Sửa chữa và bảo dưỡng hệ thống điều khiển khí nén

t r ì n h đ ộ đ à o t ạ o


Trục tay lái

Trục tay lái
1
bộ lao động - thơng binh và x hộiã
Tổng cục dạy nghề
Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (VTEP)
Giáo trình
a)
b)
c)
Hà nội 2004
Mô đun: sửa chữa và bảo dỡng
Hệ thống điều khiển khí nén
M sốã : har 02 17
Nghề : SửA CHữA ÔTÔ
Trình độ cao
Logo
(Mặt sau trang bìa)
Mã tàI liệu: .
Mã quốc tế ISBN : ..
2
Tuyên bố bản quyền :
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình
Cho nên các nguồn thông tin có thể đợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho
các mục đích về đào tạo và tham khảo
Mọi mục đích khác có ý đồ lệch lạc hoặc

sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng Cục Dạy nghề sẽ làm mọi cách để
bảo vệ bản quyền của mình.
Tổng Cục Dạy Nghề cám ơn và hoan nghên
các thông tin giúp cho việc tu sửa và hoàn
thiện tốt hơn tàI liệu này.
Địa chỉ liên hệ:
Dự án giáo dục kỹ thuật và nghề nghiệp
Tiểu Ban Phát triển Chơng trình Học liệu
................................................................
Lời tựa
(Vài nét giới thiệu xuất xứ của chơng trình và tài liệu)
Tài liệu này là một trong các kết quả của Dự án GDKT-DN ..

(Tóm tắt nội dung của Dự án)
(Vài nét giới thiệu quá trình hình thành tài liệu và các thành phần tham gia)
(Lời cảm ơn các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đ tham gia )ã
(Giới thiệu tài liệu và thực trạng)
TàI liệu này đợc thiết kế theo từng mô đun/ môn học thuộc hệ thống mô đun/môn
học của một chơng trình, để đào tạo hoàn chỉnh
Nghề Sửa chữa ôtô ở cấp trình độ ..II
và đợc dùng làm Giáo trình cho học viên trong các khoá đào tạo, cũng có thể đợc sử
dụng cho đào tạo ngắn hạn hoặc cho các công nhân kỹ thuật, các nhà quản lý và ngời sử
dụng nhân lực tham khảo.
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ đợc hoàn chỉnh để trở thành giáo trình chính thức
trong hệ thống dạy nghề.
Hà nội, ngày . tháng năm
Giám đốc Dự án quốc gia
3

Mục lục
đề mục Trang
1. Lời tựa 3
2. Mục lục 4
3. Giới thiệu về mô đun 5
4. Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề 6
5. Các hình thức học tập chính trong mô đun 7
6. Bài 1 : - Hệ thống điều khiển bằng khí nén 9
- Thực tập sửa chữa hệ thống điều khiển bằng khí nén 11
7. Bài 2 : - Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo bằng khí nén 13
- Thực tập sửa chữa cơ cấu cấu treo bằng khí nén 18
8. Bài 3 : - Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu đóng mở nắp động cơ 20
- Thực tập sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu đóng mở nắp động cơ 23
9. Bài 4 : - Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu đóng mở cửa ôtô 26
- Thực tập sửa chữa cơ cấu đóng mở cửa ôtô 29
10. Bài 5 ; - Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu nâng hạ ghế ngồi 32
- Thực tập sửa chữa cơ cấu nâng hạ ghế ngồi 35
11. Bài 6 ; - Sửa chữa và bảo dỡng máy nén khí 38
- Thực tập sửa chữa máy nén khí 42
12. Đáp án các câu hỏi và bài tập 47
13. Các thuật ngữ chuyên môn 45
14. Tài liệu tham khảo 45
4
Giới thiệu về mô đun
Vị trí, ý nghĩa, vai trò mô đun :
Hệ thống điều khiển bằng khí nén trên ôtô là một bộ phận của khung gầm xe, dùng để
cung cấp khí nén cho cơ cấu treo bằng khí nén, thuỷ - khí nén và điều khiển các cơ cấu
mở cửa nắp động cơ, mở cửa xe ôtô búyt và nâng hạ ghế ngồi đảm bảo êm dịu, nhanh
chóng và thuận tiện. Hệ thống điều khiển bằng khí nén bao gồm : bộ phận cung cấp khí
nén, cơ cấu treo treo bằng khí nén, cơ cấu nâng hạ ghế ngồi, cơ cấu mở nắp động cơ và

