Ebook Sống theo sở thích sẽ sống lâu: Phần 2 - NXB Tổng hợp Đồng Tháp

CHƯƠNGII


ĐỪNGBIẾNGNHÁC

Bạncóthểthíchnghỉngơimàvẫnkhoẻmạnh.


Nhiềungườikhôngthíchbịngườitachêlà“làmbiếng”cứnằmdàirathôi,màphản
khánglạidữdộinhưthểbịnhốtvàomộtphòngkínđầynhữngrắnrếtvậy:
“Tôimàbiếngnhácư?Tạisaoônglạicóthểnghĩnhưvậyđược?”
Thếrồi,dùthiếunghịlực,chúngtacũngrángtỏngaymìnhkhônglàmbiếng,không
nằm dài suốt ngày mà cũng ráng đi bộ mấy cây số, chơi golf hoặc quần vợt. Mà trong
thâmtâmthìchỉmuốnnằmdàirathôi,chẳnglàmgìca.Nghengườitachêchịukhông
được.
Đây,mộtngườiđã“tựgiếtmình”!


Tôinhớtrườnghợpbithảmcủamộtông45tuổi,mớirồitựgiếtmìnhvìmuốnchứng
tỏchongườikhácthấyrằngmìnhkhôngbiếngnhác.
[12]
ÔngJ.
làmđạidiệnchomộthãnglớn,đượchãngkhenlàlàmviệcđắclực.Tôi
quenôngtatừlâu,ôngvừalàbạnvừalàthânchủcủatôi.
Chotớihồigần40tuổi,anhtarấthoạtđộng,lanhlợivàthíchthểthao,chiềuthứbảy
nàocũngchơigolf,dùmưadùnắng.Lạichơiquầnvợtvớibọntrẻnữa.Ởnhàkhônglúc
nàongồikhông,nóiluônmiệng:
“Nào,làmcáigìnào”.Anhhớtcỏ,sơnnhà,làmviệcsuốtngày.Chịvợbảotôi:“Anh
Fredcócáitậtkhôngchịungồiyên.Anhcóthuốcgìchoanhấybớthoạtđộngđimộtchút
không?”
Tôikhỏiphảichothuốc.Hóacôngtựlàmthaytôi.MộtbuổisánganhFredlạikiếm

tôi,phànnànhễđilàthấytứcngực.Anhbảo:
“Tôikhônghiểutạisao.Ítlâunay,tôicứđiđượcđộ200thướclàphảiđứnglạinghỉ.
Nghỉvàiphútthìhếtđau,lạiđiđượcnhưkhôngcógìxảyracả”.
Fredbịchứng“hiệptâm”.


Tôicoimạchkỹlưỡngchoanh,“rọikiếng”,khôngthấygì,nhưngcũngchoanhuống
mộtchútnitroglycerine.Anhbảonhưcóphépthần,mớiđặtviênthuốclênlưỡilàhếtđau
liền.
Sau dùng máy điện ghi tim đập, thấy có sự khác thường hơn. Tôi bảo anh bị bệnh
“hiệptâm”(anginedepoitrine)vàchỉanhcáchsốngrasao,giảmbớttiếtđiệuđi,bỏmột


sốvậnđộngnàođó.TôicũngchochịFredhay,chịcóvẻhiểunhưngrồiquênliền.
Vìcơnđaucàngngàycàngnhiều,nênanhphảibớthoạtđộng,bỏchơiquầnvợt,gần
nhưbỏhẳnchơigolfnữa.Chủnhậtởnhàkhôngcònhoạtđộnglăngxăngnữamàphải
nghỉngơilấysứcđểtuầnlễsauđithămcáckháchhàng.Nhưnganhvẫnbựcmìnhvìphải
giảmhoạtđộng.
Thấtvọngvàđaukhổ.


Mộthômanhlạikiếmtôi,vẻurũlắm.Anhbảo:“Đauđớnkhônglàmchotôibuồn
mấy đâu, tôi buồn nhất là thái độ của nhà tôi và các con tôi. Chủ nhật cứ nằm dài trên
võnghoặctrênghếbành,anhnghĩcoi,mộtngườivốnhoạtđộngnhưtôi,đâucóthíchcái
nôngnỗiđó.
Bựcmìnhlắmanhạ.Hếtnhàtôitrách:“Mìnhkhôngmuốngiúpemviệcấythìthôi
đểemlàmlấy”.Lạitớiconnhắcnhở:“Connghĩchẳngnênrủbalạisânquầnvợtlàmgì
vôích”.Họcoitôinhưmộtngườicựckỳbiếngnhácvậy.Cólẽtạitôikhôngchohọrõ
bệnhtrạngcủatôi.Phảichohọbiếtngựctôicàngngàycàngđaudữdội.
Đâymộtthídụ:Hômnọ,vìđautôiphảitừchối,khôngđichàomộtkháchhàngđược.

Vềtớinhàđịnhnghỉngơithìnhàtôinhờtôitreovàitấmtranhlêntường.Leolênthang,
tôisuýtchếtanhơi.Nộiviệcđưacánhtaylênkhỏiđầuđóngmâycâyđinhmàtôimuốn
xỉumồhôivãra,mặtmàytáimét,mànhàtôikhôngthấyhoặcthấymàngờrằngtôilàm
bộnhưvậy”.
Bikịch.


Cólúctôimuốnđượcnhưkiếp“conchó”anhạ!Conchómàđauthìcóthêchuivào
mộtxónàođónằmyênchịutrận,chẳngbịaiquấyrầy.Conngườithìtủinhụclắm,không
quênđượccáithờimìnhcònkhoẻmạnhhoạtđộng.Dùkhôngđauốmgìmàuếoảibiếng
nhácthìcóphảilàmộttộikhông?Thếthìtạisaokhiđau,khôngmuốnhoạtđộng,người
talạichomìnhlàngườibỏđi?”
Tôianủianhta,tạigiađìnhanhkhônghiếuanhchứkhôngphảikhôngquýmếnanh.
Tôilạihứasẽgiảngchochịấyhiểurằnganhđauthựcchứkhôngphảilàmbiếng.Tôigiữ
lờihứagiảnggiảichochịFrednghe,nhưngtôikhônghiếuchịấycóngờrằngtôiâmmưu
vớichồngchịđểgạtchịkhông.
Haituầnsau,mộtngàylạnhnhưcắtruột,ngườitathấyanhFrednằmsóngsượttrên
vỉahètrướcnhà.Anhcứngđơ,chếttrongkhilấyxẻngxúctuyếtởtrướccửa.
Tôikhôngbiếttạigiađìnhanhthúcanhlàmviệcđóhaytựanhlàmđểtỏrằng“mình
khônglàmbiếng”.
Chúngtamỗingườimỗikhác.


Con người sinh ra mỗi người mỗi khác, về hình dáng thể chất, tính khí. Không thể
thayđốimàumắtcủamộtngười,hoặckéodàimộtngườicaothướcrưỡithànhmộtthước
támmươi,hoặcbiếnđổimộtngườighétthểthaothànhmộtlựcsĩtrênvậnđộngtrường
được. Tôi khuyên mọi người nhớ điều đó để hiếu các người khác hơn mà bớt cái thói
“muốnthayđôitínhnếtngườikhác”đi.

Luônluôntôinhậnthấyđiềunày:nhữngngườiuểoảithíchnằmdàinghỉngơinhưng
khôngthúcngườikhácsốngnhưmình,tráilạihạngngườiưavậnđộng,thíchthểthaothì
lúcnàocũngtìmcáchthuyếtphụcngườikhácsốngnhưmình.
ThomasHardy,tiểuthuyếtgiaAnhbảo:“Ngườinàoviếtláchlàlàmđíchchongười
tanhắmbắn”.
Chẳngcầnphảisuynghĩnhiềucũnghiếuđượcôngấymuốnnóigì.Chẳnghạnbácsĩ
nàoviếtbáo,viếtsáchchỉnhữngcáchdễápdụngchocátriệuđộcgiảgiữgìnsứckhoẻ,
thìthếnàocũngbịthiênhạchỉtríchcókhichínhcácbácsĩkhácchỉtríchnữa.Nhậnđược
ítbứcthưkhenmàcũngnhậnđượcnhiềubứcthưmạtsát,cóbứcdữdội!
TôimongđượcnhưHardy:Vôsốđộcgiảbấtbình“nhắm”ôngđấy,nhưngkhôngai
nhắmđúngvàođiểmnguytớisinhmạngcủaôngcả,nênôngđãthọđược88tuổi.
Khôngaicóthểlàmvừalòngmọingười.


Có một số đầu đề độc giả đặc biệt không ưa. Chẳng hạn nếu tôi viết: Tôi không
khuyên tất cả các bệnh nhân của tôi phải bỏ hút thuốc (mặc dầu tôi vẫn nhận rằng có
ngườiphảibỏ)thìthếnàotôicũngnhậnđượcvôsốbứcthưmạtsáttôilà“langbăm”,
“khuyênbậy”.
Nếutôibảorằngđôikhingườitadùngrượuđếtrịvàibệnhthìcác“mũitên”tuatủa
nhắmvàotôi,bayveovéoởbêntaitôi.Độcgiảsẽnhắmmắtkhôngthèmđọcnhữngcâu
tôithathiếtnhấnvàocáinguyhạicủatậtnghiệnrượu,màchỉnghĩrằngtôixúibậy,đề
caocáithóinhậunhẹt,saysưa.
Nhữnglờiphảnkhángđóchưathấmvàođâusovớinhữnglờitôiphảinghehaichục
nămnaytừkhichốnglạicáithóihôhàomọingườiphảitậpthểthao.Nhữngtínđồcuồng
nhiệtcủathểthaotừkhắpnơitrênthếgiớichìacảmũitênvềphíatôimà“nhắm”.
Nếuhọchộpđượctôithìchắchọliệngcungtênđivànhữngcánhtayvòngbắpthịt
củahọsẽvặnhọngtôi,xẻthâytôira.Tôicóđánhcướpmộtngânhàngnàođâumàhọbảo
tôilà“kẻthùsốmộtcủaquầnchúng”.Tôichỉcómỗimộttộilàcáchđâyhaichụcnămđã
cảganviếtmộtcuốnsách,vàtừđóviếtnhiềubáo,tuyênbốrằngchúngtakhôngcầnlắm
phảithểthao.

Hạngngườiđónhớdaithật,tôimừngchohọ.Họbắtbẻtôi,tôicảmơnhọ:những
“mũitên”củahọkhôngtấmthuốcđộc,nêntôilạicàngnêncảmơnhọ.
Bàihọcbiđát.


