0u lao ñ1ng.......................................13
1.1.2.3 N1i dung ho9t ñ1ng xu/t kh0u lao ñ1ng ......................................................13
1.1.2.4. M1t s$ ngành ngh, ch y u c a lao ñ1ng Vi%t Nam ñi xu/t kh0u...............14
1.1.3 NguEn nhân lHc ñáp Xng nhu cYu xu t khOu lao ñRng.....................................15
1.1.4 Ch t lư\ng nguEn nhân lHc...................................................................................16
1.1.4.1 Ch/t lư
1.1.5.1 ðBc ñiCm c a thD trư.ng xu/t kh0u lao ñ1ng ..............................................23
1.1.5.2 Cung E c?u lao ñ1ng xu/t kh0u ....................................................................25
1.1.5.3 Phát triCn thD trư.ng xu/t kh0u lao ñ1ng.....................................................28
1.2 N,I DUNG LIÊN QUAN ð#N CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C ðÁP
1.2.2 Các ycu td c u thành và tiêu chí đánh giá ch t lư\ng nguEn nhân lHc nhgm
đáp Xng nhu cYu xu t khOu lao ñRng............................................................................30
1.2.2.1 Y u t$ v, thC l!c và các tiêu chí đánh giá tr!c ti p .....................................31
1.2.2.2 Y u t$ v, giáo dKc, ñào t9o và tiêu chí ñánh giá tr!c ti p...........................32
1.2.2.3 Y u t$ v, ý th c xã h1i và tiêu chí đánh giá tr!c ti p...................................33
iii
1.2.2.4 M1t s$ tiêu chí đánh giá gián ti p.................................................................35
1.2.3 Các nhân td chh ycu nh hưing ñcn ch t lư\ng nguEn nhân lHc ñáp Xng
nhu cYu xu t khOu lao đRng............................................................................................37
1.2.3.1 Cơng tác tuyCn chNn lao đ1ng.......................................................................38
1.2.3.2 Trình đ1 phát triCn c a giáo dKc E ñào t9o chung và O đDa phương...........40
1.2.3.3 ThC ch , chính sách .......................................................................................40
1.2.3.4 Văn hố ngh,................................................................................................41
1.2.3.5 Y t , chăm sóc s c khoR c1ng đ'ng...............................................................42
1.2.3.6 Trình đ1 phát triCn kinh t c a đDa phương .................................................42
1.2.3.7 VD trí đDa lý nơi ngư.i lao ñ1ng cư trú .........................................................43
1.3 HIkU QU% TRONG XU6T KH?U LAO ð,NG ..........................................44
1.3.1 Chi phí cơ hRi và mRt sd rhi ro ñdi vmi ngưJi ñi xu t khOu lao ñRng ............44
1.3.1.1 Chi phí cơ h1i................................................................................................44
1.3.1.2 M1t s$ r i ro có thC gBp O nưUc ngồi .........................................................45
1.3.2 ðánh giá hiAu qu cha lao ñRng ñi xu t khOu lao ñRng...................................46
1.4 KINH NGHIkM M,T So NƯpC V5 ð%M B%O CH6T LƯ8NG NGU*N
NHÂN L:C ðÁP
1.4.1 Kinh nghiAm cha Philippin....................................................................................49
1.4.2 Kinh nghiAm cha Hàn Qudc.................................................................................52
1.4.3 Kinh nghiAm cha 6n ðR.........................................................................................55
1.4.4 Bài hsc kinh nghiAm có thu vvn dxng cho ViAt Nam .......................................59
Tóm tyt chương 1 .............................................................................................................62
Chương 2 PHÂN TÍCH TH:C TR{NG CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C
ðÁP
2.1 T}NG QUAN V5 CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C C|A VIkT NAM
VÀ XU6T KH?U LAO ð,NG..............................................................................63
2.1.1 ð~c ñium kinh tc • xã hRi nh hưing đcn ch t lư\ng nguEn nhân lHc .........63
2.1.2 ThHc trTng vD ch t lư\ng nguEn nhân lHc ViAt Nam ......................................66
2.1.2.1 V, y u t$ thC l!c ............................................................................................66
2.1.2.2 V, y u t$ giáo dKc – ñào t9o.........................................................................68
iv
2.1.2.3 V, y u t$ ý th c xã h1i ..................................................................................69
2.1.3 Khái quát vD xu t khOu lao ñRng cha ViAt Nam ...............................................69
2.1.3.1 Xu/t kh0u lao ñ1ng c a Vi%t Nam th.i kỳ 1980 ñ n 1990............................69
2.1.3.2 Xu/t kh0u lao ñ1ng tZ năm 1991 ñ n nay ...................................................71
2.2 TH:C TR{NG CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C VIkT NAM ðÁP
trưJng chh ycu ..................................................................................................................75
2.2.1.1 ThD trư.ng ðài Loan .....................................................................................75
2.2.1.2 ThD trư.ng Malaysia.....................................................................................80
2.2.2.3 ThD trư.ng Hàn Qu$c...................................................................................85
2.2.2.4 ThD trư.ng Nh t B n .....................................................................................90
2.2.2 Phân tích ch t lư\ng nguEn nhân lHc nhgm ñáp Xng nhu cYu xu t khOu lao
