Bài giảng Tin học đại cương: Chương 1 - ThS Lê Văn Hùng

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ

CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN


Giới thiệu
Tin học là lĩnh vực có ứng dụng rộng lớn, chuyên
nghiên cứu về việc tự động hóa xử lý thông tin với
sự trợ giúp của máy tính điện tử.
Mục tiêu chương 1 cung cấp các kiến thức cơ bản
và bao quát nhất về tin học:





Khái niệm Thông tin – Tin học, cách biểu diễn thông tin
Phân loại máy tính điện tử (MTĐT)
Nguyên lý hoạt động và thành phần của MTĐT
Phần mềm và các vấn đề về bản quyền phần mềm

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

2


Khái niệm thông tin

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

3


Khái niệm thông tin

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

4


Khái niệm thông tin

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

5


Khái niệm thông tin
Thông tin là sự phản ánh các sự vật, hiện tượng
của thế giới khách quan và các hoạt động của con
người trong đời sống xã hội.
 Thông tin là một thông báo hay một bản tin nhận được

để làm tăng sự hiểu biết của đối tượng nhận tin về một
vấn đề nào đó.
 Thông tin là cái để ta hiểu biết và nhận thức thế giới.
 Thông tin được biểu diễn bởi dữ liệu.

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

6


Dữ liệu
Dữ liệu là những con số, những ký tự, những ký
hiệu, những tín hiệu… thuần túy, rời rạc có thể
quan sát hoặc đo đếm được.
 Chỉ số chứng khoán, Nhiệt độ cơ thể, Hóa đơn bán hàng,
Ảnh mây vệ tinh, Tín hiệu đèn đỏ…

Dữ liệu sau khi được xử lý sẽ cho ta thông tin.
 Nhiệt độ cơ thể cho biết tình trạng sức khỏe
 Hóa đơn bán hàng cho biết doanh thu bán hàng…

Thông tin chứa đựng ý nghĩa còn dữ liệu là vật
mang thông tin.

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

7


Đơn vị đo thông tin
Dữ liệu lưu trữ trong máy tính có thể đo lường
được độ lớn hay còn gọi là dung lượng thông qua
các đơn vị đo thông tin.
 Đơn vị cơ bản nhất để đo thông tin là bit (Binary Digit).
 bit là lượng thông tin nhỏ nhất của bộ nhớ máy tính
được dùng để lưu trữ một trong hai kí hiệu 0 hoặc 1 còn
gọi là bit 0 hoặc bit 1.

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

8


Đơn vị đo thông tin
Một số đơn vị đo thông tin khác:
Byte
KiloByte
MegaByte
GigaByte
TeraByte
PetaByte
ExaByte
ZettaByte
YottaByte

4/14/2018

1 byte
1KB
1MB
1GB
1TB
1PB
1EB
1ZB
1YB

=
=
=
=
=
=
=
=
=

8 bits
210 byte = 1024 byte
210KB
210MB
210GB
210TB
210PB

210EB
210ZB

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

9


Tin học
Tin học là ngành khoa học nghiên cứu các phương
pháp, công nghệ và kỹ thuật nhằm tổ chức, lưu trữ
và xử lý thông tin một cách tự động với sự trợ giúp
của các thiết bị điện tử đặc biệt là máy vi tính.
Các chuyên ngành chính trong tin học:







Công nghệ thông tin
Hệ thống thông tin
Khoa học máy tính
Công nghệ phần mềm
Mạng máy tính
Hệ thống thông tin quản lý…

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

10


Xử lý thông tin

 Nhập dữ liệu: Chuyển đổi dữ liệu ở thế giới thực thành dữ
liệu trong máy tính thông qua các thiết bị đầu vào.
 Xử lý dữ liệu: Biến đổi, phân tích, tổng hợp... những dữ liệu
ban đầu để có được những thông tin mong muốn.
 Xuất thông tin: Chuyển đổi dữ liệu trong máy tính sang
dạng thông tin ở thế giới thực thông qua các thiết bị đầu ra.
 Lưu trữ: Quá trình nhập dữ liệu, xử lý và xuất thông tin đều
có thể được lưu trữ trong bộ nhớ máy tính.
4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

11


Biểu diễn thông tin
Thông tin biểu diễn trong máy tính gồm 2 loại:
 Thông tin số
 Thông tin phi số

Mọi thông tin trong máy tính đều được mã hóa bởi
một chuỗi các ký tự 0 và 1 tương ứng với bit 0 và
bit 1 để máy tính có thể nhận biết và xử lý.