Từhaolâunaytôivẫnbiếtrằngvậnđộngquásứccóthểchếtđấy,bâygiờtôivẫntiếp
tụcviếtnhưvậynữavìtôimớihaytinmộtôngbạnbácsĩcủatôiđươngchơiquầnvợtthì
lêncơnđộngmạchviêm,phảikhiêngvềnhà.Khiôngấyhếtbệnhrồithìthếnàotôicũng
đượcthêmmộtmônđồnữa,mặcdầutôikhôngthíchtìmmônđồtheocáilốiđó.Khốn
nổi,tôibáotrướcthìkhôngaichịunghecơhồnhưngườitacứđợitớilúcsuýtnguytới
tínhmạngrồimớichịunhậnrằngtôicólý.Nhưôngbạntôiđó,trướckiađâucótinrằng
vậnđộngquácóthểhạichotim.
Tôithìluônđặtcâuhỏinày:khichơimộtmônthểthaonào,nhấtlàbạnđãquá40


tuổi,bạncóchắcrằngtimcủabạncóbìnhthườngkhông?
Màtôiđánhcá10ăn1rằngbạnkhôngbiếtrõđiềuđóđâu.Chỉvìbạncóbaogiờđi
bácsĩtrướckhithấyđauđâu.Nếukhôngcógìbắtbuộcthìđasốchúngtacảnămkhông
đibácsĩmộtlần.Bikịchởđó!Bạngiỡnvớitửthầnmàkhôngbiết.
Timmàyếuthìvậnđộngquáhóatấtranguyhiếm.
Timbạncóbìnhthườngkhông?


BácsĩLouisDublinviếttrongcuốn:“Nhữngsựthậtvềđờisống”.Nếutimmạnhthì
cóthểchịuđựngđượcmọisựgắngsứcmàkhôngsao.Nhưngnêutimyếuthìvậnđộng
nhiềuquácóthểnguytớitínhmạng.Aicũngbiếtcóngườichếtthìnhlìnhtrongkhichơi
mộtmônthểthaonàođóhoặckhiđuổitheomộtchiếcxeđiện.Nhưvậykhôngcónghĩa
rằngmọingườiđautimphảingưngvậnđộng.Không,nhưnghọphảihạnchếhoạtđộng
chovừavớisứccủahọ”.
Vậyđiềuquantrọnglàphảibiếtrõtimmìnhrasaođãrồihãychơimộtmônthểthao.

Timyếuthìnênchonónghỉ.
Mấy năm trước tôi đọc báo thấy đăng tin kép hát Danny Thomas gẫy mắt cá chân,
khôngphảiởtrênmộtsânkhấu,hoặctronglúcquayphim,màởtrênmộtsânbóngrổ.
Bạnbècủacongáiônglạichơi,tổchứcmộtcuộcbóngrổ.Ôngtalúcđó42tuổi,cũng
nhảyrasân,muốntỏchotụitrẻthấynghệthuậtbóngrổrasao.Vôýthếnàomàgãymột
mắtcáchânphảikhiêngrakhỏisân.
Chínhtôicũngđãquacáicầuđó.


Hồiđótôi40tuổi,đúngcáilúctôichoinmộtcuốnkhuyêncácngườitrên40tuổi
đừngquáhamthểthao.Tôinănnỉôngđộitrưởngmộtđộiđãcầu,ôngRobertFrost,để
chotôichơi.Ôngtabằnglòngnhưngbảo:“Bốnmươituổimàchơimônđó,nguyhiểm
đấy”.“Bạnnênnhớhồiđó,ôngtađãquásáuchụctuổi”.
Đươngchơituađầuthìtôité,sáigân.Ngườitakhiêngtôirakhỏisân,mấytuầnsau
cònphảichốngnạng.ÔngRobertFrostvàcácbạnđácầumỗilầngặptôi,đềunháymắt
làmchotôimắccỡ.
Tôikểlạikinhnghiệmđóđểbạnthấyrằngchínhtôicũngyếuớt,đammênhưvậy.
Hìnhnhưbọnquá“tứtuần”chúngtakhôngchịunhậnrằngmìnhkhôngthểtranhđua
vớibọntrẻđượcnữahoặcngaycảvớinhữngngườitrạctuổimìnhtrongnhữngmônthể
thaocầnnhanhnhẹnvàmạnhmẽ.Màsựthựcthìnhiềukhitathuacảconnít,tôinhớông
RockyMarcianocólầnbịđứacongáicủaôngmớibatuổixôté,bonggân,phảivôdưỡng
đường.
Haitrườnghợplýthú.


Tôinhớmộtbànọ42tuổimàtựhàovẫncòn“mảnhmai,trẻtrung”.Mộthômbàta
chơihóngrổvớitụithiếunữ,xôngtớibắtbanh,tínhlầmthếnàomàhúcngayđầuvào
mộtbứctườngbêtông.
Mayphúckhôngbổsọ,chỉnhứcđầutrongmấynămthôi.Bàtabảotôi:“Hoanghồn!

Cạchđếngià.Lầnđótôimuốnchúngtỏvớitôi,vàcólẽvớitụitrẻđónữa,rằngTạoHóa
đã“kýhợpđồng”riêngvớitôi,chotôigiữmãituổixuân.Bácsĩ,ôngnênkhuyênbệnh
nhânđãđứngtuổicủaông,nênởyênđểtránhnhữngtainạnnhưvậynhé!”
Mấynămtrướctôilàmviệcchungtrongmộtdưỡngđườngvớimộtbácsĩrấtgiỏitrạc
45tuổi.Mộtbuổichiềuôngtaravềsớmđểchơitrượttuyết.
Tôibảo:“Anhgiàrồimàchơimônđóư?”
Ôngtađáp:“Tôimàgià?”
Bangàysaungườitakhiêngôngtavề:gãymộtđùi.Tôivôthăm.Thấytôi,ôngta
mỉmcười,bảo:“Giàmàđiênthìkhônggìđiênbằng,nhấtlàkhimìnhlàmộtbácsĩ,đáng
lẽphải“biết”hơncácngườikhácchứ”.
[13]
Cácbạnchuyênmônchỉnhhình
củatôibảotôirằngđasốbệnhnhâncủahọlà
nhữngngườigiàbịthươngmộtcáchvôlýnhưbácsĩđó.Vậnđộngđiềuđộthôi(nếubạn
thích)thìnên,còntranhtàitrongcácmônthểthaođểbểđầu,gãyđùithìxinđừng.
Đừnghamlàmlựcsĩđứngtuổi.


Tôiđãthấynhiềutainạncóthểtránhđượcnhưvậynêncần“rungchuông”báonguy
chobạn,đểbạnđừnghamđứngvàohàng“lựcsĩđứngtuổi”.
Nếubạnthíchchơiquầnvợtthìđừngbaogiờđánhđơnvớimộtthanhniên,nênđánh
cặpvớinhữngngườitrạctuổibạn.Chơigolfthìđừngrángchơichohết36lỗtrongmột
ngày.Nênhạnchế:9hoặc18lỗthôi,vàsau9lỗđầunênnghỉmộtlúclâu.
Tôikhôngchốnglạimọisựvậnđộngđâu.Bạncóthểlàmvườn,đibộhoặcchơimột
trògìkhác,miễnđiềuđộ.Riêngphầntôi,tôithíchnằmtrongghếxíchđuhơn.
Tôiphảithànhthựcthưavớicácbạnrằngtôikhôngưavậnđộngmặcdùtôilàmviệc
dữ.Cóthểngồimàlàmviệcđược.Xinbạnđừngngờoanrằngtôimuốnthuyếtphụcbạn
làmbiếngđâu.
Tôiđãnhậnxétnhiềubệnhnhânvàcácngườichungquanhtrongmộtthờigianlâu,

tôiđãsuynghĩkỹ,đàosâuvấnđềmộtcáchvôtưvàkhoahọcrồimớikhuyênbạnnhư
trên,chứkhôngcóýthuyếtphụcbạntheotôiđâu.Tôixinnhắclại:Bọnưanằmdàinhư
tôivẫnnổitiếnglà“việcmìnhmìnhlo”,hơiđâumàloviệcngười.
Bạnkhôngcầnphảivậnđộng.


Đãlâurồi,tôiviếtmộtcuốnnhanđềlà:“Bạnkhôngcầnphảivậnđộng”(bốnmươi
tuổinênbắtđầunghỉngơi).Từđóđếnnay,saukhinhậnxétnhiềungười,khoẻmạnhvà
đauốm,tôithấycầnphảithayđổiýkiếntrướckia:tôivẫnchủtrươngrằngvậnđộngbình
thường,mặcdùphongtràothểthaodânglên,lantrànnhưnhữngđợtsóng,mặcdùbiết
baonhiêungườilêndiễnđànhôhàomọingườiphảitậpthểthaođểđượcmạnhmẽ.
Tôinhậnthấyrằngtrẻem,thiếuniênvàsinhviêncầnvậnđộngđểchobắpthịtvà
xươngnảynở.
Nhưngtớituổi40thìtheotôinênvậnđộngvừavừathôi,đừngnêncoithểthaolà


mộtthứ“thuốcvạnứng”,cứ“nốc”đạiđi,chẳngcầnbiếtmìnhcótiêuhóanổihaykhông,
nócóhợpvớicơthểmìnhhaykhông.Nênchănglàtậpluyệntheokiểudưỡngsinhtốt
hơn.
Ôngấykhôngthểngồiyênđược.


Tôinhớônggiámđốctiếngtămcủamộtnhậtbáonọ,hễcógiờnàorãnhlàchạylại
sânquầnvợthoặcsânvậnđộngđể“thắngcáithóilàmbiếng”.Ôngtakhôngmuốn“chết
trongmộtchiếcghếbành”.Khôngbaogiờngồiănbữatrưa.Đứngởquầy,nhaimộtmiếng
bánhmặn,uốngmộtlynướckhôngcórượu,trongnămphútlàxong,rồichạylạisânvận
độngchơibanhhoặcmộtmônnàođó.Đúnglàmộtthểthaogiacuồngnhiệt!
Buổisángtớitòasoạn,buổichiềuvềnhà,ôngđềuđibộ,mặcdầucóhaichiếcxehơi.
Ngườitachotôihayrằngaithấyôngđibộmàmờilênxengồivớimìnhthìôngcáukỉnh,
“cảmơn”xẵngmộttiếng,tovẻkhinhkhinhnhưmuốnbảo:“Đồlàmbiếng,khôngchịu

vậnđộngcặpgiò”.
Một hôm tôi có dịp nói với ông ta về các môn vận động. Không phải là tôi gợi
chuyện,vìbạnbiếtchâmngôncủatôilà“mìnhsốngtheomình”đểmặcngườikhácsống
theohọ,chẳngmuốnsửađổiaihết.
Vậychínhôngtađãnêuvấnđềtrongmộtcuộchộihọp.Haichúngtôingồitrongmột
gócphòng,ôngtachìabắpthịtcánhtaymặtra,bảotôi:
-Ôngnắncoinày,già46tuổirồi,ngàynàocũnglàmviệcởphònggiấy,màđượcnhư
vậy,kháđấychứ!
Tôinắn,thấycứngnhưđáởdướicánhtayáo,rồi“hừ…hừ…”
Ôngtabảo:“Ôngkhôngngạcnhiênư?”
Tôiđáp:“Tôikhôngnghĩrằngôngcóýmuốnlàmchotôingạcnhiên”.
-Nóithựcmànghetôiquảcóýđóđầy.Tôibiếtrằngônggiữgiải“quánquânnằm
dài”,khôngchịuvậnđộng.Tôikhônghiểumộtbácsĩnhưôngmàsaolạibảothiênhạ
rằngkhôngcầnvậnđộngmàcũngkhoẻmạnh.Ôngcoitôinày,nếumỗingàytôikhông
tậpthểthaomộthồithìtôisẽsốngkhôngnổi.Ôngcókhuyêntôithôitậpkhông?
Tôiđáprằngvấnđềđócòntùy,cólýdokhôngnên.Ôngtabảo:
-Xinôngđápthẳngchotôiđi,đừngnóiquanh.Ôngcókhuyêntôithôitậpkhông?
- Được! Tôi sẽ trình bày vắn tắt những lý do “nên” và “không nên” cho ông nghe.
Nếuôngthíchthểthao(ôngcóvẻthíchnóđẩy)vànếuđủmạnhđểchơithìôngcứchơi.
“Đủmạnh”nghĩalànếutimông,huyếtápcủaôngvàcácbộphậnkháccủaôngđềutốt
cả.
Vậyôngthấytôikhôngnhấtthiếtchốngmônthểthao.Nhưngnếucơthểôngkhông
đủmạnhthìtôikhuyênôngkhôngnên.
Ôngtacãi:
-Nhưngtôikhoẻmạnhlắmmà.Tuầntrước,bácsĩcoitimchotôi,bảonórấttốt.
Tôibảo:


-Ôngnênnhớchínhônggợichuyệnchứkhôngphảitôinghe.Ôngsẽphảinghetôi
diễnthuyếtmộthồiđấy.Tôimànóivềvấnđềđóthìsẽ“thaothaobấttuyệt”à!

