Ebook Quạ khôn không bao giờ khát: Phần 2 - NXB Lao động xã hội

Kỹnăngsángtạo


Cónămkỹnăngsángtạo:
•TưduyPhânkỳ
•TưduyĐịnhhướng
•TưduyTrựcgiác
•Luậtsưcủathiênthần
•Mổxẻcácýkiếnvàápdụng“quytrìnhsángtạo”
“TưduyĐịnhhướng”,“TưduyPhânkỳ”,và“TưduyTrựcgiác”xuấtpháttừbáncầu
nãophải.Tươngtự,“luậtsưcủathiênthần”cũnglàmộtcáchtiếpcậntíchcựckhác
xuấtpháttừnãophải.Tráingượcvớinhữnglốitưduynàylà“tưduythẳng”,“Tưduy
Hộitụ”và“TưduyLô-gic”xuấtpháttừbáncầunãotrái.Tươngtự“luậtsưcủaquỷ
dữ”làcáchtiếpcậntiêucựcxuấtpháttừnãotrái.
Kỹnăngthứnăm-mổxẻcácýkiếnvàápdụngquytrìnhsángtạo-liênquanđếnsự
dịchchuyểntừnãotráisangnãophảivàngượclại.
Cáckỹnăngnàycóthểlĩnhhộivàthựchànhkhắpmọinơi.Cácdoanhnghiệpthuộc
khuvựccôngcộngvàcáctổchứcchínhphủkhôngphảilàngoạilệ.Thựctế,cáctổ
chức chính phủ có tiềm năng to lớn cho sự sáng tạo và đổi mới. Singapore, Hồng
Kông,ĐàiLoanvàHànQuốcđangnổilênnhưnhữngconhổĐôngÁchủyếunhờcơ
cấuchínhtrị,cáchthứclàmviệcvàốisuynghĩcủahọdichuyểntừtráisangphải!Các
nướcnàyđangbiếnchuyểnnhanhchóngtừnhữngquốcgia“nãotrái”trởthànhnhững
quốcgia“nãophải”.TưduyPhânkỳ
TưduyPhânkỳđốinghịchvớiTưduyHộitụ,cóthểhiểuTưduyPhânkỳmộtcách
đơngiảnlà“sựquátậptrung”.RõrànglàTưduyPhânkỳđạidiệncho“sựmơhồ”
hay“sựmờmịt”,đòihỏingườitaphảichuyểntừtậptrungsanglàmmờ.Khibạnquá
tậptrung,sựvậtcóvẻrõnét,nhưngbạncóxuhướngnhìnthấyíthơnkhibạnquátập
trung.Khibạnmởrộngphạmvi,bạnnhìnthấyrõhơnmặcdùhìnhảnhlạitrởnênmờ
hơn.TưduyHộitụmanglạisựsắcnét.Điềuđóthuậnlợichoviệcphântích.Tưduy

Phânkỳlạithuậnlợichoviệcmởrộngphạmvi-hàngloạtýtưởngkhácnhauvàmột
viễncảnhrộnglớnhơn.Mặcdùhìnhảnhkhôngsắcnét,bạnlạicóthểnhìnxahơnvà
rộnghơn.Bạnnhìnthấyrấtnhiềuthứkhác,dùchúngđãbịmờđi.Cáchtốtnhấtđểcó
nhữngýtưởnghaylàthunhậnthậtnhiềuýtưởng.TưduyPhânkỳgiúpbạnlàmđược
điềuđó.Kỹthuật“giảsử”làcáchhiệuquảnhấtđểdẫnđếnnhiềukhảnăng.Kỹthuật
chấtvấnbuộctrítưởngtượngcủabạnphảibaybổng.Nóbaogồmhaibướcđơngiản:
Bước1:Đơngiảnchỉcầnhỏi“giảsử”vàkếtthúccâuhỏiđóvớimộtsốđiềukiện,ý
tưởnghaytìnhhuốngtráivớithựctế.
Bước2:Trảlờicâuhỏi“giảsử”.
Câu hỏi “giả sử” có thể là bất cứ điều gì bạn mong ước. Khía cạnh thú vị nhất của
“việcgiảsử”lànóchophépchúngtabỏquamộtsốđiềuđãđượccôngnhậnvàbắt
đầutrạngtháitưduytưởngtượng.Trongtrạngtháitưduytưởngtượng,chúngtacó
thểdámmơđếnnhữngđiềucaoxamàkhôngđểýđếnthựctế.Trongkhitiếpnhậnlối
TưduyMềm,bạnsẽkhôngcònphảiquantâmđếnnhữngvấnđềthựctế.
Hãyghinhớmộtsựthậtgiảnđơn-haingười,đứatrẻvàthẩmphán,lànhữngngười
thamgiavàoquátrìnhtưduycủabạn.Đứatrẻđưabạnđếnthếgiớitưởngtượng,nơi
bạnnhìnthấymọithứ-điềuảotưởngđốivớimộtbộóclô-gic.Mộtđứatrẻkhôngbao
giờquantâmđếnthựctếnhưnglạithíchtưởngtượng.Ngườithứhaithamgiavàoquá
trìnhtưduycủabạnlàthẩmphán.Mộtthẩmpháncóócphánđoánvàsuyxét,biết
điềugìlàđúngvàđiềugìlàsai,điềugìthựctếvàđiềugìphithựctế.thờigian,quá
trìnhsángtạocủabạnbịvịthẩmphánnàyquấynhiễutronggiaiđoạn“TưduyPhân
kỳ”,bởiôngtacứluônluôncảnhbáobạnđừngxâylâuđàitrongkhôngtrung,màhãy
thựctế,hãylô-gicvàtuântheosứcmạnhcủalýluận.Nếubạnbắtđầulắngngheông
ta,ôngtasẽchẳngbaogiờđểđứatrẻcủabạntưởngtượngcả.
Vìvậy,bíquyếtchínhlàgạtvịthẩmphánrakhỏigiaiđoạnTưduyPhânkỳtưởng
tượng.Chỉsaukhithậtnhiềucâuhỏi“giảsử”đượcđặtrachođứatrẻcủabạn,bạn
mớinênđểchovịthẩmphánthamgiavàoquátrìnhtưduynày.
Dướiđâylànhữngcâuhỏi“giảsử”mẫumàbạncóthểđặtrakhitưduytheolốitrẻ
concủamình:
•Giảsửconngườibịngứanặngkhihọhànhxửmộtcáchphiluânlýthìsao?

•Giảsửđànôngcóthểsinhconthìsao?
•Giảsửchúngtacóthểbầucửnhữngnhàlãnhđạobằngxổsốthìsao?


•Giảsửchúngtacótuổithọ300nămthìsao?
•Giảsửcácnhàmáynổitrênnướcthìsao?
•Giảsửđộngvậtcóthểbaytrêntrờigiốngchimthìsao?
•Giảsửcónămgiớithìsao?
•Giảsửconngườikhôngcầnphảingủthìsao?
•Giảsửkhibịđiệngiật,conngườibị“ngắt”giốngnhưcầuchìthìsao?
•Giảsửcâycốitiếnhóađếnmứccóthểtựdichuyểngiốngnhưđộngvật
•Giảsử…
Một trong những bộ phim nổi tiếng nhất của Hollywood[2], The Towering Inferno
(Địangụcchọctrời),chínhlàsảnphẩmcủakỹthuật“giảsử”.Cóvẻnhưtácgiảkịch
bảnđãphảilàmviệccầncùvớiýtưởng-“giảsửmộttòanhàchọctrờibốccháythì
sao?”khibắttaylàmbộphim.Phầncònlạichínhlàlịchsử!Tươngtựnhưvậy,bộ
phimTheBurningTrain(Đoàntàubốccháy),cũngđượchìnhthànhkhitácgiảkịch
bảnđặtramộtcâuhỏitươngtự:“Giảsửmộtđoàntàutốchànhbốccháythìsao?”
Bâygiờ,chúngtahãyliêntụchỏivàtrảlờicâuhỏi“giảsử”.
Giảsửmỗibàntaycủachúngtacóbảyngónthìsao?Oechđãđưaramộtsốýtưởng
sángtạo.
Hãyđểđứatrẻsuynghĩ.Chúngtacóthểcóthêmhaingóntay-nhữngngóncáiđối
nhau trên mỗi bàn tay không? Chúng ta có thể đặt tên bảy ngón tay theo bảy ngày
trong tuần: thứ Hai, thứ Ba… thay vì gọi chúng là ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa…
không?Bảyngóntaytrênmỗibàntaycóảnhhưởnggìđếnkhảnăngchơithểthaocủa
chúngtakhông?Làmsaochúngtacóthểsửdụngtaybắtbóng?Làmsaochúngtacó
thểdùngtaythànhthạohơn?Liệubàntaybảyngóntrôngcóquábuồncườikhông?
Bảyngóntayliệusẽtrởnênthuậntiệnhaybấttiện?Giờthìnhữngcâuhỏinàycóthể
chuyểnđếnvịthẩmpháncủabạnđểôngtađưaramộtcâutrảlờihợplý.Trướchết,
hãyđểđứatrẻcủabạnvuichơitronggiaiđoạntưởngtượng,rồiđếngiaiđoạnthứhai

-giaiđoạnthựctế-trướckhiđểchovịthẩmpháncủabạncanthiệpvàdẫndắt,không
phảitheocáchngượclại!


