Bài giảng Phản hồi cảm xúc - Trì Thị Minh Thúy

PHẢN HỒI CẢM XÚC
Trì Thị Minh Thúy, Ph.D.

Sách tham khảo:
1. Ivey, A. E., & Ivey, M. B.
(1999). Intentional
Interviewing and
Counseling (4th ed.).


Tại sao cần phản hồi cảm
xúc?
 Mỗi kinh nghiệm chúng ta trải qua, đều có
cảm xúc đi kèm.
 Cảm

xúc là nguồn gốc của suy nghĩ và
hành động.

 Nếu

chúng ta có thể xác định và phân loại
cảm xúc của thân chủ, chúng ta có được
nền tảng cho hành động trong tương lai.


Tại sao cần phản hồi cảm
xúc?
 Bên dưới hành vi và lời nói của thân chủ
là cảm xúc.
 Mục

đích của việc phản hồi cảm xúc là
làm cho những cảm xúc ẩn tàng, và đôi
khi bị che đậy, được rõ ràng với thân chủ.


Tại sao cần phản hồi cảm
xúc?
 Hầu hết thân chủ có những cảm xúc lẫn
lộn và mâu thuẫn nhau đối với nhưng
biến cố quan trọng và đối với người khác.


Tại sao cần phản hồi cảm
xúc?
 Giúp TVV và thân chủ trở về với kinh
nghiệm cơ bản, với mục tiêu và cảm xúc,
bởi vì thông thường buổi tham vấn hay
vấn đàm thường nghiêng về lý trí.


Viết phản hồi cảm xúc

 TC:

“Hiện giờ, em cảm thấy chán quá.
Em vừa bị đuổi ra khỏi lớp. Bây giờ em
không biết phải làm gì nữa. Giá như
thầy Minh đối xử tốt và công bằng với
em thì em đã không bị đuổi rồi. Thầy ấy

thực sự ghét em và không công bằng
với em. . . Có lẽ em cũng chưa cố gắng
đủ. Em không biết sẽ phải làm gì đây!”


 Hãy

viết phần phản hồi nội dung của thân

chủ:
 Viết

phần phản hồi cảm xúc:

 Cảm

xúc mà thân chủ bộc lộ rõ ràng:

 Cảm

xúc ẩn ngầm:


 Trong

trường hợp này, TVV có thể
phản hồi: “Em cảm thấy chán nản
và bối rối và dường như có phần
tức giận nữa.”

Tại sao cần phản hồi cảm
xúc?
 Vì cảm xúc hình thành nền tảng cho kinh
nghiệm sống, lưu ý những cảm xúc then
chốt và giúp thân chủ làm sáng tỏ chúng
có thể là một điều giúp cho tiến trình tham
vấn tiến triển.


Tại sao cần phản hồi cảm

xúc?
 Nhất

là trong trường hợp thân chủ bối rối
và lẫn lộn về cảm xúc của mình. Điều
này rất hữu ích vì chúng ta cần biết mình
cảm thế nào trước khi mình hành động.


Cảm Xúc gì?
 Hãy

liệt kê ra những từ diễn tả cảm
xúc mà bạn biết.


Cảm Xúc gì?
 Có

4 cảm xúc căn bản:

 BUỒN,

 Thất

GIẬN, VUI, SỢ

tình: HỈ (mừng), NỘ (giận), ÁI
(thương), Ố (ghét), AI (buồn), CỤ
(Sợ), DỤC (muốn).


Cảm thấy thế nào về cảm xúc?
Bạn

có cảm thấy thoải mái để
diễn tả cảm xúc của mình không?


Cảm thấy thế nào về cảm xúc?
 Hãy

suy tư về lịch sử bản thân của bạn
và khả năng xử lý cảm xúc của bạn.

 Nếu

bạn không thoải mái diễn tả cảm xúc

và xử lý cảm xúc của mình thì bạn sẽ gặp
khó khăn trong việc giúp thân chủ khám
phá nan đề của họ cách sâu sắc.