mở cửa ôtô búyt...
Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống điều khiển bằng khí nén là một công việc có tính th-
ờng xuyên và quan trọng đối với nghề sửa chữa ôtô, nhằm nâng cao tuổi thọ các cơ cấu
của ôtô và đáp ứng cảm giác êm, an toàn, nhanh chóng của ngời lái xe và hành khách đi
trên xe. Do đó công việc sửa chữa hệ thống điều khiển bằng khí nén không chỉ cần những
kiến thức cơ học ứng dụng và kỹ năng sửa chữa cơ khí, mà nó còn đòi hỏi tinh thần trách
nhiệm cao và sự yêu nghề của ngời thợ sửa chữa ôtô.
Mục tiêu của mô đun:
Nhằm đào tạo cho học viên có đầy đủ kiến thức cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của
các bộ phận của hệ thống điều khiển bằng khí nén trên ôtô. Đồng thời có đủ kỹ năng phân
định về cấu tao, tiến hành bảo dỡng và kiểm tra, sửa chữa các h hỏng của các bộ phận
điều khiển bằng khí nén với việc sử dụng đúng và hợp lý các trang thiết bị,dụng cụ đảm
bảo đúng quy trình, yêu cầu kỹ thuật, an toàn và năng suất cao.
Mục tiêu thực hiện của mô đun:
1. Trình bày đầy đủ các yêu cầu, nhiệm vụ của các bộ phận điều khiển bằng khí nén trên
ôtô.
2. Giải thích đợc sơ đồ cấu tạo và nguyên tắc hoạt động các bộ phận điều khiển bằng khí
nén.
3. Phân tích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng chung và của các bộ phận điều
khiển bằng khí nén ôtô
4. Trình bày phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra và sữa chữa đợc những h hỏng của các bộ
phận điều khiển bằng khí nén
5. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng, sửa chữa các bộ phận điều khiển bằng khí nén đúng
quy trình, quy phạm và đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa.
6. Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng, sửa chữa đảm bảo chính xác và
an toàn.
Nội dung chính của mô đun:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại hệ thống điều khiển bằng khí nén trên ôtô.
2. Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của các cơ cấu điều khiển bằng khí nén bao gồm :
- Cơ cấu treo bằng khí nén.

- Cơ cấu mở cửa ôtô.
- Cơ cấu nâng hạ nắp động cơ .
- Cơ cấu nâng hạ ghế ngồi.
- Máy nén khí
3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra, sửa chữa các cơ
cấu điều khiển bằng khí nén.
4. Tháo lắp, bảo dỡng, kiểm tra và sửa chữa các cơ cấu điều khiển bằng khí nén
5
Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề

6
HAR 01 01
Điện kỹ
thuật
HAR 01 19
SC-BD phần cố định
động cơ
HAR 01 18
Kỹ thuật về động cơ
đốt trong
HAR 01 08
Kỹ thuật
đIện tử
HAR 01 10
Vật liệu cơ
khí
HAR 01 11
Dung sai
lắp ghépvà
ĐLKT

HAR 01 12
Vẽ kỹ thuật
HAR 01 13
An toàn
HAR 01 17
Nhập môn
nghề s/c ô tô
HAR 01 14
Thực hành
nghề bổ trợ
HAR 01 20
SC- BD phần
C/động động cơ
HAR 01 21
SC-BD Cơ cấu
phân phối khí
HAR 01 22
SC-BD Hệ thống
bôi trơn
HAR 01 23
SC-BD Hệ
thống làm mát
HAR 01 24
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu xăng
HAR 01 25
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu dieden
HAR 01 26
SC-BD Hệ thống

khởi động
HAR 01 27
SC-BD Hệ thống
đánh lửa
HAR 01 28
SC-BD Trang
thiết bị điện ô
HAR 01 29
SC-BD Hệ thống
truyền lực
HAR 01 30 SC-BD
Cầu chủ động
HAR 01 31
SC-BD Hệ thống di
chuyển
HAR 01 32
SC-BD Hệ thống lái
HAR 01 33
SC-BD Hệ thống
phanh
HAR 01 35
SC Pan ô tô
HAR 01 34
K.tra tình trạng kỹ
thuật Đcơ và ô tô
HAR 01 36
nâng cao hieụ quả
công việc
Bằngcông
nhân lành