Một cách hay để giải phóng trí tưởng tượng của bạn là đặt những câu hỏi “giả sử”
trongcáccuộchọpvàkhuyếnkhíchngườikhácđểchođứatrẻcủahọvuichơivàtổng
hợpthậtnhiềukhảnăng.Đừngđểchovịthẩmpháncanthiệpkhiđứatrẻđangtrong
giaiđoạntưởngtượng.Hãychờđợivàbạnsẽthấynhữngphépmàu!Nhữngphépmàu
đósẽđemlạinhữnggiảđịnhmớinào?Chúngsẽphớtlờnhữngsựđènénnào?
Chúng sẽ bỏ qua những nguyên lý cơ bản nào? Chúng sẽ giới thiệu những khuynh
hướng độc đáo nào? Chúng sẽ đóng góp thêm kiến thức chuyên môn đặc biệt nào?
Chúngsẽtạoranhữngthayđổitiếnbộnào?Mộtsốthóiquenkíchthích“sựsángtạo”
mangtầmquốctếlà:
•Truyềnbámộtýtưởngtrongmộtthángvàchophépcácnhânviênđượcsáng
tạomộtcáchtốiđa.
•Giữmộthồsơ“ýtưởng”đểcácnhânviênđặtnhữngýtưởngcủahọtrongđóvà
nhậnrarằngđâylàmộtcơhộilýtưởngđểthểhiệnnhữngtriểnvọngphongphú.
•Biếnsựsángtạothànhmộttriểnvọngquantrọngtrongcácmụctiêucủanhân
viên,đánhgiákhenthưởngnhânviênvàđộicủahọvìnhữngđónggópsángtạo.
Thựctế,“quảntrịsángtạo”làmộtkháiniệmphổbiếnrộngrãitrongvănhóacôngty
đểpháthiệnvàkhenthưởngsựsángtạoởmọicấpbậc.Mụctiêucủanhữngnhàquản
trịsángtạolàkíchthíchnhânviêncủahọsángtạotốiđa.Tronglĩnhvựcquảntrịsáng
tạo, những khái niệm mới thường phát triển rất nhanh. Những nhà quản trị được
khuyếnkhíchinnhữngtấmdanhthiếpấntượngvàđộcđáođểphảnánhsâusắccá
tínhsôinổivàmạnhmẽcủahọ.
“Giảsửbạnlàhiệutrưởngmộttrườngtrunghọc.Giảsửmộtngườicólốitưduygiống
WaltDisney[3]đượcbổnhiệmlàmcốvấncủabạnthìsao?Làmsaoôngtacóthểtiếp
cậnvớiviệcđưanhữngthayđổivàophươngphápgiáodụctruyềnthống?”Rogerhỏi
vàsauđólýgiảinhữnggìsẽthayđổi?Mộtmặt,cóthểmônđồhọavàphươngpháp
họcdùngthịgiácsẽđượcnhấnmạnhhơn.Vídụnhư,họcsinhsẽhọcthôngquatrải

nghiệm,chúngcóthểhọcvềcuộcnộichiếnbằngcáchvẽhaydựnghìnhnhữngcảnh
tượngtáihiệnlạinhữngtrậnchiếnkhácnhau.Chúngcóthểhọclịchsửbằngcáchhóa
thânvàocácnhânvậtlịchsửmàchúngđangnghiêncứu.Phươngchâmlà:“Nếubạn
khôngchấpnhậnrủiro,bạnsẽkhôngđạtđượcđiềubạnmuốn.”Nếubạnmuốnđem
lại những thay đổi lớn lao trong cách làm việc, hãy để cho nhân viên của mình suy
nghĩgiốngWaltDisney.
Một cách kích thích sáng tạo phổ biến là cho trẻ em tô màu những cuốn sách và
khuyếnkhíchchúngtôđèlênnhữngđườnggiớihạnhaykhunghình.


Hãyđểnhânviêncủachúngtanhậnranhữngtàinăngtiềmtàngcủahọ-đócóthểlà
âmnhạc,thơphú,vănchương,nghệthuật,hộihọa,điêukhắc…Vớitưcáchlànhững
nhàquảntrị,chúngtakhôngđểchonhânviêncủamìnhsángtạovàdầndầngiếtchết
conngườinghệsĩbêntronghọ.Ngàynay,nếunhânviêncủachúngtakhôngsángtạo
thìchúngtaphảichịutráchnhiệmvìmìnhđãbiếnhọthànhnhữngngườinhưvậy!


Bànđạp


Trongtrườnghợpnhữngcâuhỏi“giảsử”khôngtạonênýtưởngsángtạonàothìcó
thểchúngtacầnphảisửdụngmộtcôngcụtưduykhác-bànđạp.Bànđạpđơngiản
chỉlànhữngýtưởnghấpdẫncóthểkíchthíchchúngtanghĩvềnhữngýtưởngvàkhái
niệmmới.Bànđạpcóthểphithựctếhaykhôngtưởng,nhưnggiátrịcủachúngkhông
nằmởtínhthựctế,màchínhlàkhảnăngdẫndắttưduycủachúngta.Hãynhớrằng,
khibạnđangtronggiaiđoạntưởngtượngcủaquátrìnhsángtạo,nhữngsứcépcủathế
giớithựckhôngtácđộngđếnbạn.ĐâylànguyêntắccơbảncủaTưduyPhânkỳ.Đôi
khiviệcmộtýtưởngphithựctếcóthểdẫnđếnmộtýtưởngsángtạovàthựctếcũng
xảyranhưvậy.Tínhthựctếchỉphátsinhởgiaiđoạnsaumàchúngtasẽthảoluậnở
phầntiếptheocủacuốnsách.

NhàsoạnnhạcnổitiếngBeethoven,ngườiđượccoilàmộttrongnhữngnhânvậtquan
trọngnhấttrongthờikỳquáđộcủalịchsửâmnhạcthếgiới,làmộtngườibịđiếc.Thế
nhưng,ônglạichínhlàngườiđưarakháiniệmmớichonhạcgiaohưởngđươngđại!
Sự sáng tạo phải theo đuổi những cung bậc đam mê vô tiền khoáng hậu mới có thể
thựcsựthànhcông.
Chúng ta hãy cùng xem kỹ thuật bàn đạp có tác dụng ra sao trong việc hình thành
nhữngýtưởngsángtạo.Oechđãkểmộtcâuchuyệnvôcùnglôicuốn:“Nhiềunămvề
trước,mộtkỹsưlàmviệcôngtyhóachấtlớnđãhỏinhữngđồngnghiệpcủamình:Giả
sửchúngtachothuốcsúngvàosơnnhàcủachúngtathìsaonhỉ?”
Nhữngđồngnghiệpxungquanhtỏrahơikinhngạc,nhưngngườikỹsưlạinóitiếp:
“Cácbạnđãbaogiờnhậnrađiềugìsẽxảyravớisơnsaunămhaysáunămsơnlên
tườngnhàchưa?Nóbịvỡ,nứtravàrấtkhóbócđi.Cầnphảitìmramộtcáchhiệuquả
hơnđểbóclớpsơncũđi.Nếuchúngtachothêmthuốcsúngvàosơnnhà,chúngtacó
thểdễdàngbócnórakhỏitường.”
Ngườikỹsưcómộtýtưởngrấtthúvị,nhưngýtưởngđócómộthạnchế-đólàtính
phithựctế.Tuynhiên,nhữngngườinghechàngkỹsưnóiđềubắtnãocủamìnhlàm
việc.Họđánhgiáýtưởngcủaanhtrênnềntảngthựctế,coinónhưmộtchiếcbànđạp
dẫn họ đến một giải pháp thực tế và sáng tạo. Họ nghĩ rằng: “Còn những cách nào
khácđểtạoramộtphảnứnghóahọccóthểbóclớpsơncũkhỏitườngnhàmàkhông
phảiphátanngôinhàđó?”
Câuhỏinàyđãkhởiđộngcáckênhtưduycủahọ,vàcuốicùngdẫnhọđếnýtưởng
chothêmchấtphụgiavàosơnnhà.Nhữngchấtphụgianàysẽởdạngtrơchođếnkhi