Cần lưu ý
Khi đặt tên (label) cho cảm xúc của thân
chủ, cần lưu ý các điểm sau:
 Những

từ diễn tả cảm xúc bởi thân chủ

 Những

từ diễn tả cảm xúc ‘ngầm ẩn’ mà
thân chủ không bộc lộ

 Những

cảm xúc không diễn tả thành lời
có thể thấy được qua việc quan sát sự
chuyển động của cơ thể.

 Những

dấu chỉ (cue) của cảm xúc có lời


Cần lưu ý
 Kỹ

năng phản hồi cảm xúc nhắm đến việc
giúp thân chủ cảm nhận (sense) và trải
nghiệm cái phần căn bản nhất của chính
họ - họ thực sự cảm nhận thế nào về
người khác và biến cố trong cuộc sống.


Cần lưu ý
 Cảm

xúc cơ bản mà chúng ta dành
cho cha mẹ, gia đình, bạn hữu là
tình thương yêu và sự quan tâm.

 Đây

là cảm xúc sâu xa nhất trong
mỗi con người/ cá nhân.


Cần lưu ý
 Đồng

thời, theo thời gian liện hệ thân mật,
những cảm xúc tiêu cực về những
người thân xuất hiện, có thể làm chúng ta
choáng ngợp và che đậy đi những cảm
xúc tích cực;

 hoặc

những cảm xúc tiêu cực có thể bị
chôn vùi.


Cần lưu ý
 Nhiệm

vụ chung của TVV là giúp
thân chủ phân loại những cảm xúc
lẫn lộn này.

 Nhiều

người muốn một cách giải
quyết đơn giản và muốn chạy trốn
không những cảm xúc phức tạp hỗn
hợp này.


Cần lưu ý
 Có

những lúc TVV phải khám phá và
đoán cảm xúc của thân chủ, nhất là
khi cảm xúc thân chủ nói ra không ăn
khơp với hành vi không lời của thân
chủ.

 Ví

dụ như thân chủ nói rằng yêu
thương và quan tâm đến cha mẹ
nhưng thân chủ nắm chặt bàn tay
trong khi nói điều đó.


Cần lưu ý
 TVV

không nhất thiết phản hồi mỗi
cảm xúc của thân chủ hoặc mỗi điều
bất nhất quan sát được.

 Phản

hồi cảm xúc phải đúng lúc và
đáp ứng được nhu cầu của từng cá
nhân.

 Đôi

khi cách tốt nhất là để ý về cảm
xúc đó và đưa ra nhận xét sau đó.


Cảm xúc có lời và không lời
 Khi

thân chủ nói “tôi cảm thấy buồn” “vui”,
“ảm đạm buồn rầu” (gloomy) và hỗ trợ
cho câu nói này bằng hành vi không lời
thích hợp, điều này thật dễ cho việc xác
định cảm xúc của thân chủ.


Cảm xúc có lời và không lời
 Tuy

nhiên, nhiều thân chủ bày tỏ những
thông điệp không rõ ràng vì họ không
chắc họ cảm thấy thế nào về con người
và tình huống.



Trong những trường hợp như vậy, TVV
cần phải xác định và đặt tên cho cho
những cảm xúc ‘ẩn ngầm’.

 Với

kỹ năng lắng nghe tốt TVV có thể
giúp thân chủ đặt tên cho cảm xúc của


Xác định cảm xúc qua kỹ
năng đặt câu hỏi
 Kỹ

năng hiển nhiên nhất để xác định cảm
xúc của thân chủ là dùng câu hỏi mở:

 “Em

cảm thấy thế nào về điều đó?”

 “Em

cảm thấy thế nào khi nghĩ về ba
mẹ?”

 “Khi

nói về những mất mát đó, cảm xúc
nào dâng lên trong em?”


Xác định cảm xúc qua kỹ
năng đặt câu hỏi
 Hoặc

có thể dùng câu hỏi đóng với
những thân chủ ít nói:

 “Điều

đó có làm em thấy tổn thương
không?”



“Em có cảm thấy tức giận họ không?”