Doc tieu thuyet

Lê Tấn Hiền Trường THPT Hiệp Đức
Tiết 51 – Làm văn
ĐỌC TIỂU THUYẾT VÀ TRUYỆN NGẮN
1.Mục tiêu: Giúp học sinh
- Hiểu được đặc điểm chung của tiểu thuyết và truyện ngắn .
- Biết cách đọc các tác phẩm thuộc các thể loại tiểu thuyết và truyện ngắn .
2. Phương pháp: Vấn đáp , thuyết giảng, thảo luận nhóm…
3.Phương tiện:
- Thiết kế dạy học của GV, SGK. bảng đen...
4. Tiến trình bài daỵ:
. Kiểm tra bài cũ: Tính cách, số phận nhân vật Chí Phèo thể hiện như thế nào qua những
chi tiết, sự kiện... nổi bật được tác giả Nam Cao kể trong tác phẩm Chí Phèo ?.
. Giới thiệu bài mới: Dựa vào phần Mục tiêu bài dạy, giới thiệu ngắn gọn .

Hoạt động của GV Hoạt động cuả HS Nội dung bài học
Hoạt động 1: Hướng
dẫn HS tìm hiểu và
nắm vững kiến thức
cơ bản
- GV yêu cầu HS chú ý
theo dõi SGK, nêu câu
hỏi và gợi cho HS trả
lời nhằm khắc sâu kiến
thức về đặc điểm chung
2 loại T/T và T/ N
+ Nhân vật văn học là
gì? Nhân vật gồm những
yếu tố nào tạo thành?
Biểu hiện ở những
phương diện nào? Muốn
hiểu nhân vật cần tìm

hiểu những mối quan hệ
nào?
+ Kể tên một số nhân
vật trong các tp tiểu
thuyết và truyện ngắn đã
học và làm rõ những yếu
tố tạo nên hình tượng
nhân vật ?Theo em
những yếu tố đó có vai
trò như thế nào trong tp?
+GV dẫn thêm một số
ví dụ và tổng kết lí
thuyết.

-GV đọc khái niệm
trong SGK, hỏi : Dựa
vào KN về cốt truyên và
chi tiết SGK đã trình
HS chú ý phần trình bày lí
thuyết trong SGK, trả lời ngắn
gọn
HS dựa vào phần đọc hiểu,có
thể kể tên một số nhân vật
như( Liên, Huấn Cao, Xuân
tóc đỏ, Chí Phèo, Bá Kiến...)-
Chọn một nhân vật và phân
tích sâu các yếu tố để nắm
vững kiến thức.
+ HS theo dõi và vận dụng
kiến thức đọc- hiểu 2 tác

phẩm Chí Phèo và Số đỏ để
I. Lý thuyết:
1/ Đặc điểm chung của tiểu thuyết và
truyện ngắn:
Tiểu thuyết và truyện ngắn là những thể
loại tiêu biểu của loại truyện.Hai thể loại
này có những đặc điểm chung sau::
a- Hình tượng nhân vật: Được khắc hoạ
bằng những yếu tố:
- Ngoại hình,hành động ngôn ngữ,
biến cố, nội tâm nhằm thể hiện tính cách
và số phận nhân vật.(Chí Phèo, Liên,
Huấn Cao…)
- Mối quan hệ của các nhân vật, giữa
nhân vật với hoàn cảnh chung quanh bộc
lộ địa vị và tính cách nhân vật. (Quan hệ
giữa Huấn Cao và Quản ngục; quan hệ
giữa Quản ngục với môi trường sống…)
- Ý nghĩa của nhân vật: Thể hiện tư
tưởng tình cảm, quan niệm của tác giả về
cuộc đời.(Quan niệm của Nguyễn Tuân về
cái đẹp qua nhân vật Huấn Cao, cái nhìn
đối với người nông dân lương thiện của
Nam Cao qua nhân vật Chí Phèo…)

b- Cốt truyện, chi tiết:
+ Cốt truyện:Là hệ thống sự kiện được
kể trong tác phẩm.
+ Chi tiết: Là những biểu hiện cụ thể cho
1