cómộtdungdịchkhácchứacácloạichấtphụgiakhácđượcquếtlênlớpsơncũsau
mộtkhoảngthờigiannàođó.Lúcấy,phảnứngsẽxảyravàkhiếnlớpsơnbongkhỏi
tường.Họđãthànhcôngtrongviệcphácthảolýthuyếtnày.
Khinghiêncứusâuhơnquátrìnhnày,chúngtapháthiệnrarằngngườikỹsưđầutiên
đãđểchođứatrẻbêntronganhxuấthiệnvớimộtýtưởngsángtạovuivẻ.Sauđó,cả
độiđãlàmviệcdựatrênýtưởngvuivẻđó,coinónhưmộtchiếcbànđạp.Họsửdụng

lốitưduycủavịthẩmphánđểđưatínhthựctếvàomộtýtưởngphithựctế.Vìvậy,họ
đãkhámpháramộtgiảiphápthựctếởgiaiđoạnthứhai.
Câuhỏi“giảsử”cũngứngdụngcảtrongnhữngtổchứcthuộckhuvựccộngđồng.Tôi
đã chia sẻ những kinh nghiệm “giả sử” của mình trong suốt quãng thời giản đảm
nhiệmvịtrítrưởngphòngnhânsựcủacôngtyTNHHHMT,mộtdoanhnghiệpthuộc
khuvựccộngđồng.GiámđốcNhânsựnhấnmạnhrằngchúngtôiphảicómộtcáinhìn
hoàntoànmớiđốivớimỗichínhsách.Dùnhiệmvụkhắcnghiệtlàthế,ôngtalạiyêu
cầutôiphảihợplýhóacácquytắcnghỉphép.Tôikhôngtàinàohiểumụcđíchcủa
ông ta. ông ta nhìn vào khuôn mặt băn khoăn của tôi và mỉm cười. “Anh hãy xem
nhữngđiềukhoảnmàchúngtacholàquantrọngvàbấtkhảxâmphạm-hãythứmà
mọingườivẫntinlàđúng.”Khitôinhắcôngtarằngchúngtôithuộckhuvựcchính
phủ,nơichúngtôikhôngthểlàmđượcgìnhiều,ôngđãcườiphálêntrướcýkiếncủa
tôi,vànóicâunóiưathíchcủamình:“Xétvềtínhhiệuquảthìkhônghềtồntạihai
khuvựcchínhphủvàtưnhân.Tôichỉbiếthaikhíacạnhcủamộtdoanhnghiệp-hiệu
quảvàkhônghiệuquả”.
Độingũcánbộnhânsựcủakhuvựcchínhphủquyếtđịnhpháchiếckhóatinhthần,sử
dụngcôngcụsángtạoTưduyPhânkỳ-câuhỏi“giảsử”,bằngcáchđặtnhữngcâuhỏi
như:
• Giả sử những loại nghỉ phép khác nhau, như nghỉ theo quy định, nghỉ thường,
nghỉốmđượcxếpvàocùngnhómthìsao?
• Giả sử ngày nghỉ cuối tuần và những ngày nghỉ lễ được trả lương rơi vào giai
đoạn nghỉ theo quy định, không được tính vào bất kỳ kiểu nghỉ phép nào, kể cả
nghỉthườngthìsao?
•Giảsửchỉcómộtkiểunghỉphépthìsao?
•Giảsửgiảmgiádulịchkỳnghỉ(LTC)haytrợcấpdulịchkỳnghỉ(LTA)[4]có
hiệulựccảvớinghỉphépthườngthìsao?
•Giảsửnghỉphépthườngkhôngđượcphépcộngdồnvàsửdụngvàonămsauthì
sao?

•Giảsửnghỉốmcóthểquyđổiratiềnmặtthìsao?
•Giảsửnghỉsinhconđốivớicácbàmẹđượctínhthànhmộtgiaiđoạn,thayvì
chialàmhaigiaiđoạn-trướcvàsaukhisinhthìsao?
•Giảsửmộtsốloạinghỉphépđúngquyđịnhđượcchuyểnthànhnghỉtựchọnthì
sao?
TổNhânsựđãcómộtkinhnghiệmbấtngờkhipháthiệnrarằng,thậmchímộtsốsự
thayđổikhóchấpnhậnquytắcnghỉphéphiệnhànhcũngbắtđầutỏrakháhiệuquả
khiđượcthửnghiệm.
NhưGiámđốcNhânsựđãnói:“Nócnhàkhôngsậpvàtrờicũngkhôngsập!”
Cácquytắcnghỉphéptrongtổchứcchínhphủđãđượcsửađổiđángkểbằngcáchđơn
giảnhóahầuhếtnhữngđiềukhoảnphứctạpvàlàmchochínhsáchtrởnênđơngiản,
thuậntiệnvàphùhợpvớidoanhnghiệp.Khônggiốngnhưlongạicủatổnhânsự,Ban
Giámđốckhônghềphảnđốiviệcsửađổi.
Hãynhớrằng,nhữnggiảiphápcótácdụngngàyhômquacóthểvẫncònphùhợphôm
naynhưngcóthểkhôngcònthíchhợpchongàymai.Câuhỏi“giảsử”sẽdẫnchúngta
đếntươnglai.
Đếnlúcấy,tạisaongườitalạikhôngtiếptụcdùngcâuhỏi“giảsử”?Đâychínhlàcâu
trảlời:
“Tưduyconngườiphảnứngvớimộtýtưởnglạcũnggiốngnhưcơthểphảnứngvới
mộtloạiproteinlạvàcũngdùngmộtnănglượngđểkhángcựlạiýtưởngđó.”-W.L.
Beveridge(nhàkhoahọc)Chúngtahãycùngthiếtkếmộtchiếcghếmới{Nguồn:A
wackonthehead).Mọingườicóthểsẽphảnứngnhưsau:
•Trôngnókhôngđượctiệnnghi.
•Khómàsửdụngđượcnó.Nósẽgãyngaykhicóngườicốgắngngồitrênđó.
•Trôngnóthậtxấuxí.
Hãychúýrằng,tấtcảnhữnglờibìnhluậntrênđềutiêucực.Nhiềungườikhônghỏi
chiếcghếsẽđượcdùngởđâuhaymụcđíchsửdụngcủanólàgì.Giảsửnóđượcdùng


trênmặttrănghaydướinướcthìsao?Liệunhưvậysựđánhgiácủabạncóthayđổi

không?Thayvìtìmracáisaitrongmộtýtưởngmớithìviệctậptrungvàođiểmcógiá
trịđócònquantrọnghơn.Đôikhimộttrởngạilạicóthểtrởthànhmộtchiếcbànđạp
dẫnđếnmộtýtưởngsángtạovàthựcdụng.Vídụnhư:
•Cóthểmiếnggỗcókhảnăngcorút;khibạnmuốnngănkhôngchoconchóhay
conmèocủabạnlênghế,hãymởmiếnggỗlên.Khibạnmuốnngồi,hãythunólại.
•Cácbuổihọpsẽngắnhơnvàtậptrunghơn.
•Cóthểdùngđểphạtnhữngngườiviphạmkỷluật.
•Cáighếthậttiệnvàolúc3giờchiềukhimọingườiđềucảmthấybuồnngủtrong
giaiđoạnsaubữatrưa.

