Chuyên đề sinh trưởng và phát triển ở thực vật

www.themeg allery.com
Trao đổi
nước
Quang
hợp
Tổng hợp
chất hữu cơ
Hô hấp
Dinh dưỡng
khoáng
SINH TRƯỞNG &
PHÁT TRIỂN
Sự sinh trưởng và phát
triển ở thực vật
Gv hướng dẫn :
GS.TS. Vũ Văn Vụ
Sinh viên : Nguyễn Anh Tuấn
Nguyễn Thị Yến
Lớp : CNTN
K10 Sinh học
Nội dung chính
Nội dung chính
LOGO
www.themegallery.com
-
Sinh trưởng & phát triển
là 1 hiện tượng phức
tạp và khó phân tách
-
Sinh trưởng là sự biến
đổi không thuận nghịch

về lượng: số lượng và
kích thước tế bào
-
Phát triển là sự biến đổi
về chất: hình thành cấu
trúc chuyên hóa, phân
hóa tế bào
Khái niệm sinh trưởng và phát triển
LOGO
www.themegallery.com
Mối quan hệ giữa sinh trưởng & phát triển
- Sinh trưởng và phát triển là hai mặt gắn bó chặt chẽ với nhau.
+ Sinh trưởng là cơ sở cho sự phát triển.
+ Phát triển là điều kiện cho sinh trưởng được tiếp tục.
- Sinh trưởng mạnh và phát triển cũng mạnh: Sự nảy mầm
-
Sinh trưởng và phát triển đều chậm: Sự già hóa
-
Sinh trưởng chậm, phát triển nhanh: cây thiếu nước và muối khoáng
sẽ ra hoa sớm
-
Sinh trưởng nhanh và phát triển chậm: Cây dài ngày nuôi trong ngày
ngắn
www.themegallery.com Company Logo
Giai đoạn 1
•
Hoạt động sinh trưởng phát
triển của các cơ quan sinh
dưỡng : rễ, thân, lá chiếm
ưu thế

Giai đoạn 2
•
Hình thành, sinh trưởng và
phân hoá của cơ quan sinh
sản, cơ quan dự trữ chiếm
ưu thế
www.themegallery.com Company Logo
Khái niệm sinh trưởng và phát triển
Người ta có thể điều khiển cây trồng sao cho tỉ lệ giữa hai
giai đoạn này thích hợp nhất với mục đích kinh tế của con
người.
www.themegallery.com Company Logo
Khái niệm sinh trưởng và phát triển
Chu kì sinh trưởng
và phát triển
Là sự kế tiếp các giai đoạn của hai pha, từ khi
hạt nảy mầm cho đến khi tạo hạt mới
Cây ngô-một năm
Bắp cải –cây hai năm
Cây hồng – cây nhiều năm
Nội dung chính
Nội dung chính
www.themegallery.com Company Logo
Quá trình sinh trưởng
Quá trình
sinh trưởng
Sinh
trưởng
tế bào
Sinh

trưởng mô
và cơ quan
www.themegallery.com Company Logo
Quá trình sinh trưởng
Sinh trưởng
của tế bào
Phân chia TB
Dãn tế bào
Phân hoá TB
Sự sinh trưởng: tăng
không thuận ngịch các
yếu tố cấu trúc, tăng
kích thước, thể tích TB
Sự phát triển: biến
đổi về cấu trúc và
chức năng của TB
Mô PS đỉnh
Tận cùng của chồi
ngọn, chồi bên,
đầu rễ
làm tăng số lượng
TB, tăng chiều
cao, dài của thân
cành rễ
Ở gốc của đốt
cây họ cau,
dừa, tre,
làm đốt dài
ra, cây vươn
cao, lá dài ra

Mô PS lóng
•
Giai đoạn phân chia tế bào: diễn ra trong mô chuyên hoá
là mô phân sinh.
Quá trình sinh trưởng
Quá trình sinh trưởng
Sinh trưởng
của tế bào
sinh trưởng sơ cấp
sinh trưởng
thứ cấp
giữa libe và gỗ,
sự phân chia TB
cho ra phía ngoài
các TB libe và bên
trong là gỗ
làm tăng về đường
kính của thân, cành
, rễ
Mô PS tầng
phát sinh mạch
www.themegallery.com Company Logo
Trước khi xảy ra mitoz thì
phải nhân đôi lượng ADN.

Phân chia TB xảy
ra: qua hai bước kế
tiếp:

Phân chia nhân


Phân chia TB
chất.
Phân chia tế bào
Phân chia TB chất.
Một màng mỏng bằng vật liệu
polisaccarit xuất hiện ở giữa tế bào.
Nguồn gốc từ bộ máy Golgi và lưới
nội chất
Lớp này nhanh chóng tăng trưởng để đạt
tới thành tế bào chia đôi TB mẹ thành hai
TB con
Video phân chia tế bà
o thực vật
Kết quả của giai đoạn
phân chia TB
•
Đặc trưng của tế bào con trong giai
đoạn phôi sinh là :
–
Tế bào bé, đồng nhất, có kích thước
như nhau, thành tế bào mỏng, toàn
bộ thể tích tế bào chứa chất nguyên
sinh và nhân to, chưa xuất hiện
không bào.
–
Số lượng tế bào tăng lên nhưng kích
thước tế bào chỉ tăng gấp đôi
Điều hoà giai đoạn phân chia tế bào
•

