Bài giảng Tin học cơ sở: Chương 7 - Hệ điều hành và chương trình tiện ích

TIN HỌC CƠ SỞ
Chương 7: Hệ điều
hành và chương trình
tiện ích
Biên soạn: Trương Vĩnh Trường Duy
()
1


Nội dung

Chức năng hệ điều hành
Hệ điều hành độc lập
Hệ điều hành mạng
Hệ điều hành nhúng
Chương trình tiện ích

2


Hệ điều hành (Operating System)


Hệ thống
chương trình
quản lý tất cả
các tài
nguyên của
máy tính

Operating

System

3


Hệ điều hành (Operating System)
Chức năng của hệ điều hành

 Khởi động máy tính
 Quản lý bảo mật
 Quản lý mạng
 Truy cập Web

 Quản lý hiệu suất và tài
nguyên máy tính
 Lập thời gian biểu và
cấu hình thiết bị

 Quản lý bộ nhớ
 Quản lý chương trình
 Giao diện người dùng
4


Hệ điều hành (Operating System)
Vị trí vật lý của hệ điều hành

Trong ROM các
thiết bị cầm tay

Đa số trường
hợp được cài đặt
trong đĩa cứng
5


Hệ điều hành (Operating System)
Ứng dụng đa nền (cross-platform)


Chạy được trên nhiều hệ điều hành

Chạy trên
Windows 95,
98, 2000,
ME, and XP

6


Chức năng hệ điều hành
Khởi động (boot)


Quá trình khởi động hoặc khởi động lại máy tính

cold boot
Cung cấp điện cho máy tinh
để hoạt động sau khi mất
điện

warm boot
Khởi động lại máy tính
vẫn còn nguồn điện

7


Chức năng hệ điều hành
Thông điệp hiển thị khi khởi động
Phiên bản BIOS và
bản quyền
Lượng bộ nhớ có
trong máy tính
Kiểm tra phần
cứng
Hiển thị thông điệp
hệ điều hành
Tải sound card và
CD-ROM driver

8


Chức năng hệ điều hành
Quá trình
khởi động
máy tính cá
nhân
1: nguồn cấp điện

gởi tín hiệu đến
các thành phần
của đơn vị hệ
thống

Step 1

Step 2

Processor

BIOS

2: Vi xử lý chạy
chương trình
trong BIOS để
khởi động máy
tính
9


Chức năng hệ điều hành
3: BIOS kiểm tra
chuột, bàn phím,
các cổng ngoại vi và
khe cắm mở rộng

CD-ROM drive

processor

BIOS

Step 3

expansion cards

10


Chức năng hệ điều hành
4: kết quả của
POST được so
sánh với dữ liệu
lưu trong CMOS
chip

CD-ROM drive
CMOS

Step 4

BIOS

processor

expansion cards

11

Chức năng hệ điều hành
5: BIOS tìm tập tin
hệ thống của hệ
điều hành trong đĩa
mềm, đĩa cứng hoặc
đĩa CD

floppy disk drive
CD-ROM drive
CMOS
processor
hard disk

Step 5

BIOS

ổ đĩa chứa hệ
điều hành gọi
là đĩa khởi
động (boot
drive)

expansion cards

12


Chức năng hệ điều hành

6: chương trình
khởi động tải nhân
(kernel) của hệ điều
hành vào RAM từ
đĩa khởi động

CD-ROM drive
CMOS
processor
(RAM) memory
modules

hard disk

BIOS

Hệ điều hành nằm
trong bộ nhớ sẽ
chiếm quyền điều
khiển máy tính

floppy disk drive

Step 6
expansion cards

13


Chức năng hệ điều hành

7: hệ điều hành tải các thông
tin cấu hình và hiển thị
desktop trên màn hình
Thực thi các chương trình
cần thiết trong thư mục
StartUp
click Start để hiển
thị các danh sách
ứng dụng đã được
cài đặt

Step 7
14


Chức năng hệ điều hành
Đĩa phục hồi khẩn cấp


Đĩa mềm chứa các tập tin hệ thống khởi động máy
tính khi đĩa cứng bị lỗi không tải hệ điều hành được



Còn gọi là repair disk, boot disk, rescue disk,
recovery disk

15

Chức năng hệ điều hành
Giao diện người dùng


Điều khiển cách thức người dùng thao tác với dữ liệu, chỉ thị
và thông tin

command-line
(DOS) interface

graphical (Windows)
interface

16


Chức năng hệ điều hành
Đa nhiệm (multitasking)
 Cho phép người dùng thao tác với nhiều ứng dụng
cùng lúc trên bộ nhớ




Foreground
chứa các
chương trình
mà user đang
dùng
Background

chứa các
chương trình
đang thực thi
nhưng user
không dùng

foreground
application

background
applications trên
taskbar

17


Chức năng hệ điều hành
Các chức năng quản lý khác của hệ điều hành

multiuser

multiprocessing

Cho phép hai hoặc nhiều user
chạy một chương trình cùng
lúc

Cho phép hai hoặc nhiều vi xử lý
thực thi một chương trình cùng
lúc

fault-tolerant computer
Vẫn có thể hoạt động khi có phần
cứng bị lỗi
Có các thành phần dự phòng
18


Chức năng hệ điều hành
Quản lý bộ nhớ (memory management)


Tối ưu hóa việc sử dụng RAM

Quản lý nội dung của
bộ nhớ
Phân phối, cấp phát bộ
nhớ cho dữ liệu và chỉ thị
đang được xử lý
Thu hồi bộ nhớ cho
vùng dữ liệu đã xử lý
xong

19


Chức năng hệ điều hành
Quản lý bộ nhớ ảo (virtual memory – VM)




Hệ điều hành sử
dụng một phần
của đĩa cứng làm
chức năng như
RAM
Phân trang

page swapped
swapped out
out
page

disk
disk
(virtual
(virtual
memory)
memory)

RAM
RAM
(physical
(physical
memory)
memory)

page swapped in

20

page swapped in


Chức năng hệ điều hành
Lập thời gian biểu


Độ ưu tiên giữa các tiến trình (công việc)

job
Nhận dữ liệu
từ thiết bị
nhập

Hoạt động của vi xử lý

Gởi thông tin
ra thiết bị xuất

Chuyển dữ liệu từ
thiết bị lưu trữ
sang bộ nhớ và
ngược lại

Các chỉ thị xử lý
21

Chức năng hệ điều hành
Đường ống máy in (spooling)


Các văn bản được đưa vào bộ đệm thay vì đưa trực
tiếp sang máy in
print spooler
application
print job
print queue

jobs
to be
printed

server

disk

jobs
being
printed
22
laser printer


Chức năng hệ điều hành
Trình điều khiển thiết bị (device driver)


Chương trình chỉ dẫn cho hệ điều hành biết cách
điều khiển thiết bị tương ứng



Mỗi thiết bị mỗi hãng sản xuất khác nhau có trình
điều khiển khác nhau

device driver

23


Chức năng hệ điều hành
Cài đặt device driver?
Dùng

Control Panel

Printers and
Other
Hardware
trong
Control
Panel
Printers and Other Hardware

24

Chức năng hệ điều hành
Quản lý hiệu suất


Thực thi chương trình performance monitor đánh giá và báo
các các thông tin về sử dụng tài nguyên

25