Đây là một lời khuyên đáng giá ngàn vàng: Khi bạn đánh giá những ý tưởng mới,
trướctiênhãytậptrungvàonhữngkhíacạnhtíchcực,thúvịvàcóíchcủachúng.
Cáchtiếpcậnvàngnàysẽkhôngchỉgiúpngănchặnmộtthànhkiếntiêucựctựnhiên
màcònchophépbạnpháttriểnthêmnhiềuýtưởnghơn.Nhưngphầnlớnchúngtađều
tậptrungvàomặttiêucựcvàgiếtchếtnhữngýtưởngthôngminhtừtrongtrứngnước.
Một lý do khác khiến chúng ta không sử dụng những công cụ này là không ai dạy
chúngtalàmthế.Chúngtađượckhuyếnkhíchtuântheovàhànhxửđúngvớinhững
khuônphéphiệnhành.Khicànglớnhơn,ngườitacàngquenvớihiệntrạngcủathực
tế.Khitrởnênquenvớithựctế,họkhôngdámbướcvàogiaiđoạntưởngtượngvàđặt


racâuhỏi“giảsử”.
Mỗiđứatrẻlàmộtnghệsĩ.vấnđềlàlàmsaođểngườinghệsĩđótrưởngthànhcùng
đứatrẻ.
HìýtưởngsángtạoKỹnăngTưduyPhânkỳtạorarấtnhiềuýtưởng,khôngchỉliên
quanđếnchấtlượngmàcònliênquanđếncảsốlượngnữa.Nhữngýtưởngsángtạo
luônđánhlừachúngta.Phầnlớnchúngđềungụytrangrấtkỹởnhữngnơikhónhận
thấy.Khichúngtahìnhthànhnhữngýtưởngkháclạ,mộtphầntrongsốđócóthểlà
nhữngýtưởngvôcùngsángtạo.Theonhữngnghiêncứukhácnhau,trungbìnhcứ60
ýtưởngthìlạicómộtýtưởngthànhcông.Khiđàovàng,bạnphảiđàoxuyênquahàng

tấnhàngtấnđấtbẩn.Khibạnsàngđất,bạnsẽcóđượcvàng,nhữngýtưởngvàngcũng
tươngtựnhưvậy.Bạnsẽcónhiềuýtưởnghơnnếucoigiaiđoạn“hìnhthànhýtưởng”
làmộtcuộcvui.Khikhôngbịsựlolắngchiphốithìconngườicànghìnhthànhđược
nhiềuýtưởngsángtạohơn.Córấtnhiềukỹthuậtđểhìnhthànhnhữngýtưởngsáng
tạo.Cáctổchứccóthểsửdụngmộtsốkỹthuậtdướiđây:
•Nãocông
•Tĩnhtâm
•Suyluậnẩndụ
•Nhữngbuổihọpkíchthích
•Kỹthuật“ýtưởngđiênrồnhất”
•Phốihợpgợiý
•Nhómcảitiếnchấtlượng(QualityCircle[5]-QC)
Nhữngkỹthuậtnàyđượccáctổchứcthươngmạiđặcbiệtlàcáctổchứcnghiêncứu
vàpháttriểnsửdụngrộngrãi.Nhữngkỹthuậtnàycóthểđượcsửdụngmộtcáchthích
hợpđểhìnhthànhnhữngýtưởngsángtạotrongcôngviệcthườngnhật.


Phươngphápnãocông


Mộttrongnhữngkỹthuậtrađờisớmnhấtvàđượcsửdụngthườngxuyênnhấtlà“não
công”, mà người đầu tiên truyền bá phương phápAlex F. Osborn[6] đến từ công ty
BBDOInc[7].CuốnsáchcủaôngmangtênAppliedImagination(TríTưởngtưngứng
dụng)đãgiúpconngườihiểurõhơnvềtưduysángtạotrongnhữngthậpniên40và
50củathếkỷXX.EdwarddeBonocũngđónggóprấtnhiềuvàoviệcgiúpchúngta
hiểuhơnvềtưduysángtạotrongthậpniên70và80củathếkỷnày.
Osbornđãđịnhnghĩanãocônglà“mộtphươngtiệnsửdụngbộnãođểđộtchiếmmột
vấnđềsángtạotheocáchcủamộtđặccông”.
Điềukiệnđầutiênvàtrướcnhấtlàgiaiđoạnnãocôngphảiđượcmộtnhàlãnhđạosở
hữu“quangphổtháiđộ”vôcùngtíchcựcvàkiênnhẫnchỉđạo.Nhữngngườikhông

biếtphươngphápnàyhoàntoànkhôngnênthửápdụngkỹthuậtnày.
Nhiệmvụchínhcủamộtnhàlãnhđạolàđảmbảomọiviệcdiễnratrôichảyvàmọiý
tưởng,dùbềngoàicóvẻlậpdịvàngungốcthếnào,cũngđượcphéplêntiếngvàđưa
rathảoluận.Nhàlãnhđạophảiđảmbảorằngmọibóngđènđềuđượcbậtlên.Alex
Osborngọiđâylà“kỹthuậthộinghị”[8]hiệuquảnhấtmànhờnó,mộtnhómngườicó
thểnỗlựctìmramộtgiảiphápđốivớimộtvấnđềcụthểbằngcáchđồngthờitíchlũy
tất cả các ý tưởng mọi người đóng góp. Có một điểm quan trọng nhất cần ghi nhớ:
Mụcđíchchủyếucủaphươngpháplàhìnhthànhnhữngýtưởngchứkhôngphảilà
đánhgiánhữngýtưởngđó.Việcđánhgiánhữngýtưởngphảitiếnhànhởbướcsau
đó.Mộtsốngườikhôngbiếtkỹthuậtnãocônglạitiếptụcđánhgiátừngýtưởngtrước
khichuyểnsangbướctiếptheovàkhiếnchophươngphápnàytrởnênkémhiệuquả.
Trướctiên,hãytậphợpcàngnhiềuýtưởngcàngtốt.Sauđó,bướctiếptheonênlàmlà
đánhgiáchúng.Hìnhthànhýtưởngvàđánhgiáýtưởngkhôngthểvàkhôngđượctiến
hành đồng thời. Khi thực hành phương pháp này trong các tổ chức, chúng ta có thể
chúýđếnnhữngmẹosau:>
•Trướchếthãy“thảphanh”ýtưởng.Ýtưởngcàng“hoangdã”càngtốt.Thuần
hóa một ý tưởng man rợ dễ hơn nhiều là biến một ý tưởng bình thường thành
hoangdã.Nhàlãnhđạophảiđảmbảorằngcácýtưởngậptớimộtcáchtựphátvà
khônggòbó.Phươngphápnàyđượcgọilà“thảphanh”.Mộtvídụcủathảphanhý
tưởnglàkhimộtngườikểchocácthànhviêntrongnhómcâuchuyệncườivề“con
voi quyết định tắm nước nóng…”, câu chuyện cười ngay lập tức làm bùng phát
hàngloạtcâuchuyệncườikhácvềnhữngconvoihaynhữngchiếcvòinướcnóng.


