Giải phẫu bệnh ba trường hợp cắt đạn ruột non do biến chứng bệnh Crohn

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 5 * Phụ bản của Số 4 * 2001

GIẢI PHẪU BỆNH BA TRƯỜNG HP CẮT ĐOẠN RUỘT NON
DO BIẾN CHỨNG BỆNH CROHN
Nguyễn Tấn Sử*, Huỳnh Hữu Thức*, Hoàng Công Minh*

TÓM LƯC
Thật lạ thường khi vào giữa năm 1999 khoa GPB / BVNDGĐ có nhận khảo sát 3 đoạn ruột non cắt do
thủng hoặc do tắc ruột, và đònh bệnh Crohn ruột non đã được đưa ra do những tổn thương đặc thù đại thể và
vi thể ghi nhận được. Là một bệnh khá phổ biến và có chiều hướng gia tăng ở các xứ Âu Mỹ, các tác giả trình
bày các đặc tính GPB của bệnh ít gặp này ở xứ ta, cần chẩn đoán phân biệt với một lao ruột thường gặp hơn.

SUMMARY
HISTOPATHOLOGY’ S SMALL-INTESTINAL RESECTIONS DUE TO CROHN DISEASE
Nguyễn Tấn Sử, Huỳnh Hữu Thức, Hoàng Công Minh
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Special issue of Pathology - Vol. 5 - Supplement of No 4 – 2001: 21-24

Three cases of small intestine Crohn disease are observed in bowel resection specimen for perforation or
for occlusion during the period April – October 1999 in our AP lab... The gross and microscopic findings of
this relatively rare disease in VN, versus intestinal tuberculosis, are reported.

NHẬP ĐỀ

Đại thể

Hai trường hợp thủng ruột non và một trường
hợp tắc ruột đã được giải phẫu cắt đoạn ruột và đã
được khoa GPB / BVNDGĐ khảo sát, đònh bệnh là
bệnh Crohn. Đây là một loại bệnh rất ít gặp ở VN

mà may mắn chúng tôi có đủ hình ảnh điển hình về
đại thể cũng như vi thể. Vấn đề đặt ra là GPB
chúng ta cần làm quen dần với một loại bệnh đang
có chiều hướng phát triển ở các nước Âu Mỹ trong
thập niên gần đây (nghó là do tác động môi trường
và lối sống, thức ăn uống...) với cảnh giác đònh
bệnh phân biệt với một lao ruột khá phổ biến ở VN.

Bệnh án 2

TÓM LƯC CÁC BỆNH ÁN
Bệnh án 1
Huỳnh Thò Hiệp, 16 t, nữ, SNV: A 1920, 16-499, Ngoại B, S 2205-01.
Nhập viện vì đau bụng, tiêu chảy 2 ngày. Chẩn
đoán: Viêm phúc mạc
Mổ cắt một đoạn ruột non và mỡ chài. Ruột bò
thủng 3 lỗ ở đoạn hồi tràng.

Đoạn ruột non dài 45 cm, thanh mạc sung
huyết. Có nhiều chỗ rách (?) thủng đã được khâu.
Xẻ dọc ruột theo chiều dọc, ghi nhận có nhiều chỗ
viêm loét và co thắt làm hẹp lòng ruột, có nơi
đường kính chỉ còn khoảng 3-4 mm.
Bùi Ngọc Thảo Trang, 23t, nữ, SNV: A 6575,
19-7-99, ng.b, s 4283-01.
Nhập viện vì đau bụng từng cơn, dấu quai ruột
nổi. Mổ cắt một đoạn ruột non
Chẩn đoán sau mổ : Lao ruột non
Đại thể

Một đoạn ruột non dài 40cm, đường kính đoạn
trên 6cm, đoạn dưới 3cm, có 2 đoạn bò thắt hẹp. Xẻ
dọc đoạn ruột non ghi nhận mặt trong ruột có viêm
loét xuất huyết từng vùng. Có hình ảnh “đá cuội”.
Có 2 chỗ bò hẹp, đường kính chỉ còn 0,5-1cm. Mạc
treo có nhiều hạch lymphô, kích thước từ 0,30,6cm, mặt cắt không hoại tử.

* Khoa Giải Phẫu Bệnh – Bệnh viện Nhân Dân Gia đònh – TP. Hồ Chí Minh

Chẩn đoán sau mổ: Thủng ruột do lao.

Chuyên đề Giải Phẫu Bệnh g

1


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 5 * Phụ bản của Số 4 * 2001

Nghiên cứu Y học

Bệnh án 3
Nguyễn Thanh Long, 29 t, nam, BVCR / 8B3
g21, 5-10-99. S 6181-01.
Bệnh 1 năm, tiêu đàm, có lúc ra máu tươi, Đau
quặn bụng từng cơn lan ra sau lưng, sốt.
Nội soi : Viêm loét đại tràng P, viêm lóet thực
quản
Chẩn đoán: Viêm loét đại tràng P - hồi tràng,
nghi Bệnh Crohn
Điều trò bằng Corticoid liều cao được 3 tháng.