nghề
HAR 02 06
Xác suất thống kê
HAR 02 07
Kỹ thuật tự động điều
khiển bằngđiện
HAR 02 08
Vẽ Auto CAD
HAR 02 19
Tổ chức
quản lý và
sản xuất
Chứng chỉ
bậc cao
HAR 02 11
Chẩn đoán
động cơ
HAR 02 12
Chẩn đoán
HT truyền
động ôtô
HAR 02 14
SC-BD bộ
tăng áp
HAR 02 15
SC-BD Hệ
thống phun
xăng điện tử
HAR 02 16
SC-BD BCA

điều khiển bằng
điện từ
HAR 02 17
SC-BD HT
đ/khiển bằng
khí nén
Bằngcông
nhận
bậc cao
Chứng
chỉ
nghề
HAR 01 09
Cơ kỹ thuật
HAR 02 13
Công nghệ phục hồi
chi tiết trong s/chữa
HAR 02 09
Công nghệ khí nén
và thủy lực
HAR 02 10
Nhiệt kỹ thuật
HAR 02 18
SC-BD Biến
mô thủy lực
Các hình thức học tập chính trong mô đun
1. Học trên lớp về :
- Nhiệm vụ, yêu cầu của các cơ cấu điều khiển bằng khí nén trên ôtô.
- Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của các cơ cấu điều khiển bằng khí nén.
2. Học tại phòng học chuyên môn hoá về :

- Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của các cơ cấu điều khiển bằng khí nén
- Quy trình bảo dỡng và tháo lắp các cơ cấu điều khiển bằng khí nén
- Phơng pháp kiểm tra, sửa chữa và bảo dỡng các bộ phận của các cơ cấu điều khiển
bằng khí nén
3. Thực tập tại xởng trờng về
- Thực hành tháo lắp, bảo dỡng, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận các cơ cấu điều khiển
bằng khí nén trong các xởng sửa chữa ôtô.
4. Tham quan thực tế về :
- Bảo dỡng và sửa chữa các cơ cấu điều khiển bằng khí nén trong cơ sở sửa chữa ôtô
hiện đại.
5. Tự nghiên cứu và làm bài tập về :
- Các tài liệu tham khảo về các cơ cấu điều khiển bằng khí nén ôtô.
- Vẽ sơ đồ cấu tạo, trình bày đợc nhiệm vụ, yêu cầu và nguyên tắc hoạt động của các cơ
cấu điều khiển bằng khí nén.
Bài Danh mục các bài học Lý
thuyết
Thực
hành
Các hoạt
động
khác
Bài 1 Hệ thống điều khiển bằng khí nén 5 24
Bài 2 Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo khí nén 5 26
Bài 3 S chữa và b dỡng cơ cấu đóng mở nắp đ cơ 5 24
Bài 4 S chữa và b dỡng cơ cấu đóng mở cửa ôtô 5 28
Bài 5 S chữa và b dỡng cơ cấu nâng hạ ghế ngồi 5 28
Bài 6 Sửa chữa và bảo dỡng máy nén khí 5 28
Cộng 30 160
7
Yêu cầu về đánh giá hoàn thành mô đun

1. Kiến thức :
- Trình bày đợc đầy đủ các nhiệm vụ, yêu cầu, cấu tạo và nguyên tắc hoạt động
các bộ phận của các cơ cấu điều khiển bằng khí nén trên ôtô.
- Giải thích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp bảo d-
ỡng, kiểm tra, sữa chữa các bộ phận của các cơ cấu điều khiển bằng khí nén.
2. Kỹ năng :
- Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng, sửa chữa đợc các h hỏng chi tiết, bộ phận
của các cơ cấu điều khiển bằng khí nén đúng quy trình, quy phạm và đúng
các tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa.
- Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa đảm bảo
chính xác và an toàn.
- Chuẩn bị, bố trí và sắp xếp nơi làm việc vệ sinh, an toàn và hợp lý.
3. Thái độ :
- Chấp hành nghiêm túc các quy định về kỹ thuật, an toàn và tiết kiệm trong
bảo dỡng, sửa chữa các cơ cấu điều khiển bằng khí nén.
- Có tinh thần trách nhiệm hoàn thành công việc đảm bảo chất lợng và đúng
thời gian .
- Cẩn thận, chu đáo trong công việc luôn quan tâm đúng, đủ không để xảy ra
sai sót.
8
Bài 1
Hệ thống điều khiển bằng khí nén - M bài: HAR.02 17 01ã