Nhàlãnhđạonênkhuyếnkhíchnhữngýtưởngnàyđượcthảphanhđểmỗiýtưởng
đókhơinguồnchonhiềuýtưởngmớilạkhác.Mụcđíchcủabướcnàylà“đểcho
đứatrẻchơivuivàtạoracàngnhiềumớhỗnđộncàngtốt.”
•Phảingừngphánxét.Khimộtđứatrẻgâylộnxộn,đừngđểvịthẩmpháncủabạn
canthiệp.Vaitròcủavịthẩmphánbắtđầuvàolúcđánhgiánhữngýtưởngchứ
khôngphảikhinhữngýtưởngđanghìnhthành.Trongnhữngbuổihọpnãocông,

những người tham gia phải ngừng việc phê bình hay phân tích các ý tưởng. Họ
khôngnênđưaranhữnglờinhậnxéttiêucựckhiếnthànhviênkhácthoáichí,tổn
thươngvàrútlui.Tốtnhấtlàhọnêntạmdừngtưduyđánhgiá.Tấtcảnhữngđiều
ngườikhácnóinênđượcchấpnhậntừđầumàkhôngcóbấtkỳsựđánhgiánào.
Đâylàmộtcáchtiếpcậnrấtkhóđểngănnhàlãnhđạocũngnhưcácthànhviên
khácđưaranhữnglờiphêbìnhhaychỉtrích.
• Quan tâm đến “số lượng” chứ không phải “chất lượng”. Nên lấy câu “vì số
lượng” làm khẩu hiệu. Càng có nhiều ý tưởng hình thành thì xác suất những ý
tưởnghaytrongđócàngcao.
•Cổvũ.Cổvũnhữngngườiđónggópcácýtưởngmới.Mỗisựđónggópđềunên
được khích lệ. Ngoài việc khuyến khích mọi người tham gia đóng góp ý tưởng,
cũngnênkhuyếnkhíchhọgợiýđểngườikhácđónggópnhữngýtưởngcủahọđể
cóđượcthậtnhiềuýtưởng.
•Hãyđểchotinhthầnthiệnchívàsựvuivẻbaotrùmnhữngbuổihọpnày.

Vịthẩmphánphảiđứngngoàilềtrongsuốtbuổihọpnãocông.
Để phương pháp não công hiệu quả, tốt hơn là nên giải thích một cách đơn giản và
thânmậtcácquytắcchonhữngngườithamgia.Ngườilãnhđạophảiđảmbảorằng
cácquytắcđượctôntrọngtriệtđể.Nênkiềmchếnhữngngườicóthóiquengiànhlợi
thếvớingườikhácvàthíchchơitrò“chiếmưuthế”bằngmộtchúthàihướctinhtế.
Đừngbaogiờđểngườikháctỏra“quáthôngminh”.Đừngđểngườikháclêntiếng
cuốicùng.Nhữngkhuynhhướngtiêucựchủyhoạiquátrìnhvàlàmthấtbạinhữngkết
quảmongmuốntừnhữngbuổihọpnãocôngnhưvậy.
Việclàmmangtínhhìnhthứcduynhấttrongquátrìnhnàylàghichépnhữngýtưởng.
Thôngthường,việcnàysẽdothưkýcuộchọplàm.Sẽtốthơnnếucácýtưởngđược
diễngiải.


Quymônhómcũnglàmộtvấnđềquantrọng.Mộtnhómrấtlớn(hơn12người)hơi
khóquảnlý.Tươngtự,mộtnhómrấtnhỏ(dưới6người)cóthểkhônghiệuquảlắm.

Mộtnhómgồm10ngườithamgia,trongđócóngườilãnhđạođượccoilàcóquymô
lýtưởng.
Xinđượcphépnhắclạilờikhuyênvàng:Giaiđoạnnãocôngphảiđượcngườilãnh
đạosởhữumột“quangphổtháiđộ”vôcùngtíchcựcvàkiênnhẫnchỉđạo.


Tĩnhtâm


PhươngphápnãocôngkhônghềliênquanđếncáchtưduycủangườiẤnĐộ.Chúng
tatinvàosựyêntĩnh.Khicácýtưởngdồndậptới,bộnãocủachúngtangừnghoạt
độngnhưthểnóđangtrảiquanhữngthờikhắcxáođộngkhủngkhiếp.Thêmvàođó,
rèn luyện phương pháp não công khiến não chúng ta chỉ hoạt động khi có áp lực.
Nhưngthựctếthìtrongnhữngbuổihọpnãocông,chúngtakhôngbaogiờđộngnão;
thayvàođó,chúngtamangđếnsựtĩnhlặngvàyênbình.Vìlýdonàymàmộtsốnhà
quảntrịkhôngchấpnhậnýnghĩacủa“nãocông”vàđãđặtrakháiniệm“tĩnhtâm”
(brain-stilling). “Quản trị tâm linh” đang thâm nhập như vũ bão vào các tổ chức
thươngmạivàcáccơquanchínhphủ.Quátrình“tĩnhtâm”làquátrìnhthiềnđịnh,hay
dhyana[9],hayZen.
Một trường phái Phật giáo của Nhật Bản và Trung Quốc, dựa chủ yếu vào việc tập
thiềnthayvìtôntrọngtriệtđểmộthọcthuyếtkinhthánhnhấtđịnh,tậpluyệnthiềnđể
đạttớisựkhaisáng.ĐâylàphươngphápthiềnZen.Ngườisánglậpraphươngpháp
nàyởTrungQuốclàđứcBồĐềĐạtMa(thếkỷVsauCôngnguyên),ngườiđãtạora
kỹnăng“nhìntường”(wall-gazing)và“tĩnhtâm”.Giáopháinàytintưởngmạnhmẽ
vàosứcmạnhcủa“ýthức”-baotrùmcảvũtrụ!Họcoiýthứclàthựcthểchứkhông
phảilàkháchthể.
Họtinrằng“Vậtchấtlàsựphảnchiếucủaýthức.”PhươngphápthiềnZenkhaisáng
đặctrưngrađờivàothờiđạicủaĐứcPhậtởthếkỷVItrướcCôngnguyên.
Mộtsốtổchứcvàvănphòngchínhphủđãbắtđầutậpluyệnphươngpháp“tĩnhtâm”.
Dướiđâylàphươngpháptĩnhtâm:

•Quansáttrạngtháitĩnhtrongmộtphútđểtâmtríđượcthanhthản.
•Nóirằng:“Khôngcósựphânbiệtcấpbậctrongcănphòngnày”,hãycoibấtcứ
aicũnglàlãnhđạo.
•Cởimở,nóiraýkiếncủamình.
•Thôngminh,nhưngđừngtỏraquáthôngminh.
•Đểmọingườicùngthamgia,mọiýkiếnđềuquantrọng.


•Hìnhthànhthậtnhiềuýtưởng,mỗiýtưởngđềuquýgi
•Rútngắnnhữngsựkhácbiệt,gạtbỏcáitôibảnngã.
•Đừngkếtthúcbằngnhữngđộngtácnhàolộntrítuệ,hãythắtnút.
•Tìmkiếmnhữnggiảipháp,đừngtìmkiếmvấnđề.
•Hãylàmộtngườinghenăngđộng.
•Hàihướcđúngnơi,đúnglúclàmộtphầnthưởng.
Trướctiên,cảnhómsẽngồithiềntrongvàiphútbằngcáchquansáttrạngtháitĩnh.
Việcnàysẽđemlạisựtĩnhlặngchođầuóc,vàtiếpđếnsẽlàmchokhôngkhítrởnên
thanhsạchvàbìnhyên.Khinãođãởtrạngtháitĩnh,mọingườicóxuhướngquênđi
nhữngvấnđềriêngcủamìnhvàtậptrungnhiềuhơnvàonhữngvấnđềđượcđưara
thảoluậntrongbuổihọp.Khitâmtríthanhthản,sứcmạnhcủanósẽtănglên.Tâmtrí
thanhthảnsẽsảnsinhranhữngýtưởngtuyệtvờihơn.Khôngphải“áplực”màchính
sựhòahợpsẽgiúphìnhthànhnhữngýtưởngsángtạo.Điềukiệnquantrọngthứhailà
“khôngcấpbậc”!Hãyđểbấtcứaiđứnglênlãnhđạobuổihọptĩnhtâmbởimọingười
đều được đào tạo, nên vấn đề cấp bậc không hề quan trọng. Các thành viên được
hướngdẫnvàkhíchlệđưaranhữngýtưởngcủamìnhmộtcáchcởimởmàkhôngcần
e dè hay ngần ngại. Các thành viên muốn giành lợi thế với người khác bị hạn chế.
“Nhữngýtưởngthôngminh”khôngcónghĩalàchúng“thôngminhvượttrội”sovới
nhữngýtưởngkhác.
Chínhánhsángchứkhôngphảinhiệtlượngđượcsảnsinhratrongcáccuộchọptĩnh
tâm. Nếu một thành viên mất bình tĩnh khi quá nhấn mạnh ý kiến của mình, người
lãnhđạosẽrahiệu“hếtgiờ”vàyêucầucảnhómtrầmtĩnhlại.Giảiphápmớilàtrọng

tâmchứkhôngphảicácvấnđềvàsựhàihướcđượcsửdụngnhưmộtchấtlàmdịu.
TĩnhtâmphủhợpvớicáchsốngvàtriếthọccủangườiẤnĐộ.


