Ebook 230 lời giải về bệnh tật trẻ em: Phần 2

VII. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ LIÏN QUAN TÚÁI DA

106. VÏËT TRÏN DA TRỄ MÚÁI SINH

Khi múái ra àúâi, da trễ em thûúâng cố nhûäng vïët cố mâu: vïët mâu
àỗ thêỵm nhû mâu rûúåu vang, cố nhiïìu chêëm nhỗ hóåc tûâng mẫng úã
gấy, trấn, da àêìu... do cấc mẩch mấu nhỗ (mao mẩch) dûúái da bõ
giận núã. Nhûäng vïët nây sệ hïët dêìn dêìn. Cố chấu túái 1 2 nùm múái
hïët: àố lâ nhûäng vïët búát, nïët rìi hay vïët châm. Nưët rìi to hóåc
nhỗ, cố thïí xët hiïån úã mổi núi trïn cú thïí. Cêìn hỗi bấc sơ chun
khoa da, vò viïåc chûäa trõ ty trûúâng húåp cố nhiïìu hay đt, úã mưỵi chấu
mưỵi khấc. (naevus).
Vïët châm hay thêëy úã lûng dûúái. Nhûäng vïët châm nây cng sệ
hïët dêìn khi cấc chấu lúán lïn.
107. VÏËT BÚÁT HAY CHÂM ÀỖ

Da cấc chấu múái sinh cố thïí cố cấc chêëm hóåc mẫng mâu àỗ
sêỵm: àố lâ cấc vïët búát côn gổi lâ châm àỗ. Búát do sûå phò àẩi ca cấc
mẩch mấu nhỗ dûúái da cố dẩng phùèng nhû da, cố dẩng nưíi trïn da.
Nhûäng vïët chêëm hay thêëy úã trấn, cưí, gấy, chên tốc trễ sú sinh cố thïí
tûå mêët ài sau vâi thấng tíi, cố khi phẫi sau mưåt vâi nùm.
Tuy rùçng mưåt sưë vïët búát khố coi, lâm giẫm sûå xinh xùỉn ca cấc
chấu, nhûng bấc sơ nâo cng khun cấc bâ mể phẫi kiïn nhêỵn, chúâ
àúåi, trấnh khưng nïn can thiïåp túái bùçng bêët cûá biïån phấp gò.
Nïëu vïët búát ngây câng lan rưång vâ cố hiïån tûúång chẫy mấu thò
nïn túái bấc sơ chun khoa vïì da àïí hỗi cấch chûäa trõ. Ngây nay,
ngûúâi ta cố thïí dng tia laze àïí chûäa trõ hiïån tûúång nây.
108. HIÏÅN TÛÚÅNG TĐM TẤI CA TRỄ SÚ SINH

Da ca Bế cố thïí cố cấc vng tđm hay xanh. đt thò úã àêìu cấc
ngốn tay hóåc mưi: hiïån tûúång nây chûáng tỗ mấu thiïëu ưxy vò sûå hư

hêëp hóåc sûå tìn hoân (tim) ca chấu chûa tưët. Nïëu hiïån tûúång nây
chó cố rêët đt thò do lẩnh, lâm cấc mẩch mấu bõ co lẩi.


Nïëu hiïån tûúång tđm tấi cố tûâ khi chấu múái sinh vâ cûá duy trò
mậi khưng thêëy àúä, thò cố thïí phẫi tòm hiïíu vïì cấc bïånh tim bêím
sinh.
Nïëu hiïån tûúång trïn xẫy ra bêët chúåt vâ nghiïm trổng thò cố thïí
do cấc ngun nhên: ngẩt thúã vò vêåt lẩ, àau hổng, viïm àûúâng hư
hêëp...
109. CHÛÁNG VÂNG DA CA TRỄ SÚ SINH

Sau khi sinh àûúåc mêëy ngây, nhiïìu chấu bế cố mêìu da mưỵi
ngây mưåt vâng thïm: àố lâ chûáng vâng da ca trễ sú sinh, mưåt sûå cưë
khưng quan trổng mâ ngûúâi ta biïët rộ ngun nhên.
Khi ra àúâi, àûáa bế mang theo trong ngûúâi mưåt sưë hưìng huët
cêìu dûå trûä. Hưìng huët cêìu lâ nhûäng phêìn tûã trong mấu cố nhiïåm
v nhêån ưxy tûâ phưíi mang túái mổi núi trong cú thïí, vâ ln ln
àûúåc thay thïë búãi nhûäng lúáp múái. Trong cú thïí àa sưë trễ em, viïåc
loẩi bỗ cấc hưìng huët cêìu giâ úã lấ lấch vâ úã gan àûúåc tiïën hânh
bònh thûúâng. Nhûng, mưåt sưë đt cấc chấu cố bưå gan côn non ëu chûa
lâm àûúåc àêìy à nhiïåm v nây khiïën mưåt sưë mëi mêåt sinh ra
trong quấ trònh hy diïåt hưìng huët cêìu bõ tđch t úã mấu lâm cho
da cấc chấu cố mâu vâng.
Nhûäng hiïån tûúång trïn cố thïí sệ hïët trong vông mêëy ngây sau,
khi cấc cú quan trong cú thïí chấu bế quen dêìn vúái cưng viïåc.
Mưåt sưë cấc chấu khấc cố thïí bõ dõ têåt bêím sinh úã cấc àûúâng ưëng
dêỵn mêåt khiïën nhûäng chêët mëđ mêåt àậ àûúåc gan biïën àưíi vâ thẫi
ra khưng xëng àûúåc råt lâm cho phên cố mêìu nhúåt hóåc mêìu
trùỉng.

110. RƯM SẪY

ÚÃ vng cưí vâ lûng cấc chấu bế thûúâng cố nhûäng nưët mêín àỗ, do
mưì hưi gêy ra. Cấc nưët nây sệ chống lùån hïët nïëu giûä gòn cho da cấc
chấu sẩch vâ khư.
111. DA: NGÛÁA NGẤY, MÊÍN ÀỖ

Da trễ em, nhêët lâ chấu sú sinh rêët mỗng nïn dïỵ bõ tưín thûúng
vò cấc ngun nhên gêy ra tûâ phđa ngoâi cng nhû tûâ bïn trong cú
thïí. Theo nùm thấng, lúáp da sệ àúä mỗng manh hún, nhûng vêỵn lâ


mưåt lúáp mư nhẩy cẫm dïỵ bõ phất ban, dõ ûáng hóåc lâ núi biïíu hiïån
triïåu chûáng ca mưåt sưë bïånh nhû súãi, lïn àêåu... Mưåt sưë bïånh khố xấc
àõnh vâ khố chûäa, nïn cấc bâ mể sùn sốc chấu nïn nhêån xết àïí mư
tẫ àûúåc rộ râng vúái bấc sơ.
Loẩi da àùåc biïåt nhẩy cẫm: Cố nhiïìu Bế cố loẩi da àùåc biïåt
nhẩy cẫm túái mûác chó súâ lïn da Bế cng lâm lân da ûãng àỗ mưåt lất.
Do àố viïåc cổ sất da chấu bùçng miïëng vẫi, sûác mưåt đt nûúác thúm hay
dêìu thúm, tùỉm cho chấu bùçng xâ phông cố hốa chêët thúm, chấu bõ
toất mưì hưi, nûúác tùỉm cố pha đt nûúác hoa Colognế v.v... cng lâm da
chấu bế phẫn ûáng.
Cưí, cưí tay, cưí chên, vông bng lâ núi dïỵ bõ kđch thđch nhêët.
Mën lâm cho da Bế dây dùån hún, nïn cho Bế ài chúi úã ngoâi trúâi
ln, cho Bế tùỉm nùỉng nhûng hậy coi chûâng vâ cố giúái hẩn àïí trấnh
bõ chấy nùỉng hay say nùỉng.
- Mêín àỗ vng mưng: Mưng Bế lâ àiïím hay cố mưì hưi, bõ àêỵm
nûúác tiïíu khi chấu tê dêìm khưng àûúåc thay tậ lốt ngay, nïn hay bõ
mêín àỗ: da àỗ, ài àỗ, àỗ úã rậnh giûäa 2 mưng, úã nhûäng nïëp nhùn.
Nhûäng nưët àỗ húi phưìng lïn vâ lộm úã giûäa, àưi khi cng xët hiïån

khi Bế mổc rùng, hóåc trïn toân bưå lúáp da tiïëp xc vúái ghïë khi Bế
ngưìi.
Àïí bế khỗi mêín àỗ, nïn: thay tậ lốt ln, lau ghïë ln, dng
pommất sất trng bưi lïn chưỵ mêín àỗ. Khùn trẫi giûúâng (nïëu dng
cho Bế) cng nïn thay ln, ghïë Bế ngưìi thónh thoẫng nïn mang
phúi nùỉng.
Sau khi tùỉm cho Bế nïn lau thêåt khư hay sêëy cho Bế bùçng cấi
sêëy tốc, nhûng phẫi hïët sûác cêín thêån khưng lâm Bế bỗng.
Nïëu chưỵ mêín àỗ cẫ tìn lïỵ chûa khỗi thò nïn hỗi bấc sơ, khưng
cêìn thay àưíi chïë àưå ùn ca Bế .
- Mêín àỗ úã cưí, nấch vâ sau tai: Nhûäng chưỵ mêín àỗ bống vâ cố
nûúác. Bẩn hậy ch coi cưí ấo ca Bế cố chêåt quấ khưng, khưng
nùng tùỉm rûãa vâ mưì hưi lâ ngun nhên ca nhûäng chưỵ mêín àỗ
nây.
Hậy thay qìn ấo tậ lốt cho chấu sau khi tùỉm k bùçng loẩi xâ
phông cố nhiïìu tđnh chua (axđt), rưìi dng dung dõch sất trng loẩi
ếosine 1% bưi cho chấu.