-Được,xinôngcứnói.
Tôidiễnthuyếtnửagiờ,vàôngtanhãnhặnchịukhóngồinghe.Tôibiếtrằngkhông
làmchoôngtađổiýđược,nhưngcứnói,vàôngnghechotớicùng.
Tráitimgiàđi.


Mộtngườiđứngtuổi,nghebácsĩbảotimcòntốtlắm,thìthườngtỏvẻquáđỗilạc
quan.Thếlàyêntâm,thahồleonúi,chơiquầnvợtnhưđiên,vậnđộngchotoátmồhôiy
nhưbọntrẻ.Nhưngchínhlúcđótainạnlặnglẽxảyramàkhônghềbáotrướcchotahay.
Nếubạnđãquá“Tứtuần”thìbạnnênnhớrằngtimkhôngthểsosánhvớitimmột
thanhniênđượcđâu.Nócóthểbìnhthườngđây,bìnhthườngtheocáituổicủabạn,bình
thườngchonhữnghoạtđộngmàbạnphảigiảmđikhibắtđầugià;nhưngnếubạnmuốnđi
nhanhchokịpbọntrẻthìchỉmộtđoạnđườngngắnlàbạnphảinghỉrồi,vìtimbạnđập
mạnh,bạnthởhổnhển.
Màkhôngphảichỉđềphòngtráitimlàđủ.Theotôi,cáchuyếtquảncònquantrọng
hơnnữa.Dùbạngiữgìntớimấythìvềgiàcái“lớptrong”củađộngmạchcũngmònđi,
yếuđi.
Ngồi trong một chiếc xe hơi mà vỏ đã chạy được 60.000 cây số, bạn có thấy vững
bụngkhông?Ngườiláixeđóchạynhưbay,140câysốmộtgiờthìbạncósợnổbấttử
không?Vìtuynóchưanổlầnnàođấy,nhưngnóđãmònquárồi,xechạymau,chởnặng,
vỏcàmạnhvàomặtdường,nónglênthìdễbếlắm.Độngmạchcủangườicũngvậy.Bạn
chưahềbịmáuđôngtrongđộngmạchvànhtimnhưngcoichừngđấy,tainạncóthểxảy
rabấtkỳlúcnàoaimàđoántrướcđược?Vậythìgượngnhẹvớinóchẳnghơnlàbắtnó
“căngthẳng”trongnhữngcuộcvậnđộngvôíchư?
Bệnhmáuđôngtrongđộngmạch.


Cácbácsĩbảorằng:“Máuđôngtrongđộngmạch”cóthểphátratronglúctangồi
hoặcnằm,vậnđộngkhôngliênquangìtớichứngđócả.
Phải,nhiềukhicơnđauxảyratronglúctanghỉngơi.Nhưngtôikhôngđồngýrằng

vậnđộngmạnhkhôngphảilànguyênnhângâyrabệnh.
Ngày4tháng7năm1962,tôiđọctinbuồnnàytừToronto,Canada,dothôngtấnxã
[14]
AssociatedPress loan báo: “Thứ ba vừa rồi, năm người Shrine
vì đứt gân máu mà
chết,làmđaulòngmấyngànbạncủahọtrongbuổikhaimạchộinghịlầnthứmườitám.
BangườichếttrongcuộcdiễnhànhvĩđạitrênnămgiờtrêncácđườngphốToronto.Còn
haingườikiachếtởkháchsạnbuổisángsớm.Nhiệtđộhômđótươngđốiấmáp:25độ”.
Không thấy báo nào cho biết số các người đi coi cuộc diễn hành đó, có bao nhiêu
ngườitéxỉurồichết.Cómộtsốbácsĩkhôngchịunhậnrằngnhữngngườiđóchếtvìgắng
sứcquá,mệtquá.
Tôithườngđểýxétcácbệnhnhâncóchứngmáuđôngtrongđộngmạch.Cơncủahọ


cólầnpháttronglúchọnghỉngơi.Nhữnglầnđótôihỏihọđãlàmnhữngviệcgìhômđó
hoặc hôm trước, trước nữa, hoặc trong những tuần trước, tháng trước. Lần nào cũng có
mộtchuyệngìđó:hoặcvậnđộngquánhiều,hoặcgắngsứcquá,mệtmỏiquá.Mộtônglên
cơn“hiệptâm”suýtchết,hỏirathìtạihômđó,trờilạnhmấyđộ“dướisốkhông”,ôngta
đãmộtmìnhkhiêngthùngrácnặngrađổởvỉahè.Bảygiờsau,gầnnửađêm,cơnđaunổi
lên.Trườnghợpđó,khôngtruynguyênranhưvậythìnhiềungườitấtchorằngbệnhphát
trongkhinghỉngơi,chẳngcónguyênnhângìrõrệtcả.
Aicũngmuốncóvẻ“mạnhkhoẻtrẻtrung”.


Ngoàibốnmươituổithìcócầngìphảivaiuthịtbắpkhông?Cócầngìphảichạynổi
một vòng trên sân vận động hoặc đi mười lăm cây số một ngày mà không mệt không?
Riêngtôichẳngthấynhưvậycólợigìthiếtthựccả.Cólợichănglàchobọntrẻmàthôi.
Thờitổtiêntaănlôngởlỗ,cáccụcầnvaiuthịtbắpđểcóthểđốiphóvớikẻthù:
ngườihoặcthúvật,nếukhôngthìbịsáthại,vàđểsănbắnkiếmthứcănnuôivợnuôicon.
Nhưngngàynay?Cócầngìphảivaiuthịtbắpmớimởđượctủlạnhlấymộtchaisữa,

mộthộpbơ?Muốncáigìthìkêuđiệnthoạihoặclạitiệmmua.
“Mạnhkhoẻtrẻtrung”,dĩnhiênphảikhoẻmạnhtrẻtrung,nhưngvềtríóckia,chứ
khônghoàntoàncầnvềbắpthịt.
Dướiđâylàítnhậnxétbạnnênnhớ,mạnhkhoẻtrẻtrungkhôngnhấtđịnhlàhếtbón
đâunhé.Cũngkhôngnhấtđịnhlàtránhđượchếtcácbệnhnặng.
Khôngbảođảmlàkhông“đứtgânmáu”.Ngườitađãbàntánnhiềuđấy,nhưngchưa
aichứngthựcđượcrằngconngườiítvậnđộngthìdễbịchứngmáuđôngtrongđộngmạch
hơnconngườihoạtđộng.Tôithìchorằngngượclạimớiđúng.
Mộtngườisốngkhôngvộivàng,khôngmậpquá,khônggầyquá,nénđượccảmxúc
của mình, không hoài bão cao quá, thường nghỉ ngơi, biết vui đùa, biết xả hơi, có một
nhânsinhquanhợptìnhhợplý,ănuốngđiềuđộ,đạmbạc,mộtngườinhưvậy,tôicam
đoanvớibạnrằngcóhyvọngsốnglâuhơnnhữnganhchàngcuồngnhiệt,mêthểthao,bắt
timphảiđậpmộtcáchphísứcvàonhữngvậnđộngkhôngíchlợigìthiếtthựccả.
Bạnvậnđộngnhiềuhơnbạntưởngđấy.


Mộtngườisuốtngàyngồisaubàngiấy,khônglàmgìkhác,thựcracũngvậnđộng
nhiềuđấymàngườiđókhônghay,đứngdậyquaphònggiấybêncạnhtrởvề,ngồixuống
cũnglàvậnđộngđấychứ.Cúixuốnghoặcngồixổmxuốngđểlấymộthồsơ,cũnglàvận
độngnữa.Vềnhàlàmcácviệclặtvặt,mắcbóngđèn,sơnnhà,làmvườn,khôngphảilà
vận động sao? Rồi dắt trẻ đi chơi, lại đầu đường mua gói thuốc, thay quần áo, cởi vớ,
khoácáolạnh,tắmrữa,đưathứcănlênmiệng,nhainuốt,ngảlưngvàoghếmàcườihahả
khinghemộtcâulýthú,khôngphảilàvậnđộngư?
Cộnghếtcảnhữngcửđộngđólạivàmấytrămcửđộngkhácnữa,bạnsẽthấychúng
tacóaibiếngnhácnhưloàirùađâu,màloàirùabiếngnhác,lạirấtmựcsốnglâuđâynhé!
Muốnbiếtbạncóbiếngnhácvềthểchấtkhông?



Tôirấttrọngnhữngngườibiếngnhácvềthểchất.Tôichắcchắnrằngbánhxedomột

cụlàm“biếngtổ”chếtạora.Nhữngtiếnbộlớncủanhânloạiđềulàcôngtrìnhcủanhững
ngườighétvậnđộngmệtsức.
Nếu bạn biếng nhác theo nghĩa đó thì đừng phô trương sự thỏa mãn ngạo đời của
mìnhranhé,cứlặnglẽhưởngcáithúnộitâmcủamìnhmàngóthiênhạlăngxăngđidu
lịchbằngxeđạp,leonúi,hoặctậpthểdụctrướccửasổmở,ngồitrongphòngbơinhưbơi
thuyềntrênsôngbằngmộtcáimáybơi,rồicảtrămtròkhácvớicảtrămkiểumáykhác
nữa,màbọnnhiễusựtạorađểchongườitakhôngđượcnghỉngơi.
Nếubạncóthểnằmdàitrênmộtcáighế,taycầmcuốnsáchlơđãngngóbạnbèđi
quađilại,kẻvácvợt,ngườixáchđồtrượttuyết,mặchọnháynhaumỉmcườichếnhạo,
bạncóthểđượcnhưvậythìbạnmớithựclà“biếngnhác”đấy.
Nếu bạn thực đau lòng nhìn ông nọ hì hục làm vườn, đào, cuốc, bứng, khòm lưng,
hổn hển cả buổi, thì bạn sẽ là đồng chí của tôi, thuộc hạng “chúa biếng nhác”. Nhưng
“chúabiếngnhác”nhưvậykhôngphảingungốc,làvôtíchsự,làkhônglàmtrònnhiệm
vụcôngdân,khôngphảilàkhôngyêunướcđâu!
Cácphảnứng.