SuyluậnẨnd


Trong quá trình này, bộ não điều khiển rất nhiều chương trình riêng biệt nhằm mục
đíchtạoranhữngýtưởngsángtạođểgiảiquyếtcácvấnđề.Phươngphápnàykếthừa
phươngphápTưduyĐịnhhướng-“kếthợpnhữngyếutốrõràngkhôngliênquangì
vớinhau”.Nguyênlýtrungtâmlà-tạoramộtmốiquanhệgượngépgiữanhữngđối
tượngkhácxanhau.
Phương pháp luận “suy luận ẩn dụ” là một phương pháp độc nhất vô nhị để tìm ra
nhữnggiảiphápbằngcáchthulượmchúngtừnhữngkhuvựckhôngliênquan.Mục
đíchcủaphươngphápnàylàcốgắngtìmrasựtươngđồnggiữamộtvấnđềhiệntại
chưacógiảipháp,vớimộtvấnđềđãcócáchgiảiquyếtnhưngxuấtpháttừmộtlĩnh
vựchoạtđộnghoàntoànkhác.Hìnhthứcđơngiảnnhấtcủaphươngphápnàylàcố
gắng tìm ra sự tương đồng giữa một vấn đề được xác định trong một lĩnh vực nhất
địnhvớimộtgiảiphápđãđượckiểmchứngtrongmộtlĩnhvựckhác.“Nếugiảipháp
đó hiệu quả trong lĩnh vực ấy thì tại sao nó lại không thể áp dụng trong lĩnh vực
náy?”chínhlàcâuhỏinềntảngcủaphươngphápnày.Ởmộtmứcđộphứctạphơn,
mộtngườicóthểsosánhmộtvấnđềtrongcôngnghiệphaythươngmạivớimộtgiải
pháp được thừa nhận rộng rãi trong những lĩnh vực khác xa, ví như lao động thông
thường.
Vídụ,cáccôngtydulịchđềuđượccungcấpnhữngcuốnsáchnhỏquảngcáođựng
trongmộtchiếchộptrưngbàyhấpdẫnngaytrướcmắtvớikháchhàng.Hầuhếtcác
côngtydulịchđềuđặtchiếchộptrưngbàyởbànthôngtinnhưmộtcôngcụquảng
cáo.Nhưngthậtkhôngmay,khikháchhànglấyđicuốnsáchquảngcáocuốicùngthì
chiếchộptrốngtrơnvàkhônglâusauthìchiếchộptrưngbàytươngđốiđắtđỏcũngbị
némvàosọtrác.Chẳngmấycôngtydulịchmảymaygọiđiệnvàyêucầucóthêm

sách quảng cáo để cho vào chiếc hộp - một vấn đề rất đơn giản nhưng cả đội ngũ
marketinglạikhôngtìmrađượcgiảipháp,vấnđềđóđượcxácđịnhnhưsau:“Chúng
taphảilàmcáchnàođểkhuyếnkhíchcáccôngtydulịchyêucầusáchquảngcáodự
trữ?”
Mộtbuổihọpsángtạođãđượctriệutập,trongđóhàngloạtnhữngphươngphápnhằm
phát sinh ý tưởng đã được vận dụng. Phương pháp “suy luận ẩn dụ” là một trong
nhữngphươngphápđượcsửdụngvàcóvẻnóđãkíchthíchtrítưởngtượngcủacảđội
trong trường hợp này. Các thành viên liên tục tìm kiếm những tình huống tương tự,
trongđónhucầudựtrữxuấthiệnởmứcđộthườngxuyên.Rấtnhiềuýtưởngđãnảy
ra,nhưngcóvẻthíchhợpnhấtcũnggiốngnhưcáchkháchhàngyêucầusổsécmớitừ
ngânhàng.Saunămhaysáutámséc,trướckhiđếntrangcuốicủasổséc,cókẹpmột


tờgiấyyêucầusổséc.Khikháchhàngđiềnđầyđủthôngtinvàogiấyyêucầuvàgửi
chongânhàngthìngânhàngsẽnhanhchóngpháthànhmộtcuốnsổsécmới.Sauđó,
cảđộiđãtìmramộtsựtươngquangiữavấnđềcủahọvớihệthốngcấpsổsécvàcố
gắngxâydựngmộtgiảiphápphùhợpchovấnđềcủahọdựatrênnguyênlýtươngtự.
Ngàynay,dùbiếthaykhôngbiếtthìngườitađãdùngrấtnhiềusựtươngquangiữa
cáclĩnhvựckhácnhauđểpháttriểnkinhdoanh.Khuvựcchínhphủcóthểkếthừa
haymôphỏngrấtnhiềutậpquánhiệuquảtừkhuvựcthươngmại.
Nếuphươngphápđóhiệuquảtronglĩnhvựcấy,tạisaochúngtalạikhôngthểápdụng
nó?Hãytìmramộtsựtươngđòngvàbạnsẽhiểuravấnđề!


Phươngphápkíchthích


“Phươngphápkíchthích”(triggersession)cũngtươngtựnhưphươngnãocôngnhưng
chúng lại có những nét khác biệt riêng. Không giống như phương pháp não công,
phươngphápkíchthíchbắtđầukhitấtcảcácthànhviênthamgiađượcyêucầunghĩ

rathậtnhiềuýtưởnghoàntoànkhácnhau.Mỗithànhviênđượcphátmộtmảnhgiấy
nhỏvàđượcyêucầuviếtvàotờgiấynhữngýtưởngcủahọnhằmgiảiquyếtvấnđềđã
đượcxácđịnh.Nhưchúngtađãthấytrongtrườnghợpcủaphươngphápnãocông,các
ýtưởngtuôntràochínhnhờ“sựtácđộngtươnghỗthảphanh”giữacácthànhviên.
Nhưng trong “phương pháp kích thích” thì chúng ta không có được lợi ích gì từ sự
khuyếnkhíchnày.Ởmộtmứcđộnhấtđịnh,điềuđócónghĩalànhữngngườithamgia
phảinảyranhữngýtưởngtrongmộtmôitrườngcạnhtranhgaygắtbuộcmỗithành
viêntrongnhómphảichịuáplựctâmlýđểsảnsinhra“nhữngýtưởnghay”.Trong
mộtvàitìnhhuống,kiểuáplựcnàycóthểlàcôngcụhữuíchgiúpsảnsinhravôvàný
tưởnghay!“Phươngphápkíchthích”cómộtsốưuđiểmvànhượcđiểm.Trongkhi
bạncóđượcvôvànýtưởnghoàntoànmớilạtừmỗibộóctuônchảynhưmộtnguồn
nước,bạnlạikhôngthểtậndụngđượclợiíchtừsựtươngtácthoảimáigiữacácthành
viênmànhờđócácýtưởngcóthểtuôntràonhưthácnước.
Phươngphápkíchthíchcóthểsảnsinhrakhoảng10đến12ýtưởngtrongkhoảngthời
giantừ5đến10phút.Nhữngngườisángtạovàđượchuấnluyệnbàibảncóthểsản
sinhratừ20đến30ýtưởngtrongcùngthờigianđó.Cuốibuổihọp,mỗithànhviên
đọctonhữngýtưởngcủamình.Nhữngýtưởngđóđượcghichéplạivàlêndanhsách.
Nhữngýtưởngtrùnglặpsẽbịxóađi.Đôikhicácthànhviênđượcyêucầuthảoluận
nhữngýtưởngcụthểđểtìmranhữngsựtươngđồngnàođóvàkếthợpchúngthành
mộtýtưởngchung.Phươngphápnàygiúptạoravôsốýtưởngkhácnhau.Mặcdùcác
kếtquảcóthểsosánhvớiphươngphápnãocông,songviệcsửdụngcáchtiếpcậnhai
mang này giúp hình thành một số lượng khổng lồ và vô cùng phong phú những ý
tưởngmới.