Lê Tấn Hiền Trường THPT Hiệp Đức
bày, em hãy nêu một số
sự kiện và chi tiết nổi bật
trong truyện ngắn Chí
Phèo và tiểu thuyêt Số
đỏ ?
:
Qua một tp cụ thể đã
học em hãy làm rõ yếu
tố hoàn cảnh được miêu
tả và cho biết sự miêu tả
hoàn cảnh như vậy đã
có tác dụng gì ?

+ Kết cấu tác phẩm là
gì? Điểm chung về kết
cấu giữa tiểu thuyết và
truyện ngắn?
(GV hướng dẫn HS
theo dõi kiến thức
SGK& thuyết giảng,
minh hoạ qua tác phẩm
giúp nắm vững lí
thuyết)
- GV yêu cầu HS phân
biệt ngôn ngữ người kể
chuyện ( trực tiếp? nửa
trực tiếp? ) và ngôn ngữ
nhân vật trong một số tác
phẩm đã học? ( Hai đứa

trẻ, Chữ người tử tù, Số
đỏ...)
GV yêu cầu HS theo
dõi phần II SGK và trả
lời các câu hỏi gợi ý của
GV
+ Qua những kiến thức
được tìm hiểu, theo em
cần chú ý điều gì khi
trả lời (Chẳng hạn : Sự kiện
nào đã diễn ra trong cuộc đời
các nhân vật ?những chi tiết
tả ngoại hình, tâm lí Chí
Phèo, bát cháo hành Thị
Nở...mang lại hiệu quả nghệ
thuật nào cho tp ?)
HS có thể chọn bất kì tác
phẩm nào thuộc 2 thể loại T/T
và T /N đã học chỉ ra các chi
tiết tả hoàn cảnh & phân tích .
Gợi ý: Tác dụng
-Khắc hoạ tính cách, số phận
NV
- Tạo tính hấp dẫn...
+ HS theo dõi- Chú ý cách
mở đầu kết thúc, cách bố trí
chi tiết, các chương đoạn trong
tp và hiệu quả nghệ thuật
mang lại khi tp đến với người
đọc

HS Theo dõi các bài đọc văn,
thử đối sánh ngôn ngữ người
kể chuyện, NN nhân vật ở một
vài tp để thấy nét riêng trong
lời kể của các tác giả (Lời kể
khách quan lạnh lùng trong
“Chí Phèo”, giọng điệu mỉa
mai, châm biếm trong “Hạnh
phúc của một tang gia”…)
HS theo dõi SGK và trả lời
câu hỏi:

thấy tính cách nhân vật và các quan hệ
trong tác phẩm.
c- Hoàn cảnh được miêu tả : là toàn bộ
các quan hệ xã hội, hoàn cảnh sống có
tác dụng biểu hiện địa vị, tâm tình nhân
vật, tạo không khí hứng thú cho người
đọc.

d- Kết cấu: Là cách tổ chức tác phẩm.
Do dung lượng khác nhau nên kết cấu
T/T và T/N có điểm khác nhất là xây
dựng bối cảnh, tình tiết chi tiết...Song
vẫn có nét chung giữa 2 thể loại này:
-Sự phối hợp giữa phần mở đầu và kết
thúc để tạo ý nghĩa tác phẩm.
-Sự sắp xếp các chi tiết đời sống làm
nổi bật ý nghĩa tác phẩm.
-Sự sắp xếp các chương, đoạn tạo sự

hồi hộp, chờ đợi gây hứng thú ở người
đọc
e- Lời kể:( Trần thuật ) Gồm
-Ngôn ngữ người kể chuyện ( trực tiếp,
nửa trực tiếp ).
-Ngôn ngữ nhân vật ( đối thoại, độc
thoại ).
Khi phân tích lời kể cần lưu ý:
+ Từ ngữ trong xưng hô.
+ Ngôn ngữ phải mới mẻ không tẻ
nhạt, sáo mòn.
+ Lời văn phải có giọng điệu riêng.