Chó nïn mùåc cho chấu nhûäng qìn ấo bùçng vẫi, tûâ cấc chêët liïåu
thiïn nhiïn nhû bưng, len chûá khưng nïn dng cấc chêët liïåu tưíng
húåp.
- Bế cố nhûäng chêëm àỗ vâ nhûäng mn nhỗ trùỉng chùèy nûúác úã
gấy, lûng, àưi khi úã vông quanh bng chưỵ vêỵn qën khùn quanh rưën
lâm chấu ln cûåa qåy, ng khưng n giêëc: trấnh àùỉp cho Bế
nhiïìu chùn quấ hóåc àùåt Bế trong phông nống quấ. Tùỉm cho Bế
bùçng xâ phông cố tđnh axđt hóåc nûúác pha chanh (àïí cố tđnh axđt).
Cho chấu têëm nùỉng vûâa phẫi, mưỵi ngây.
Nïëu da chấu vêỵn chẫy nûúác, cêìn ài khấm bấc sơ.
- Cêìn nối gò vúái bấc sơ? Nïëu bẩn liïn lẩc vúái bấc sơ qua àiïån

thoẩi, nïn nối ngay chấu bế mêëy thấng, mêëy tíi? Vò cố mưåt sưë
bïånh chó xët hiïån úã mưåt àưå tíi nâo àố. Hậy cho bấc sơ biïët thïm:
chấu bế cố sưët khưng? Chưỵ da chẫy nûúác thïë nâo? Bế àậ ëng thëc
gò chûa?
- Sưët: Lêëy nhiïåt àưå cho Bế. Thûúâng thò cấc bïånh ngoâi da khưng
lâm trễ sưët. Nïëu nhûäng nưët mêín ngoâi da lẩi kêm theo sưët thò Bế àậ
mùỉc bïånh nhû: súãi, nhiïỵm khín,... Biïët thên nhiïåt ca bế khi sưët,
bấc sơ sệ dïỵ chêín àoấn bïånh.
Nhûäng nưët mêín àỗ cố thïí mêët ài sau vâi giúâ, nhû úã bïånh súãi.
Búãi vêåy, trûúác khi nối chuån vúái bấc sơ, bẩn cêìn phẫi nhúá lẩi nhûäng
àiïìu sau
- Nhûäng nưët àỗ mổc úã àêu? Khùỉp ngûúâi Bế hay chó cố úã mưng? úã
nhûäng vïët nhùn trïn ài, tay? ÚÃ cưí, trïn mùåt, úã lưng mây, quanh
miïång, sau tai? Nhûäng nưët mêín bùỉt àêìu úã àêu trûúác tiïn? Lan ra túái
àêu? ÊËn tay vâo cố hïët àỗ khưng?
- Cúä to nhỗ ca nưët mêín: bùçng àêìu mi kim hóåc lúán hún?
- Mêìu: àỗ, àỗ tđm hay àỗ sêỵm... ?
- Nhûäng nưët àỗ rúâi nhau hay tûâng mẫng?
- Nưët àỗ cố phưìng lïn, cố vẫy khưng ? Bế cố gậi khưng?
- Súâ vâo nhûäng nưët àố thêëy nhùén hay rấp? Cố chưỵ nâo mïìm
hóåc cûáng khưng ?


Bẩn cố thïí nghơ rùçng nhûäng nhêån xết trïn khưng quan trổng,
nhûng chđnh chng lẩi gip cho bấc sơ xấc àõnh àûúåc bïånh vò mưỵi
bïånh cố nhûäng àiïím riïng chó khấc nhau mưåt vâi chi tiïët nhỗ.
112. CHÛÁNG NƯÍI MN NGÛÁA.

Chấu bế khưng ng àûúåc vò ngûáa, gậi. Do vêåy, àưi khi chấu
khưng chõu ùn, ài tûúát hóåc ngûúåc lẩi ài tấo. Trïn da chấu, xët

hiïån nhûäng nưët phưìng nhỗ àûúâng kđnh chûâng lmm, mâu àỗ, mổc
khùỉp ngûúâi trûâ phêìn da àêìu: àố lâ chûáng mn ngûáa. Khi phất triïín,
mêìu cấc nưët mn ngûáa thânh àỗ thêỵm, àưi khi cố vêíy vâng, cûáng, súâ
vâo thêëy nhấp tay. Khoẫng tûâ 8 túái 10 ngây sau mn ngûáa lùån àïí
lẩi nhûäng vïët àỗ, rưìi vïët nây cng nhẩt dêìn.
Cấc chấu nhỗ thûúâng bõ nưíi mn ngûáa nhiïìu lêìn, cấch quậng
nhau vâi ngây hay hún.
Chûáng mn ngûáa cố thïí vò ngun nhên tiïu hốa khưng tưët
hóåc dõ ûáng do bõ cưn trng àưët.
Vúái cấc trễ sú sinh, khưng cêìn thay àưíi chïë àưå ùn nïëu khưng cố
kiïën ca bấc sơ. Nhûäng chưỵ ngûáa nhiïìu, cố thïí bưi thëc àỗ
Mercurochrome hóåc cưìn iưët 1%. Nïëu chưỵ ngûáa bõ nhiïỵm trng hay
sêy sất nïn dng bùng dđnh che lïn trïn.
Cấc bâ mể nïn kiïn nhêỵn vâ n têm; thïë nâo rưìi cấc mn
ngûáa cng sệ lùån hïët.
Trong trûúâng húåp chấu bõ nhiïìu quấ, bấc sơ thûúâng cho cấc
chấu ëng thëc cho àúä ngûáa vâ nïëu cêìn, chuín qua bấc sơ chun
bïånh ngoâi da vâ dõ ûáng.
113. DÕ ÛÁNG

Dõ ûáng nối chung lâ phẫn ûáng ca cú thïí chưëng lẩi sûå xêm nhêåp
ca cấc "chêët lẩ" vâo cú thïí, bùçng cấch sinh ra cấc khấng thïí.
Nhûäng chêët lẩ côn àûúåc gổi lâ cấc khấng ngun xêm nhêåp vâo cú
thïí qua da, àûúâng hư hêëp (mi, khđ quẫn, phưíi) vâ àûúâng tiïu hốa.
Dõ ûáng da thïí hiïån ra ngoâi theo cấc dẩng eczema, mêín àỗ, ph da,
mn loết.
Nhûäng chêët lẩ gêy dõ ûáng da bao gưìm cấc hốa chêët nhû phêën,
kem bưi da àïí trang àiïím, vẫi mùåc tưíng húåp, cấc thëc pom-mất

v.v..., cấc dûúåc phêím ëng hóåc tiïm chđch. Mưåt sưë thûåc phêím
khưng thđch ûáng vúái tûâng ngûúâi nhû thõt bô, tưm, cua, cấ...
Nhûäng biïíu hiïån dõ ûáng ca bưå mấy hư hêëp lâ: ho, hen, viïm
mi, viïm xoang, viïm phïë quẫn.
Nhûäng chêët lẩ gêy dõ ûáng àûúâng hư hêëp cố thïí lâ phêën hoa,
lưng gâ võt, lưng chố mêo, bi trong nhâ, ngoâi àûúâng, vi khín, vi
trng, mưëc.
Bưå mấy tiïu hốa bõ dõ ûáng cố cấc biïíu hiïån: tiïu chẫy trong thúâi
gian ngùỉn hóåc tấi ài tấi lẩi, nưn ối, àau bng kêm theo dõ ûáng da
nhû mêín ngûáa. Dõ ûáng thïm àûúâng hư hêëp đt khi xẫy ra.
Nhûäng chêët gêy dõ ûáng thûúâng lâ thûåc phêím hóåc cố trong
thânh phêìn thûåc phêím nhû chêët prưtïin trong sûäa bô, lông trùỉng
trûáng, cấ, thõt, cấc àưì biïín; mưåt sưë quẫ, lẩc (àêåu phưång), ng cưëc cấc
loẩi...
Mën chûäa trõ dõ ûáng, bấc sơ phẫi hỗi bïånh nhên tó mó vïì nïì
nïëp sinh hoẩt, àïí biïët àûúåc thûúâng bïånh nhên bõ dûå ûáng trong cấc
àiïìu kiïån nâo, úã chưỵ nâo, sau khi ùn gò. Tûâ àố truy tòm vâ xấc àõnh
"chêët lẩ" lâ chêët gò, úã àêu.
Ngoâi ra, bấc sơ côn phẫi tòm "chêët lẩ" cẫ trong mấu vâ tiïën
hânh viïåc cêëy vâo dûúái da mưåt sưë chêët dïỵ gêy dõ ûáng àïí thûã nghiïåm.
Àưëi vúái trễ em, viïåc cêëy thûã nhû vêåy rêët khố thu àûúåc kïët quẫ.
Chûäa trõ dõ ûáng lâ mưåt viïåc lâm àôi hỗi mưåt thúâi gian lêu, phûác
tẩp d viïåc lâm cố vễ nhû àún giẫn: tòm ra "chêët lẩ", ngun nhên
ca dõ ûáng rưìi trấnh xa àïí àïì phông. Ngûúâi ta cng dng phûúng
phấp tiïm chđch cấc thëc chưëng dõ ûáng vúái liïìu lûúång ngây mưåt
tùng.
Dõ ûáng cng lâ mưåt chûáng bïånh gia truìn nïn cố thïí biïët ngay
tûâ lc àûáa trễ múái sinh bùçng cấch thûã mấu. Sau àố, àïí trấnh cho
cấc chấu khỗi cố cấc triïåu chûáng ca bïånh nây, thò tưët nhêët lâ cho
cấc chấu b sûäa mể.