Phươngpháp“Nhữngýtưởngđiênrồ”


Phươngpháp“Nhữngýtưởngđiênrồ”(wild-ideas)dựatrêngiảthuyết:
“Nhữngýtưởnggâysốccóthểdẫnđếnnhữnggiảiphápcótínhxâydựng!”

Mộtnỗlựccóphươngphápđượcthựchiệntronggiaiđoạnnãocôngnhằmhìnhthành
mộtsố“ýtưởnggâysốc”.Sauđó,cảnhómsẽcốgắngđưaýtưởngđótrởvềthựctại
và gần hơn với tình hình thực tế của vấn đề đang được thảo luận. Đây là một cách
tuyệtvờiđểbôitrơncáctếbàonãovàkhuyếnkhíchmọingườisuynghĩvề“những
điềukhôngtưởngtrunggian”.Sauđó,mộtsốthànhviênsẽlàmviệcvới“nhữngđiều
khôngtưởngtrunggian”nàyđểđạtđượcmộtsốgiảiphápkhảthi.Đâylàmộtsốtình
huốngtrongđónhữngýtưởngđiênrồdẫnđếnnhữnggiảipháp:
Hãymócmắthọra!
MộtnhómcácnhàquảntrịtrongmộtcôngtyTrungÂunhỏđangtiếnhànhcuộcthảo
luậnhàngtuầnvềcácvấnđềsảnxuấtvàcáchgiảiquyếtchúng.Mộttrongnhữngvấn
đềđượcthảoluậnliênquanđếnviệcgiảmsảnlượngmànguyênnhânlàhànhvivàsự
thiếuđộngcơlàmviệcrõràngtrongmộtbộphậncôngnhânđónggói.
Nhómcôngnhânnàychịutráchnhiệmgóisảnphẩmbằnggiấybáorồiđóngsảnphẩm
vàohộpđểvậnchuyển,vấnđềlàhọdànhnhiềuthờigianđọcbáohơnlàđónggóisản
phẩm.Vàkhôngcầnphảinólaođộngcủamỗingườithấphơnmứcthựctế,dùhọluôn
cậpnhậttìnhhìnhthờisự.
Saukhiýtưởngnóichuyệnđộngviênthôngthườngtỏravôhiệu,cóngườiđãgợiý
sửdụnggiấytrắngđểgóisảnphẩm.Nhómquảntrịtỏravôcùngthíchthúsongngay
lậptứcgạtýtưởngđósangmộtbênbởichiphíchogiấytrắngquáđắtđỏ.Ngườikhác
lạigợiýsửdụngbáo“ngoạivăn”.Ýtưởngnàykhôngtệ,nhưngkhôngthểápdụng
bởi khó có thể kiếm được những loại báo như vậy ở nơi này. Cuối cùng, trong thời
khắcthấtvọngtộtđộ,vẫnthườngxảyratrongnhữngcuộchọplãnhđạothếnày,một
ngườithốtlên:“Tạisaochúngtakhôngmócmắthọra?”
Ýtưởngđiênrồnàylàthếnào?Bạnđãđoánrarồi-tạisaochúngtakhôngmócmắt
họra?Giờthìchúngtacóthểcùngnghĩvề“điềukhôngtưởngtrunggian”này-“móc
mắthọra”vàtìmramộtsốgiảiphápkhảthi.Phảirồi,hãytuyểnmộtsố“ngườimù”.
Một ý tưởng hợp lý và khả thi là tuyển những người mù đã nảy ra từ “những điều


khôngtưởngtrunggian”điênrồ-“Tạisaochúngtakhôngmócmắthọra?”

Nhữngýtưởnggâysốccóthểdẫnđếnmộtgiảiphápcótínhxâydựng.
Giờchúngtahãycùngxemphươngpháp“Phươngphápnhữngýtưởngđiênrồ”này
hoạtđộngnhưthếnàotrongmộtcơquanchínhphủ.Chúngtahãygiảđịnhrằngvấn
đềđượcxácđịnhlà:“Làmcáchnàođểgiảmchiphíphotongàycàngtăng?”Đâylà
mộtvấnđềkháphổbiếnởhầuhếtcácvănphòngchínhphủ.Bâygiờ,chúngtahãy
cùngxemphươngpháp“ýtưởngđiênrồ”giúpchúngtađếnvớinhữnggiảiphápnhư
thếnào.Đừngthấtvọngbởisựđiênrồcủacácýtưởng.Hãykiênnhẫnvàbạnsẽphát
hiệnramộtsốgiảiphápkhảthitừ“nhữngýtưởngđiênrồ”đểtránhlãngphíkhisử
dụng.
•Làmnhiễmđiệnnútbấmcủamáyphotođểbấtcứaicốsửdụngchiếcmáysẽbị
điệngiậtchết.
•Chỉcóngườinàocầnphoto1000bmộtlầnmớiđượcphépsửdụngchiếcmáy.


• Khi ai đó sử dụng chiếc máy, một bức ảnh của người đó sẽ được chụp và số
lượngbảnphotosẽhiệntrêntránngườiđó.
•Khiaiđósửdụngchiếcmáy,sốlượngbảnphotosẽđượcxămlêntránngườiđó.
Bâygiờ,hãychọnýtưởngđiênrồnhấttrongđóvàcốgắngtiếtkiệmchiphí.Đầutiên,
việcđócóvẻkhákhókhăn,songchỉvớimộtchútkinhnghiệm,cảnhómsẽbiếtcách
biếnýtưởngđiênrồthànhmộtgiảiphápthựctếnhờpháthiệnramộtkhíacạnhtích
cựccóthểbiến“nhữngđiềukhôngtưởngtrunggian”thànhhợplý.Cóthểkếtluận
nhưsau:Hãychọnbiệnphápnghiêmkhắcnhất,đauđớnnhấtlàđểđiệngiậtchết!


Phươngphápgợiý


Phươngphápgợiý(SuggestionSchemes)tỏrarấthiệuquảkhácđểtổnghợpvôsốý
tưởng phong phú. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này lại phụ thuộc vào tính

nghiêmtúccủaviệcthựchiệntriểnkhaivàđòihỏisựgiámsátthườngxuyên.Phần
lớncáctổchứcchínhphủbắtđầucácphươngphápnàymộtcách“chấmphávàvui
vẻ”nênkhôngmấythànhcông.Nhưngcáctổchứcthươngmạivẫncoicácgợiýlà
một trong những phương pháp thu thập các ý tưởng sáng tạo. Họ tiến hành phương
phápnàymộtcáchnghiêmtúcnhằmgặtháiđượcnhữngkếtquảtốtnhất.Cácdoanh
nghiệpNhậtBảnlànhữngngườithulợilớnnhấttừnhữngphươngphápnày.


Cácphươngphápgợiýđãtrởnênrấtphổbiếntrongnhiềutổchức.Chúngtạonênmột
kênhliênlạcmàthôngquađó,mọithànhviêntrongtổchứccóthểtruyềntảinhữngý
tưởngcủamìnhvớihivọngnhữngýtưởngđósẽđượcxemxét,đánhgiá,vàcóthể,sẽ
đượcápdụng.Khibanquảntrịkhôngtiếnhànhnhữngbướccầnthiếtđểcóthểthực
hiệnhiệuquảcácýtưởngthìcácnhânviênsẽkhôngcoitrọng“nhữngchiếchộpgóp
ý
Cácphươngphápgợiýhoạtđộngtheohaihìnhthức:
•“Nhữnggợiýkhônggiớihạn”đốivớibấtcứvấnđềnào.
•Nhữnggợiýđượcđềxuấtđốivớimộtvấnđềcụthểnhấtđịnh.
Hầuhếtcácphươngphápgợiýđượcsửdụngcho“nhữnggợiýkhônggiớihạn”đối
vớibấtcứvấnđềnào.Tuynhiên,cómộtsốcôngtysửdụngcácphươngphápgợiýđể
thuhútđôngđảothànhviênthamgiađónggópcácýkiếnđểgiảiquyếtmộtvấnđềcụ
thểđượcxácđịnhrõràng.Việctuyênbốvấnđềđượclưutruyềntrongcôngtyvớimột
lờiđềnghịđónggópýkiếnnhằmgiảiquyếtvấnđề.Phầnthưởngđượctraochoýkiến
cóhiệuquảứngdụngcaonhất.
Cáctổchứcthươngmạicóthểlàmtheocảhaiphươngpháptrên.Thôngquaphương
pháp thứ nhất, họ có thể có được một loạt các ý tưởng. Những ý tưởng đó sẽ được
sànglọc,đánhgiávànhữngýtưởnghaysẽđượcápdụng.Vớiphươngphápthứhai,
các cơ quan chính phủ có thể phổ biến những vấn đề cụ thể của mình và tìm kiếm
nhữngđềxuấttừphíanhânviên.Nhờđómàlợiíchđượcnhânđôi.Thứnhất,những
vấnđềquantrọngsẽđượctấtcảnhânviênbiếtđến.Thứhai,cácnhânviêncảmthấy
mìnhcótráchnhiệmđónggópvàcốgắnghếtsứcđểtìmracácgiảipháp.Bằngcách