ñRng và các nhân td nh hưing .....................................................................................94
2.2.3.1 Phân tích ch/t lư
2.2.3 ThHc trTng vD cơng tác đào tTo lao ñRng trưmc khi xu t c nh ......................111
2.3 HIkU QU% TRONG XU6T KH?U LAO ð,NG .......................................115
2.3.1 Phòng ngƒa và tránh ñư\c rhi ro cha lao ñRng ViAt Nam i nưmc ngồi góp
phYn nâng cao hiAu qu trong xu t khOu lao ñRng...................................................115
2.3.2 ðánh giá hiAu qu kinh tc • xã hRi cha ngưJi ñi xu t khOu lao ñRng ...........117
2.3.2.1 S$ lao ñ1ng và vi%c làm ñư
2.3.2.2 C i thi%n thu nh p c a ngư.i lao ñ1ng và ngu'n thu ngo9i t% c a nhà nưUc ..118
2.3.2.3 Hình thành l!c lư
2.4 NH!NG ƯU ðI'M, H{N CH# VÀ NGUYÊN NHÂN V5 CH6T LƯ8NG
NGU*N NHÂN L:C ðÁP
2.4.2 MRt sd hTn chc.......................................................................................................124
v
2.4.3 Nguyên nhân cha nh…ng hTn chc .......................................................................126
Tóm tyt chương 2 ...........................................................................................................130
Chương 3 GI%I PHÁP NÂNG CAO CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C
NH;M ðÁP
3.1 XU HƯpNG PHÁT TRI'N C|A DI CƯ LAO ð,NG QUoC T# ............132
3.1.1 Xu hưmng di cư lao đRng qudc tc.......................................................................132
3.1.1.1 Tình hình chung...........................................................................................132
3.1.1.2 ðBc điCm ....................................................................................................132
3.1.1.3 Xu th phát triCn.........................................................................................134
3.1.1.4 ðBc ñiCm lu t pháp v, di cư lao ñ1ng qu$c t c a m1t s$ nưUc ...............135
3.1.2 Xu hưmng nhvn lao ñRng cha mRt sd nưmc .......................................................141
3.1.2.1 Xu hưUng chung ..........................................................................................141
3.1.2.2 Xu hưUng m1t s$ thD trư.ng nh n lao ñ1ng ................................................142
3.2 QUAN ðI'M VÀ M C TIÊU XU6T KH?U LAO ð,NG........................146
3.2.1 Quan ñium cha ð ng và Nhà nưmc ....................................................................146
3.2.2 Quan ñium cha tác gi trong phát triun hoTt ñRng XKLð ............................146
3.2.3 Mxc tiêu hoTt ñRng xu t khOu lao ñRng trong thJi gian tmi ..........................147
3.3 GI%I PHÁP NÂNG CAO CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C NH;M
ðÁP
3.3.2 Nhóm gi i pháp vD cơ chc chính sách cha Nhà nưmc ......................................155
3.3.3 Nhóm gi i pháp phát triun th^ trưJng xu t khOu lao đRng............................162
3.3.4 Nhóm gi i pháp vD tuyên truyDn, nâng cao nhvn thXc vD yêu cYu ch t lư\ng
k năng nghD trong hoTt ñRng xu t khOu lao đRng ..................................................166
3.3.5 Nhóm gi i pháp đOy mTnh phát triun – kinh tc xã hRi và nâng cao ch t lư\ng
y tc, chăm sóc sXc kho‰ cRng đEng...............................................................................169
3.4 ðI5U KIkN ð%M B%O TH:C HIkN CÁC GI%I PHÁP NÂNG CAO
CH6T LƯ8NG LAO ð,NG XU6T KH?U C|A VIkT NAM........................170
3.4.1 Kicn ngh^ vmi Qudc hRi.........................................................................................171
3.4.2 Kicn ngh^ vmi Chính phh......................................................................................171
3.4.3 Kicn ngh^ vmi BR Lao ñRng Thương binh và Xã hRi ......................................172
vi
3.4.4 Kicn ngh^ vmi các BR, Ngành liên quan..............................................................173
3.4.5 Kicn ngh^ vmi các c p chính quyDn i đ^a phương.............................................173
3.4.6 ðdi vmi ngưJi lao đRng ........................................................................................174
Tóm tyt Chương 3 ..........................................................................................................175
K#T LU4N ............................................................................................................176
NH!NG CƠNG TRÌNH NGHIÊN CC|A TÁC GI% LIÊN QUAN ð#N ð5 TÀI LU4N ÁN ...................................179
DANH M C TÀI LIkU THAM KH%O.............................................................180
PH L C
vii
DANH M C CÁC CH! VI#T T$T
Ch… vict tyt
Ch… vict ñYy ñh
BLðTBXH
B Lao ñ ng – Thương binh và Xã h i
CNH&HðH
Cơng nghi(p hố, Hi(n đ,i hố
HðLð
H-p đ.ng lao đ ng
HTLð
H-p tác lao ñ ng
IOM
T5 ch6c Di cư Qu:c t; (International Organization
for Migration)
ILO
T5 ch6c Lao ñ ng Qu:c t; (International Labour
Organization)
Lð
Lao ñ ng
LLLð
LBc lư-ng lao ñ ng
NNL
Ngu.n nhân lBc
NLð
NgưDi lao ñ ng
SLð
S6c lao ñ ng
TTLð
ThF trưDng lao ñ ng
XHCN
Xã h i chG nghĩa
XKLð
XuJt khLu lao ñ ng
UNIFEM
QuP Phát triQn PhR nS Liên h-p qu:c (United
Nations Development Funds for Women)
viii
DANH M C CÁC B%NG, SƠ ð*, BI'U VÀ H,P
CÁC B[NG
B]ng 1.1: M t s: so sánh v_ yêu cau chJt lư-ng Lð xuJt khLu và lao ñ ng trong nưcc ......29
B]ng 2.1: Các chd s: phát triQn con ngưDi cGa Vi(t Nam qua các năm .........................................67
B]ng 2.2: S: lao ñ ng ñi làm vi(c g các nưcc XHCN th 1980 & 1990 ...........................................70
B]ng 2.3: S: lư-ng lao ñ ng ñi làm vi(c g nưcc ngoài th 1991&1995 ...................................................71
