Kinh nghiệm cắt thận mất chức năng bằng phẫu thuật nội soi một cổng sau phúc mạc

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015

Nghiên cứu Y học

KINH NGHIỆM CẮT THẬN MẤT CHỨC NĂNG BẰNG PHẪU THUẬT
NỘI SOI MỘT CỔNG SAU PHÚC MẠC
Ngô Thanh Liêm**, Nguyễn Khoa Hùng*, Hoàng Văn Tùng*, Lê Đình Khánh*,
Trần Ngọc Khánh**, Lê Lương Vinh**

TÓM TẮT
Mục tiêu: những kinh nghiệm ban đầu trong ứng dụng phẫu thuật nội soi một cổng điều trị cắt thận nội soi
tại Bệnh viện Trung Ương Huế.
Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu mô tả từng ca lâm sàng được thực hiện trên 6bệnh nhân
thận mất chức năng, được điều trị bằng phẫu thuật nội soi một cổng cắt thận qua đường sau phúc mạc tại khoa
Ngoại Tổng hợp bệnh viện Trung ương Huế từ tháng 05/2013 đến tháng 05/2015.
Kết quả: Kết quả thành công 6/6 bệnh nhân. Thời gian phẫu thuật nhanh nhất là 86 phút, lâu nhất là 152
phút, trung bình là 116,67 phút. Ra viện sau 5-6 ngày. Cổng nội soi được đặt qua một lỗ nhỏ 2,5 cm rạch theo
đường xiên hông và chỉ sử dụng dụng cụ thẳng để phẫu thuật.
Kết luận: Phẫu thuật nội soi qua một cổng điều trị cắt thận mất chức năng là phẫu thuật an toàn, khả thi và
có tính thẩm mỹ cao.
Từ khóa: phẫu thuật nội soi một cổng, cắt thận nội soi.

ABSTRACT
EXPERIENCE OF RETROPERITONEAL LAPARO-ENDOSCOPIC SINGLE-SITE NEPHRECTOMY
FOR BENIGN NONFUNCTION KIDNEY IN HUE CENTRAL HOSPITAL
Ngo Thanh Liem, Nguyen Khoa Hung, Hoang Van Tung, Le Dinh Khanh, Tran Ngoc Khanh,
Le Luong Vinh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - No 4 - 2015: 205 - 209
Objective: to introduce the experiences and results of laparo-endoscopic single-site surgery in the treatment
of benign nonfunctional kidney at Hue Central Hospital.
Patients & method: a prospective cross-sectional study was perform on 6 patients with benign nonunion
kidney, treated by retroperitoneal laparo-endoscopic single-site nephrectomy at Department of General Surgery –

Hue Central Hospital from May 2013 to May 2015.
Results: Success: 6/6 patients. Mean operating time 116,67mins (86 – 152 mins), postoperative hospital
stay 5 - 6 days. SILS Port of Covidien was inserted by 2.5 cm skin transverse incision. Standard straight
laparoscopic instruments were used instead of roticular instruments.
Conclusion: Retroperitoneal Laparo-endoscopic Single-Site nephrectomy in benign nonfunction kidney
treatment is safety, feasibility and domestic, the results of our outcomes are quite encouraging with acceptable rate
of complications.
Keywords: laparo-endoscopic single-site surgery, nephrectomy.
phẫu thuật nội soi qua lỗ tự nhiên và phẫu thuật
ĐẶT VẤN ĐỀ
nội soi một cổng.Lợi ích mà chúng mang lại cho
Gần đây chúng ta ghi nhận sự phát triển
người bệnh là thẩm mỹ vì không thấy sẹo trên
mạnh mẽ của phẫu thuật nội soi, đặc biệt là
* Trường Đại học Y Dược Huế
Tác giả liên lạc: PGS.TS. Lê Đình Khánh

** Bệnh viện Trung ương Huế
ĐT: 0913453945
Email:

205


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015

thành bụng hoặc sẹo rất nhỏ. Lê Đình Khánh
(2013, 2014) báo cáo ứng dụng phẫu thuật nội soi

một cổng sau phúc mạc điều trị bệnh lý sỏi tiết
niệu và các trường hợp cắt thận mất chức năng
đầu tiên, nghiên cứu ghi nhận phẫu thuật nội soi
một cổng là phẫu thuật an toàn, ít xâm lấn, vết
mổ để lại trên thành bụng nhỏ, thẩm mỹ ít đau
và thời gian nằm viện ngắn.

sỏi đài thận, nang thận… và hiện nay đã ứng
dụng phẫu thuật cắt thận trong bệnh lý thận mất
chức năng lành tính.Báo cáo của chúng tôi nhằm
bước đầu đánh giá tính hiệu quả, độ an toàn
cũng như kinh nghiệm ban đầu của chúng tôi
trong phẫu thuật cắt thận mất chức năng nội soi
một cổng qua đường sau phúc mạc.