này,ngườilãnhđạocóthểđảmbảorằngtoànbộtổchứcđềuthamgiavàoquátrìnhtư
duyđểgiảiquyếtvấnđềvàmọingườiđềunảyranhữngýkiếnnhằmtìmragiảipháp.
Nhưnghãynhớrằng,bảnchấtcủavấnđềphảiđảmbảorằngviệcthảoluậnnómột
cáchcôngkhaikhônggâyảnhhưởngxấuđếncácyêucầubảomật.Córấtnhiềuvấn
đềkhôngthểchiasẻmộtcáchcôngkhaivớimọinhânviênbởibảnchấtvấnđềyêu
cầutínhbảomậttuyệtđối.Mặtkhác,cónhữngvấnđềnhấtđịnhmàsựthamgiađóng
gópýkiếnrộngrãicủatoànbộtổchứcsẽđemlạiíchlợitolớntrongviệctìmragiải
pháp.
Dướiđâylàmộttìnhhuốngvídụđểđạtđượcnhữngđềxuấttrongtoànbộtổchức:
Vấnđề:Hànhkháchchỉđượcphépmangmộtchiếctúinhỏlênmáybay.Rấtnhiều
hànhkháchphớtlờquyđịnhnàyvàmangtheoơnmộttúi.Họbựctứckhibịbuộcphải
bớt lại hành lý xách tay quá trọng lượng và ký gửi chúng. Đây là một nguyên nhân
thườngxuyêngâyramâuthuẫngiữahànhkháchvànhânviên.
Vìvậy,cóthểxácđịnhvấnđềnhưsau:“Làmthếnàođểyêucầuhànhkháchkhông
mangnhiềuhơnmộttúixáchmàkhôngkhiếnhọbựctức?Hãygửiýtưởngcủabạn
cho chúng tôi. Những ý tưởng đoạt giải nhất sẽ giành được phần thưởng là một kỳ
nghỉkéodàimộttuầnởSingapore.Nhữngýtưởngxếpthứnhìsẽđượcthưởngmộtkỳ
nghỉbangàyởmộtkháchsạnnămsao.
Giờthìtacùngxemvídụtiếptheotrongmộttìnhhuốngkhác:
Mộttổchứcquyếtđịnhtiếnhànhquátrìnhthayđổiquymôlớntrongcơcấutổchức,
các hệ thống và các quy trình. Rõ ràng là sự thay đổi này sẽ dẫn đến sự phản đối
không chỉ từ phía các nhân viên, mà còn từ các đại lý khác nhau e sợ sự phát sinh
nhữngảnhhưởngtiêucực.Trongtìnhhuốngnày,nếutổchứcđưaramộtthôngtưmời
cácnhânviênđềxuấtmộtcáitênhaydànhcho“sứmệnhthayđổi”,thìkhôngnhững
sựchúýcủahọsẽchuyểnhướngmàchắcchắnlàhọsẽdồnhếttâmtrívàoquátrình
này,nhờđómàtổchứccóthểthuphụcđượclòngnhânviên.Saukhiđãcóđượcnhiều
ýtưởng,banthẩmđịnhvàđánhgiálựachọncáitênParivartanchosứmệnh,côngbố
rộngrãivàcôngkhaitraogiảichongườithắngcuộc.Việclàmnàykhôngchỉkhuyến

khíchtoànbộnhânviênthamgiamàcònkhiếnhọdồnhếttâmtrívàoquátrìnhthay
đổivàtoàntâmtoànýđónggópsứcmình.
Phươngphápgợiýlàmộtphươngphápđãđượcthửnghiệmkỹcàngvàhiệuquảđể
cóthểđemlạinhữngíchlợitolớnnếuđượcthựchiệnmộtcáchthíchhợp.


Nhómcảitiếnchấtlượng


Cácnhómcảitiếnchấtlượng(QualityCircles)vẫnđượcbiếtđếnvớitừviếttắt“QC”.
QC là những nhóm nhân viên tự nguyện ở cấp thấp nhất trong tổ chức, cùng làm
những nhiệm vụ giống nhau hoặc có một phạm vi trách nhiệm chung. Họ gặp nhau
mộtcáchthườngxuyênđểthảoluậnvàgiảiquyếtcácvấnđềliênquanđếncôngviệc.
Họhoạtđộngdựatrênnguyêntắc:Sựthamgiacủanhânviênvàoquátrìnhhìnhthành
ýtưởngmớivàraquyếtđịnhcảithiệnchấtlượngcôngviệc.
Cácnhómcảitiếnchấtlượngcómộtsốđặcđiểm:
•Tínhchấttựnguyện.
•Tuântheonhữngquytắcvàưutiênnhấtđịnh.
•Phầnlớnquyếtđịnhđượcđưaradựatrênsựnhấttrí.
•Sửdụngmộtcáchtiếpcậncótổchứcđểgiảiquyếtvấnđề.
•Cácthànhviênđượcđàotạotheoyêucầu.
•Họđượctraoquyềnđưaracácquyếtđịnhhoặcđềxuấtnhữngýtưởngmới.
•QChoạtđộngvớisựủnghộhếtlòngtừcấplãnhđạocaonhất.
Tiền đề của các nhóm cải tiến chất lượng trước hết là một triết lý đơn giản: “Cuộc
sốngcủanhữngngườichịuảnhhưởngtừmộtquyếtđịnhphảitrởthànhmộtphầncủa
quátrìnhraquyếtđịnh”.Thứhai,nhữngngườiphảiđốimặtvớivấnđềbiếtrõhơn
nhữnggiảipháp!
Tráivớiđiềucơbảnnày,nhữngQCcóxuhướngthỏamãnbamụctiêusau:
•Tăngnăngsuất
•Cảitiếnchấtlượng

•Nângcaoýchícủanhânviên
TiếnsĩKaoruIshikawacNhậtBản,nổitiếngvới“biểuđồxươngcá”,sauđượcđổitên
theotácgiảthành“biểuđồIshikawa”,chínhlàngườiđầutiêngiớithiệuQCvàoNhật
Bản.QCđãlantruyềntừNhậtBảnsangHoaKỳvàcácnướckhác,trongđócóẤn
Độ.ChúngpháttriểnnởrộởHoaKỳtrongthậpniên60vàởẤnĐộtrongthậpniên
70củathếkỷXX.Nhưngkhônghiểusaođếnthậpniên80,QCbắtđầuthoáitràoở
Hoa Kỳ và kể từ thập niên 90 cũng bắt đầu suy yếu ở Ấn Độ. Nhưng thực tế vẫn
chứng minh rằng, QC là những cơ chế hiệu quả để khởi phát vô số những ý tưởng
thôngminhvàtìmkiếmnhữnggiảiphápởcấpthấpnhất.
MặcdùQCvẫnchưatìmđượcchỗđứngtrongcáctổchứcchínhphủ,songđãđếnlúc
làmmộtphépthửđúngđắnvềkhảnăngcủaQCtrongviệcđemlạinhữngýtưởngmới
lạvànhữnggiảiphápphùhợpchocácvấnđềchỉcóthểhìnhthànhtừcấpthấpnhất.