Giới thiệu :
Hệ thống điều khiển bằng khí nén trên ôtô là một bộ phận của khung gầm xe, dùng
để cung cấp khí nén cho cơ cấu treo bằng khí nén và điều khiển các cơ cấu mở cửa nắp
động cơ, mở cửa ôtô búyt và nâng hạ ghế ngồi đảm bảo êm dịu, nhanh chóng và thuận
tiện. Hệ thống điều khiển bằng khí nén bao gồm : Máy nén khí, bình chứa, cơ cấu treo treo
bằng khí nén, cơ cấu nâng hạ ghế ngồi, cơ cấu mở nắp động cơ và mở cửa ôtô búyt...
Mục tiêu thực hiện:

1. Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ của hệ thống điều khiển bằng khí nén.
2. Giải thích đợc cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của hệ thống điều khiển bằng khí nén.
3.Trình bày đúng các hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của hệ thống điều khiển bằng khí
nén trên ôtô.
4. Giải thích đợc các phơng pháp kiểm tra bảo dỡng hệ thống điều khiển bằng khí nén.
5.Tháo lắp, bảo dỡng hệ thống điều khiển bằng khí nén đúng yêu cầu kỹ thuật.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu hệ thống điều khiển bằng khí nén
2. Cấu tạo và hoạt động của hệ thống điều khiển bằng khí nén
3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của hệ thống điều khiển bằng khí nén.
4. Phơng pháp kiểm tra bảo dỡng hệ thống điều khiển bằng khí nén.
5.Tháo lắp, bảo dỡng hệ thống điều khiển bằng khí nén.
học taị phòng học chuyên môn hoá
II. Nhiệm vụ, yêu cầu của hệ thống điều khiển khí nén trên ôtô
1. Nhiệm vụ
Hệ thống điều khiển bằng khí nén trên ôtô dùng để cung cấp, phân phối khí nén đến
các cơ cấu điều khiển và đàn hồi bằng khí nén, đảm bảo nâng cao các tính năng hiện đại
của ôtô.
2. Yêu cầu
- Cung cấp khí nén đủ công suất và ổn định áp suất đạt 0,75Mpa.
- Các cơ cấu hoạt động bằng khí nén nhanh chóng và đảm bảo êm dịu.
- Cấu tạo đơn giản, vận hành êm và có độ bền cao.

9
III. Cấu tạo và hoạt động của hệ thống cung cấp khí nén
1- Sơ đồ cấu tạo
Hệ thống điều khiển bằng khí nén bao gồm : Máy nén khí, cơ cấu treo treo bằng khí nén,
cơ cấu nâng hạ ghế ngồi, cơ cấu mở nắp động cơ và mở cửa ôtô búyt...

2. Nguyên tắc hoạt động

Khi động cơ hoạt động, máy
nén khí làm việc hút không khí ngoài trời vào xi lanh và nén đến áp suất quy định sau đó
nạp vào bình chứa khí nén.
Khi áp suất trong bình chứa khí nén đạt 0,75MPa thì van điều chỉnh áp suất bắt đầu
hoạt động để ổn định áp suất đúng quy định.
Khí nén đợc phân phối đến các cơ cấu điều khiển bằng khí nén trên ôtô thông qua các
bộ điều khiển của từng hệ thống và cơ cấu nh:
- Cơ cấu phanh bằng khí nén.
- Cơ cấu treo bằng khí nén.
- Cơ cấu đóng mở nắp động cơ và đóng mở của xe
- Cơ cấu nâng hạ ghế ngồi bằng khí nén.
III. nội dung bảo dỡng hệ thống điều khiển bằng khí nén
1. Làm sạch bên ngoài các bộ phận của hệ thống.
2. Kiểm tra bên ngoài các đầu nối, các bộ phận của hệ thống và cơ cấu
3. Điều chỉnh độ căng dây đai máy nén và bôI trơn các bộ phận.
4. Thay dầu máy nén khí và lõi lọc không khí theo định kỳ
5. Kiểm tra áp suất máy nén khí và hệ thống sau khi vận hành động cơ
iv. câu hỏi bài tập
1. Nêu nhiệm vụ và yêu cầu của hệ thống điều khiển bằng khí nén ?
2. Nêu nguyên tắc hoạt động của hệ thống điều khiển bằng khí nén trên ôtô ?
2. (bài tập) Vẽ sơ đồ cấu tạo của hệ thống?
THựC tập BảO DƯỡNG Hệ THốNG điều khiển bằng khí nén