Một giai đoạn quan trọng trong phẫu thuật
cắt thận nội soi là giai đoạn lấy bệnh phẩm
được cắt bỏ ra ngoài cơ thể.Trong phẫu thuật
nội soi truyền thống, việc lấy các bệnh phẩm
có kích thước lớn như đại tràng, dạ dày, thận,
lách… đòi hỏi phải rạch dài thêm vết mổ
trocar để lấy bệnh phẩm làm giảm đi sự thẩm
mỹ. Trong phẫu thuật nội soi một cổng và qua
lỗ tự nhiên, các dụng cụ phẫu thuật và ống soi
chỉ đi vào ổ bụng qua một lỗ chung và cũng
qua lỗ này bệnh phẩm được lấy ra ngoài cơ thể
mà phẫu thuật viên không cần rạch dài thêm
vết mổ. Đó chính là một điểm mạnh đáng ghi
nhận của phẫu thuật nội soi một cổng so với
phẫu thuật nội soi truyền thống(phẫu thuật

nội soi 3 trocar, 4 trocar).

Đối tượng nghiên cứu

Chính vì vậy các phẫu thuật nội soi ít xâm
lấn trong đó phẫu thuật nội soi qua một cổng
ngày càng được nhiều phẫu thuật viên lựa chọn.
Tại bệnh viện Trung Ương Huế, phẫu thuật nội
soi một cổng đã được ứng dụng nhiều trong các
bệnh lý tiết niệu như sỏi niệu quản, sỏi bể thận,

ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU
06 bệnh nhân được chẩn đoán xác định thận
mất chức năng và có chỉ định phẫu thuật nội soi
một cổng sau phúc mạc cắt thận từ tháng 5/2013
đến tháng 5/2015 tại khoa Ngoại Tổng hợp Bệnh
viện trung ương Huế

Tiêu chuẩn chọn bệnh
Bệnh nhân có kết quả xạ hình thận dưới 10%
và thận đối bên chức năng còn bình thường,
không có vết mổ cũ cùng bên và không có chống
chỉ định gây mê cho phẫu thuật nội soi

Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu tiến cứu mô tả từng trường hợp
lâm sàng
Phương tiện dụng cụ
Chúng tôi dùng cổng nội soi là Sils-Port của

Covidien, còn dụng cụ phẫu thuật thì chúng tôi
vẫn sử dụng dụng cụ thẳng như trong phẫu
thuật nội soi kinh điển.

Hình 1: Cổng nội soi

Tiến hành phẫu thuật
Tư thế bệnh nhân: Nằm nghiêng 90 độ như
trong PTNS 3 trocar kinh điển

206

Vị trí phẫu thuật viên
PTV chính và phụ đứng cùng bên phía lưng
bệnh nhân, màn hình ở phía bụng bệnh nhân


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015
Đặt cổng nội soi
Rạch da 2,5 cm ở vị trí đầu xương sườn 12
hoặc dưới xương sườn 12(trường hợp xương
sườn 12 dài). Tách cơ hoặc cắt cơ vào khoang sau
phúc mạc, dùng ngón tay trỏ tách phúc mạc ra
trước. Dùng 2 farabeuf banh hai mép vết mổ để
đặt cổng nội soi, lắp hệ thống CO2 , kiểm tra bảo
đảm không có khí xì ra ngoài trường mổ.
Đặt trocar
Đặt trocar 10 mm cho optic và 2 trocar 5mm
cho dụng cụ thao tác. Trường hợp cần dùng clip

Nghiên cứu Y học
hay hemolock thì trocar 5mm sẽ được thay bằng
trocar 10mm để có thể đưa dụng cụ kích thước
lớn vào.
Niệu quản và cơ psoas là mốc chính để xác
định thận và rốn thận, tìm và kẹp cắt động
mạch, tĩnh mạch thận, niệu quản sẽ được bóc
tách xuống dưới bàng quang và cũng được kẹp
bằng hemolock trước khi cắt niệu quản. Sau đó
thận sẽ được bóc tách khỏi tổ chức xung quanh
và phúc mạc phía trước rồi được bỏ vào bao
trước khi lấy ra ngoài.

Hình 2. Thận được lấy ra ngoài qua vết mổ 2,5 cm
Đánh giá kết quả: phẫu thuật thành công hay
thất bại, thời gian phẫu thuật, lượng máu mất, có
phải chuyền thêm máu trong mổ hay không, tai
biến trong mổ.