Mấynămtrướctôiviếtmộtbàibáonhanđềlà“Bạnnêntậplàmbiếng”.Thưtừkhắp
nơigửivề,ngườithìmạtsáttôilàtrìđộn,đạilãn,kẻlạikhenlàcólươngthứckhôngai
bằng.Dĩnhiênhạngtrênlàhạngthểthaogia.
Tôinhớmộtôngviếtchotôinhưvầy:“Tôimớiănlễsinhnhật.Mỗinămtôiănlễ
bằng một cuộc bơi lội trong cái hồ của tôi. Hồi năm 40 tuổi tôi bơi 800 thước, 50 tuổi
1.600thước,60tuổi2.400thước,hômkiatôiđúng70tuổivàtôiđãbơiđược3.200thước.
Sao,ôngnghĩsao?”
Tôiđáp:
-Cụgiỏithật!Xincụtiếptụcđi.Tôithànhtâmmongđượctincụchohaybơiđược
4.800thước.
Tôilạinhậnđượctấmthiếpcủamộtônglão80tuổi:“Tôiđãđọcbàibáocủaông.
Haylắm,nhưngtrướckiachẳngcầnđọcôngtôicũngđãlàmnhưôngkhuyên.
Hômnay,ănlễ“báttuần”,tôingồitrongchiếcghếxíchđungóthiênhạlăngxăng

chạyquachạylại.Suốtđờitôibiếngnhác.Giácóthấymộttấmgiấy1.000đồngtôicũng
khôngbuồncúixuốnglượmnữa.Sao,ôngnghĩsao?”
Tôicũngtrảlờicụđó.Tôingạcnhiênsaocảhaiđềukếtthúcbằngcâu:“Sao,ông
nghĩsao?”Điềuđóchứngtỏrằnglờitôinói,từtrướctớinayrấtđúng:trênđờicónhiều
hạngngườivàthườngthìhạngngườinàocũngbiếtrõcáigìhợpvớimìnhhơn,chẳngcần
nghebácsĩhoặcngườikháckhuyênbảo.
MillBrown,nhàtậpdượtdanhtiếng,thườngbảocácthểthaogia:“Nặngnhẹkhông
đángkể,chínhcáchmangvậtnặngmớiđángkể”.Ailàngườibiếtrõhơnchúngtaphải
mangsứcnặngcủatarasaochodễdàng?
Nhữngngườiđồngývớitôi.




Trong cuốn Thân thể con người ra mấy năm trước, bác sĩ Logan Clendening viết:
“Ngườitachovậnđộngvàkhôngkhítrongsạchlànhữngthuốctrườngthọthầnhiệu.Tôi
đồngýrằnghaicáiđólàmchotathấykhoankhoái,cònnhưbảonógiúptasốnglâuthì
tôingờlắm.Tôixinđưahaitrườnghợpmàaicũngbiết:TheodoreRooseveltvàWalter
Campđềulàluậtsư.Điềumêvậnđộngởngoàitrờimàcảhaiđềumấtvàohồisáuchục
tuổi.Tráilại,chúngtabiếtítnhấtlàmộtchụccụthọtámmươituổimàsuốtđờichẳnghề
tậpthểdục,thểthaogìcả”.(Ynhưtrườnghợpônglão80,hỏitôi:“Sao,ôngnghĩsao?”ở
trênkia).
Bác sĩ Raymond Pearl, có tiếng về môn thống kê, bảo: “Thống kê gần như chứng
minhchotarằngnhữngngườingoài40tuổi,tránhcácvậnđộngquámạnh,tránhnhững
công việc tay chân mệt nhọc quá, lại có nhiều hy vọng sống lâu hơn những kẻ dại dột,
đứngtuổirồimà“thảga”chohếttốclựcnhưmộtthanhniên”.
BenjaminFranklin.


Nếubạnbiếngnhácthìbạnsẽmỉmcườikhiđọcbài“Đờisốngbắtđầukhi40tuổi”

của Robert Peterson. Còn như nếu bạn thuộc vào hàng “Bắp thịt vòng” thì bạn sẽ bảo:
“Cáiđóchứngthựcgìđâu?”Tôichẳngmuốnchứngthựcgìcả.Đây,RobertPetersonviết
đạiýnhưvầy:
“TôikhôngnghĩrằngFranklinchosựvậnđộnglàcầnthiết.Nhưngtuầntrướctìnhcờ
tôiđọcmộtbàicủaôngviếtcáchđâygầnhaithếkỷ,trongđóôngnóivềvậnđộng.
“Cưỡingựađimộtdặmthìvậnđộngnhiềuhơnlàngồixeđinămdặm,đibộmộtdặm
lạivậnđộngnhiềuhơnlàcưỡingựanămdặm”.
BenjaminFranklinđãsốngmộtđờidàivàđầyđủ,màvềgiàvẫnkhoẻmạnh,76tuổi
cònđithươngthuyếtchoHuêKỳđộclập,78tuổilàmsứthầnởPháp,80tuổiviếthồiký.
NhưHuântướcWinstonChurchill,ônglãođóchắcđãviphạmnhiềuquitắctrườngthọ.
Mặc dù ông khuyên người khác vận động, nhưng chính ông từ hồi 40 tuổi trở đi,
khôngvậnđộngbaonhiêu.Thíchuốngrượu,thíchănngon.Coihìnhcủaôngtathấybụng
củaôngbự,trònvo,điềumàcácbácsĩthờiđạichúngtacholà“tốikỵ”,phảimaumautrị
chohết,nếumuốnđượchưởnglươnghưutrí!
Tôibẩmsinhkhôngbiếngnhác.


Nhiềungườicoitôilà“conquỷchốngthểthao”vàngờrằngbẩmsìnhtôiđãbiếng
nhác.Lầmlớn.Hồitrẻtôiđãvôhướngđạo,cũnghamvậnđộng,thíchcắmtrại,sốngcực
khổ,làmnhữngviệcnặngnhọctớimệtnhoài,đạpxeđạptheobạnhằngmấychụccâysố.
Lớnlêntôichơimônquyềnvàdãcầu.
Hồimớilàmbácsĩ,tôiphảiđiềukhiểnmộtdưỡngđường,vàsángnàotôicũngbắt
đầulàmviệctừ8giờrưỡi.Mỗituầnbangàytôidậysớmđểcóthểchơixong9lỗgolf
trướckhitớidưỡngđường.Saubữatrưa,trênmộtchụcbácsĩchúngtôihọpnhauchơi
mộtvánquầnlănnữa.
Rồitớihồi40tuổi,tôibắtđầukhôngưanhữngvậnđộngvôíchnữa.Khôngphảitôi
bịconsố“40”đóthôimiênđâu.Tựnhiêntôithấychán,thếthôi.Mớiđầubỏmônquần


lăn,rồilầnlầnmôngolf.

Trong mười năm gần đây, tôi chỉ chơi golf có ba lần. Dù gắng sức tôi cũng không
thấyhamnữa.
Nhưnghiệnnaycónhiềungườihànhđộngtráihẳn.Trẻthìkhôngchơithểthao,già
rồimớihammêcâucávàchơigolf.Cóông40,50tuổi,hoặcgiàhơnnữa,mớibắtđầu
hamnhững“bắpthịtvồng”.
Tôigọinhữngôngđólà“lựcsĩđứngtuổi”.Hoặclàhọmuốnchứngtỏchohọmột
điềugìđó,hoặclàhọmuốnlàmchongườikhácphải“lácmắt”.
Tanênthànhthựcvớibảnthân.


Tôikhuyêncácôngđứngtuổiđócóthựcyêuthểthaothìcũngnênvậnđộngcóđiều
độmàthôi.Màtôibiếtchắcrằngchẳngphảiaicũngthựctâmyêuthểthaocảđâu.Nhiều
ônghànhđộngnhưloàicừu,nghengườitanói:“Thểthaocólợichotalắm”,ấythếlàcác
ôngấy“thểthao”hăngđáođể.
Đừngnênlừagạtbảntínhvàxuhướngcủamình.
Nếubạnbẩmsinhkhôngưavậnđộngthìđừnglấyvậylàmxấuhổ.Cứngửngđầulên,
hiênngangbướctớimặcchobạnbèluyệntậpbắpthịtcùnggâncốt.Sùngthưởngcáchoạt
độngthểchất,đâuphảilàmộtvinhdựgìđặcbiệt.Cũngkhôngphảilàmộtbảođảmcho
sứckhoẻ,chosựtrườngthọnữa.
Nhiềubácsĩdanhtiếngkhuyêndạiquầnchúng:
“Ôngphảivậnđộngnhiềuvàonếukhônghạichosứckhoẻđấy.Đixeđạp,mỗingày
leosáu,bảytầnglầu,màleochonhanh,vềnhànhữngngàynghỉ,làmviệcđừnghởtay,
đừngngồikhông,hoạtđộnglên!”.
Mỗingườicómộtlốisống.


Bạnchỉcầngiữsaochođừnglêncânquá,đừngsụtcân,vậyđừngnênănnhiềuquá,
phảingủđi,mỗingàynênđánhmộtgiấcngủtrưa,lúcnàomệtthìđinghi,cómộtmôn
tiêukhiến,đừngmệtnhọcquá,vềnhàđừngnghĩtớiviệchãngnữa,mỗingàyvậnđộngđể
làmnhữngviệccủamìnhlàđủrồi,chẳngcầnbàytròravậnđộngthêmnữa.

Tôithườngbảocácbàrằngmuốnchochồngsốnglâuthìđừngthúchọvậnđộngnếu
họkhôngthích.Cóôngthíchlàmvườn,cóôngthíchthểthao,đượclắm,nếuđủsứcvà
thậttâmthích.Nhưngnếuôngchồngưanằmdàira,chẳnglàmgìcảthìđừngchêbai,bắt
lỗihọ,đólàcáchhọlấylạisứcđểtuầnsauđilàmkiếmtiềnnuôicảnhà.Đừngkhuyênhọ
phảilàmtheomọingười.KhôngphảivìôngXuânchơithểthaomàôngThucũngphải
bắtchước,rasânvậnđộng.
Đừngtheothiênhạ.


Rấtnhiềungườicóthói“làmtheothiênhạ”.Nhưngcáigìlợichotathìtaphảibiết
chứ.Cóngườimêhoặctớicáimứcnghĩrằngphảivậnđộngsaochochântayrãrượi,đau
nhứcthìmớicólợi.Cũngynhưhạngngườibảo:“Thuốcnàyuốngđắngquá,chắclàcông
hiệulắm”.


Ngườitabảotôi:“Tạisaocứnằmhoàitrênghếxíchđuvậy?Thiênhạngườitacho
anhlàgiànuarồi”
Tôiđáp:“Tôiđãgiànuatừlâurồi.Tôiyêucáighếxíchđuvàdùngnótừhồicòntrẻ
lận”.
Vàtôivẫnmạnhkhoẻhơnđasốcácôngbạncủatôi,đứngtuổirồimàcònlăngxăng
vậnđộngnhưbọntrẻ,chínhvìvậymàhọthườngđau.
Vàtôinóithêm:“Gànàocóthểlàgàtơhoàiđược?”
Nhưngtôixinngừngthôi.Chỉcónhững“đồngchí”biếngnháccủatôimớithựchiểu
tôi.Tôixincamđoanvớicácbạnđórằngcáchsốngcủacácbạnphảiđấy!