i. bố trí nơi làm việc, chuẩn bị dụng cụ
Hình 1-1: Sơ đồ cấu tạo chung hệ thống điều khiển khí nén trên ôtô

Bộ đ chỉnh P
Bầu phanh bánh xe
Bình khí nén
Bộ đ khiển

Bàn đạp
Đồng hồ PMáy nén khí
Van phân phối
Bộ điều khiển
Bộ đ khiển
Xi lanh đóng
mở cửa xe
Cơ cấu nâng
hạ ghế ngồi
Cơ cấu treo
bằng khí nén
Bầu phanh bánh xe
10
1. Mục đích:
- Rèn luyện kỹ năng tháo lắp hệ thống điều khiển bằng khí nén
- Nhận dạng các bộ phân của hệ thống điều khiển bằng khí nén
2. Yêu cầu:
- Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật.
- Nhận dạng đợc các bộ phận hệ thống điều khiển bằng khí nén
- Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác.
- Đảm bảo an toàn trong quá trình tháo, lắp
- Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng.
3. Chuẩn bị:
a) Dụng cụ:
- Thiết bị kiểm tra áp lực hệ thống điều khiển bằng khí nén
- Dụng cụ tháo lắp hệ thống điều khiển bằng khí nén
- Khay đựng dụng cụ, chi tiết
- Giá nâng cầu xe, kích nâng và gỗ chèn kê lốp xe.
- Đồng hồ so, đồng hồ áp suất
- Pan me, thớc cặp, căn lá

b) Vật t:
- Giẻ sạch
- Giấy nhám
- Nhiên liệu rửa, dầu mỡ bôi trơn
- Các van khí nén, lò xo và các joăng đệm....
- Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa chữa hệ thống
điều khiển bằng khí nén
- Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thông gió.
II. bảo dỡng các bộ phận của hệ thống
1. Làm sạch và kiểm tra bên ngoài các bộ phận
- Phun nớc rửa sạch bên ngoài các bộ phận và gầm xe
- Dùng khí nén thổi sạch khô bên ngoà các bộ phận
- Quan sát và kiểm tra các vết nứt, chảy rỉ bên ngoài các đầu nối của các bộ phận và đ-
ờng ống của hệ thống.
2. Điều chỉnh độ căng dây đai máy nén và bôI trơn các bộ phận
- Kiểm tra và điều chỉnh độ căng dây đai của máy nén khí
- Thay dầu bôi trơn và lõi lọc không khí của máy nén khí
- Bơm mỡ bôi trơn các cơ cấu và bộ phận dẫn động
3. Kiểm tra hệ thống sau khi vận hành động cơ
- Vận hành động cơ
- Kiểm tra áp suất máy nén khí
- Quan sát và kiểm tra các vết nứt, chảy rỉ bên ngoài các đầu nối của các bộ phận và đ-
ờng ống của hệ thống.
11
Các bài tập mở rộng và nâng cao
I. Tên bài tập
Bảo dỡng hệ thống điều khiển bằng khí nén
II. Yêu cầu cần đạt
Vẽ đợc sơ đồ cấu tạo và nêu đợc quy trình bảo dỡng ?
III. Thời gian