B]ng 2.4: S: lư-ng lao ñ ng ñưa ñi XKLð th năm 1996 & 2000 .....................................................72
B]ng 2.5: S: lư-ng Lð ñưa ñi làm vi(c g nưcc ngoài th 2001 & 2010 ...........................................73
B]ng 2.6 : M t s: ñơn hàng ðài Loan nhin lao ñ ng Vi(t Nam .......................................................78
B]ng 2.7: M t s: h-p ñ.ng cGa Malaysia ti;p nhin lao ñ ng Vi(t Nam .......................................84
B]ng 2.8: M t s: h-p ñ.ng cGa Nhit B]n ti;p nhin lao ñ ng Vi(t Nam ......................................93
B]ng 2.9: ðánh giá v_ chJt lư-ng lao ñ ng xuJt khLu cGa Vi(t Nam .............................................95
B]ng 2.10: ðáp 6ng yêu cau thF trưDng XKLð cGa lao ñ ng Vi(t Nam .......................................96
B]ng 2.11 : Trình đ chun mơn kP thuit cGa lao đ ng ñư-c kh]o sát ......................................97
B]ng 2.12: ðánh giá cGa Lð v_ n i dung hkc trưcc khi ñi XKLð...................................................99
B]ng 2.13: TB ñánh giá v_ b]n thân so vci yêu cau cGa thF trưDng ..................................................99
B]ng 2.14: Khó khăn đ:i vci NLð khi đi làm vi(c g nưcc ngồi .................................................100
B]ng 2.15: M t s: nhin xét cGa Lð Vi(t Nam so vci Lð các nưcc ..............................................103
B]ng 2.16: Lý do chG so dRng Malaysia tuyQn dRng lao ñ ng Vi(t Nam ...................................105
B]ng 2.17: ðánh giá chJt lư-ng lao ñ ng Vi(t Nam cGa 30 nhà máy Malaysia (t5ng ñiQm
t:i ña là 300 ñiQm) ..................................................................................................................................................106
B]ng 2.18: Các nhân t: ]nh hưgng ñ;n chJt lư-ng NNL ñi XKLð...............................................109
B]ng 2.19: Ý ki;n v_ phương th6c tuyQn chkn lao ñ ng....................................................................110
B]ng 2.20: N i dung t5ng quát và phân ph:i thDi gian .......................................................................112
B]ng 2.21: T5ng h-p phát sinh liên quan ñ;n lao ñ ng Vi(t Nam g m t s: nưcc trong thDi
gian vha qua ...............................................................................................................................................................115
B]ng 2.22: Tq trkng cGa XKLð trong t5ng s: vi(c làm hàng năm.............................................117
B]ng 2.23: S: ti_n ngưDi lao ñ ng ñi xuJt khLu goi v_ ......................................................................119
so vci kim ng,ch xuJt khLu hàng năm (2000 & 2010)............................................................................119
B]ng 2.24: S: lư-ng Lð ñưa ñi theo thF trưDng trkng ñiQm (2000&2010)..................................123
ix
CÁC SƠ ðs
Sơ ñ. 1.1: Các y;u t: cJu thành chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð.............31
Sơ ñ. 1.2: Các nhân t: chG y;u ]nh hưgng ñ;n chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau
XKLð .....................................................................................................38
Sơ ñ. 1.3: H( th:ng qu]n lý lao đ ng g ngồi nưcc cGa Hàn Qu:c.........................52
Sơ đ. 1.4: Quy trình xuJt khLu lao đ ng cGa Hàn Qu:c ..........................................54
CÁC BItU ðs
BiQu ñ. 2.1: T5ng GDP tăng trưgng trung bình hàng năm 2000&2008 .................63
BiQu đ. 2.2: H( s: co giãn vi(c làm vci GDP các nưcc, 2004, 2008 ....................64
BiQu ñ. 2.3: Lao ñ ng Vi(t Nam ñưa ñi làm vi(c t,i ðài Loan hàng năm th năm
2000&2010 ................................................................................................................77
BiQu ñ. 2.4: S: li(u th:ng kê v_ Lð nưcc ngồi làm vi(c t,i ðài Loan (tính đ;n
tháng 4/2010) ...........................................................................................................79
BiQu ñ. 2.5: Cơ cJu ngành ngh_ lao ñ ng Vi(t Nam làm vi(c t,i ðài Loan tính đ;n
tháng 4/2010..............................................................................................................80
BiQu ñ. 2.6: Lð Vi(t Nam ñưa ñi làm vi(c hàng năm t,i Malaysia 2000&2010 .....83
BiQu ñ. 2.7: Lð Vi(t Nam ñi làm vi(c t,i Hàn Qu:c 2000&2010 ..........................88
BiQu ñ. 2.8: Lð Vi(t Nam ñưa ñi làm vi(c t,i Nhit B]n (2000&2010) ....................94
CÁC HwP
H p 2.1 : XuJt khLu lao ñ ng g Hưng Yên ....................................................................118
H p 2.2 : Xã s:ng byng... ngo,i t( ..........................................................................120
H p 2.3 : 'Ôsin' x6 ðài thành bà chG chè s,ch........................................................121
1
M- ð.U
1. Lý do chsn ñD tài
Ho,t ñ ng xuJt khLu lao ñ ng (XKLð) ñư-c ð]ng và Nhà nưcc ta xác ñFnh là
lĩnh vBc kinh t; ñ:i ngo,i quan trkng, m t b phin cGa chính sách gi]i quy;t vi(c
làm, chd tiêu XKLð ñư-c Qu:c h i ñưa vào k; ho,ch hàng năm. ChG trương này ñã
ñư-c thQ hi(n cR thQ g Báo cáo v_ phương hưcng, nhi(m vR phát triQn kinh t; & xã
h i 5 năm (2006 & 2010) t,i ð,i h i đ,i biQu tồn qu:c lan th6 X cGa ð]ng là:“ Ti p
tKc th!c hi%n chương trình XKLð, tăng tb l% lao đ1ng xu/t kh0u ñã qua ñào t9o,
qu n lý chBt chc và b o v% quy,n lnăm qua ho,t ñ ng XKLð ñã thu ñư-c m t s: k;t qu] kh] quan, góp phan t,o vi(c
làm, xố đói, gi]m nghèo, c]i thi(n đDi s:ng cho ngưDi lao đ ng và gia đình hk.