Theo dõi hậu phẫu
Thời gian đau sau mổ, thời gian rút dẫn lưu
sau mổ, mất máu sau mổ, ngày nằm viện.

Hình 3. Vết mổ khi xuất viện và sau 01 tháng

207


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015

Nghiên cứu Y học
KẾT QUẢ
Bảng 1. Đặc điểm lâm sàng
Đặc điểm
Tuổi
Giới
Vị trí
Tiền sử
Đau hông
Thận lớn

BN 1
55
Nữ
Trái
Xơ
hẹp
Có
Có

BN 2 BN 3 BN 4 BN 5 BN 6
61
47
76
46
78
Nam
Nữ
Nam Nữ Nam
Phải

Phải
Phải Trái Trái
BLKN Xơ hẹp Sỏi thận Sỏi Sỏi NQ
NQ
Có
Có
Có
Có
Có
Không
Có Không Có
Có

Đặc điểm BN 1
Chức năng Dưới
thận
10%
Nhiễm trùng Có
niệu

BN 2
Dưới
10%
Có

BN 3 BN 4 BN 5
Dưới Dưới Dưới
10% 10% 10%
Có Không Có

BN 6
Dưới
10%
Không

Bảng 2. Theo dõi trong mổ
Đặc điểm
BN 1 BN 2 BN 3
Thời gian mổ 86
95
100
Máu mất
30ml 30ml 60ml
Tai biến
Không không Không

BN 4
130
50ml
Không

BN 5 BN 6
137
152
100ml 30ml
Không Không

Bảng 3. Theo dõi hậu phẫu
Đặc điểm
Thời gian dùng thuốc giảm đau sau mổ

Trung tiện trở lại
Rút DL
Nằm viện
Tình trạng vết mổ

BN 1
2 ngày
2 ngày
1 ngày
5
Liền sẹo tốt

BÀN LUẬN
Một giai đoạn quan trọng trong phẫu thuật
cắt thận nội soi là giai đoạn lấy bệnh phẩm được
cắt bỏ ra ngoài cơ thể.Trong phẫu thuật nội soi
truyền thống, việc lấy các bệnh phẩm có kích
thước lớn như đại tràng, dạ dày, thận, lách… đòi
hỏi phải rạch dài thêm vết mổ trocar để lấy bệnh
phẩm làm giảm đi sự thẩm mỹ.
Trong phẫu thuật nội soi một cổng và qua lỗ
tự nhiên, các dụng cụ phẫu thuật và ống soi chỉ
đi vào ổ bụng qua một lỗ chung và cũng qua lỗ
này bệnh phẩm được lấy ra ngoài cơ thể mà
phẫu thuật viên không cần rạch dài thêm vết
mổ. Đó chính là một điểm mạnh đáng ghi nhận
của phẫu thuật nội soi một cổng so với phẫu
thuật nội soi truyền thống(phẫu thuật nội soi 3
trocar, 4 trocar).
Cũng áp dụng phương pháp phẫu thuật nội

soi cắt thận qua một cổng, tác giả Vũ Lê Chuyên
và Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng lại đi theo đường
xuyên phúc mạc, các dụng cụ và kính soi được
đưa qua một vết mổ 2,5 cm tại rốn. Theo tác giả
báo cáo thời gian mổ trung bình là 170 phút,
máu mất trung bình 204 ml, thời gian dùng
thuốc giảm đau sau mổ là 4 ngày.
Nghiên cứu của Woong Kyu Han(3) cho thấy
thời gian phẫu thuật trung bình là 151 phút, máu
mất trung bình là 108 ml, nằm viện trung bình

208

BN 2
2 ngày
1 ngày
2 ngày
5
Liền sẹo tốt

BN 3
3 ngày
1 ngày
2 ngày
6
Liền sẹo tốt

BN 4
1 ngày
1 ngày

1 ngày
5
Thẩm mỹ

BN 5
1 ngày
1 ngày
1 ngày
5
Thẩm mỹ

BN 6
3 ngày
2 ngày
1 ngày
5
Thẩm mỹ

3,1 ngày và không có biến chứng nào là trầm
trọng.
Zhi Chen(1) báo cáo 16 trường hợp cắt thận
nội soi một cổng sau phúc mạc trên bệnh lý thận
mất chức năng lành tính, cổng nội soi được đặt
qua một vết rạch da 3 cm trên đường xiên hông
và dưới sườn 12. Tác giả có sử dụng dụng cụ
cong chuyên dụng. Báo cáo ghi nhận 15/16
trường hợp thành công, thời gian phẫu thuật
trung bình là 85 phút, máu mất trung bình 56 ml,
nằm viện trung bình là 4 ngày và không có tai
biến trong mổ và biến chứng sau mổ nào là trầm