Sau 1 tuần nộp đủ các bài tập.
12
Bài 2
Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo bằng khí nén
- M bài: HAR.02 17 02ã
Giới thiệu :
Cơ cấu treo bằng khí nén là một bộ phận của hệ thống di chuyển ôtô. Cơ cấu treo đợc
lắp nối giữa cầu xe và khung vỏ xe, dùng để nối đàn hồi, giảm các tải trọng động, dập tắt
các dao động giữa cầu xe với khung vỏ xe và đảm bảo mối liên hệ hình học chính xác giữa
khung vỏ xe và các bánh xe.
- Cơ cấu treo bằng khí nén bao gồm các bộ phận : các bình khí nén, lò xo xoắn hình trụ,
các đòn và khớp cầu.
Do yêu cầu làm việc của hệ thống treo liên tục, chịu lực lớn, thẳng đứng và chịu nhiệt
độ cao của các bề mặt ma sát nên các chi tiết dễ bị h hỏng cần đợc tiến hành kiểm tra,
điều chỉnh thờng xuyên và bảo dỡng, sửa chữa kịp thời để đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật
về chức năng truyền lực, nối êm dịu và nâng cao tuổi thọ của hệ thống treo ôtô.
Mục tiêu thực hiện:
1. Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại của cơ cấu treo bằng khí nén.
2. Giải thích đợc cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cơ cấu treo bằng khí nén.
3.Trình bày đúng các hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo.
4. Giải thích đợc các phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa cơ cấu treo.
5.Tháo lắp, bảo dỡng và sửa chữa đợc cơ cấu treo bằng khí nén đúng yêu cầu kỹ thuật.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại cơ cấu treo bằng khí nén
2. Cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo bằng khí nén
3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo.
4. Phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa cơ cấu treo bằng khí nén
5.Tháo lắp, bảo dỡng và sửa chữa cơ cấu treo bằng khí nén.
học taị phòng học chuyên môn hoá
I. Giới thiệu chung về cơ cấu treo khí nén

13


Hình 2-1: Sơ đồ cấu tạo cơ cấu treo thuỷ khí
Thanh ổn định
Đòn dẫn động
Khung vỏ xe
Trục bánh xeTrục dẫn động bánh xe
Bình cầu
14
II. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại cơ cấu treo bằng khí nén
1. Nhiệm vụ
- Cơ cấu treo khí nén dùng để nối đàn hồi và dẫn hớng giữa cầu xe với khung vỏ xe
khách và xe con hiện đại, có tác dụng giảm nhanh các tải trọng động và dập tắt các dao
động nhanh chóng và êm dịu từ mặt đờng không bằng phẳng lên khung vỏ xe.
2. Yêu cầu
- Dập tắt nhanh các dao động từ bánh xe lên khung vỏ xe.
- Đảm bảo vận hành êm và ổn định chuyển động của ôtô ở tốc độ cao.
- Cấu tạo đơn giản dễ bảo dỡng và sửa chữa.
3. Phân loại
- Cơ cấu treo bằng khí nén (dùng cho ôtô khách trung bình, vì cấu tạo lớn, phức tạp và
chịu áp lực trung bình)
- Cơ cấu treo thuỷ khí (dùng ôtô con có tốc độ cao, vì có cấu tạo nhỏ gọn).
III. Cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo khí nén
1. Cấu tạo (hình 2-2 )
Cơ cấu treo khí nén bao gồm : Máy nén khí, bình chứa khí nén, bình phân phối, các van
điều chỉnh áp suất, bộ điều tiết, các đòn dẫn động và các bình xếp cao su chứa khí nén..
- Bộ phận đàn hồi và giảm chấn là các bình xếp bằng vải cao su hai lớp, dùng để chứa
khí nén và bên ngoài có lắp vòng kim loại đàn hồi theo bình xếp khi chịu tải. Bình xếp có
các bu lông để lắp với cầu xe và khung xe.