TÓMTẮT


1-Aibảobạnlàbiếngnhác(vềthểchất)thìbạnđừngnênbuồn.

2-Bạncótậpthểthaohaythểdụcchỉvìmuốnchongườikháckhỏichêmìnhkhông?
3-Aibịbệnhđộngmạchviêmvàvậnđộngquásứcthìcóthểnguytớitínhmạngđấy.
4-Khisinhramỗingườimộtkhácvềhìnhdáng,thểchất,tínhtình,thịhiếu.
5-Nhưngkhốnnỗinhiềungườikhônghiểunhưvậy,phảigặptainạnrồimớihiểu.

6-Đứngtuổirồithìtimdùcóbìnhthườngcũngkhôngsaomạnhbằngtimmộtthanh
niênđược.
7-Chínhtôicũngcóthờihammêthểthao.
8-Bạnnênnhớmộtcâuchuyệnbàchơibóngrổmảhúcđầuvàotườngđó,chuyện
ôngbạnbácsĩchơitrượttuyếtmàgãyđùi.
9-Cáclựcsĩđứngtuổinêncoichừng,vậnđộngquásứcthìnguyđấy.
10-Chỉbọntrẻmớicầntậpthểdục,thểthaochođượcmạnhkhoẻ.Bốnmươituổitrở
lênthìvừavừa.
11-Bạnnênnhớcâuchuyệncủatôivớiônggiámđốcnhậtbáokhôngthểngồiyên
đượcnọ.
12-Vỏxemònrồithìbạncóchoxechạy140câysốgiờkhông?
13-BạnnênnhớcuộcdiễnhànhcủacácShrinerlàmchonămngườichết.
14-Ngàynayphongtràotậpthểthaochokhoẻmạnhđươnglantrànnhưđợtsóng.
15-Chỉcótríóctalànêngiữchokhoẻmạnhtrẻtrungthôi.
16- Thân thể khoẻ mạnh trẻ trung không nhất định là tránh cho ta được các bệnh
nặng.
17-Ngàythường,chúngtacũngvậnđộngđủrồimàkhôngngờ.
18-Nhiềubácsĩchorằngkhôngcầnthểthaocũngkhoẻmạnh.Tuynhiênnếuluyện
tậpđúngmứcvẫntốthơn.
19-ChínhBenjaminFranklincũngbiếngnhácvậnđộng,
20-Mỗingườicómộtlốisống,mộtlốigiữgìnsứckhoẻriêng.


Điềucấmthứnhì:

ĐỪNGBIẾNGNHÁCVỀTHỂCHẤT!

QUÊNLỜICẤMĐÓĐI,NẾU:

NHỚLỜICẤMĐÓ,NẾU:

1.Bạnđãngoàibốnmươituổivà
khôngthíchvậnđộng.
2.Hồitrướcthíchthểthao,nhưng
bâygiờthìkhôngthíchnữa.
3. Bạn chỉ tập thể dục vì người
chorằngnhưvậytốt.
4. Bạn nghĩ rằng tập như vậy thì
tránhđượcnhữngbệnhnặng.
5.Bạntưởngrằngnhưvậysẽhết
bón.
6. Bạn tưởng rằng như vậy sẽ
khôngbịaichếnhạonữa.

1. Bạn còn đương ở tiểu học, trung học
hoặcđạihọc.
2. Bạn bị tai nạn nên phải tập những cử
độngđặcbiệtnàođó.
3.Bịmộtdịhìnhnào,nhưbịvẹoxương
chẳnghạn,cầnphảiluyệnlậpđểsửalại.
4. Bị một bệnh nào, chẳng hạn bệnh
“thốngphong”,cầnphảitậpthểdụcchobệnh
giảm.

7.Bạntưỏngrằngnhờthểdụcmà

khỏiđautim.
8.Bạntưởngrằngchơithểthaolà
còntrẻtrung.
Nhớthêm:

Tôi xin nhắc lại lần chót: Phải
thành thực với mình, nếu bạn thực
tâm thích vận động thì cứ vận động
chođiềuđộ.
Nếu bẩm sinh không thích vận
độnghoặcvìgiàmàngạivậnđộngthì
cứ nghỉ ngơi, đừng ngại gì cả. Cần
phảigiấugiếmsởthíchcủamình.



Nhớthêm:
Mặcdùcónhiềungườikhôngđồngý,tôi
vẫnnghĩrằngthanhniêncầncómộtthânthể
pháttriểnđiềuhòa,đẹpđẽ.Phảibắthọcsinh
tập thể dục ở trường từ tiểu học lên tới đại
học.
Khi ra trường rồi thì nên tập luyện vừa
phảichotớihồi30tuổi,rồigiảmlầnlầncho
tới40tuổi.
Sau40tuổi(dùlà41hay80)thìtùythích
không muốn vận động thì cứ nằm dài nghỉ
ngơi.

CHƯƠNGIII


ĐỪNGHÚTTHUỐC!

Nhậnxétcácsựkiệntrướckhibỏcáithúhútthuốclá.


Bệnhnhânmóctúilấybaothuốc,mờitôimộtđiếu,thấytôinhận,ôngtangạcnhiên
bảo:“Thựctìnhtôiđãdodựtrướckhimờiông.Tôikhôngngờrằngôngcũnghútchứ”.
Tôihỏitạisao,ôngtađáp:“Vìgiớibácsĩcácôngbiếtrõhơnaihếtrằngthuốclágây
racácbệnhcăng-xe,đautimvàđủthứcácbệnhkhácnữa.Đọccácbảngthốngkêcôngbố
gầnđâyvềsựliênquangiữathóihútthuốcvàcácbệnhtim,bệnhcăng-xe,tôiluônlấy
làmlạsaolạicómộtbácsĩhútthuốc.Bọnthườngdânchúngtôimàthíchhútthuốcthìđã
cómộtlốithoát:cóthểnóirằngmìnhkhôngbiếtnhữngthốngkêđó,vậythìcứviệchút”.
Bệnhnhânthườngquênrằngbácsĩkhôngphảilàmộtloàivậtcóhaiphầncáchbiệt
nhaurõrệt,nửabênđâylàbácsĩ,nửabênkialàngười.Khôngbácsĩvừalàbácsĩvừalà
người,cũngcócácthịhiếu,cácnhượcđiểmnhưaivậy.
Ýkiếncánhân.


Khibệnhnhânhỏitôinghĩsaovềthuốchútthìtôicóbổnphậnphảithẳngthắntrình
bàyhếtýkiếncủatôichohọnghe.Nhiềungườinghĩbụng:
“Cáigìmàbácsĩcholàkhôngcóhạivềsứckhoẻchoôngấythìcũngkhôngcóhại
chomình”.Tôibảohọrằngnghĩnhưvậylàlầm.Nào,bànvềvấnđềđó.Đâylàýkiến
củatôivềchuyệnhútthuốc.
Tôihútthuốcđềuđềutừhồi18tuổi.Hồitrước,cứhaibanămmộtlần,tôilạithửxem
nghịlựccủatôirasao,tôicóphảilàmộtconngườikhônghaychỉlàmộtconchuột.Tôi
nhịnhúttrongbabốntuần,cókhibabốntháng.Cólẽhồiđólươngtâmtôikhôngđược
yênổnlắm.Thựcvậy,saukhikhuyênnhiềubệnhnhânbỏhútthuốcđivìcóhạichosức

khoẻthìmìnhcũngphảibỏhúttrongmộtthờigianthôi,hếthạnthửtháchrồi,tôihútlại.
Hồiởđạihọc,tôichỉtoànhútốngđiếu,mỗikhitôicấtốngđiếuđitrongvàigiờthôi,
cácbạntôihỏi:“Ủa,ôngđiếuđâurồi,bồ?”Khilàmbácsĩ,banngàytôiítcóthờigiờđể
hútốngđiều,tôibènhútthuốcđiếu,vàchỉbuổitốimớilâulâu“nhồimộtcối”.
VàodịplễNoelnọ,đãlâurồi,mộtbệnhnhâncủatôitrồngthuốctặngtôivôsốxìgà.
Thếlàchẳngbaolâutôinghiệnnhưhọ.
Chắcbạnsẽbảotôi:“Phải,nhưngchuyệnđóxảyrađãlâurồi,trướckhicónhững
thốngkêkinhkhủngvềbệnhtimvàbệnhcăng-xe.Nóichuyệnbâygiờđi.Bâygiờông
nghĩsaovềthuốclá?Ôngcònhútdữkhông?”
Tôixinđáprằngtôichưahồinàohútdữcả.Đãbaolâunay,tôihạnchế,mỗingàyhút
mườiđiếuthuốcláthôi,thỉnhthoảng,buổitối,thèmmột“cối”thuốcnữa.Ngàynàotôi


hútbabốnđiếuxìgàthìtôikhônghútốngđiếuvàchỉđốtthêmđộhaibađiếuthuốcvấn
thôi.
Tạisaotôilàmbácsĩmàlạikhôngbòthuốchút?Lýdorấtdễhiểu.Tôithànhthựctin
rằngchưacósựliênquanchắcchắnvàtrựctiếpgiữahútthuốcvàbệnhcăng-xe,điềuđó
chưaaichứngthựcđược.Khinàocóngườichứngthựcmộtcáchkhôngchốicãigìđược
nữathìtôisẽlàmộttrongnhữngngườiđầutiênliệngngayvàosọtráctấtcảôngđiếuxì
gàvàthuốcvấnvàvỏhútmộtcáchvĩnhviễn.Rồitôilạiraphốkiếmchỗnàođôngngười
qualạinhấtmàlatướnglênrằng“Thuốclánguyhạichosứckhoẻ,sinhmạngđây,không
cònngờgìnữa”.
Vìlúcđóchưatớinêntôicứtiếptụchưởngcáithúhútthuốcmộtcáchđiềuđộ.
Tôinóivớibệnhnhânrasao?