(Dõ ûáng àûúåc trònh bây thïm trong cấc mc Hen, Eczema vâ
Mêín ngûáa)
114. ECZEMA.

ECZEMA cố nhûäng triïåu chûáng khấc nhau ty theo àưå tíi ca
àûáa trễ Bế múái mêëy thấng hay àậ àûúåc hún 2 nùm.


- Àưëi vúái cấc chấu lúán tûâ 2 tíi trúã ài, eczema thûúâng biïíu hiïån
úã cấc chưỵ gêëp chên, tay: da àỗ, thoẩt àêìu ûúát, chẫy nûúác, sau àố,
khư ài vâ ngûáa lâm àûáa trễ khố chõu, khưng ng àûúåc.
Eczema tiïën triïín trong mưåt thúâi gian dâi, tûâng thúâi k vâ mưåt
sưë trûúâng húåp, kêm theo bïånh hen.
Viïåc chûäa trõ àôi hỗi mưåt thúâi gian lêu vâ thûúâng bõ ài bõ lẩi.
Eczema úã cấc chấu sú sinh: Tûâ thấng thûá 2 - 3 trúã ài. Thûúâng
cấc chấu bõ úã àêìu, mấ, trấn, cùçm, cố thïí phất triïín túái vai, tay, lûng
bân tay, ngûåc... Nhûng phêìn lúán hay bõ úã àêìu.
Thoẩt àêìu da chấu bế àỗ lïn rưìi cố nhûäng àưëm nhỗ xët hiïån,
Bế cẫm thêëy ngûáa nïn khốc, cûåa qåy, sất mấ xëng giûúâng.
Nhûäng àưëm nhỗ tiïët ra mưåt chêët lỗng, cûáng lẩi thânh vêíy lâm chưỵ
da àỗ khư lẩi nhûng vêỵn àỗ vâ dïỵ cố nhûäng vïët nûát.
Mưåt chấu bế cố thïí bõ eczema ngay tûâ nùm àêìu vâ bõ ài bõ lẩi
tûâng àúåt. Túái thấng thûá 18, chấu bế khỗi nhûng lẩi cố thïí bõ bïånh
Hen tiïëp theo. Eczema lâm àûáa trễ dïỵ bõ mêët nûúác vâ nhiïỵm trng.
Viïåc chûäa trõ àôi hỗi sûå kiïn trò. Mưåt sưë trûúâng húåp cêìn bưi
thëc cố cortisone.
Cấc chấu bế bõ eczema khưng cêìn kiïng sûäa nhûng khưng nïn
ra nùỉng, giố.
Trong thúâi gian bõ eczema, trấnh tiïm chđch cấc vùỉc xin trûâ
trûúâng húåp chđch B.C.G phông lao.

Khưng nïn cho chấu bế lẩi gêìn, hóåc chúi cng vúái cấc chấu
múái tiïm ngûâa bïånh àêåu ma vâ hïët sûác àïì phông àïí chấu khỗi bõ
lêy bïånh nây.
116. MÊÍN ÀỖ

Da trễ em cố thïí bõ nhûäng nưët mêín mâu hưìng, xung quanh viïìn
trùỉng nhẩt, húi phưìng, to nhỗ ty lc, giưëng nhûäng nưët bổ ve cùỉn
lâm cho cấc chấu ngûáa. Hiïån tûúång nây cố thïí xẫy ra vúái cẫ cấc
chấu sú sinh vâ cố nhiïìu ngun nhên. Cố trûúâng húåp vò thûác ùn
nhû trûáng (nhêët lâ lông trùỉng trûáng), cấ, thõt ngûåa, sư-cư-la, nûúác
cam, dêu; cố khi vò cấc dûúåc phêím à loẩi nhû thëc ëng, thëc


bưi, thëc chđch (pếnicilline lâ mưåt thđ d); cố khi vò chấu bế tiïëp
xc vúái nhûäng hốa chêët hóåc cêy cỗ. Vúái sûå cưång tấc ca bấc sơ, cấc
bâ mể hóåc ngûúâi trưng nom chấu cêìn tòm ra ngun nhên chđnh àïí
chấu trấnh khỗi bõ mêín àỗ sau nây. Viïåc phất hiïån ngun nhên,
thûúâng khi rêët khố.
Àïí cấc chấu àúä ngûáa, cố thïí cho chấu ëng mưåt thòa câ phï xi
rư chưëng dõ ûáng (antihistaminique).
Bïånh giun sấn (sấn lẫi) cng gêy mêín àỗ ngoâi da. Hiïån tûúång
mêín àỗ cố thïí cố cẫ úã mùåt, bưå phêån sinh dc... Nïëu bõ úã hổng, chấu
bế sệ khố thúã cêìn phẫi àûúåc chûäa trõ ngay.
116. GHỄ

Chng ta khưng nïn coi àố lâ mưåt viïåc àấng xêëu hưí nïëu bấc sơ
cho biïët: chấu bế bõ ghễ. Ghễ rêët dïỵ lêy, úã bêët cûá chưỵ nâo, bêët cûá vêåt
gò chấu bế àậ tiïëp xc: qìn ấo, giûúâng, ghïë...
Búãi vêåy chấu bế cố thïí àậ bõ lêy ghễ ngay trong nhâ hóåc úã nhâ
trễ, úã trûúâng.

Chưỵ da bõ lêy nhiïỵm cố cấc mn ngûáa thûúâng úã cưí tay, úã nhûäng
chưỵ cố nïëp nhùn úã khuu tay, úã sûúân, nấch, quanh v, úã vai, rưën, bưå
phêån sinh dc, mưng, gốt chên, gan bân chên.
Nhûäng chưỵ k sinh trng ghễ àâo rậnh àïí àễ trûáng, da bõ
phưìng lïn mâu trùỉng ngâ, nhòn k thêëy cố liïn quan vúái mưåt con
àûúâng nhỗ mâu xấm.
Àïí chûäa trõ phẫi nùng tùỉm cho cấc chấu, sất xâ phông, châi da
bùçng bân chẫi rưìi bưi thëc sất trng (loẩi thëc ghễ) trïn toân
thên thïí.
Phẫi giùåt, nêëu cấc qìn ấo, khùn trẫi giûúâng, gùng tay khûã
trng giây, dếp ca cẫ nhâ.
Têët cẫ mổi ngûúâi trong gia àònh cêìn àûúåc khấm xem mònh cố bõ
ghễ khưng, vò chó chûäa trõ cho chấu bế thò khưng à
117. CHƯËC LÚÃ

Chưëc lúã lâ bïånh ngoâi da ca trễ em, do cấc t cêìu trng hóåc
liïn cêìu trng gêy ra. Ban àêìu úã da mổc lïn mưåt nưët rưåp nhỗ. Nưët


rưåp to lïn trong mưåt vâi giúâ sau rưìi vúä thânh mưåt chêëm àỗ, chẫy
nûúác, mi tanh; bïn trïn dêìn dêìn àống lẩi thânh mưåt lúáp vêíy mâu
vâng, dđnh nhû sấp ong, cëi cng thânh mâu xấm.
Cấc chấu hay bõ lúã úã mùåt, quanh mi, mưìm hóåc úã trïn da dêìu
(chưëc) vâ cẫ bïn trong miïång nûäa. Nhûäng cấi vêíy àưi khi rêët dây.
Chưëc lúã dïỵ lêy lan. Chđnh bân tay cấc chấu nhỗ súã vâo nhûäng
vïët lúã ca mònh úã chưỵ nây, rưìi lẩi lâm lêy lan ra chưỵ khấc ngay trïn
cú thïí ca chấu. Búãi vêåy, cấc chấu bế àang bõ chưëc lúã nïn tẩm nghó úã
nhâ, khưng nïn túái trûúâng hóåc nhâ trễ, àïí trấnh lêy sang cấc bẩn.
Bấc sơ thûúâng cho thëc bưi lïn vïët lúã sau khi àậ cêåy lúáp vẫy ài.
Ngûúâi ta thûúâng àùỉp lïn vẫy mưåt lúáp gẩc têím va-dú-lin mưåt thúâi

gian àïí cho vêíy mïìm, trûúác khi lâm trốc nố ài.
118. NHỔT

Mưåt chưỵ da phưìng lïn, àau nhûác vâ àỗ. Sau vâi ngây phêìn da úã
giûäa mỗng ài, nhòn thêëy.úã dûúái cố m: àố lâ nhổt. Khi nhổt vúä, m
trùỉng vâng chẫy ra.
Thoẩt àêìu úã mưåt àiïím trïn da cố thïí mổc lïn nhiïìu àêìu nhổt
rưìi múái t lẩi thânh mưåt cấi duy nhêët. Cấc chấu thûúâng cố nhổt úã
àêìu, trong tốc, úã lûng, mưng, ài, cấnh tay. Nïëu chấu bế múái mêëy
thấng àậ cố nhổt thò rêët àấng ngẩi vò àiïìu nây chûáng tỗ cú thïí chấu
àậ bõ loẩi t cêìu trng vâng xêm nhêåp. Vi trng nây sệ cố thïí côn
phất triïín úã tai, råt, ưëng tiïíu, xûúng hóåc úã bưå mấy hư hêëp ca
chấu, gấy ra nhûäng biïën chûáng quan trổng hún nûäa.
Trong khi chúâ àúåi bấc sơ àiïìu trõ, bẩn hậy dng gẩc mïìm ph
lïn trïn nhổt àïí trấnh qìn ấo cổ vâo vâ lêy lan ra nhûäng chưỵ khấc.
D chó cố nhổt, nhûng chấu bế cng cêìn àûúåc khấm sûác khỗe
toân bưå.
Ngûúâi lúán cố nhổt khưng nïn lẩi gêìn cấc chấu sú sinh, khưng
àûúåc sùn sốc hóåc trûåc tiïëp cho cấc chấu ùn, ëng.
Nïëu chđnh bâ mể bõ nhổt, phẫi ch rûãa tay, àeo khêíu trang
khi tiïëp xc vúái Bế. Nïëu mưåt bïn ngûåc cố nhổt thò chó cho b bïn v
khưng cố nhổt.