M t b phin lao ñ ng ñã ti;p thu kinh nghi(m, kP thuit, công ngh( tiên ti;n trong
s]n xuJt cGa nưcc b,n. Theo th:ng kê chưa đay đG, hi(n có trên 500.000 lao đ ng
Vi(t Nam đang làm vi(c có thDi h,n g nưcc ngoài (t,i hơn 46 qu:c gia và vùng lãnh
th5) vci nhi_u lo,i ngành ngh_ và trình đ khác nhau. Hyng năm s: lao ñ ng này
chuyQn v_ nưcc gan 2 tq USD, nâng cao thu nhip cho b]n thân, gia đình và xã h i,
tăng ngu.n v:n ñau tư phát triQn s]n xuJt. So vci m t s: ngành khác, thu nhip cGa
ngưDi lao ñ ng ñi làm vi(c g nưcc ngồi có hi(u qu] cao, v:n ñau tư ít, ñem l,i l-i
ích nhi_u m~t… Tuy nhiên lBc lư-ng lao ñ ng (LLLð) Vi(t Nam ñi XKLð phan
lcn xuJt thân là nơng dân. Hk đư-c gki là nhSng lao đ ng “3 khơng” : khơng ngh_,
khơng ngo,i ngS, không tác phong công nghi(p và kq luit lao ñ ng. Cho ñ;n nhSng
năm gan ñây, dù ñã có chuyQn bi;n nhưng tq l( ngưDi đi XKLð có ngh_ v‚n rJt
thJp so vci yêu cau thBc t;, hơn nSa tác phong cơng nghi(p và kq luit lao đ ng,
cũng như hiQu bi;t v_ phong tRc tip quán và pháp luit cGa nưcc sg t,i còn rJt kém,
tq l( lao ñ ng vi ph,m kq luit và ph]i v_ trưcc thDi h,n thưDng cao hơn so vci các
nưcc phái co khác, ví dR như sB vi(c hơn 200 cơng nhân nS ngành may cGa Vi(t
Nam đình cơng khơng đúng quy ñFnh g Jordan năm 2008, tq l( lao ñ ng Vi(t Nam
b‡ h-p đ.ng ra ngồi làm ăn cư trú bJt h-p pháp g m t s: thF trưDng còn tương ñ:i
2
cao như ðài Loan hơn 10%, Nhit B]n có lúc lên đ;n hơn 50%, Hàn Qu:c có thDi
điQm hơn 30%....
Trong nhSng năm tci, n_n kinh t; th; gici phRc h.i sau khGng ho]ng, xu
hưcng nhip khLu lao ñ ng cGa các nưcc trên th; gici v‚n rJt cao, ñ~c bi(t là nhSng
nưcc khu vBc Trung ðông, các nưcc khu vBc châu Âu, Nhit B]n, Hàn Qu:c... . các
thF trưDng ñ_u có nhu cau v_ lao đ ng có tay ngh_, ngay c] nhSng nưcc nhin nhi_u
lao ñ ng như Malaysia, ðài Loan, Trung ðơng... NhJt là, nhSng thF trưDng có thu
nhip cao và nhi_u ti_m năng (Nhit B]n, Hàn Qu:c, MP, Australia, ðơng Âu) thì
ngồi có tay ngh_ ngưDi lao đ ng cịn ph]i có m t trình đ ngo,i ngS nhJt ñFnh.
Nhu cau tuyQn dRng lao ñ ng Vi(t Nam t,i thF trưDng nưcc ngồi cũng đang
có chi_u hưcng tăng, nhJt là lao ñ ng chJt lư-ng cao. ChJt lư-ng ngu.n nhân lBc là
y;u t: quy;t ñFnh năng lBc c,nh tranh trên thF trưDng lao ñ ng qu:c t;, mg r ng thF
phan và tăng thu nhip cho ngưDi lao đ ng. Trong khi đó chJt lư-ng ngu.n nhân lBc
(NNL) cGa Vi(t Nam cịn thJp & ðó là thách th6c lcn nhJt đ:i vci cơng tác XKLð
trong thDi gian tci.
T,i kho]n 5 ði_u 5 Luit NgưDi lao ñ ng Vi(t Nam đi làm vi(c g nưcc ngồi
theo h-p đ.ng nêu rõ: “ Khuy;n khích đưa nhi_u ngưDi lao đ ng có trình đ chun
mơn, kP thuit đi làm vi(c g nưcc ngồi, đưa ngưDi lao đ ng đi làm vi(c g thF trưDng
có thu nhip cao…”. MRc tiêu đưa ngưDi lao đ ng (NLð) có ngh_ đi làm vi(c g
nưcc ngoài là 95 % vào năm 2015 và 100% vào năm 2020. ðQ thBc hi(n quy ñFnh
cGa Luit và mRc tiêu trên can có sB chuLn bF và ph]i có chi;n lư-c nâng cao chJt
lư-ng NNL nói chung – ñó cũng là ngu.n cho XKLð.
Do viy, vi(c nghiên c6u nâng cao chJt lư-ng NNL cGa nưcc ta ñi XKLð
trong thDi gian tci là rJt can thi;t, mang tính thBc tiŒn và lý luin cao, vì viy tác
gi] lBa chkn ñ_ tài: "Nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c nh m ñáp ng nhu
c u xu t kh u lao ñ ng c a Vi!t Nam ñ"n năm 2020" làm ñ_ tài luin án ti;n sP
cGa mình.
2. ðdi tư\ng nghiên cXu
ChJt lư-ng NNL đáp 6ng nhu cau XKLð.
3
3. PhTm vi nghiên cXu
N i dung: ChJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð cGa Vi(t Nam.
Không gian: Trên ph,m vi c] nưcc, trong đó tip trung chG y;u g Hà N i, TP
H. Chí Minh và H]i Phịng là các đFa phương có nhi_u doanh nghi(p XKLð. V_ thF
trưDng nghiên c6u chG y;u là Malaysia, ðài Loan, Hàn Qu:c và Nhit B]n – ðây là
nhSng thF trưDng XKLð chG y;u cGa Vi(t Nam, chi;m kho]ng 70% s: lư-ng lao
ñ ng ñưa ñi xuJt khLu hàng năm cGa nưcc ta. Luin án chd nghiên c6u lao ñ ng xuJt
khLu ra nưcc ngồi, khơng nghiên c6u đ:i tư-ng đư-c coi là xuJt khLu lao đ ng t,i
ch•. Luin án chd tip trung phân tích đ:i vci lao đ ng (lao đ ng ph5 thơng và lao
đ ng có ngh_) lo,i trh đ:i tư-ng chun gia, tuy nhiên có h.i c6u giai đo,n h-p tác
lao đ ng, luin án có đ_ cip đ;n đ:i tư-ng chun gia đQ có nhin xét t5ng thQ.
ThDi gian: ThBc tr,ng ñ;n h;t năm 2010 và ñ_ xuJt gi]i pháp cho thDi kỳ
2011&2020.
4. Mxc tiêu nghiên cXu
MRc tiêu t5ng quát cGa luin án là trên cơ sg nghiên c6u thBc tr,ng v_ chJt
lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð cGa nưcc ta trong thDi gian vha qua ñQ ñ_ xuJt
nâng cao chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð cGa nưcc ta trong thDi gian tci,
do đó luin án s• hưcng đ;n các mRc tiêu cR thQ sau:
& Làm rõ các n i dung v_ chJt lư-ng ngu.n nhân lBc nhym ñáp 6ng nhu cau
XKLð, cung & cau cGa thF trưDng lao đ ng nói chung và XKLð nói riêng.