Phytohoocmon: hoạt hoá sự phân chia tế bào, đó là xytokinin
•
Auxin và gibberellin có vai trò kích thích nhất định sự phân
chia tế bào
•
Hàm lượng nước bão hoà trong mô phân sinh là điều kiện tối
ưu: nếu gặp hạn, thiếu hụt nước gây ức chế phân chia tế bào.
•
Nhiệt độ thích hợp 25-30
o
C, nhiệt độ thấp quá hoặc cao quá
cũng ức chế sự phân chia tế bào.
Ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự kéo dài pha phân chia TB
ở rễ cây đậu Hà Lan
Pha phân
chia nguyên
phân
Nhiệt độ (
o
C)
15 20 25 30
Kì trung gian 22.6 17.6 14.5 13.3
Kì trước 2.1 1.3 0.9 0.7
Kì giữa 0.4 0.24 0.24 0.19
Kì sau 0.08 0.07 0.05 0.04
Kì cuối 0.37 0.22 0.19 0.16
• Bắt đầu ở vùng giãn : các TB dưới mô phân sinh tăng kích
thước, thể tích
•
Biểu hiện : đâm chồi, này lộc, sự vươn cao lóng của cây họ

lúa, tăng chiều cao nhanh chóng của cây…
Giai đoạn giãn
của TB
Quá trình sinh trưởng
Quá trình sinh trưởng
•
Đặc trưng :
–
TB bắt đầu xuất hiện không bào : từ kích thước nhỏ và nhiều -> lớn
và ít, do nhiều không bào tập hợp lại (90% V TB).
–
Kích thước TB tăng lên nhanh chóng, là kết quả của sự giãn thành
TB và sự tăng V không bào, chất nguyên sinh
Dịch bào: gồm nhiều
chất tan là sản phẩm của
quá trình trao đổi chất
của TB. Tạo nên áp suất
thẩm thấu cao
Giai đoạn giãn
của TB
Quá trình sinh trưởng
Quá trình sinh trưởng
•
Điều kiện:
•
Sự xâm nhập của nước vào không bào gây nên sức
trương nước, tạo nên lực đẩy thành TB làm cho các vi
sợi xenluloz vốn bị cắt đứt các lực liên kết với nhau có
điều kiện trượt lên nhau mà giãn ra, làm cho sự giãn TB
càng nhanh chóng

•
Điều kiện quan trọng nhất cho TB giãn là sự có mặt
của các phytohoocmon kích thích sự giãn của tế bào :
chất quan trọng là auxin và gibberellin.
Giai đoạn giãn
của TB
Quá trình sinh trưởng
Quá trình sinh trưởng
Kích thước TB tăng
lên nhanh chóng
Cơ chế làm dãn TB của auxin: Auxin
làm tăng pH bên ngoài TB, hoạt hoá
enzim phân giải cầu nối ngang giữa các
polisaccarit của xenlulo làm sợi
xenluloz trượt trên nhau
www.themegallery.com Company Logo
Giai đoạn giãn
của TB
Quá trình sinh trưởng
Quá trình sinh trưởng
•
ĐK ngoại cảnh ảnh hưởng tới sự giãn của TB:
Nước: làm giãn tế bào, có ý nghĩa quyết định. Thiếu nước,
sinh trưởng bị ức chế.
Nguyên tố dinh dưỡng: N, P : kích thích sự phân chia tế
bào, tăng cường sự sinh trưởng giãn vì chúng đi vào thành
phần protein, photphatit – TP cấu trúc nên chất nguyên
sinh, làm tăng sinh khối
Ca, các nguyên tố hoá trị cao làm sự giãn tế bào kết thúc
sớm, làm cây cứng vì pectat canxi gắn các TB chặt hơn

www.themegallery.com Company Logo
Giai đoạn giãn
của TB
Quá trình sinh trưởng
Quá trình sinh trưởng
Điều chỉnh pha dãn TB:
-
Kích thích: tưới nước đủ, bón phân, xử lí chất kích
thích sinh trưởng (phytohormon)
-
Ức chế (khi cây có nguy cơ bị lốp đổ):
+Tạo điều kiện khô hạn (VD: khi lúa đứng cái cần
rút nước phơi ruộng)
+ Sử dụng nhóm redartant như CCC chất kháng
GA (VD: cây hoà thảo, lúa mì)
•
Sự phân hoá TB TV: sự chuyển hoá các TB phôi sinh
thành các TB của mô chuyên hoá.
•
Đặc điểm: khi biệt hoá, một số TB mất hết chất nguyên
sinh và hoá gỗ như TB mô dẫn; một số theo hướng giảm
nhân và ti thể (TB rây); một số TB theo hướng hình thành
lục lạp (mô giậu) – chức năng quang hợp; hoặc hoá cuticun,
hoá suberin (mô bì).
•
Trong cây có khoảng 15 loại tế bào chuyên hoá cho các mô
chức năng
Quá trình sinh trưởng
Quá trình sinh trưởng
Sự phân hoá

phản phân hoá
Mô chuyên hoá
Phân chia liên tục cho
ra các TB mới, sau đó
sinh trưởng giãn, phân
hoá
www.themegallery.com Company Logo