- Bộ điều tiết khí nén, bao gồm xi lanh và pittông chứa khí nén, dùng để điều tiết khí nén
đến bình phân phối, các bình xếp đàn hồi và xả khí nén ra ngoài.
- Cần dẫn động gắn với cầu xe và trục pittông, dùng để điều khiển bộ điều tiết hoạt động.
- Bộ phận cung cấp khí nén bao gồm : máy nén khí, bình chứa khí nén và các van an
toàn, van áp suất..
Bu lông
Bánh xe
Vòng đàn hồi
Khung và thùng xe
Bầu lọc
Máy nén khí
Bình khí nén
Bình xếp
Cầu xe Bình phân phối
Bộ điều tiết
Cần dẫn
15

a) b)
H×nh 2-2: S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu treo khÝ vµ thuû khÝ
a) CÊu t¹o b×nh xÕp b) C¬ cÊu treo khÝ nÐn

16
2. Nguyên tắc hoạt động
Khi động cơ hoạt động, máy nén khí làm việc hút không khí ngoài trời vào xi lanh và nén
đến áp suất quy định sau đó nạp vào bình chứa khí nén.
Khi áp suất trong bình chứa khí nén đạt 0,75MPa thì van điều chỉnh áp suất bắt đầu
hoạt động để ổn định áp suất đúng quy định và nạp vào bộ điều tiết.
Khi ôtô vận hành, các lực truyền, các tải trọng động từ mặt đờng lên bánh xe, cầu xe và
giảm chấn, đàn hồi thông qua các bình xếp và các vòng đàn hồi để truyền lên khung vỏ

xe (hình 2 3).
- Khi tải trọng tăng, khoảng cách giữa cầu xe và khung xe giảm, thông qua cần dẫn
động làm cho pittông đi xuống, mở thông đờng khí nén đến bình phân phối và các bình
xếp cao su để nâng nâng khung xe lên vị trí ban đầu.
- Khi giảm tải trọng, khoảng cách giữa cầu xe và khung xe tăng, pittông bộ điều tiết đi
lên phía trên, mở thông khí nén từ các bình xếp xả ra ngoài một phần.
Qua trình đàn hồi của các bình xếp và nạp, xả khí nén qua bộ điều tiết làm giảm chấn
(giảm dao động) và dập tắt các va đập từ mặt đờng và bánh xe truyền lên khung đảm bảo
nhanh chóng và êm dịu.

a) b) c)
Hình 2-3 Sơ đồ hoạt động đàn hồi của các bình xếp
a) Bình xếp cha chịu tải, b) Bình xếp chịu tải trung bình, c) Bình xếp chịu tải lớn
Hình 2-3 Sơ đồ hoạt động đàn hồi của các bình xếp
IV. Cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo thuỷ khí
1. Cấu tạo (hình 2-4 )
Cơ cấu treo thuỷ khí nén bao gồm : Máy nén khí, bình chứa khí nén, bơm dầu, bình chứa
dầu, các van điều chỉnh áp suất, bộ điều tiết, các đòn dẫn động (hoặc các bộ cảm biến và
điều khiển bằng điện tử) và các bình cầu chứa thuỷ khí.
- Bộ phận đàn hồi và giảm chấn là các bình cầu, có màng ngăn bằng cao su, ngăn trên
chứa khí nén và ngăn dới chứa dầu giảm chấn có pitttông và xi lanh. Bình cầu đợc lắp với
khung xe ở phần trên và trục pittông lắp với đòn ngang dới của dàm cầu.
- Bộ điều tiết chất lỏng, bao gồm xi lanh và pittông chứa dầu, dùng để điều tiết chất lỏng
từ bơm dầu đến bình phân phối và xi lanh bình cầu hoặc hồi dầu về bình chứa.
- Các van khí nén và van cấp dầu, dùng để điều chỉnh lợng dầu và khí nén từ bình cầu
đến bình chứa khí nén và bình chứa dầu khi cơ cấu hoạt động.
- Bộ phận cung cấp dầu và khí nén bao gồm : máy nén khí, bình chứa khí nén, bơm dầu,
bình chứa dầu, bình phân phối và các van an toàn, van áp suát..
Bình xếp cao suVòng đàn hồi
Bu lông Bình xếp cao su

17
- Bộ điều khiển và các cảm biến bằng điện tử, dùng để nhận các tín hiệu về chiều cao
thân xe, tốc độ xe và tải trọng xe để xử lý điều hành các van điện từ nhằm tăng giảm áp
suất khí nén và áp suất dầu trong các bình cầu phụ hợp với điều kiện mặt đờng.

a) b)
Hình 2-4: Sơ đồ cấu tạo cơ cấu treo thuỷ khí
a) Cấu tạo bình cầu b) Cơ cấu treo thuỷ khí