& Phân tích các vJn đ_ thBc tiŒn cGa chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð
cGa nưcc ta trong thDi gian vha qua. Phân tích nhSng h,n ch; v_ chJt lư-ng NNL
ñáp 6ng nhu cau XKLð cGa nưcc ta và nguyên nhân cGa nhSng h,n ch; ñó.
& ð_ xuJt gi]i pháp nâng cao chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð cGa
Vi(t Nam ñ;n năm 2020 và các ñi_u ki(n ñQ triQn khai, 6ng dRng trong thBc tiŒn.
5. TŽng quan nghiên cXu
Trưcc đây, đã có m t s: cơng trình nghiên c6u liên quan đ;n XKLð như:
(1) Luin án cGa ti;n sP Tran Văn Hyng (1996) “Các gi]i pháp nhym ñ5i mci
qu]n lý nhà nưcc v_ xuJt khLu lao ñ ng g Vi(t Nam trong giai ño,n 1995&2010”.
4
Luin án thu c chuyên ngành kinh t;, qu]n lý và k; ho,ch hóa qu:c dân đã làm rõ
vJn đ_ liên quan ñ;n qu]n lý nhà nưcc v_ XKLð theo cơ ch; thF trưDng, phân tích
thBc tr,ng qu]n lý nhà nưcc v_ XKLð và nhSng bài hkc kinh nghi(m th thBc tiŒn
cGa XKLð Vi(t Nam ñ.ng thDi ñ_ xuJt quan ñiQm, gi]i pháp ñ.i mci qu]n lý Nhà
nưcc v_ XKLð.
(2) Cơng trình cGa PGS. TS Tran ThF Thu (2006): “Nâng cao hi(u qu] qu]n lý
xuJt khLu lao ñ ng cGa các doanh nghi(p trong đi_u ki(n hi(n nay”. Cơng trình
nghiên c6u ñư-c PGS.TS Tran ThF Thu ti;n hành trên cơ sg thBc tiŒn XKLð t,i
Công ty Cung 6ng nhân lBc qu:c t; và Thương m,i (SONA) và m t s: doanh
nghi(p vci mRc đích làm rõ khái ni(m và sB can thi;t nâng cao hi(u qu] qu]n lý
XKLð t,i các doanh nghi(p XKLð cGa Vi(t Nam, ñưa ra m t s: chd tiêu ñánh giá
hi(u qu] qu]n lý XKLð cGa các doanh nghi(p XKLð Vi(t Nam và ki;n nghF các
gi]i pháp nâng cao hi(u qu] qu]n lý XKLð cGa các doanh nghi(p XKLð.
(3) Luin văn chuyên ngành kinh t; thương m,i cGa th,c sP Thái ThF H.ng
Minh (2003): “Hoàn thi(n qu]n lý dFch vR XKLð cGa B Lao ñ ng & Thương binh
và Xã h i”. Luin văn ñã phân tích cơ sg lý luin v_ qu]n lý dFch vR XKLð, ñánh giá
thBc tr,ng cGa ho,t ñ ng qu]n lý dFch vR XKLð cGa B LðTBXH giai ño,n 1996&
2002 và đ_ xuJt các gi]i pháp hồn thi(n cơng tác qu]n lý dFch vR XKLð cGa B
LðTBXH.
(4) Luin văn chuyên ngành kinh t; lao ñ ng cGa th,c sP Bùi SP TuJn (2007):
“M t s: gi]i pháp tăng cưDng công tác qu]n lý nhà nucc v_ XKLð cGa nưcc ta
trong giai ño,n hi(n nay”. Luin văn ñã khái quát lý luin qu]n lý nhà nưcc v_
XKLð, phân tích thng khâu trong qu]n lý nhà nưcc đ:i vci XKLð như ho,ch đFnh
chính sách, ban hành văn b]n quy ph,m pháp luit, hưcng d‚n thBc hi(n đ;n cơng
tác thanh tra, kiQm tra trong XKLð. ð.ng thDi phân tích thBc tr,ng cơng tác qu]n lý
nhà nưcc v_ XKLð cGa nưcc ta giai ño,n th năm 2000&2006 và ñưa ra các gi]i
pháp tăng cưDng qu]n lý ñ;n năm 2010.
(5) ð_ tài cGa TS NguyŒn ThF H.ng Bích (2007): XuJt khLu lao đ ng cGa m t
s: nưcc ðông Nam Á: Kinh nghi(m và bài hkc…ð_ tài đã phân tích sB dFch chuyQn
5
qu:c t; v_ s6c lao ñ ng, kinh nghi(m cGa các nưcc: Philippines, Indonesia, Thái
Lan và Malaysia theo b:i c]nh kinh t;, thBc tr,ng XKLð và thF trưDng XKLð, tác
ñ ng cGa XKLð cGa thng nưcc ñQ rút ra bài hkc cho XKLð cGa Vi(t Nam.
(6) Ngày 19 và 20/7/2010, t,i Hà N i, B Lao ñ ng – Thương binh và Xã h i
ñã t5 ch6c DiŒn ñàn lao ñ ng di cư ASEAN lan th6 3 vci sB h• tr- v_ tài chính và
kP thuit cGa T5 ch6c Lao ñ ng qu:c t; (ILO), T5 ch6c Di cư qu:c t; (IOM) và
Nhóm cơng tác (TAFW). ChG đ_ cGa DiŒn ñàn lao ñ ng di cư lan th6 3 là “Nâng
cao nh n th c và dDch vK thông tin nhem b o v% quy,n c a lao ñ1ng di cư”, diŒn
ñàn quy tR nhi_u chuyên gia ñ;n th các t5 ch6c qu:c t; và các nưcc trong khu vBc
ASEAN vci n i dung cGa diŒn ñàn là: thúc ñLy di cư an toàn và h-p pháp cho vi(c
làm b_n vSng; Tăng cưDng vi(c làm b_n vSng cho Lð di cư thơng qua DFch vR
thơng tin nơi đ;n và thơng qua các chương trình đào t,o trưcc phái co và Tăng
cưDng dFch vR thơng tin t,i ch• nhym nâng cao nhin th6c v_ Vi(c làm b_n vSng và
di cư an tồn nhym b]o v( quy_n cGa lao đ ng di cư.