119. ẤP XE

Ấp xe lâ mưåt bổc kđn nhû mưåt cấi ti, cố chûáa m, do tïë bâo vâ
cấc bẩch huët cêìu bõ chïët sau nhûäng trêån chiïën àêëu vúái cấc vi
trng àưåt nhêåp vâo cú thïí tẩo thânh (thûúâng lâ loẩi t cêìu khín
staphylocoque). Àiïím cú thïí bõ ấp xe thûúâng cấch vúái cấc cú vâ mư

lânh khấc búãi mưåt vng bõ têëy àỗ.
Ấp xe úã dûúái da. Chng ta cố thïí theo dội dïỵ dâng sûå tiïën triïín
ca nố. Trong giai àoẩn àêìu, khi m àang hònh thânh vâ t dêìn vâo
mưåt àiïím, lúáp da úã àố bõ têëy àỗ, nống, sûng vâ àau nhûác. Khi m àậ
tđch t lẩi mưåt núi, vng nây trúã nïn mïìm hún - nïëu lâ cấi nhổt,
ngûúâi ta thûúâng nối nhổt àậ "chđn" - Lc nây, cêìn phẫi nhïí hay
chđch àïí cho m thoất ra ngoâi. Nïëu ta khưng lâm thïë, ấp xe cng
cố thïí tûå vúä. Khi m àang tđch t lẩi, ngûúâi bïånh thêëy àau, nhûác vâ
cố thïí sưët.
Tốm lẩi, cố thïí nhúá 4 triïåu chûáng àùåc trûng lâ: sûng - nống - àỗ
- àau.
Trïn àêy lâ sûå mư tẫ hiïån tûúång bõ ấp xe "nống". Cố khi sûå tiïën
triïín ca ấp xe rêët chêåm vâ lêu khiïën ngûúâi bïånh khưng ch : àố
lâ loẩi ấp xe "ngåi".
Da ca trễ sú sinh vâ ca trễ em rêët mỗng manh, mưåt vïët xûúác
nhỗ, mưåt mi kim chđch cng cố thïí múã àûúâng cho sûå viïm, nhiïỵm.
Do àố, àïí phông bïånh cho cấc chấu, cêìn phẫi giûä gòn cho da cấc
chấu ln sẩch sệ. Phẫi rûãa sẩch cấc àưì chúi. Ngûúâi lúán tiïëp xc vúái
cấc chấu cng phẫi ch cố àưi bân tay sẩch.
Nïëu thêëy cố chưỵ nghi chấu bõ viïm nhiïỵm, phẫi àûa chấu túái
bấc sơ. Trong khi chûa cố bấc sơ, cố thïí lau hóåc àùỉp lïn chưỵ bõ viïm
bùçng nhûäng miïëng gẩc têím nûúác êëm cố pha cưìn àïí lâm giẫm àau vâ
hẩn chïë khu vûåc bõ viïm.
Ấp xe lâ àiïím bõ viïm nhiïỵm, d nhỗ cng khưng nïn coi
thûúâng, vò àố lâ cûãa vâo ca cấc vi trng. Chng cố thïí àõnh cû úã
àêëy hóåc phất triïín túái mổi núi khấc ca cú thïí gêy ra cấc bïånh
khấc nhû viïm xûúng, viïm phưíi v.v...
Nïëu con bẩn bõ viïm nhiïỵm ln ln, àố lâ vò sûác àïì khấng
ca cú thïí chấu ëu.
Àiïìu nây cố thïí liïn quan túái mưåt cùn bïånh nâo àố nhû bïånh

tiïíu àûúâng hay suy giẫm miïỵn nhiïỵm chùèng hẩn. Cấc cùn bïånh nây
cố thïí cố tđnh chêët ngùỉn hẩn hóåc dâi lêu.


120. MN CÚM

Trễ em thûúâng cố mn cúm úã bân tay vâ bân chên, giưëng nhû
nhûäng lúáp chai. Mưåt sưë mn nhỗ mâu húi vâng, bểt cố thïí cố úã bêët
cûá chưỵ nâo trïn thên thïí.
Nhûäng mn cúm nây lêy vò ngun nhên cố thïí lâ do vi rt.
Nûúác lâ mưi trûúâng tưët cho hiïån tûúång lêy lan. Búãi vêåy, khưng nïn
tùỉm cng mưåt lc cho 2 trễ em, nïëu mưåt chấu cố hẩt cúm.
Cố thïí lâm cho nhûäng mn hẩt cúm biïën ài bùçng cấch lêëy bưng
thêëm cưìn i-ưët hóåc múä Salicylic rưìi àùỉp vâo bíi sấng vâ bíi tưëi lïn
trïn chưỵ cố mn. Bấc sơ côn cố thïí khûã mn bùçng ni tú lỗng, hóåc
bùçng phûúng phấp phêỵu thåt.
Phêìn nhiïìu trûúâng húåp, cûá àïí tûå nhiïn rưìi chng cng lùån ài.
121. MN RƯÅP

Nhiïìu mn mâu àỗ, nưíi lïn thânh cm nhû nhûäng àêìu àanh
ghim, trôn, bống. Khi cấc mn trúã thânh trong sët, chó cố phêìn
chên mn lâ àỗ, thò cẫ àấm khư nhanh, thânh vẫy mâu xấm vâ sệ
khỗi trong vông 10 ngây.
Nhûäng mn rưåp nhû thïë thûúâng thêëy úã miïång (chưëc mếp), úã
mùỉt vâ cẫ úã bưå phêån sinh dc. Ngûúâi lúán cng hay mùỉc phẫi.
Bïånh dïỵ lêy vò do mưåt loẩi vi rt gêy ra. Àưëi vúái cấc trễ sú sinh,
bïånh mn rưåp rêët nguy hiïím vò vi rt cố thïí têën cưng hïå thưëng thêìn
kinh ca cấc chấu bế. Búãi vêåy, nïëu bâ mể bõ bïånh nây khi cố mang,
khi sanh con, khi cho con b àïìu phẫi cố biïån phấp phông bïånh cho
con.

Cấc chấu Bế bõ mn rưåp úã miïång thûúâng kêm theo sưët hóåc ho.
Hiïån nay, ngânh y àậ cố mưåt loẩi thëc cố tấc dng mẩnh túái vi rt
ca bïånh nây lâ Zovirax.
122. BỖNG DẨ

Bỗng dẩ lâ mưåt bïånh ngoâi da thûúâng gùåp úã cấc chấu múái sinh
hóåc trong tíi bïë ùém. Thoẩt àêìu, da cố mưåt chêëm àỗ phất triïín
nhanh thânh mưåt bổng nûúác bùçng hẩt la mò . Sau vâi giúâ bổng vúä


ra àïí lẩi mưåt vïët mêín àỗ, úã giûäa cố mưåt vông trôn nhỗ mêìu àỗ tđa,
chẫy nûúác. Cấc nưët nây cố thïí mổc lan khùỉp ngûúâi trûâ gan bân tay
vâ bân chên. Sau 8 túái 10 ngây, da sệ trúã lẩi bònh thûúâng.
Bỗng dẩ lâ mưåt bïånh rêët dïỵ lêy nïn thûúâng gùåp úã nhiïìu chấu bế
trong cng mưåt thúâi gian tẩi nhûäng têåp thïí nhû nhâ hưå sinh, nhâ
giûä trễ v.v... Bế bõ bïånh cố thïí sưët túái 38o-39oC hay hún nûäa. Bế
khưng chõu ùn vâ cố thïí bõ rưëi loẩn tiïu hốa.
Bïånh nây cng do liïn cêìu trng streptocoque hay t cêìu trng
staphylocoque gêy ra, nïn bấc sơ sệ cho Bế ëng thëc khấng sinh.
Nïëu khưng chûäa tri cêín thêån, bïånh cng cố thïí cố nhûäng biïën
chûáng rùỉc rưëi hún.
123. BỖNG

Àïí xấc àõnh bõ bỗng nùång hay nhể, ngûúâi ta dûåa vâo 2 àiïìu: vïët
bỗng rưång hay hểp? nưng hay sêu ?
Sûå nghiïm trổng tûác khùỉc ca vïët bỗng lâ ty úã diïån tđch bõ
bỗng, cố thïí gêy choấng vâ mêët nûúác. úã mưåt chấu bế, diïån tđch da
cấc phêìn cú thïí nhû sau :
- Àêìu : 18%
- Ngûåc: 18%

- Lûng: 18%
- Mưỵi cấnh tay: 9%
- Mưỵi bïn chên: 14%
Nïëu diïån tđch bõ bỗng ca chấu bế trïn 5%, cêìn phẫi àûa ài
bïånh viïån.
Bỗng trïn bïì mùåt da àûúåc gổi lâ bỗng cêëp 1, tuy àau nhûng dïỵ
lânh. Sau hún 10 ngây chưỵ bỗng àïí lẩi nhûäng vïët sểo mêìu àỗ.
Nhûäng vïët bỗng sêu (bỗng cêëp 2), lêu lânh hún, tûâ 15-20 ngây.
Nhûäng vïët bỗng nây cố liïn quan túái da, thõt vâ cố thïí cẫ xûúng.
Khi chûäa trõ, cố khi phẫi ghếp cấc mư vâ cưng viïåc nây cêìn thûåc
hiïån thânh nhiïìu àúåt.