trọng. Kết luận của tác giả cho thấy rằng phẫu
thuật nội soi sau phúc mạc một cổng cắt thận là
một phẫu thuật an toàn, khả thi và kết quả thẩm
mỹ cao.
Báo cáo của Takatsugu Okegawa(2) cho thấy
thời gian phẫu thuật trung bình là 265,2 phút,
máu mất trung bình là 96,7 ml. Trong đó có 11
trường hợp cắt thận mất chức năng lành tính và
12 trường hợp cắt thận tận gốc do bệnh lý ung
thư. Thời gian phẫu thuật trung bình của báo
cáo này tương đối dài do trong nghiên cứu của
tác giả có cả những trường hợp cắt thận trong
bệnh lý ung thư. Tác giả đưa ra kết luận rằng
phẫu thuật nội soi một cổng ít đau hơn và thời
gian dùng giảm đau ngắn hơn phẫu thuật nội
soi kinh điển.


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015
Thời gian mổ trung bình của nhóm nghiên
cứu chúng tôi là 116,67 phút, máu mất trung
bình là 50ml. thời gian dùng thuốc giảm đau
trung bình là 2 ngày.

Nghiên cứu Y học
2.

3.

KẾT LUẬN

Phẫu thuật nội soi một cổng cắt thận mất
chức năng là một phẫu thuật hiệu quả, an toàn
và có giá trị thẩm mỹ cao. Giới hạn của phẫu
thuật là khó khăn trong thao tác dụng cụ, chi phí
phẫu thuật cao và phụ thuộc vào sự thành thạo,
kinh nghiệm của phẫu thuật viên. Phẫu thuật
nội soi một cổng tuy mới được áp dụng gần đây
nhưng kết quả ban đầu của nhóm nghiên cứu
chúng tôi là đáng khích lệ. Tuy vậy do mới bước
đầu tiến hành phẫu thuật và số liệu chưa nhiều
nên cần thực hiện những nghiên cứu với số
lượng nhiều hơn.

4.

5.

6.

Takatsugu Okegawa, Naoshi Itaya, Hidehiko Hara, Kikuo
Nutahara, Eiji Higashihara (2012), Initial operative experience
of single-port retroperitoneal laparoscopic nephrectomy.
International Journal of Urology, Volume 19, Issue 8, pages
778–782.
Han W.K, Yong Hyun Park, Hwang Gyun Jeon, Wooju Jeong,
Koon Ho Rha, Hwang Choi, Hyeon Hoe Kim (2010). The
Feasibility of Laparoendoscopic Single-Site Nephrectomy:
Initial Experience Using Home-made Single-port Device
UrologyVolume 76, Issue 4, October 2010, Pages 862–865.
Greco F., Domenico Veneziano, Sigrid Wagner, Felix Kawan,

Nasreldin Mohammed, M. Raschid Hoda, Paolo
Fornara(2012),
Laparoendoscopic
Single-Site
Radical
Nephrectomy for Renal Cancer: Technique and Surgical
Outcomes, European Urology. Vol. 62, No. 1: 168-174
Vũ Lê Chuyên, Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Phạm Phú Cát,
Nguyễn Tiến Đệ, Đỗ Vũ Phương, Chung Tuấn Khiêm, Trần
Ngọc Khắc Linh, Đỗ Lệnh Hùng(2011): Phẫu Thuật nội soi
một vết mổ trong tiết niệu: ứng dụng ban đầu tại bệnh viện
Bình Dân. Y học thực hành, số 769+770, tr 315-324.
Vũ Lê Chuyên, Nguyễn Tiến Đệ, Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng,
Phạm Phú Phát, Trần Ngọc Khắc Linh, Đỗ Lệnh Hùng(2011):
Kinh nghiệm cắt thận bằng phẫu thuật nội soi một vết mổ sau
18 tháng thực hiện. Y học thực hành, số 769+770, tr 309-314.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Chen Z., Xiang Chen, Yan-Cheng Luo, Yao He, Nan-Nan Li,
Chao-Qun Xie, and Chen Lai (2012). Retroperitoneal
Laparoendoscopic Single-Site Simple Nephrectomy: Initial
Experience .Journal of Endourology. 26(6): 647-651

Ngày nhận bài báo:

10/05/2015

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

01/06/2015

Ngày bài báo được đăng:

05/08/2015

209