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

12


Biểu diễn thông tin số
Một số có thể được biểu diễn dưới nhiều dạng
khác nhau tùy theo từng hệ đếm.
 Hệ đếm gồm một tập các ký hiệu và quy tắc sử dụng các
ký hiệu đó để biểu diễn và xác định giá trị các số.
 Mỗi ký hiệu là một ký số (digit), số lượng các ký số trong
một hệ đếm gọi là cơ số (base) của hệ đếm đó.

Một số hệ đếm thông dụng:

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

13


Biểu diễn thông tin số
Công thức biểu diễn số X ở hệ đếm cơ số p:
Xp = (an-1an-2....a0a-1a-2...a-m)p
= an-1.pn-1 + an-2.pn-2 +…+ a0.p0 + a-1.p-1 +…+ a-m.p-m

Ví dụ:
145,310
101112
BE2716

4/14/2018

= 1x102 + 4x101 + 5x100 + 3x10-1
= 1x24 + 0x23 + 1x22 + 1x21 + 1x20
= Bx163 + Ex162 + 2x161 + 7x160

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

14


Biểu diễn thông tin số
Chuyển đổi hệ thập phân sang hệ nhị phân:
Ví dụ: 43,687510 = ?2
 Đối với phần nguyên:

 Đối với phần thập phân:

 Kết quả: 43,687510 = 101011,10112
4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

15

Biểu diễn thông tin số
Chuyển đổi hệ nhị phân sang hệ thập phân:
1001102 = 1x25 + 0x24 + 0x23 + 1x22 + 1x21 +0x20 = 3810

 Chuyển đổi hệ nhị phân sang hệ bát phân và
ngược lại:

 Chuyển đổi từ hệ nhị phân sang hệ thập lục phân
và ngược lại:

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

16


Biểu diễn thông tin phi số
Biểu diễn ký tự:

Bảng mã ASCII

Chuỗi kí tự “TIN”:
Kí tự
T
I
N

Mã ASCII

Mã ASCII
(số thập phân) (số nhị phân)
84
01010100
73
01001001
78
01001110

“TIN”: 01010100 01001001 01001110
4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

17


Biểu diễn thông tin phi số
Biểu diễn hình ảnh:
Mỗi bức ảnh được chia thành nhiều điểm ảnh gọi là Pixel,
mỗi điểm ảnh được mã hóa thành 2 tham số: Tọa độ và Mã
màu.

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

18

Biểu diễn thông tin phi số
Biểu diễn âm thanh:
Mỗi bản nhạc được phân tích thành từng đơn âm, mỗi đơn
âm được mã hóa thành 2 tham số: Cao độ và Trường độ.

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

19


Máy tính điện tử
Máy tính xuất hiện ở hầu hết mọi nơi trong đời
sống xã hội của con người, hỗ trợ con người thực
hiện các công việc một cách nhanh chóng và tối ưu.
 Máy tính có thể được thiết kế chuyên dụng trong việc tổ
chức, lưu trữ và xử lý số liệu…
 Ngoài ra có thể được nhúng trong các thiết bị điện tử
khác như lò vi sóng, thiết bị siêu âm…

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

20


Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng
Siêu máy tính (Super Computer)

The IBM 704 is the world's first
super-computer (1956)

4/14/2018

Siêu máy tính ROADRUNNER của IBM đạt
1,026 triệu tỷ phép tính/s với sự giúp sức
của 12.960 vi xử lý mã hiệu Cell và Opteron
(2008)

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

21


Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng
Máy tính lớn (Mainframe Computer)

Máy chủ
Mainframe IBM
system z10 BC
đã có mặt tại
ngân hàng
VietinBank
4/2012

4/14/2018

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

22


Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng
Máy tính mini (Minicomputer)

The first Mini Computer

4/14/2018

VAX 6000-510 Mini Computer

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

23


Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng
Máy tính cá nhân (Personal Computer)

Personal Computer

4/14/2018

Laptop

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

DPA

24


Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng
Máy tính chuyên dụng (Special purpose computer)

Máy tính điều khiển máy
bay

4/14/2018

Máy siêu âm

Chương 1: Những vấn đề cơ bản

Máy định vị toàn
cầu

25