Bỗng sêu lâ bỗng nùång, lâm co da, thõt, sau khi khỗi úã mưåt sưë
núi nhû: mùåt, cưí, nhûäng chưỵ cố nïëp gêëp (nấch, khuu) bân tay, ngốn
tay, ngûåc. Tuy vêåy, bõ bỗng cêëp 1 nhûng trïn diïån tđch lúán cố khi
nguy hiïím hún bỗng cêëp 2, mâ diïån tđch nhỗ.
Ngun nhên bỗng àưëi vúái trễ em thûúâng lâ bõ cấc àưì dng nêëu
nûúác, thûác ùn lỗng sưi, dưåi lïn ngûúâi, súâ tay vâo êëm nûúác sưi, bân lâ
(i) v.v...
Cấc trûúâng húåp bỗng vò hốa chêët (chêët têíy rûãa, axđt...), bỗng vò
àiïån thûúâng bõ úã ngốn tay, úã miïång tuy diïån tđch nhỗ nhûng lâ
nhûäng vïët bỗng sêu.
Àïì phông bỗng cho cấc chấu lâ biïån phấp tưët nhêët.
Viïåc nây ch ëu lâ do sûå ch cêín thêån ca ngûúâi lúán, viïåc
tun truìn nhùỉc nhúã mổi ngûúâi qua hïå thưëng thưng tin (rầiư vâ
tivi) vïì viïåc giûä gòn cấc chấu nhỗ xa cấc chưỵ àun nêëu, cấc vôi nûúác
nống, cấc àưì àiïån, cấc hốa chêët sûã dng trong gia àònh.
Lâm gò khi chấu bế bõ bỗng?
- Trûúâng húåp bỗng trïn da (cêëp 1): bổc chấu vâo mưåt têëm vẫi

sẩch àïí chuín chấu túái núi cêëp cûáu. Khưng cưë gùỉng cúãi bỗ qìn ấo
chấu ra.
Trûúâng húåp vïët bỗng nhỗ, khưng sêu, nhể: rûãa nhể bùçng loẩi xâ
phông sất trng rưìi bùng bùçng loẩi bùng mïìm, xưëp àïí cố thïí thay
bùng 2-3 ngây mưåt lêìn.
124. BÏÅNH DƯNA

Bïånh Dưna biïíu hiïån búãi cấc mn nhỗ têåp trung úã vng ngûåc,
vânh tai, úã trấn hóåc úã lưng mây. Nhûäng mn rưåp nây sệ tûå khư
nhanh tẩo thânh nhûäng cấi vêíy. Nhûng vêíy nây sệ bong ra vâo
khoẫng 10 ngây sau, khưng gêy khố chõu hay àau nhiïìu cho cấc
chấu.
Chûáng nây do cấc virt gêy ra cố lệ cng loẩi vúái vi rt gêy ra
bïånh thy àêåu. Rêët cố thïí, cố sûå liïn quan vâ lêy lan giûäa 2 chûáng
thy àêåu vâ dưna.


125. HẨCH

Hẩch lâ nhûäng àiïím phưìng chng ta cố thïí súâ thêëy dûúái da úã
cưí, dûúái tai, dûúái hâm, dûúái cấnh tay, úã nấch, úã bển. Àố cng lâ
nhûäng àiïím sẫn xët bẩch huët cêìu ca mấu cố khẫ nùng chưëng
sûå viïm nhiïỵm. Trễ em khi bõ ho, viïm hổng, viïm tai, súãi.... thûúâng
cố nhûäng hẩch nưíi lïn úã cưí.
Cấc chấu hay cố hẩch úã cưí, úã nấch vâ úã hấng. Hẩch cố thïí bêët
chúåt àỗ, nống vâ àau àố lâ viïm hẩch do vi trng gêy ra thûúâng gêy
sưët vâ phất triïín nhû mưåt ấp xe cố khi cêìn phẫi chđch ra.
Nhûäng hẩch cûáng, khưng àau, lêu khưng tan thåc loẩi viïm
hẩch mận tđnh, cêìn phẫi cho bấc sơ biïët.
Nhûäng trễ em hay cố hẩch mưỵi khi àau hóåc cố bïånh gò thûúâng

lâ cấc chấu ëu, vễ mùåt xanh xao, hay mỗi mïåt, sûác khỗe kếm.
Nhûäng loẩi bïånh nhû súãi, bïånh tùng bẩch cêìu àún nhên do
nhiïỵm trng bïånh toxoplasmose... cố thïí gêy phẫn ûáng cho cú thïí,
tẩo ra nhiïìu hẩch.
126. RẤT VỊ LẤ HAN

Nïëu chấu bế nghõch phẫi nhûäng lấ han - mưåt loẩi lấ cố lưng dïỵ
cùỉm vâo tay chên ngûúâi àng chẩm túái nố gêy nhûác rất -hậy àùỉp lïn
chưỵ da bõ rất mưåt khùn têím nûúác cố pha giêëm. Nïëu chấu bõ àau
nhiïìu, cho ëng aspirin (nïëu bấc sơ àưìng ) hóåc mưåt loẩi thëc
chưëng dõ ûáng (antihistamine) .
127. BÏÅNH VÊÍY LEINER-MOUSSOUS

Bïånh nây côn gổi lâ bïånh "hai cûåc" vò cấc chấu bế thûúâng bõ úã
phêìn thên dûúái nhû mưng, ài rưìi lẩi túái phêìn trïn nhû àêìu, tốc,
ngay khi chấu múái sinh àûúåc vâi tìn.
Àêy lâ mưåt bïånh ngoâi da: da nhùén khấc thûúâng vâ àưí mưì hưi,
êìm vâ àỗ. Múái àêìu úã mưng, bưå phêån sinh dc, ài trong, bng. Sau
túái àêìu: phêìn da àêìu, lưng mây cố nhûäng vêíy nhúân, bống mêìu vâng
sêỵm. Khi nhûäng vêíy nây bong ra, phêìn da úã chưỵ àố àỗ ûãng. Hiïån
tûúång nây cố thïí xẫy ra úã mổi núi cố vïët nhùn nhû cưí, nấch, sau tai
hóåc toân thên.


Chấu bế khưng sưët vâ vêỵn cố vễ bònh thûúâng. Mưåt sưë đt cố thïí ài
nhiïìu phên hún mổi khi.
Àïí chûäa trõ, vêỵn cho chấu ùn úã mûác bònh thûúâng. Dng dêìu
thẫo mưåc (dêìu ư-liu) lau nhûäng chưỵ bõ viïm rưìi rûãa sẩch bùçng loẩi xâ
phông giâu tđnh axđt. Bấc sơ cố thïí cho chấu bế dng cấc thëc bưi
nûúác cố mêìu hóåc cấc pom-mất cố chêët khấng sinh.

Àïí chấu chống khỗi, cêìn giûä cho da chấu thêåt khư. Mën vêåy,
phẫi thay qìn ấo cho chấu ln. úã bïånh viïån, ngûúâi ta àïí chấu úã
trìng, ngoâi khưng khđ cố nhiïåt àưå thđch húåp.
Hïët sûác trấnh lâm cho chấu àưí mưì hưi nhû khưng mùåc cho chấu
nhûäng qìn ấo bùçng vẫi khưng thêëm, vẫi tưíng húåp, àưì len v.v...
Bïånh nây thûúâng sệ khỗi trong vâi thấng. Ngun nhên bïånh
chûa àûúåc rộ nhûng àêy lâ loẩi bïånh khấc vúái eczema.
128. VIÏM TÊËY VÂ CHĐN MẾ

- Viïm têëy: lâ mưåt loẩi ấp xe cố thïí lan rưång (coi thïm vïì Nhổt).
- Chđn mế: thûúâng thêëy úã ngốn tay, nhiïìu khi chó lâ mưåt àiïím
nhỗ cố m. Tuy vêåy, cng khưng àûúåc coi thûúâng vâ bỗ qua. Cêìn
phẫi rûãa sẩch, giûä sẩch vâ àưi khi phẫi chđch àïí cho m thoất ra.


VIII. NHÛÄNG HIÏÅN TÛÚÅNG LIÏN QUAN TÚÁI SÛÁC KHOỄ

129. Nhûäng cún khố chõu ca trễ em
Ngây nay, ngûúâi ta hay gưåp chung mưåt cm tûâ đt nhiïìu mú hưì
"nhûäng cún khố chõu ca trễ em". Nhûäng hiïån tûúång rưëi loẩn xẫy ra
àưåt ngưåt nhû: tđm tấi àưåt ngưåt ngûâng thúã, chên tay mïìm nhn, ngêët
ài hóåc lïn cún co giêåt.
Nhûäng hiïån tûúång trïn xẫy ra trong mưåt thúâi gian ngùỉn - vâi
pht hay vâi giây - vâ sệ qua ài khi chấu bế àûúåc sùn sốc (lay ngûúâi,
vët ngûåc, tay, chên...) nhûng rưìi lẩi bõ trúã lẩi, vâ cố thïí àïí lẩi cấc di
chûáng.
Ngun nhên thò nhiïìu nhû: bõ rưëi loẩn tiïu hốa, tim mẩch hư
hêëp hóåc bõ nghển thúã.
Bấc sơ phẫi tòm àûúåc ngun nhên múái àïì ra àûúåc cấc phûúng
phấp chûäa trõ hûäu hiïåu, hóåc cấc phûúng phấp phông bïånh.