2- Cách đọc tiểu thuyết và truyện
ngắn:
a- Phải nắm vững cốt truyện và nhân
vật chính để có thể hiểu ý nghĩa chung của
tác phẩm và thái độ của tác giả.
b- Phân tích nhân vật chính để hiểu và
tiếp tục suy nghĩ về nhân vật.
2
Lê Tấn Hiền Trường THPT Hiệp Đức
đọc tiểu thuyết và
truyện ngắn?
c- Đọc kỹ lời kể của người kể chuyện
để hiểu tình cảm, thái độ, khuynh hướng
thẩm mỹ và phong cách độc đáo của nhà
văn
Hoạt động 2 :
Hướng dẫn HS làm

bài tập vận dụng SGK.
GV hướng dẫn HS thực
hiện bài tập luyện
tập( Mục 2- phần luyện
tập SGK ) Tìm hiểu các
đặc điểm của truyện
ngắn qua tác phẩm
Hương ổi”.
- Nhân vật trong truyện
là những ai?Nhân vật
nào là NV chính,NV là
phụ?
- Truyện có cốt truyện
không? Có thể kể lại
được không?Em hãy tóm
tắt ?
-Kết cấu truyện có gì
đáng chú ý?
- Ai kể chuyện, kể từ
ngôi thứ mấy?
- Chuyện có miêu tả
hoàn cảnh không? hoàn
cảnh đóng vai trò gì? Có
thể xem hương ổi là một
“nhân vật” không? Nó
đóng vai trò gì?
- Tác phẩm thể hiện tư
tưởng gì? Hãy khái quát
tư tưởng ấy?

GV tổng kết , định
hướng phân tích
GV ra bài tập nâng cao
yêu càu HS về nhà làm
+ HS đọc truyện, phân nhóm
thảo luận ( số lượng tuỳ theo
điều kiện) và trả lời những câu
hỏi.
+Có thể hướng cho HS nhiều
cách tiếp cận tp khác nhau và
nên khuyến khích những khám
phá phát hiện riêng
+Đại diện nhóm trả lời ( do
GV chỉ định bất kì , từ 1-4
HS )
HS ghi bài tập về nhà và thực
hiện trong vở soạn bài.
II. Bài tập vận dụng :
Truyện ngắn “Hương ổi” ( SGK )
* Định hướng phân tích:
- Nhân vật: “tôi” (người kể chuyện)
và cô Ngân (cô hàng xóm vừa đi du học
về).
- Cốt truyện: đơn giản nhưng có thể
tóm tắt được;
- Kết cấu: Đan xen giữa quá khứ và
hiện tại;
- Người kể chuyện: Ngôi thứ nhất
xưng “tôi”;
- Hương ổi là một chi tiết có nhiều

ý nghĩa: vừa chi phối cốt truyện, tâm lý
nhân vật; vừa góp phần thể hiện chủ đề
tác phẩm.
- Tư tưởng tác phẩm: Thời gian có
thể huỷ hoại tất cả nhưng không thể huỷ
hoại cái đẹp của cuộc sống, nhất là cái
đẹp trong tâm hồn con người.
 Truyện khẳng định sự bất tử của cái
đẹp.
Bài tập nâng cao :Chọn một trong số
những tác phẩm truyện ngắn hoặc tiểu
thuyết đã học ở phần đọc- hiểu ( hoặc 1
tác phẩm tuỳ thích ), phân tích làm rõ đặc
điểm thể loại của tác phẩm đó.
Củng cố : Qua bài học , có thể vận dụng được điều gì khi đọc hiểu tác phẩm thuộc thể loại truyện
ngắn và tiểu thuyết ?
Dặn dò : HS soạn bài mới
------------&&&-----------
3