Tôibảohọnếuôngbịbệnhsuyễn,khíđạoviêm,tịxoang(sinus),loétbaotử,động
mạchviêm;huyếtápcaomàhútốngthìôngđiênđấy.Nhưngtôikhôngchỉvàomặthọmà
dọarằng:“Phảilàmnhưthếnày,đừnglàmthếkia”.Tôinghĩrằngbọnbácsĩchúngtôichỉ
nêngợichobệnhnhânmộtcáchsốnglợichohọnhấtthếthôi.Chúngtôiđâucósốngđời

sốngcủahọ,sốngthayhọ.
ÔngWinstonChurchill80tuổitừtrêngiườngtéxuốngsàngãychân.Cácbácsĩbảo
ôngbỏhútxìgàvàuốngrượumạnhđi,haithứđóôngnghiệnnặng.Lúcđótôinóivới
mộtngườibạnđồngsự:“Cấmnhưvậyôngấycònchếtmauhơnlàdonhữngchứngbiến
chứngcủacáixươnggãyđónữa”.Maythaychỉvàigiờsau,cácbácsĩđóđổiý,vàông
Churchilllạiđượchưởnghaicáithú“mêli”củaông.
Nhưngtôicũngphảinóithêmvớicácvịnàohúthaibagóithuốcmộtngày:“Nếutôi
húthaigóimộtngàymàmộtbácsĩnàokhuyêntôibớtđimộtgóithìchắcchắnlàtôisẽ
dầnbớt.Nếurángmàkhôngbớtđượcthìchắclàtôisẽchịuthuathôi”.
Mộtbácsĩmànóinhưvậythìcóvẻbậybạquá.Nhưngkhông.Tôikhôngbaogiờ
biệnhộchoviệchútthuốc.Tôivẫnbảorằngnócóthểhạiđấy,đểchomọingườitựquyết
định.Nhưngtrongtìnhtrạnghiểubiếthiệnnaycủachúngtavềthuốclá,mảbắtôngA
phảibỏcáithúvuicủamìnhđichỉvìôngBchorằngcáithúvuiđócóthểcóhại,thìtheo
tôi,khôngphảilàtrungthực.Chưacóchứngcớgìchắcchắnthìđểchongườitatựlựa
chọn,tạisaolạiquyếtđịnhthaychongườita.
Hiệnnaycácbácsĩvẫncòncâuhỏinày:“Thuốclácóthựclàcóhạikhông?Cónên
thôihútkhông?”.Ýkiếncủatôilànókhônghoàntoàncólợi,khônghoàntoàncóhại.Tôi
xinkểtrườnghợprõrệt.
Trườnghợpcụthể.


Mộtngườibịchứng“tịxoang”sángnàocũngho,hỏitôicócầnphảibỏhútkhông?
Tôiđáprằngcầngìphảihỏinữa,hễbỏhútthìhếtholiền.Nhưngnhiềungườilạibảo:
“Tôibiếtrằngbỏhútthìbệnhbớt,nhưngtôisẽmấtmộtcáithúlớn,thôithìđànhchịuho
vậy”.
Khimộtngườibềngoàicóvẻkhoẻmạnh,hỏitôinênbỏhúthaykhông,tôibảoông
nêntựsosánh“cáithú”cái“hại”,bênnàohơnbênnào,rồiquyếtđịnhlấy.


Aicũngđiềubiếtcả.

Ngàynayaicũngbiếttácđộngcóthểtaihạicủathuốclánhờđọcbáo,sách.Trongy
giới,nhiềungườitinrằngvàchắcrằnghútthuốcthìdễbịcăng-xephổi,hoặcmáuđông
trongđộngmạch,nhưngcóngườilạikhôngtinnhưvậy,đòinhữngchứngcớchắcchắn
màbắtbệnhnhân“nhịnmộtthúvui”thìlươngtâmmìnhkhôngyên.
TheomộtbàiđăngtrêntạpchíAMANewsthìHộiCăng-xeHoaKỳđãđiềutra,thấy
43%bácsĩhútthuốcđềuđều,5%thỉnhthoảng“chơi”mộtđiếu,vàtrongchínnămgần
đây,đasốcácbácsĩhútđềuđềuđãbỏhútrồi.Mặtkhác,33%bácsĩbảothuốcláchắc
[15]
chắnlànguyênnhâncủabệnhcăng-xephổi
:31%bảo“cóthể”lànguyênnhânthôi.
Tôithuộcvàonhóm31%đó.
Nhưng có những trường hợp, như khi bệnh nhân bị chứng động mạch viêm hoặc
[16]
chứngmáuđọngởmạchtạicẳngchân(maladiedeBuerger)
,thìtôicươngquyếtbảo
phảibỏhút,nếukhôngthìkhôngsaomạnhđược.
Mộtngườibịchứngmáuđọngởđộngmạchtạicẳngchânđãphảicưamấtmộtgiòrồi
mà vẫn cứ hút. Hai năm sau tôi gặp lại, đã cụt nốt giò kia và ngồi trong một chiếc ghế
bànhcóbánhxe,tựvậnchuyểnlấychonóđivàđiếuthuốcphìphèotrênmôi.Vậytôi
nghĩcótrườnghợpnêncấmhẳn,cònnhiềutrườnghợpkhácthìđểngườitatựquyếtđịnh
lấy.
Khichưacómộtđạoluậtcấmhútthuốcthìtrongkhichờđợi,bácsĩcóbổnphậnphải
trìnhbàyvấnđềmộtcáchvôtư.
Sốbệnhnhânđautimvàbịcăng-xephổitănglênmaucùngmộtlúcvớisốthuốchút
tiêuthụtrênthịtrường.Điềuđóđúng.Nhưngđiềunàycũngđúngnữa,trongthờigianđó,
sốxechạy,phunkhóivàcáckhíhydro-carburevânvân…cũngtănglêntạicácthànhphố,
thịtrấn.
Phảihítlànkhóiphunratừphíasaumộtchiếcxecămnhôngbự,tôithấyngạihơnlà

hútmộtđiếuthuốc.
Sốthuốcsinhtốbáncũngtănglênrấtnhiều,nhưngchúngtacóthểbảorằngsinhtố
gâybệnhtimvàphổikhông?Sốdaocạobáncũngtănglên,cóthểbảorằngvìhútbụibặm
ởrâukhicạorâumàbịbệnhđautimvàđauphổikhông?
Tôinhậnrằngthuốclácóthểhại,nhưngaicóthểquảquyếtrằng:Nóhạichoai?Cho
nênnhiềuvịlươngybảo“chưaaichứngthựcmộtcáchchắcchắnchotôicảthìtôicứtiếp
tụchúttheothóiquenvàsơthíchcủatôi”
Điềutôiviếtđâysẽlàmchonhiềungườilo.


Hạngngườithường,ởtronggiớiykhoa,cóthểchorằngtôituyêntruyềnmộtthuyết
nguyhại.Còngiớiykhoachắccóngườisẽtráchtôilàphámộtcôngviệctốthọđanglàm,
tứckhuyêndânchúngcoichừngcáihạicủathuốclá.Nhưngtôinghĩphảixétcảhaikhía
cạnhcủavấnđề.
Đờingườingắnngủilắm,chonênphảibỏmộtcáithúchỉvìnó“cóthểnguyhại”,thì


theo tôi, thật là dại dột, phí phạm đời sống. Tôi không thuyết những người không hút
thuốc,nênhútthuốcđâu.Tôicònkhuyênhọnếuchưahútthìđừngnênhút,nhưngtôian
ủinhữngngườiđãthíchhút,đểhọkhởilomàgiảmcáithúcủahọđi.
BàL.viếtthưchotôi:“Mộtbàbạntôibịchứnghuyếtápcaođãtựhạnchế,mỗingày
chỉhútbốnđiếu,nhưvậymấynămnayrồi.Bácsĩcókhuyênbàấybỏhútkhông?Bàấy
thíchhútlắm,nhấtlàsaubữaăn”.
Tôiđáprằngdĩnhiêntôikhôngcấm.Trongngànhykhoa,khôngthểtheođúngtừng
chữđược,lươngthứclàquantrọngnhất.Trongtrườnghợpkểtrên,bànọđãđủnghịlực
tựhạnchếnhưvậy,màlạicấmbàấynữathìcókhácgìphạtmộtembévìnó“ngoan”
không!
Đốthếtđiếunàytớiđiếukhác.

Bà M bảo tôi: “Chị tôi góa chồng ở chung với tôi, có tật đốt hết điếu nầy tới điếu
khác.Nhưngchịhútmộtcáchkỳcục,đãchâmđiếuthuốcrồithìcứgắnnótrênmôicho
tớikhigầncháyluôncảmôimớichịubỏ.Hỏitạisao,chịấybảocólầnvôýđểquênđiếu
thuốccháydởởđâuđó,suýtcháynhànêntừđó,phảingậmluônởmiệng.Chịấylúcnầy
đauhọnggiọngnóikhànkhàn.Bácsĩcóđiềugìkhuyênkhông?”
Tôibảotriệuchứngđócóthểđángngạiđấy.Phảingưnghútđi,vàđibácsĩkhám
họngxemsao,nếucầnthìđimộtbácsĩchuyêntrịcăng-xe.
Nhữngngườiphunkhóiliêntiếpnhư“đầumáyxelửa”đóthườnglàthầnkinhbịkích
thíchdữ.
Hútốngđiếuvớihútthuốcvấn,cáchnàoíthạihơn?


Mộtbệnhnhânkháchỏitôihútốngđiếucóíthạihơnhútthuốcvấnkhông.Tôiđáp
rằngthuốcvấncóthểhạihơnvìgiấycóchấtđộc,hoặcvìhútthuốcvấn,ngườitathường
hítnhiềuhơikhóihơn.
Nhưngốngđiếucũngcóbạivìhơinóngcủanó.Hìnhnhưhútốngđiếudễbịcăng-xe
ởmôi,hútthuốcvấndễbịcăng-xeởlưỡi,vànhaithuốcdễbịcăng-xeởtrongmá.
Trong một hội nghị các bác sĩ chuyên môn về tim, người ta mới tuyên bố rằng hút
thuốcvấncóhạihơnlàhútđiếuxìgà.Nhưngtôikhônghiểutạisaothuốcvấnlạibịcác
nhàkhoahọckếtánnhưvậy?
Vậy chưa có chứng cứ chắc chắn thì tôi vẫn giữ ý kiên của tôi. Tôi không khuyên
thaythuốcvấnbằngốngđiếuhayxìgà,màkhuyên:“Muốnhútgìthìhút,hễhútnhiều
quáthìbớtđi,nếuđauganthìphảingưnghútngay”.
Nhưmộtbànọđãnói:“Hútthuốclàmộtthóixấu”,khithấymộtônghútthuốcvôý
làmcháylớpbọcchiếcđivăngmớicủabàta.Tôituyhútrấtđiềuđộ,nhưngtrongtrường
đó,tôicũngsẽđồngývớibàấy.
Thuốclávàbệnh“Độngmạchviêm”.


[17]

Tôiđãđọcnhữnghàngdướiđâytrongmộttờvề“Lãokhoa”
:


“CácthốngkêởHuêKỳchothấyrằngnhữngngườinghiệnthuốcnặng,tỉsốcăng-xe
phảitănglên13,5%còntỷsốchếtvì“độngmạchviêm”tănglên52%.
ỞAnh,ngườitacũnglàmthốngkênhưvậy,thấyrằng12,7%chếtvìbịcăng-xephổi,
39,4%về“độngmạchviêm”,và17%vìcácbệnhkhácvềcơquangầnhuyếtdịchtuần
hoàn.
“GầnđâybácsĩIrvingS.Wright,giáosưykhoaởđạihọcCornell,phêbìnhcácthống
kê,bảocácbácsĩnênchútrọngtớiảnhhưởngcủathuốclátớicácbệnhtimcũngnhưcác
bệnhcăng-xephổi”.
Tôi nghĩ rằng nếu hút thuốc nhiều quá thì nên lo cho tim hơn là cho phổi. Gây ra
căng-xephổilàdokhôngkhídơđộctrongthànhthịngàynayhơnlàdothuốclá.
Bạn“tựlựalấythuốcđộc”chobạn.