Bệnh nhân lệ thuộc corticoid 6v/ngày
Lần này vào viện đau bụng nhiều, bụng đề
kháng. Mổ với chẩn đoán: Viêm phúc mạc do
thủng hồi tràng. Cắt đoạn ruột hồi tràng thủng, cách
van hồi manh tràng 60cm. Ghi nhận lúc mổ là đoạn
hồi tràng xơ chai, dính vào bàng quang và trực
tràng
Chẩn đoán sau mổ :
1/ Bệnh Crohn
2/ Lao hồi manh tràng
3/ Thương hàn
Đại thể

Một đoạn ruột non dài 12cm, gấp khúc, đoạn
giữa, bầm máu, mặt ngoài bám giả mạc. Gở dính ở
đoạn giữa thấy một lỗ thủng 2 X 1mm, nằm ở vò trí
ngang với bờ gắn mạc treo. Mở ruột theo chiều
dọc, ghi nhận bên trong có viêm loét lan rộng ra
đến đầu bờ cắt, các ổ loét có kích thước to nhỏ khác
nhau, nơi không loét niêm mạc phì đại, phù nề. Có
nhiều rãnh loét sâu giữa phần niêm mạc tăng sinh
dày với hình ảnh đá cuội (cobblestone)(hình 1, 2).
Vi thể

Tổn thương vi thể cho cả 3 trường hợp đều gần
như tương tự nhau (hình 3-6), bao gồm:
- Viêm niêm mạc và cả thành ruột với tế bào
lympho, có tạo viêm hạt không hoại tử, có tế bào
epithelioid, Langhans
- Dãn nở các kênh bạch huyết, phù nề hạ niêm

- Tạo ổ mủ, đường dò
- Nứt tét sâu lớp niêm mạc (knife like cleft)

2

- Viêm lan ra đến thanh mạc và lớp mỡ, xơ hóa
và dính
- Vùng niêm mạc ruột lân cận, sát tổn thương
lại rất bình thường (skip areas)
-

Hạch lân cận bình thường hoặc phì đại.

BÀN LUẬN
Về vò trí
Theo thống kê, Crohn ruột non : 65 – 66%, ruột
già 17 – 20%, cả ruột non và ruột già 15 – 17%.
Ngoài ra, Crohn còn đôi khi thấy ở dạ dày, thực
quản, miệng, hậu môn …. Cả 3 trường hợp báo cáo
ở đây đều ở ruột non.
Về tuổi
Mọi lứa tuổi đều có thể gặp, nhưng nhiều nhất
là ở lứa 20 – 30 tuổi. Cả ba trường hợp báo cáo có
tuổi bình quân # 23.

Chuyên đề Giải Phẫu Bệnh


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 5 * Phụ bản của Số 4 * 2001

Hình 6 :Viêm tạo ổ mủ trong các crypts.
Về phái
Theo thống kê, tỉ lệ nam / nữ ngang nhau,
chúng ta có 2 nữ / 1 nam.
Về chẩn đoán
Ở ruột non, trước một tổn thương teo hẹp, dính
lưng, tắc ruột trước tiên cần cảnh giác một lao ruột.
Nhưng ở ba trường hợp báo cáo, hình ảnh đại thể
và vi thể khá đặc thù của bệnh Crohn, nên mặc dù
ít gặp, cũng có thể nhận dạng ra được. Phức tạp hơn
sẽ là chẩn đoán trên các mẩu sinh thiết niêm mạc
lấy qua nội soi (miệng, thực quản, dạ dày, tá tràng,
đại tràng, hậu môn...). Một ổ loét niêm mạc nhỏ
(aphtoid) với phù nề, thấm nhập lympho bào sâu
xuống lớp hạ niêm, viêm hạt không hoại tử với đại
bào Langhans ... tiếp cận với cấu trúc chung quanh
bình thường là những tổn thương rất gợi ý đến bệnh
Crohn.

KẾT LUẬN

Hình 5: Tăng sinh, dãn rộng kênh bạch
huyết.

Chuyên đề Giải Phẫu Bệnh g

Bệnh Crohn, một bệnh lý mãn tính của ống tiêu
hóa đang có chiều hướng gia tăng trong các thập

niên qua tại các xứ Âu Mỹ. Môi trường, lối sống,
thức ăn uống được cho là những yếu tố đóng góp
trong sinh lý bệnh. Ở xứ ta, bệnh này còn ít gặp.
Với đà phát triển chung của thế giới, các bác só giải
phẫu bệnh ta cần làm quen dần với loại bệnh này.
Đònh bệnh Crohn trên một mẩu cắt đoạn ruột thật
ra không khó khăn lắm, nhưng trước một mẩu sinh
thiết nhỏ nội soi niêm mạc, đưa ra một chẩn đoán

3


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 5 * Phụ bản của Số 4 * 2001
Crohn, hoặc tốt nhất là phù hợp với Crohn, thì cần
rất nhiều cân nhắc.
Cám ơn: ThS. ĐỖ Đình Công, Trưởng Khoa Ngoại B
/ BVNDGĐ, đã cung cấp các hính ảnh đại thể.

4

Nghiên cứu Y học

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.

MORSON B C: Gastro Intestinalpathology.. 2nd
Ed., 1979: 293-312
ROBBINS: Pathologic basis of disease.. 6th Ed.
1999. Trang 816-818

Chuyên đề Giải Phẫu Bệnh