130. TIÏËNG KHỐC CA BẾ

Khi Bế chûa biïët nối thò tiïëng khốc ca Bế lâ phûúng tiïån
thưng tin vúái ngûúâi lúán vïì trẩng thấi ca mònh, àang khố chõu hay
dïỵ chõu, àang cêìn gò, mën gò, àang àau hay súå...
Do àố, ngûúâi lúán cêìn hiïíu tiïëng khốc ca Bế mën diïỵn àẩt
àiïìu gò?
Bế Àối: khốc to, lêu.
Bế Àau: khốc rế lïn, to nhỗ ty theo bi àau đt hay nhiïìu.
Bế Àau rêm ran, khố chõu: Tiïëng khốc àïìu àïìu, rùån ra, dai
dùèng.
Bế Qëy, lâm nng: Khốc nûác núã.
Cấc bâ mể lâ nhûäng ngûúâi dïỵ thưng hiïíu tiïëng khốc ca con
nhêët vâ côn ch cẫ túái nhûäng nết mùåt, àưång tấc tay chên, cấch


nùçm, qỵy, nhõp thúã v.v.... ca Bế nûäa. Thđ d Bế khốc àng giúâ vâo
mưỵi bíi chiïìu lâ cêìn ài õ. Bêët chúåt rế lïn hay rïn khệ: Bế bõ àau tai
hóåc àau bng.
131. CÚN KHỐC

Trễ em thûúâng cố nhûäng cún gâo, cún khốc, àïën nưỵi mùåt xanh
ài vò phẫi nhõn thúã. Cố chấu cố thïí ngêët ài mưåt lất. Tuy cấc hiïån
tûúång nây dïỵ gêy xc àưång cho ngûúâi lúán, nhûng khưng cố gò nguy
hiïím.
Cấc chấu cố tđnh hay húân, dưỵi thûúâng cố nhûäng cún nhû thïë.
Cấc bấc sơ cố thïí khun bẩn cấch chûäa lâ: lâm thïë nâo cho cấc
chấu khưng tin vâo kïët quẫ ca viïåc lêëy tiïëng khốc lâm v khđ àïí
u sấch ngûúâi lúán nûäa.
132. MÏÅT

Mêëy tìn nay, sùỉc mùåt ca con bẩn cố vễ tấi nhúåt, mùỉt thêm
qìng, nết mïåt mỗi. Chấu khưng chõu chúi, ngêåm ngốn tay vâ
khưng chõu ùn. Chấu chó mën nùçm d thên nhiïåt khưng cao,
khưng sưët.
Sûå mïåt mỗi ca chấu cố thïí lâ do sûå phất triïín ca cú thïí hóåc
vò bõ mêët ng trong nhûäng ngây vûâa qua do ài ng mån, dêåy súám
àïí túái trûúâng, khưng ng àûúåc vò tiïëng ưìn ca ra-ài-ư, ti-vi... Nhûng
cng rêët cố thïí, àố lâ dêëu hiïåu ca viïåc chấu "sùỉp bõ bïånh". Cêìn cho
chấu túái bấc sơ àïí khấm bïånh.
133. MỖI NHÛÁC VỊ LÚÁN

Khi àûáa trễ bõ àau lêu, àau ài àau lẩi thò cêìn phẫi ài khấm bấc
sơ. Vò ngoâi hiïån tûúång nhûác mỗi vò tíi lúán, cố thïí cố nhûäng ngun
nhên khấc nhû nhûác vò bõ àau hổng chùèng hẩn. Khi bõ àau vò mưåt
chûáng bïånh nâo àố, thûúâng cố cấc hiïån tûúång kêm theo nhû: thên
nhiïåt tùng, ngûúâi mïåt, st cên, hay chẫy mấu cam. Chưỵ àau súâ thêëy
nống vâ bõ têëy àỗ .
134. NG KHƯNG N GIÊËC

Hiïån tûúång trễ em ng khưng àêỵy giêëc hóåc khố ng thûúâng
xẫy ra trong mưåt thúâi gian ngùỉn vâ khưng nghiïm trổng. Tuy vêåy,


àưi khi cng lâm ẫnh hûúãng túái sûác khỗe ca cấc chấu vâ lâm cho
gia àònh lo lùỉng, cố thïí do nhiïìu ngun nhên gêy ra nhû mổc rùng,
viïm tai, viïm hổng, khố thúã. Nhiïìu khi lẩi do trễ nống quấ, vò mùåc
qìn ấo bố sất mònh, hóåc trễ àấi dêìm hóåc phông ng sấng quấ
hay ưìn quấ.
Ngoâi nhûäng ngun nhên trïn, sưë côn lẩi lâ nhûäng ngun

nhên têm l.
Súå hậi lâm mêët ng: Tûâ 1 tíi trúã ài, trễ em thûúâng khố ng
hún vò súå bống tưëi, súå ng mưåt mònh. Trûúác khi ng, cấc chấu àôi cố
ngûúâi lúán bïn cẩnh, àûúåc ng cng mưåt àưì chúi quen thåc hóåc
àûúåc nûång nõu, vët ve. Têët cẫ nhûäng sûå viïåc nây chûáng tỗ chấu àậ
lúán hún trûúác, vò cẫm nhêån àûúåc hiïån trẩng ca mònh àưëi vúái mưi
trûúâng chung quanh.
Nïëu nhûäng àôi hỗi ca cấc chấu xẫy ra mưåt cấch àưåt ngưåt vâ
kếo dâi, ngûúâi lúán cêìn phẫi tòm hiïíu ngun nhên.
Cố khi chó vò chấu khưng mën phẫi nùçm trong cấi giûúâng cố
chêën song chung quanh nûáa. Hóåc vò chấu hay nùçm mú thêëy nhûäng
cẫnh súå hậi, do cûá àïën tưëi lâ nghe thêëy mể khốc st si vò chuån bưë
chấu ln phẫi vùỉng nhâ. Mưåt chấu bế khấc, mưỵi lêìn ài ng lâ mưåt
lêìn ngûúâi lúán phẫi khố nhổc dưỵ dânh, ếp båc nhû àấnh vêåt vúái
chấu, nhûng khưng ai ch hiïíu têm l ca chấu, mën àúåi mể ài
lâm vïì - mể chấu lâm y tấ thûúâng vïì mån - vâ chó ng n giêëc khi
thêëy mể àậ úã nhâ. Biïët àûúåc u cêìu ca cấc chấu, lâm cho cấc chấu
n têm sệ mang lẩi cho cấc chấu giêëc ng ngon.
Xc àưång vâ kđch thđch gêy khố ng: Cố nhiïìu ngun nhên
lâm cho cấc chấu nhỗ khố ng bíi tưëi. Cố chấu khố ng vò ban
ngây àậ ng mưåt giêëc dâi úã nhâ trễ. Cố chấu cố thối quen ng súám,
nhûng cẫ ngây bưë mể vùỉng nhâ, túái bíi tưëi múái gùåp con, nïn vui
àa nûång nõu chấu lâm chấu quấ giêëc hóåc vò xc àưång, vui mûâng
quấ trûúác khi ng, cng lâm cho chấu khố ài vâo giêëc ng.
Trûúác giúâ ng, khưng nïn lâm cấc chấu bõ kđch thđch nhû cho
cấc chấu têåp ài, têåp nối, hóåc àôi hỗi quấ úã cấc chấu vïì nhûäng vêën
àïì sẩch sệ.
Cấc chấu nhỗ, chûa thđch ûáng vúái thúâi gian lâm viïåc quấ dâi.
Nïëu cấc chấu phẫi hổc quấ mïåt úã trûúâng, àïën tưëi chấu cng bõ khố
ng.

Dêåy súám: Cố nhiïìu chấu bế cố thối quen dêåy súám. Àïí cấc chấu
khỗi qëy trong thúâi gian chúâ bûäa ùn sấng nïn nghơ ra viïåc gò àïí
cấc chấu lâm hóåc giẫi trđ. Khi chấu ài ng bíi tưëi, àïí mưåt sưë àưì
chúi úã bïn cẩnh cấc chấu. Khi thûác dêåy, chấu sệ chúi mưåt mònh ngay
úã trong giûúâng. Nïëu chấu dêåy súám quấ, nïn cùỉt búát cấc giêëc ng ban
ngây hóåc cho cấc chấu ài ng chêåm vâo bíi tưëi.
Nhûäng chấu bùỉt båc phẫi dêåy súám cng bưë mể - àïí bưë mể àûa
túái nhâ trễ khi ài lâm cêìn phẫi àûúåc cho ng súám, àïí àẫm bẫo thúâi
gian ng, nïëu khưng sệ bõ ẫnh hûúáng túái sûác khỗe.
Nhûäng liïìu thëc ng: Nhû àậ nối úã phêìn trïn, cấc chấu bế khố
ng, khốc àïm lâm ngûúâi lúán vûâa lo lùỉng, vûâa mêët ng lêy lâm cùng
thùèng thêìn kinh ca cẫ nhâ. Nhûng nïëu biïët lo cấch àưëi phố trûúác,
thò nhiïìu khi rêët àún giẫn: mưåt bònh sûäa êëm sûãa soẩn tûâ lc tưëi,
hóåc nhiïìu khi chó cêìn mưåt đt nûúác êëm trong bònh thưi cng à lâm
cấc chấu lẩi n trđ ng tiïëp.
Tốm lẩi, àïí chûäa bïånh khố ng cho cấc chấu, phêìn lúán trûúâng
húåp khưng cêìn dng thëc. Cêìn tòm hiïíu ngun nhên vâ àấp ûáng
cấc u cêìu têm l ca cấc chấu lâ à. Búãi vêåy, nhiïìu khi bưë mể cấc
chấu cêìn nhúâ túái sûå gip àúä ca cấc bấc sơ chun khoa têm l vïì
vêën àïì nây.
135. RUN, GIÊÅT MỊNH

Cấc trễ sú sinh dïỵ bõ giêåt mònh: co tay chên, run cùçm, run
ngûúâi... vò nhûäng l do bònh thûúâng (tiïëng àưång, ấnh sấng). Trong
khi tùỉm hóåc khi thay tậ lốt cng vêåy. Hiïån tûúång nây lâ thûúâng vò
hïå thêìn kinh ca chấu côn non mâ thưi.
Cấc chấu lúán hún, cng hay giêåt mònh hóåc run ngûúâi mưỵi khi
cố sûå viïåc gò lâm cấc chấu cẫm àưång.