Ngườitaphântíchthuốcláthấycảchụcthứđộc:Pyridine,át-cítformique,malique,
oxalique, citrique, quinique, cafeique, nicotine, ốc-cít cacbon, dầu hắc (goudron) vân
vân…Nhưvậybạnđủsợrồichứ!
Nhưngtôi,tôitựhởitạisaocácbácsĩkhôngthấybệnhcăng-xelưỡi,môimiệngphát
ranhiềuhơntrước?Tạisaocảchụcthứđộcđólạichừacácbộphậnđómàkhôngphá?
Bâygiờtathửxétcácthứđộctrongkhôngkhíthànhthị.ChẳnghạnvềthànhphốLos
Angeles.Mộttờbáóđăngrằngtrong24giờ,cácxehơituônra875tấnhydrocarbure,227
tấn protoxyde dazote, 17 tấn anhydride sulfureux, 6.213 tấn ốc xít các bon, và 27 tấn
arérosol.Khôngcầnphảikểnhữngtáchạicủacácchấtđó,chắcchắnlàchúngtácđộng
tớihọngvàphổi.Tôimongrằngcácnhàkhoahọctìmcáchtrừnhữngthứđóchochúng
ta.Càngtrừmaucàngtốt.
AicũngbiếtrằngkhôngkhíởNamPhitrongsạchhơnkhôngkhítạicácchâuthành
Anh,nơimàsươngmùquyệnvớikhói,chứađủcácchấtđộckểtrên.NhữngngườiAnh

nghiệnthuốcđãởtạimộtchâuthànhAnhlâunămrồilạiởNamPhi,chếtnhiềugấphai
nhữngthốdâncũnghútnặngnhưhọ.
CácbácsĩSeymourM.FabervàRogerHL.WilsonởSanFranciscocũngnhậnrằng
khôngkhídơ(bịônhiễm)trongcácthànhthịgâyrabệnhcăng-xephổi.
Cólẽvìvậymàởcácthànhthịlớn,nhiềungườibịcăng-xephổihơnởcácthànhthị
nhỏ.
Dùhoannghênhhayphảnđốithuốcláthìđọcnhữngthốngkềđóchắcbạncũngbắt
đầungánrồi.Tôixinthúthực:ngánquáchừng,ngánquáđổi,ngánngượcrồi,vìphảiđọc
nhiềubàikhảocứuvàbáocáogấpchụcbạnnữa.Nhưngtôiphảitrìnhvớibạncảhaimặt
củavấnđề.
Tôiviếtmấyhàngnàyhồi23giờ.Tôimớihútxongmộtđiếuthuốcvàtínhlại,ngày
hômnaytôiđãđốtbađiếuxìgàvớinămđiêuthuốcvấnkểcảđiếunày.Cóthểrằngtôisẽ
chếtvìthuốclá,nhưvậytôiđãlầmđường,nhưngbâygiờthìtôicứhútchẳnglongại,bứt
rứtgìcả.Cáinólàmchotôi“hoảng”làcáilànkhóicủachiếcxecămnhôngmàtôiphải
hítlúcnảy.
Vàicâuhỏi.




Cónhiềucâuhỏilàmchochúngtahếtngờvềcáihạicủathuốclá.Chẳnghạn:tạisao
cáccôngtybảohiếmnhânmạngkhôngbắtcácngườinghiệnthuốcláđóngthuếcaohơn
nhữngkẻkhôngnghiện?Màtạisaolạichịubảohiểmsinhmạngchohọ?TạisaoởTyrol,
thiênhạngậmsuốtngàymộtcáiốngđiếubằngđất,màrấtítkẻbịcăng-xemôi?Tạisaoở
GrandeBretagnengườitathấynhữngngườihútthuốcnuốtkhóilạiítbịcăng-xephổihơn
nhữngngườikhôngnuốtkhói?v.v…vàv.v…
Tôi nhớ bác sĩ Maude Slye bảo: “Không những có những người do di truyền dễ bị
căng-xe,màcòn những người nhờ di truyền không bị căng-xe được. Vậy có hàng ngàn
ngườikhỏilobịcăng-xe”.
Tôicũngtựhỏinhữngcâunàynữa:Mộtngườivốnbìnhtĩnhthìthíchhútốngđiếu,

hayvìốngđiếumàhóabìnhtĩnh?Hútthuốcsinhrađautimhayvìthầnkinhvốndễbị
kíchthích,nênmớisinhrahútthuốc?Ôngbịcăng-xephổicóphảitạibảnchấtôngấydễ
bịcăng-xekhông?Cóphảichỉvìlýdođókhông?
Tainạnxecộ.


Bệnhcăng-xenàygiếtcảtrămngànngườimỗinămởHuêKỳ.Năm1961,riêngbệnh
căng-xephổiđãgiết45.000ngườirồi.Vàngườitabảophảicấmthuốclá.
Nhưngsốngườichếtvềtainạnxehơicònlàmchotôikinhhoànghơnnữa.Vàchính
quyềncólàmgìđểtránhchocáinạnđókhông?
Lạicònchuyệnnàynữachứ.Trướckiacóhồicácbácsĩbảothuốcvấngâyrabệnh
holao.Thuyếtđóbâygiờrasao?Chưahết.Cònđiềunàynữa:Trongmấychụcnămqua
sốthuốcvấntiêuthụtăngvọtlênítnhấtlà1.000%,phụnữcónhiềungườihútmàsaohọ
khôngbịcăng-xemôinhiềuhơnkhichưahút.
VernonA.Butcherđãcónhậnxétlýthúnày:“Khiđithămcácđồnđiềntrồngthuốc
lá ở Huê Kỳ, người ta thường nhận thấy rằng người da đen già nhất trong đồn điền là
ngườihútnhiềunhất.Nếulờituyênbốcủacácônglàmthốngkêmàđúng,nghĩalànếu
hútthuốclàchếtyểu,thìtạisaonhiềungườihútdữlạithọ?Thuốclálàmộtthứđộc“kỳ
cục” như vậy ư, làm cho người nầy chết yểu mà không hại gì hoặc hại rất ít tới người
khác?”
Phảnđốivàhoannghênh.


ChínhChristopheConlomblàngườiđầutiênthấythổdânMỹhútthuốc.YPhaNho,
BồĐàoNhavàÝlànhữngnướcđầutiêntậphútthuốclá,rồisauđótớiAnh,Pháp.
Ngaytừthờiđóđãcóngườiphảnđốithóihútthuốc:NhưVuaAnhJacquesIchonó
là“mộtthóitruỵlạc,taihạinhất,dãman,thúvật,bắtchướctụimọirợ,mộtthóitráithiên
nhiên,tốntiền,bẩnthỉu,gớmghiếc,gaimắt,khóngủ,hạióc,hạiphổi”.
Nhưngcũngcóngườihoannghênh,nhưMarkTwainhútmỗitháng300điếuxìgà,
bảymươituổibảo:“Tôitựđặtchotôiquytắcnày:“Khôngbaogiờhútthuốcmộtlầnquá

mộtđiếuxìgà!”
ĐạitướngGranthút25điếuthuốcvấnmỗingày.Ngày17tháng8năm1864,Tổng
thốngLincolnđánhđiệnchoôngtrướckhiônggiaochiến:“Cốbámchặtlấyđịađiểm,


nhaithuốcvàhútthậtnhiềuvào”.ThắngtướngLeerồi,Grantnhậnđượcđồbiếutừkhắp
nơitrongnước,trongsốđồbiếuđócó30.000điếuxìgà.
IsaacWaltonhútthuốcdữmàtuổithọ90tuổi.TriếtgiadanhtiếngHobbeshútmỗi
ngày12cốithuốc,thọ92tuổi.Carylenghiệnnặngmấthồi86tuổi.RồiChurchillvớiđiếu
xìgàcủaôngnữa.RồiBertrandRussellvớiđiếucủaôngnữa.
ThomasHuxleybảo:“Mộtcốithuốckhônghạigìhơnmộttáchtrả.Uốngtrànhiều
quácóthểbịtrúngđộccũngnhưănnhiềuthịtbòápchảoquácóthểchếtđược”.
Nhiềungườichohútthuốclàmộtcáithú,mộtniềmanủi.BulwerLyttonbảo:“Đàn
bàkhócxongthấynhẹngườirasaothìhútmộtđiếuxìgàcũngthấydễchịunhưvậy”.
Guizot,sửgiaPháp,mộthômđươnghútốngđiếuthìmộtbàtớithăm,ngạcnhiên,
hỏi:“Ủa,ônghútthuốcư?Saomàôngthọđượcnhưvậy?”.
Guizotđáp:“Thưabà,nếutôikhônghútthuốcthìtôiđãngoẻotừmườinămtrước
rồi”.
Aicũnggiữcáithúcủamình.


Xưa cũng như nay, có người chống hút thuốc có người thì không. Mà các thú vui
cũngvậy.Conngườicốgiữcáithúcủamình,gầnnhưdobảnnăngsinhtồn.
Mộthômvômộtcôngviên,tôingồigầnmộtônglãođươngkhoankhoáiphàkhói.
Tôicũnglấymộtđiếurachâm,thếlàchúngtôithànhmộtcặptrikỷtrongmộtlúc.Ôngta
bảo:“Tôinămnay74tuổi,đãhútthuốckhoảng60nămrồi.
Mớiđầuthânmẫutôibắtphảihứarằngkhôngbaogiờhútthuốcvấnvìthờiđóngười
tachorằngthuốcvấnrấtcóhại.Tôihứavàgiữlờichỉhútốngđiếuhoặcxìgàvàtôithấy
thuốcláđốivớitôicócôngdụngnhưmộtthứthuốcanthần,lạigiúpchosựtiêuhóa.Tôi
nghĩvậycóphảikhôngông?”.

Phảihaykhôngthìcólẽsaunàychúngtasẽbiết.
Ngườiđaumàhútthuốcthìcólẽlàđiên.Nhưngngườimạnhkhoemàtựcấmmình
thúvuiđóchỉvìnghethiênhạđưaranhữngchứngcớchẳngvữngvànggìcả,thìcũng
điênnốt.
XinbạnđọcđoạndướiđâycủaJackKofoed,trênbáoMiamiHerald:
Ngườitađãphátminhrarằngthuốclágâybệnhcăng-xemiệngvàphổi,sữa,kem,
phómátlàmtăngchấtcholéstéroltrongmáu,gâybệnhđautim.Mớirồi,ởIslandengười
tatuyênbốrằngchỉnhữngngườiănquánhiềucáhồivàcáhươngxôngkhóimớibịcăngxebaotử.
Tớicáinôngnỗibạnmuốnhútmộtđiếuthuốcchẳnghạn,hoặcuốngmộtlykhaivị,
ănmộtmónthịthầm,thìthếnàocũngcónhữngnhàchuyênmôncảnhcáobạnngayrằng
“coichừng!Chếtyểuđấy!”.Nhưnglolàmquáigìcáichuyệnđượcsốngthêmítnămnữa
haykhông,khimàcónhữngnhàchuyênmônkhácchếtạonhữngtráibomtiêudiệtnhân
loại trong nháy mắt? Bạn cứ ăn uống đi. Vui vẻ đi, đừng nghĩ tới chất nicotine (trong
thuốclá)hoặcchấtcholéstérol,vìngàymaibạncóthểphảilàmquenvớibomHđấy!”.