(7) Mci đây, nghiên c6u v_ "Tình hình và xu hưcng xuJt khLu lao ñ ng Vi(t
Nam & Situation and Trends of Vietnamese Labor Export" tác gi] Kannika
Angsuthanasombat ñã phân tích thBc tr,ng XKLð g Vi(t Nam trong đó nêu rõ, Lð
Vi(t Nam g nưcc ngồi tương đ:i thơng minh, năng ñ ng, chăm chd làm thêm, tuy
nhiên tác phong cơng nghi(p kém, nhSng ngưDi đi XKLð chG y;u th nơng thơn và
nghèo, trình đ văn hố thJp, ngo,i ngS khơng đG đQ giao ti;p và làm vi(c g nucc
ngoài. Tác gi] cũng nêu khuy;n nghF là Vi(t Nam can nâng cao chJt lu-ng Lð ñi
làm vi(c g nucc ngoài – tăng kh] năng c,nh tranh XKLð cGa Vi(t Nam, ñ~c bi(t là
tăng s: lư-ng Lð kP thuit, Lð có ngh_.
Các nghiên c6u nêu trên đã khái qt lý luin v_ xuJt khLu lao ñ ng và thBc
tr,ng ho,t ñ ng XKLð và qu]n lý nhà nưcc v_ XKLð, qu]n lý ho,t ñ ng xuJt khLu
lao ñ ng cGa các doanh nghi(p g nưcc ta và ñưa ra m t s: gi]i pháp nhym hồn
thi(n và đ5i mci h( th:ng t5 ch6c và cơ ch; qu]n lý ho,t ñ ng XKLð cGa nưcc ta
như gi]i pháp hoàn thi(n pháp luit và chính sách, phát triQn thF trưDng lao đ ng
ngoài nưcc, chJn chdnh, s’p x;p, t5 ch6c l,i các doanh nghi(p XKLð, tăng cưDng
6
cơng tác thanh tra, kiQm tra ho,t đ ng XKLð, can thi;t ph]i nâng cao chJt lư-ng
ngu.n nhân lBc ñi làm vi(c g nưcc ngồi. ð.ng thDi, cũng đúc rút m t s: kinh
nghi(m cGa các nưcc trong khu vBc ðơng Nam Á trong ho,t đ ng XKLð nói
chung. Tuy nhiên, ñQ phát triQn ho,t ñ ng XKLð trong tương lai, nâng cao s6c
c,nh tranh cGa lao ñ ng Vi(t Nam trên thF trưDng lao ñ ng qu:c t;, theo tác gi] thì
đi_u ki(n tiên quy;t g đây là ph]i nâng cao chJt lư-ng NNL cGa Vi(t Nam ñáp 6ng
nhu cau XKLð, vJn đ_ này chưa có cơng trình nghiên c6u nào đ_ cip đ;n m t cách
có h( th:ng và phân tích đQ tìm gi]i pháp nâng cao chJt lư-ng NNL nhym ñáp 6ng
nhu cau XKLð cGa nưcc ta.
6. Phương pháp nghiên cXu
Luin án so dRng m t s: phương pháp sau ñây:
& Phương pháp luin duy vit bi(n ch6ng, xem xét NNL ñáp 6ng nhu cau
XKLð trong xu th; vin ñ ng cGa di cư lao ñ ng qu:c t; và xu th; phát triQn cGa thF
trưDng lao ñ ng Vi(t Nam và ñi_u ki(n phát triQn kinh t; & xã h i cGa nưcc ta;
& Phương pháp t5ng h-p, phân tích, so sánh: T5ng h-p s: li(u lao ñ ng Vi(t
Nam ñi XKLð qua các thDi kỳ ñQ so sánh sB tăng trưgng và phân tích xu th; phát
triQn chung cũng như phát triQn riêng ñ:i vci thng thF trưDng;
& Phương pháp ñi_u tra xã h i hkc (ñư-c thBc hi(n th tháng 6 ñ;n tháng 9 năm
2010): kh]o sát v_ chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð t,i 21 doanh nghi(p,
lao ñ ng ñang làm vi(c và chG so dRng lao ñ ng t,i 4 thF trưDng chính là Malaysia,
ðài Loan, Hàn Qu:c và Nhit B]n, thơng qua b]ng h‡i đ:i vci 4 nhóm đ:i tư-ng
g.m; Cán b xuJt khLu lao ñ ng (bao g.m: cán b qu]n lý Nhà nưcc, cán b thF
trưDng cGa doanh nghi(p XKLð, cán b ñào t,o cGa doanh nghi(p): 190 ngưDi;
NgưDi lao ñ ng chuLn bF ñi làm vi(c g nưcc ngồi: 355 ngưDi; NgưDi lao đ ng g
nưcc ngồi (Malaysia, ðài Loan, Nhit B]n): 20 lao đ ng; ChG so dRng lao đ ng g
nưcc ngồi (Malaysia, Nhit B]n): 31 chG so dRng lao đ ng nưcc ngồi.
& T5ng k;t kinh nghi(m thBc tiŒn thông qua trBc ti;p ph‡ng vJn, các h i nghF,
h i th]o chuyên ñ_ ñQ trao ñ5i vci m t s: cá nhân, t5 ch6c có liên quan như: cán b
qu]n lý các cJp, các doanh nghi(p trong nưcc và ngồi nưcc, các đFa phương, ngưDi
7
lao đ ng đã đi làm vi(c g nưcc ngồi; Hkc tip kinh nghi(m cGa m t s: nưcc v_
nâng cao chJt lư-ng NNL đáp 6ng nhu cau XKLð.
7. ðóng góp cha luvn án
7.1. V, lý lu n:
& Tip h-p m t cách có h( th:ng các vJn đ_ liên quan ñ;n chJt lư-ng NNL ñáp
6ng nhu cau XKLð;
& Phân tích nhSng nhân t: ]nh hưgng tci chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau
XKLð, kh]o sát ñQ ch6ng minh sB ]nh hưgng và m6c ñ ]nh hưgng cGa các nhân
t: ñ;n chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð;
& Phân tích bài hkc kinh nghi(m cGa m t s: nưcc trong vi(c nâng cao chJt
lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð.
7.2. V, th!c tifn:
& Phân tích tình hình thBc tr,ng cGa chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð
cGa Vi(t Nam.