138. SƯËT - CẤCH HẨ SƯËT

Chng ta xấc àõnh lâ chấu bế bõ sưët khi nhiïåt àưå lêëy úã hêåu mưn
ca chấu cao hún 37,5oC. Thên nhiïåt bònh thûúâng ca mổi ngûúâi
bíi sấng lâ 36,5oC vâ bíi chiïìu lâ 37,5oC. Tuy vêåy, nïëu ta lêëy
thên nhiïåt ca mưåt chấu bế àang hoẩt àưång, chẩy nhẫy, chúi àa
mâ khưng àïí cho chấu cố thúâi gian nghó ngúi thò thên nhiïåt ca
chấu cố thïí lâ 38oC.


Sưët lâ gò? Sưët lâ dêëu hiïåu ca cú thïí àang chưëng lẩi mưåt cåc
xêm nhêåp nâo àố tûâ bïn ngoâi vâo ca vi trng hay vi rt. Nhûng
khưng phẫi lc nâo cng vêåy. úã cấc chấu sú sinh cố thïí bõ sưët vò ùn
sûäa àùåc quấ, vò sûúãi nống quấ, vò cú thïí bõ mêët nûúác mâ khưng àûúåc
ëng à àïí b lẩi, vò phông ng hay thúâi tiïët khư quấ v.v...
Nïn lêëy nhiïåt àưå cho cấc chấu vâo lc nâo? Sưët lâ dêëu hiïåu àêìu
tiïn ca bïånh. Khi thêëy mưåt àûáa trễ khưng chõu ùn, bân tay nống
thò viïåc àêìu tiïn cêìn lâm lâ lêëy thên nhiïåt, (cùåp sưët) cho cấc chấu.
Nối chung, khi cấc chấu cố dêëu hiïåu gò khưng bònh thûúâng, nïn cùåp
sưët àïí biïët thên nhiïåt ca chấu, nhûng cng khưng nïn lc nâo
cng cùåp sưët vâ àêm ra lo lùỉng khưng àêu vò viïåc nây.
Khi nâo cêìn àûa bế túái bấc sơ?
1 Nïëu chấu sưët trïn 37,5oC, vâ múái dûúái 6 thấng tíi.
2. Khi thên nhiïåt ca chấu tûâ 39oC trúã lïn (àưëi vúái cấc chấu
lúán).
3. Nïëu nhiïåt àưå ca chấu 37oC lc sấng, 38oC lc chiïìu nhûng
cûá sưët nhể nhû thïë liïìn 4, 5 ngây rưìi.
4. Trong thúâi gian chấu àang bõ bïånh, bưỵng thên nhiïåt tùng lïn.
Nhû vêåy lâ cố thïí cố biïën chûáng.
5. Bấc sơ àậ túái thùm vâ cho ëng thëc. Nhûng 2, 3 ngây qua

rưìi mâ bïånh vêỵn khưng thun giẫm.
Tuy vêåy, ngûúâi lúán nïn giûä bònh tơnh. Viïåc chûäa trõ cêìn cố thúâi
gian.
Cêìn ch túái cấc biïíu hiïån gò, trûúác khi àûa chấu túái bấc sơ?
Ngûúâi sùn sốc chấu bế nïn ch quan sất cấc biïíu hiïån bïånh
ca chấu, àïí trẫ lúâi bấc sơ vïì nhûäng cêu hỗi sau:
- Chấu cố nưn khưng? Cố ho khưng?
- Ngûúâi chấu cố nưíi lïn vïët gò khưng?
- Hổng chấu thïë nâo?
- Lûúäi chấu thïë nâo?


- Phên chấu cố gò khấc thûúâng khưng?
- Chấu cố chõu ùn khưng?
Cố gò lẩ nïëu thên nhiïåt chấu tùng nhanh?
Thên nhiïåt ca trễ em dïỵ tùng nhanh hún vâ cao hún so vúái
ngûúâi lúán. Búãi vêåy khưng nïn vưåi lo lùỉng.
Mưåt chấu bế sưët 38oC liïìn mêëy hưm rưìi àấng lo hún lâ mưåt
chấu khấc 40oC vò hổng àỗ. Cố mưåt sưë chấu dïỵ cố nhiïåt àưå cao hún
nhûäng chấu khấc khi bõ sưët.
Cố cêìn lâm cho nhiïåt àưå ca chấu bế hẩ xëng ngay khưng?
Nhiïìu bâ mể thêëy thên nhiïåt ca con cao, mën lâm sao cho
thên nhiïåt ca chấu hẩ xëng ngay vò nghơ rùçng thên nhiïåt cao lâ
bïånh, lâm cho thên nhiïåt xëng lâ giẫm bïånh hay hïët bïånh. Thêåt lâ
mưåt nhêån thûác sai lêìm, nguy hiïím.
Quẫ thêåt, sưët gêy mïåt. Cấc chấu bế dûúái 2 tíi, sưët cao cố thïí
gêy co giêåt. Tuy vêåy, thên nhiïåt lâ cấi thûúác ào tònh hònh bïånh àïí
bấo cho bấc sơ biïët. Ngûúâi ta cố thïí dng thëc àïí lâm hẩ nhiïåt àưå
xëng, nhûng bïånh vêỵn chûa khỗi.
Búãi vêåy, trong thúâi gian àiïìu trõ bïånh cho mưåt chấu bế, d thên

nhiïåt ca chấu àậ xëng, chấu àúä sưët hay khưng sưët nûäa, ta vêỵn
phẫi tiïëp tc ch theo dội cêín thêån vò chấu cố thïí vêỵn chûa khỗi
bïånh. Nïn nhúá: khỗi sưët chûa phẫi lâ khỗi bïånh.
Lâm thïë nâo àïí hẩ nhiïåt àưå?
Ngûúâi ta thûúâng dng thëc hẩ nhiïåt nhû aspirin vâ
paracetamol vâ cấc phûúng phấp khấc nhû tùỉm, chûúâm lẩnh, nûúác
àấ.
Sau khi ra viïån rưìi, khưng cêìn ào nhiïåt àưå nûäa.
Khi bấc sơ àậ nối : "Chấu bế àậ khỗi, cố thïí ra viïån rưìi!" cấc bâ
mể khưng cêìn phẫi tiïëp tc do nhiïåt dưå cho chấu nûäa. Nïëu chấu cố
nhiïåt àưå 37,2oC bíi sấng thò cng khưng cố gò àấng lo ngẩi vò àiïìu
cưët ëu lâ: chấu cố chõu chúi vâ chõu ùn khưng?


Thên nhiïåt thêëp quấ
Sau khi khỗi bïånh, cố khi thên nhiïåt ca chấu bế úã 36oC trong
3, 4 hưm liïìn thò cng khưng cố gò àấng lo ngẩi trûâ trûúâng húåp vúái
cấc trễ sú sinh.
Thên nhiïåt àẫo ngûúåc bêët thûúâng
Mưåt sưë trễ sú sinh cố 37,7oC bíi sấng vâ 37oC bíi chiïìu cố
thïí lâ do ngun nhên vïì TAI-MI-HổNG, cêìn phẫi ch sau nây.
137. MÚ HOẪNG BAN ÀÏM

Giûäa àïm, àûáa trễ bưỵng thûác dêåy, hưët hoẫng. Chấu ngưìi lïn, súå
hậi nhòn xung quanh vâ cng khưng biïët tẩi sao mònh phất hoẫng
nhû thïë, tuy chó nhúá lú mú vïì nhûäng gò mònh vûâa thêëy trong giêëc
mú. Sau àố, chấu lẩi n têm nùçm xëng, ng tiïëp.
Àưi khi chấu kïu lïn, vễ súå hậi lc thûác dêåy, bûúác xëng khỗi
giûúâng àïí túái nếp mònh trưën úã gốc nhâ. Nïëu ngûúâi lúán túái, chấu sệ
bấm vâo chên cho àúä súå, tuy 2 mùỉt vùỉn nhùỉm nghiïìn vâ khưng biïët

mònh àang ưm chên ai. Chấu nối lùỉp bùỉp chó vâo bống tưëi hay
khoẫng khưng, núi cố mưåt hònh ẫnh nâo àố chấu vûâa tûúãng tûúång
mònh àậ nhòn thêëy.
Trong trûúâng húåp nhû vêåy, ngûúâi lúán nïn giûä im lùång, khưng
cêìn àấnh thûác chấu dêåy. Chó mưåt lất sau, chấu sệ bònh tơnh vâ ài
ng trúã lẩi. Bíi sấng khi thûác giêëc, chấu àậ qụn hïët têët cẫ mổi
viïåc àậ xẫy ra àïm qua.
Ngûúâi lúán nïn lâm gò?
Nïëu chấu thûác dêåy, nïn lẩi ngưìi gêìn, cêìm tay chấu vâ hỗi chấu
bùçng giổng bònh tơnh. Nïëu chấu mën kïí vïì nưåi dung giêëc mú, hậy
àïí cho chấu kïí hïët. Nïëu chấu mën bêåt àên, nïn hế cûãa àïí àên núi
khấc chiïëu vâo phông, hóåc bêåt ngổn àên àïm. Khưng cêìn ấnh sấng
chối.
Khưng nïn: Khưng nïn la mùỉng hóåc chïë giïỵu, cho chấu lâ
nht nhất, lâm chấu câng súå hún.
Khưng nïn vò thïë mâ àûa chấu sang ng chung vúái ngûúâi lúán.
Lâm nhû vêåy, chấu bế sệ quen vâ thêëy ngẩi ng mưåt mònh.