2. Nguyên tắc hoạt động
Khi động cơ hoạt động, máy nén khí và bơm dầu tạo áp suất đủ quy định và nạp vào
bình chứa và bộ điều tiết.
Khi ôtô vận hành, các lực truyền, các tải trọng động từ mặt đờng lên bánh xe, cầu xe và
giảm chấn, đàn hồi thông qua màng cao su và áp suất dầu tiết lu qua van giảm chấn và
bộ điều tiết chất lỏng (hình 2 5).
- Khi tải trọng tăng hoặc giảm, khoảng cách giữa cầu xe và khung xe sẽ giảm hoặc tăng
theo, thông qua trục pittông dẫn động nén hoặc trả dầu qua van giảm chấn và bình phân
phối để giảm chấn (giảm dao động) và dập tắt các va đập từ mặt đờng lên bánh xe và
khung đảm bảo ổn định nhanh chóng và êm dịu.
Màng cao su Bình cầu
Trục pittông
Vỏ chắn bụi
Bình cầu
Xi lanh
Trục bánh xe
Thanh ổn định
đòn dẫn độngKhung xe
Hình 2-5 Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo thuỷ khí
Van giảm chấn
Pittông

Van cấp dầu
Van cấp khí nén
Bình chứa dầu
Bình phân phối
Bộ điều tiết
Bánh xe Bình cầu
Bơm dầu
Dầu về bình chứa
18
IV. Hiện tợng và nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo khí nén
A. HƯ HỏNG CƠ CấU treo khí nén và thuỷ khí
1. Cơ cấu treo hoạt động có tiếng ồn
a) Hiện tợng
Khi ôtô hoạt động nghe tiếng ồn khác thờng ở cụm cơ cấu treo, tốc độ càng lớn tiếng ồn
càng tăng.
b) Nguyên nhân
- Các bình xếp hoặc bình cầu nứt thủng, giảm áp suất khí nén hoặc dầu thủ lực.
- Bộ điều tiết hoặc bộ phân phối h hỏng.
- Thanh ổn định, các cần dãn động hoặc các vòng đàn hồi cong gãy, lỏng các mối lắp
nối
- Máy nén hoặc bơm dầu mòn, hỏng hoặc đứt chùng dây đai làm áp suất giảm.
2. ôtô vận hành không ổn định
a) Hiện tợng
. Khi ôtô vận hành, khung vỏ xe rung không ổn định..tốc độ càng lớn sự rung không ổn
định càng tăng
b) Nguyên nhân
- Thanh ổn định cong, gãy.
- Các đòn liên kết cong hoặc nứt gãy
- Máy nén hoặc bơm dầu h hỏng.
B. kiểm tra cơ cấu treo

1. Kiểm tra khi vận hành
- Khi vận hành ôtô chú ý nghe ồn khác thờng ở cụm cơ cấu treo, nếu có tiếng ồn khác
thờng và xe vận hành không ổn định cần phaỉ kiểm tra và sửa chữa kịp thời.
2. Kiểm tra bên ngoài cơ cấu treo
- Kiểm tra sự gãy, lỏng của các thanh ổn định và các cần dẫn động.
- Dùng kính phóng đại để quan sát các vết nứt, hở bên ngoài máy nén khí, bơm dầu, các
bình xếp, bình cầu, các bộ điều tiết và các bộ cảm biến hoặc điều khiển...
V. nội dung bảo dỡng cơ cấu treo
1. Làm sạch bên ngoài các bộ phận
2. Kiểm tra bên ngoài các bộ phận và chi tiết của cơ cấu.
3. Thay dầu bôi trơn máy nén khí hoặc dầu thuỷ lực và điều chỉnh độ căng dây đai
4. Tra mỡ và lắp các chi tiết và bộ phận.
5. Vận hành động cơ và kiểm tra bên ngoài các bộ phận khi xe chịu tải

VI. Câu hỏi và bài tập
1. Các nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo thuỷ khí làm cho ôtô có nhiều tiếng ồn ?
2. Nhiệm vụ và u nhợc điểm của cơ cấu treo khí nén?
3. (Bài tập) Trình bày cấu tạo cơ cấu treo khí nén và thuỷ khí dùng trên ôtô ?

19