& Phân tích nhSng h,n ch; v_ chJt lư-ng NNL ñáp 6ng nhu cau XKLð cGa
nưcc ta và nhSng nguyên nhân cGa h,n ch; đó;
& Ki;n nghF m t s: gi]i pháp góp phan nâng cao chJt lư-ng NNL cGa Vi(t
Nam phRc vR XKLð.
8. C u trúc cha Luvn án
Luin án g.m các phan: Mg ñau; n i dung; k;t luin, danh mRc các cơng trình
cGa tác gi], tài li(u tham kh]o, phR lRc, n i dung chính cGa luin án có 3 chương:
E Chương 1: CO sO lý lu n v, ch/t lư
E Chương 2: Phân tích th!c tr9ng ch/t lư
E Chương 3: Gi i pháp nâng cao ch/t lư
8
Chương 1
CƠ S- LÝ LU4N V5 CH6T LƯ8NG NGU*N NHÂN L:C
NH;M ðÁP
1.1.1 Khái niAm vD nguEn nhân lHc
Theo ñFnh nghĩa cGa Liên hi(p qu:c, ngu.n nhân lBc là trình đ lành ngh_, là
ki;n th6c và năng lBc cGa toàn b cu c s:ng con ngưDi hi(n có thBc t; ho~c ti_m
năng đQ phát triQn kinh t; & xã h i trong m t c ng ñ.ng.
Ngu.n nhân lBc theo nghĩa h“p và đQ có thQ lư-ng hố đư-c trong cơng tác k;
ho,ch hố, g nưcc ta ñư-c quy ñFnh là m t b phin cGa dân s:, bao g.m nhSng
ngưDi trong ñ tu5i lao ñ ng có kh] năng lao đ ng theo quy đFnh cGa B luit Lao
ñ ng Vi(t Nam (nam ñG 15 ñ;n h;t 60 tu5i, nS ñG 15 ñ;n h;t 55 tu5i).
Theo GS.VS Ph,m Minh H,c (2001), NNL là t5ng thQ các ti_m năng Lð cGa
m t nưcc hay m t ñFa phương s”n sàng tham gia m t công vi(c Lð nào đó. [47,
tr.78]
Ngu.n nhân lBc (human resources) là ngu.n lBc con ngưDi, là y;u t: quan
trkng, năng ñ ng nhJt cGa tăng trưgng và phát triQn kinh t; & xã h i. Ngu.n nhân
lBc có thQ xác đFnh cho m t qu:c gia, vùng lãnh th5, ñFa phương (tdnh, thành ph:)
và nó khác vci các ngu.n lBc khác (tài chính, đJt đai, cơng ngh() g ch• ngu.n lBc
con ngưDi vci ho,t ñ ng lao ñ ng sáng t,o, tác ñ ng vào th; gici tB nhiên, bi;n
ñ5i gici tB nhiên vào trong q trình lao đ ng n]y sinh các quan h( lao ñ ng và
quan h( xã h i. CR thQ hơn, ngu.n nhân lBc cGa m t qu:c gia biQu hi(n g các khía
c,nh sau đây:
& Trưcc h;t vci tư cách là ngu.n cung cJp s6c lao ñ ng (SLð) cho xã hơi, g
nghĩa r ng nhJt thì NNL bao g'm tồn b1 dân cư có kh năng Lð, khơng phân bi(t
ngưDi đó đang đư-c phân b: vào ngành ngh_, lĩnh vBc, khu vBc nào và có thQ coi
ñây là NNL xã h i.
& Vci tư cách là kh] năng đ]m đương Lð chính cGa xã h i thì NNL đư-c hiQu
theo nghĩa h“p hơn, bao g.m nhóm dân cư trong đ tu5i Lð có kh] năng Lð (do
9
pháp luit Lð quy ñFnh). Hi(n nay, trong lĩnh vBc Lð cịn có khái ni(m "ngu.n Lð"
là tồn b dân s: trong đ tu5i Lð có kh] năng Lð. do đó, vci khái ni(m này thì
NNL tương đương vci khái ni(m ngu.n Lð.
& NNL thQ hi(n toàn b nhSng con ngưDi cR thQ tham gia vào quá trình Lð,
vci cách hiQu này NNL bao g.m nhSng ngưDi th gici h,n dưci cGa đ tu5i Lð trg
lên và có kh] năng Lð (g nưcc ta hi(n nay là nhSng ngưDi ñG 15 tu5i trg lên có kh]
năng lao đ ng – theo quy ñFnh cGa B Luit lao ñ ng hi(n hành). [65, tr.7&8].
Theo quan ni(m mci, NNL ñư-c coi là m t ngu.n lBc, cũng như ngu.n lBc vit
chJt khác, nhưng có ý nghĩa rJt đ~c thù.
Theo Begg, Fischer và Dornbusch, khác vci ngu.n lBc vit chJt khác, NNL
ñư-c hiQu là: tồn b1 trình đ1 chun mơn mà con ngư.i tích luh đư
v t ch/t, NNL là k t qu ñ?u tư trong q kh vUi mKc đích t9o ra thu nh p trong
tương lai. Theo Mc Shane, NNL khác vci ngu.n lBc vit chJt khác là g ch• m•i con
ngưDi trong lao đ ng có nhSng năng lBc (bao g.m tư chJt, ki;n th6c và kP năng),
tính cách, nhin th6c vai trị và sB khác bi(t v_ kinh nghi(m, đ ng cơ và sB cam k;t,
mà ngu.n lBc vit chJt khác khơng có [20, tr 11&12].
Theo Giáo trình kinh t; ngu.n nhân lBc cGa TrưDng ð,i hkc kinh t; qu:c dân
thì NNL là ngu.n lBc con ngưDi, có quan h( ch~t ch• vci dân s:, là b phin quan
trkng trong dân s:, đóng vai trị t,o ra cGa c]i vit chJt và tinh than cho xã h i. Tuỳ
theo cách ti;p cin khái ni(m NNL có thQ khác nhau, do đó quy mơ NNL cũng khác
nhau.
Vci cách ti;p cin dBa vào kh] năng Lð cGa con ngưDi: NNL là kh] năng Lð
cGa xã h i, cGa toàn b nhSng ngưDi có cơ thQ phát triQn bình thưDng có kh] năng
lao đ ng.