Hậy tòm ngun nhên nhûäng giêëc mú: Trễ em úã àưå tíi tûâ 2
àïën 5 tíi thûúâng cố nhûäng giêëc mú ngùỉn. Nhûäng giêëc mú àố cố tấc
dng lâm thêìn kinh cấc chấu thû giận, lâm múâ ài trong trđ ốc bao
nhiïu hònh ẫnh vâ hoẩt àưång chấu àậ nhòn thêëy xung quanh trong
cẫ mưåt ngây. Nhûng nïëu chấu mï sẫng ln vâ cố vễ súå bíi tưëi thò
phẫi tòm ngun nhên. Nhiïìu khi, ngun nhên rêët bònh thûúâng
nhû: giûúâng chêåt quấ, bưå qìn ấo chấu mùåc khi ài ng bố sất vâo
ngûúâi quấ, hóåc chấu bõ nống, bõ tûác ngûåc vò àùỉp quấ nhiïìu chùn.
Cố khi lẩi lâ bûäa cúm chiïìu ùn quấ no hay vûâa coi mưåt chuån àấng
súå trïn tivi. Àưi khi, chấu phẫi mang theo mưåt nưỵi lo súå vâo giûúâng
ng vò bưë mể àậ ra lïånh: "Cêëm àûúåc àấi dêìm?". Chấu súå khi thûác

dêåy, bõ anh chõ em chïë diïỵu v.v...
Nïëu bẩn àậ ch trấnh gêcho chấu mổi àiïìu xc àưång hóåc
ẫnh hûúãng nhû trïn mâ chấu vêỵn tiïëp tc mï hoẫng vâ súå bíi tưëi,
thò nïn nối vúái bấc sơ àïí chûäa trõ cho chấu bùçng phûúng phấp têm
l.
Ngûúâi lúán nïn hiïíu theo cấc trễ nhỗ vïì bíi tưëi nhû sau: bíi
tưëi phẫi xa cấch mổi ngûúâi - nïëu chấu ng mưåt mònh - bíi tưëi àấng
súå hậi, mổi vêåt sệ biïën ài vò khưng trưng thêëy, kïí cẫ nết mùåt thên
u ca bưë mể sùén sâng bẫo vïå chấu lc ban ngây. Dng thëc
khưng chûäa trõ àûúåc têån gưëc hiïån tûúång mú hoẫng ca trễ em. Cêìn
cố sûå sùn sốc vâ tònh cẫm ca cấc ngûúâi thên cng sûå cưång tấc ca
cấc chun gia têm l.
138. TOẤT MƯÌ HƯI

Toất mưì hưi lâ mưåt biïån phấp quan trổng ca cú thïí àïí chưëng
lẩi nhiïåt àưå.
Trûúác khi than thúã: "Con tưi hay àưí mưì hưi nhiïìu quấ!' cấc bâ
mể nïn tòm ngun nhên nâo àậ lâm Bế nhû vêåy. Vò àậ àùỉp nhiïìu
chùn mïìn cho chấu quấ: viïåc lâm nây cố hai àiïím khưng cố lúåi. Mưåt
lâ: mưì hưi ra nhiïìu, chấu bế dïỵ bõ cẫm vò ài tûâ trẩng thấi bõ nống
sang bõ lẩnh.
Hai lâ: àùỉp nhiïìu chùn, mùåc nhiïìu ấo lâm cho cú thïí Bế khưng
quen chưëng chổi vúái cấi lẩnh, sệ trúã nïn ëu úát hún nhûäng àûáa bế
khấc.
Cng cố nhûäng àûáa trễ hay toất mưì hưi nhiïìu hún nhûäng trễ
khấc. Àêëy lâ àùåc tđnh ca chấu mâ thưi.


Nïn lâm gò khi bế sưët vâ toất mưì hưi
1. Àố lâ chuån thûúâng, khưng cố gò àấng lo ngẩi.

2. Thay qìn ấo, tậ lốt vâ lau khư cho Bế àïí Bế khỗi bõ lẩnh.
3. Cho Bế ëng nûúác. Viïåc nây rêët quan trổng vò cú thïí Bế bõ
thiïëu nûúác. Cho chấu bế sú sinh b bònh nûúác. Nïëu chấu lúán hún, cố
thïí cho ëng nûúác trấi cấy.
4. Xem cố phẫi vò chấu mùåc nhiïìu qìn ấo hay àùỉp nhiïìu mïìn
quấ khưng ?
5. Xem cố phẫi vò phông nống quấ khưng ?
139. NGHIÏËN RÙNG

Trong khi ng, mưåt sưë trễ em nghiïn rùng kên kểt. Hiïån tûúång
nây cng khưng cố gò quan trổng, nhûng nïëu xẫy ra thûúâng xun
thò cố thïí do vò mưåt sưë ngun nhên têm l mâ ngûúâi lúán cêìn phẫi
tòm hiïíu nhû: Bế cố ghen tõ vúái anh chõ em nâo khưng ? Cố cẫm
thêëy bõ bỗ rúi khưng ? Cố bõ cùng thùèng, lo súå vò mưåt sûå viïåc gò
khưng?
Nïëu tòm thêëy ngun nhên vâ tùng cûúâng thïm sûå êu ëm àùåc
biïåt àưëi vúái Bế, chûáng nghiïën rùng sệ khưng côn nûäa.
140. CHÛÁNG CO GIÊÅT KHI SƯËT

Trễ em úã àưå tíi tûâ 6 thấng túái 2 nùm, hay bõ sưët vâ co giêåt vò
sưët cao, khi cấc chấu bõ viïm hổng, viïm tai, viïm phưíi nhûäng
chûáng bïånh cấc chấu thûúâng mùỉc phẫi.
Hiïån tûúång co giêåt thûúâng xẫy ra úã àưå tíi nây vò hïå thưëng
thêìn kinh ca cấc chấu côn non ëu. Trong thúâi gian bõ sưët, cûá mưỵi
lêìn thên nhiïåt lïn cao àưåt ngưåt lâ cấc chấu lẩi bõ co giêåt.
Triïåu chûáng ca co giêåt: Trûúác khi cố hiïån tûúång co giêåt mùåt
chấu bế tấi ài, mï man, cûáng ngûúâi lẩi mùỉt trúån ngûúåc. Mêëy giêy
sau, hiïån tûúång co giêåt xët hiïån úã mùåt, úã chên, tay trong mưåt vâi
pht rưìi thưi. Chấu bế thúã mẩnh, ngûúâi lẫ ài. Tûâ trẩng thấi mï
man, khưng tónh chấu ài vâo mưåt giêëc ng mï mïåt.

Trong cấc trûúâng húåp nhể , ngûúâi ta khố nhêån thêëy cấc cún co
giêåt vò chấu bế chó cûáng ngûúâi hóåc giêåt chên tay, mùåt tấi trong mưåt
thúâi gian ngùỉn. Thay vâo hiïån tûúång mï man, cố lc chấu bế nhû
khưng nghe, khưng nhòn, khưng cẫm thêëy mổi vêåt chung quanh.
Chó cố àưi mùỉt bõ trúån ngûúåc lâ triïåu chûáng rộ nhêët.
Trong lc bấc sơ chûa cố mùåt, cêìn phẫi lâm nhûäng viïåc sau àïí
nhiïåt àưå ca chấu bế hẩ xëng:
- Cúãi khuy ấo hóåc bỗ búát qìn ấo;
- Tùỉm cho chấu bùçng nûúác cố nhiïåt àưå thêëp hún thên nhiïåt ca
chấu 2oC trong 10 pht; cố thïí tùỉm nhiïìu lêìn nhû vêåy;
- Chûúâm nûúác mất hay nûúác àấ;
- Cố thïí dng cấc loẩi thëc hẩ nhiïåt nhû aspirin, paracếtamol.
Bấc sơ sệ tiïëp tc àiïìu trõ bùçng cấc loẩi thëc khấc àïí chêëm dûát
cấc cún co giêåt vâ ngùn ngûâa khưng xẫy ra nûäa.
Sau cún co giêåt: Bấc sơ thûúâng u cêìu bưë mể cấc chấu àûa
chấu ài bïånh viïån àïí lâm mưåt sưë xết nghiïåm, sau khi chấu àậ qua
cún. Vò, hiïån tûúång co giêåt rêët cố thïí liïn quan túái tưín thûúng úã
mâng ốc.
Hún nûäa, cêìn phẫi cố phûúng phấp àïì phông trấnh cho chấu bõ
lẩi. Nïëu chấu bế lẩi sưët ngoâi cấc biïån phấp ấp dng úã phêìn trïn,
bấc sơ cố thïí cho chấu ëng thëc chưëng co giêåt Valium. Thëc giổt
ëng lâm nhiïìu àúåt.
Vò hiïån tûúång sưët cao kêm co giêåt úã nhiïìu trễ thûúâng xẫy ra bêët
chúåt, nhiïìu lêìn lùåp ài lùåp lẩi nïn cố trûúâng húåp, bấc sơ u cêìu cho
trễ ëng thëc àïì phông liïn tc cho túái khi chấu 4 - 5 tíi. Nhêët lâ
àưëi vúái cấc chấu hay cố cấc cún kếo dâi hóåc bấc sơ àậ phất hiïån
thêëy trong gia àònh Bế cố ngûúâi mùỉc chûáng àưång kinh.
Cẫnh chấu bế bi sưët co giêåt thûúâng gêy êën tûúång mẩnh cho cấc

ngûúâi thên sùn sốc chấu. Tuy vêåy, khi cún àậ qua ài thò chấu lẩi trúã
lẩi trẩng thấi bònh thûúâng.
141. CO GIÊÅT MÂ KHƯNG SƯËT

Nïëu chấu bế khưng sưët cao mâ cng bõ co giêåt thò cố thïí lâ do cố
cấc hiïån tûúång sinh hổc bêët thûúâng trong cú thïí nhû: lûúång àûúâng