TÓMTẮT


1- Một bác sĩ mà hút thuốc thì không có gì lạ, ông ta vừa là bác sĩ vừa là người
thườngnhưhếtthảycácngườikhác.
2-Tôihútđiềuđộtừhồi18tuổi.
3- Tôi bảo các bệnh nhân rằng bị bệnh tị xoang, khí đạo viêm suyễn, loét bao tử,
huyếtápcao,máuđôngtrongđộngmạchởchân,màhútthuốcthìlàđiên.
4- Người nào không giảm số thuốc hút xuống dưới một gói một ngày thì người đó
khôngnênhút.
5-Nếubạnmạnhkhoẻthìhúthaykhôngtùyý.
6-Nhiềungườiđãbiếtnhữngcáihạicóthểxảyracủathuốclá,hạivềtim,phổi,động
mạch.Biếtrồithìhọtựlựalấyhoặchúthoặcbỏhút.
7-Hútliêntiếp,khôngngừngthìcóhạiđấy.

8-Hútốngđiếuvàxìgàhìnhnhưíthạihơnlàhútthuốcvấn.
9-Thuốcláchắcchắnlàkhôngcóíchchobệnhđộngmạchviêm,nhưngnócógâyra
bệnhđỏkhôngthìlạilàchuyệnkhác.
10-Khôngchỉcókhóithuốclàđộc,khôngkhíônhiễmtrongcácthànhphốcũngđộc
nữa.
11-Cácthốngkêcógiátrịkhông?Cónhiềucáikhôngthểđemracộngđược.
12-Chúngtalochocácngườichếtvìcăng-xemàcóvẻcoinhữngtainạnxehơilà
chuyệntựnhiên.
13-Xưacũngnhưsaunày,thờinàocũngcónhữngngườighétvànhữngngườithích
hútthuốc.
14-Conngườimuốngiữnhữngthúvuicủamình.


Điềucấmthứba:

ĐỪNGHÚTTHUỐC!

QUÊNLỜICẤMĐÓĐI,
NẾU:

NHỚLỜICẤMĐÓ,NẾU:

1- Bác sĩ mới xét kỹ cơ thể
của bạn, không thấy có gì cần
phảibỏhút.
2-Bạnthựcthíchhút.
3- Chỉ hút ống điếu hoặc xì
gà.

1-Bạnđọchoặcnghenhữnglờingườitanóivề

thuốclámàđâmhoảng.
2-Hút,bạnkhôngthấythíchlắm.

4- Hút thuốc vấn mà không
khói.
5-Hạnchếhútdưới10điếu
thuốcvấnmộtngày.
6-Đãcânnhắclợihạirồivà
nhấtđịnhhút,dùlàcáihạiđược
chứng thực chắc chắn hay
không.

3- Bác sĩ bảo bạn phải bỏ hút vì một trong
những bệnh này: Tị xoang, khí đạo viêm, suyễn,
loét bao tử, huyết áp cao, máu đông trong động
mạch,đaucuốnghọng;hoặcbịmộtbệnhnàokhác.
4- Bạn hoặc các người thân thuộc không chịu
đượcthuốclá.
5-Nhấtlàbịbệnhthiếumáutrongđộngmạch
ởchân(bệnhBuerger)thìnhấtđịnhphảibỏhút.

7- Buổi sáng không ho.
Không bị bệnh nào khác mà
nguyên nhân chắc chắn là do
hút.
Nhớthêm:
Cóngườirất“tởm”thuốclá,
có ngườỉ rất thích. Vậy hút hay
không,bệnhnhântựquyếtđịnh
lấysaukhixinbácsĩxétkỹcơ

thểcủamình.



Nhớthêm:
Nhiều người, bác sĩ đã cấm ngặt hút thuốc vì
mộtbệnhnàođó,màvẫncứtiếptụchútthàchịu
chếtchứkhôngchịubỏthuốc.Chẳnghạnngườibị
bệnhBuergerđãbịcưahaigiòtôikểtrên.Người
đóđương“đàohuyệtchônmình”đấy.


CHƯƠNGIV


ĐỪNGUỐNGRƯỢU!

Trongnhiềutrườnghợp,rượulàvịthuốctốt


Cụ A. 84 tuổi, mỗi lần giới thiệu tôi với một người quen của cụ, đều nói thêm câu
hómhỉnhnày:“Hồitôimớisáumươicáituổixuân,ôngđây,bácsĩcủatôi,đãtậpchotôi
cáitậtnhậunhẹt.Tôinhớhồiđótôibịchứngmấtngủ,cơhồkhôngcóthuốcnàotrịđược.
Uốngthuốcnàothìsánghômsaucũngthấymiệngkhô,đắngnghét.Bácsĩcủatôibảotôi
uốngmộtviênaspirinechungvớimộtngụmrượuCherryhayPorto.Phươngthuốcđóthật
thầnhiệuvàtôitheoluônđếngiờ,đêmnàocũngngủsaynhưmộtembé.
Nóixong,ngừngmộtchút,cụlạingótôimàbảonửađùanửathật:“Tôivẫntựhỏi
hậu quả của phương thuốc đó sau này ra sao, không biết tôi có thành một tên nghiện
không?”
Mườihaituổiuốngrượubia?

NhắctớicụgiàđótôilạinhớbàG.lolắngvềđứacontrai12tuổi:“Bácsĩnghĩsao
vềnhữngđứabémàngườilớnchouốngrượu?NhàtôichocháuJimmyuốngmộtchaibia
bữa tối, bác sĩ có cho rằng một đứa bé nặng 40 ký lô uống rượu như vậy có nhiều quá
không?Tôikhôngcannhàtôiđược.Nhàtôibảochotrẻemquenuốngrượutrongbữaăn
tạinhàthìsaunókhôngthíchbêthaởngoài.Bácsĩnghĩsao?”
Tôi trả lời rằng nhìn vào các cuộc hội họp thời buổi này tôi thực tình đâm hoảng.
Thấyvôsốbọnchoaichoaicầmmộtchaibiamàchamẹcứthánnhiên,nhưkhônghiểu
rằngtụinhỏđósaunàysẽhóanghiện.
Về đứa nhỏ 12 tuổi trên kia, tôi phải khuyên người cha cấm ngặt nó uống rượu đi,
maythayôngtatintôi,hiểutôi,nghelờitôi.
Vàituầnsau,gặpđứanhỏ,nótâmsựvớitôi:
“Cháu thật mừng rằng bác sĩ đã khuyên ba cháu như vậy. Mới đầu uống bia thấy
đắng, nhưng hồi đó cháu đã bắt đầu thích nó. Bây giờ cháu biết là hại rồi, cháu hứa sẽ
khônguốngnữa,chotớikhithànhngườilớn”.
Rượu?Thuốcbổhaythuốcđộc?


Trong25nămlàmnghềbácsĩ,luônluôntôicoirượulàmộtvịthuốcrấtthậntrọng
khidùngnó.Nócóthểlàmộtlợiíchmàcũngcóthểlàmộtthứthuốcđộc.Hồitrẻmàđã
tậpuốngrượuthìsaurấtcóthểhóanghiên:Tráilạinhữngngườiđãđứngtuổimàtrước
kiakhônguốngrượuthìbâygiờcóthểdùngnónhưmộtvịthuốc.
Tôiđãchonhiềubệnhnhânquá40tuổimỗingàymộtchútrượuvàkhôngmộtaihóa


nghiện cả. Một ông bạn tôi, chuyên trị bệnh thần kinh, cũng bảo tôi 45 tuổi mà không
uốngrượuthìkhôngcònsợhóanghiệnnữa.Ôngnóithêm:“Tôimớicoilạithẻcủanăm
trămngườinghiệnrượu.Ngườinàocũnguốngtừtrướchồi40tuổi:Cóhaingườinóilà
không,nhưngxétrahọnóidối,cảhaiđềuuốngdữtừhồi20tuổi”.

Rượukhônghợpvớimọingười.


Phải, tôi đã cho nhiều bệnh nhân quá 45 tuổi uống rượu. Dĩ nhiên có những hạng
ngườitôikhôngchouống:hạnghuyếtápcao,loétbaotử,đauởtráimật,bịbệnhthống
phong,hạngtàixếhoặcthườnghayláixe,hạngđaugan,đauthận,cảmxúcbấtthường.
Cònnhữngngườikhácthìtôinghỉnênuốngrượumộtchútvìrượuđốivớihọlàvịthuốc
làmdịuthầnkinhmàkhônghại.Hễthầnkinhdịuxuốngthìítbịnhữngcơnhiệptâm,máu
đôngtrongđộngmạch,huyếtápcaođáiđường…
Nhiềubệnhnhântôitrịlâunăm,saukhihếtnhữngbệnhnặngnhưsưngphôi,đautim,
haotồirằng:“Bácsĩcóbiếttôithíchnhấtlờikhuyênnàocủabácsĩkhông?Lờikhuyên
trướcbữatôi,uốngmộtlynhỏrượu”.
Đọctiếpđoạnsau,bạnsẽthấyvềvấnđềuốngrượu,tôicũngbiếtxétcảhaikhíacạnh
củanó.
Rượucóthểcóhại.


Cácbácsĩđềucóbiếtrõhơnaihếtnhữngtaihạicủarượu:Saysưa,mấtviệc,vợcon
nheonhóc,rồisinhbệnhnàybệnhkhác,chết.ỞHuêKỳcókhoảng50triệungườiuống
rượu,trongsốđócókhoảng750.000ngườinghiệnnặng.
Đólàmặttráicủavấnđề.Cònmặtphảinữa.Chúngtôicũngbiếtrằngrượucóích,
dùngđểtrịbệnhđược,miễnlàkhidùngphảithậntrọng,nhớrằngnócóthểnguyhiểm.
Nónhưcondaohailưỡi.
Trước hết bạn nên nhớ những điều dưới đây. Uống ít, nó làm cho ta ăn ngon, kích
thích bao tử của ta, làm cho các người già thấy khoan khoái, vui vẻ, ít nói thì hóa nói
nhiều,vốncaucóthìhóaratươicười,cócảmtưởngnhưtrẻlại.Rượucũnglàmchohết
nhữngcơnhiệptâmđaukinhkhủngởngực.
Nhưngtheotôi,côngdụnglớnnhấtcủarượulàlàmchothầnkinhdịuxuống,bớtkích
thích,tahếtưutư,hếtmệt,ănngonhơn,vuiđờihơn.
BácsĩWilliamTookởNữuƯớccũngđồngývớitôi,ôngbảo:“Tôithấyrằngcầncho

nhữngbệnhnhânhoặcnhữngngườigiàcảởtrongdưỡngđườnghoặccácnhàdưỡnglão
uốngmỗingàymộtchútrượu”.
[18]
TôinhớhồiởdưỡngđườngMcCookandMountSinaiMemorial
,cónhiềungười
giàsưngphổi.ThờiđóchưakiếmđượccácthuốcSulfamidevàtrụsinh.Tôichocácbệnh
nhânđócứbabốngiờlạiuốngmộtmuỗngsúprượu,nhờvậymàhọđủcanđảmchống
vớibệnh.
BácsĩLeonA.Greenbergcũngbảo:“Khôngcóthuốcanthầnnàocônghiệuvàlành
hơnlàrượu”.Chínhtôicũngđãkinhnghiệmnhưvậy.