Trong tính tốn và dB báo NNL cGa qu:c gia ho~c cGa ñFa phương g.m hai b
phin: nhSng ngưDi trong đ tu5i Lð có kh] năng Lð và nhSng ngưDi ngồi đ tu5i
Lð thBc t; có tham gia Lð.
10
Vci cách ti;p cin dBa vào tr,ng thái ho,t ñ ng kinh t; cGa con ngưDi: NNL
g.m toàn b nhSng ngưDi ñang ho,t ñ ng trong các ngành kinh t;, văn hoá, xã
h i...
Vci cách ti;p cin dBa vào kh] năng Lð cGa con ngưDi và gici h,n tu5i Lð:
NNL g.m tồn b nhSng ngưDi trong đ tu5i Lð, có kh] năng Lð khơng kQ đ;n
tr,ng thái có vi(c làm hay khơng. Vci khái ni(m này quy mơ NNL chính là ngu.n
Lð.
Vci cách ti;p cin dBa vào ñ tu5i lao ñ ng và tr,ng thái không ho,t ñ ng kinh
t; ta có khái ni(m NNL dB trS g.m nhSng ngưDi trong đ tu5i Lð nhưng chưa tham
gia Lð vì nhSng lý do khác nhau; bao g.m nhSng ngưDi làm công vi(c cho chính
gia đình mình (n i tr-), hkc sinh, sinh viên, ngưDi thJt nghi(p, b ñ i xuJt ngũ, Lð
ñi XKLð ñã h;t h,n h-p ñ.ng v_ nưcc, ngưDi hưgng l-i t6c và nhSng ngưDi khác
ngồi các đ:i tư-ng trên.
Như vây, m~c dù có các biQu hi(n khác nhau nhưng NNL m t qu:c gia ph]n
ánh các ñ~c ñiQm quan trkng nhJt sau ñây:
& NNL là ngu.n lBc con ngưDi;
& NNL là b phin cGa dân s:, g’n vci cung Lð;
& NNL ph]n ánh kh] năng Lð cGa m t xã h i.
1.1.2 NgưJi ñi xu t khOu lao ñRng và hoTt ñRng xu t khOu lao ñRng
1.1.2.1 Các khái ni%m c a qu$c t v, ngư.i ñi xu/t kh0u lao ñ1ng:
NgưDi ñi xuJt khLu lao ñ ng & thưDng ñư-c gki byng thuit ngS "lao ñ ng di cư
– migrant worker" khơng ph]i vJn đ_ mci n]y sinh mà ñã xuJt hi(n th lâu và g’n
li_n vci lFch so phát triQn cGa lồi ngưDi, đ~c bi(t là di cư lao đ ng qu:c t;. Có
nhi_u ngun nhân d‚n ñ;n tình tr,ng di cư lao ñ ng qu:c t;, nhưng lý do kinh t;
v‚n là nguyên nhân chG y;u. Di cư lao ñ ng qu:c t; thưDng ñư-c thQ hi(n g hai
hình th6c là di cư tB do và di cư có t5 ch6c. ðiQm mci trong di cư lao đ ng qu:c t;
thDi kỳ hi(n đ,i là hình th6c di cư có t5 ch6c, ho~c gki là ngưDi đi XKLð, có sB can
thi(p và qu]n lý cGa Chính phG các qu:c gia.
11
Hi(n tư-ng qu:c t; hố s]n xuJt và đau tư bùng n5 vào nhSng thip kq gan đây
đi đơi vci vi(c qu:c t; hố thF trưDng s6c lao đ ng. Di cư lao ñ ng qu:c t; trg thành
m t b phin không thQ tách kh‡i cGa h( th:ng kinh t; th; gici hi(n nay. Theo
th:ng kê cGa T5 ch6c di cư th; gici (IOM), trong nhSng năm ñau cGa thip kq 80
cGa th; kq XX, s: ngưDi di cư mci đ,t đ;n 25 tri(u ngưDi thì đ;n nay có kho]ng
192 tri(u ngưDi ñang làm vi(c g nhi_u nưcc khác nhau, chi;m 3% t5ng dân cư trên
toàn th; gici [81]. Ưcc tính cGa ILO, trung bình c6 25 ngưDi trên th; gici thì có 1
ngưDi đang làm vi(c g nưcc ngồi. Như viy s: lư-ng lao đ ng đi làm vi(c g nưcc
ngoài là rJt lcn và gia tăng nhanh chóng, s: nưcc ti;p nhin lao đ ng cũng ngày
càng nhi_u.
Theo ñFnh nghĩa cGa Liên h-p qu:c, thuit ngS "lao ñ ng di cư" ñư-c dùng cho
bJt c6 ai làm vi(c bên ngồi đJt nưcc cGa hk. Thuit ngS này cũng có thQ đư-c so
dRng đQ mơ t] m t ngưDi di chuyQn trong m t nưcc, ñQ theo ñu5i công vi(c
như công vi(c thDi vR . Tuy nhiên g ñây chúng ta chd nghiên c6u hi(n tư-ng lao
ñ ng làm vi(c bên ngồi đJt nưcc cGa hk.
Theo đFnh nghĩa t,i ði_u 2 công ưcc cGa Liên h-p qu:c v_ quy_n cGa NLð di
cư và các thành viên trong gia ñình hk, thì: " Lao ñ1ng di cư là m1t ngư.i đã, đang
và sc làm m1t cơng vi%c có hưOng lương t9i m1t qu$c gia mà ngư.i đó khơng ph i
là cơng dân".
Xét v_ ngh_ nghi(p, ph,m vi nhSng đ:i tư-ng ñư-c coi là Lð di cư khá r ng,
bao g.m 8 d,ng sau đây:
& "Nhân cơng vùng biên" & chd nhSng Lð di cư thưDng trú t,i m t nưcc láng
gi_ng nơi hk thưDng trg v_ hàng ngày ho~c ít nhJt m•i tuan m t lan;
& "Nhân cơng theo mùa" & chd nhSng Lð di cư làm nhSng công vi(c có tính
chJt thDi vR và chd làm m t thDi gian nhJt ñFnh trong năm;
& "NgưDi ñi biQn" & chd nhSng Lð di cư ñư-c tuyQn dRng làm vi(c trên m t
chi;c tàu ñăng ký t,i m t qu:c gia mà hk không ph]i là công dân, bao g.m c] ngư
dân;
