Một số đề xuất trong việc cải tiến nội dung môn tin học đại cương theo hướng nâng cao và hỗ trợ quá trình tự học của sinh viên

hần tự học, tự
nghiên cứu của sinh viên (người học). Tuyệt đối không ủng hộ cách thức học tập của
một số sinh viên thụ động, trông chờ vào thầy, không chủ động trong tìm kiếm thông tin
tự nghiên cứu, khám phá nội dung chương trình. Mặt khác, với chương trình mới được
đề xuất sẽ không cho phép giáo viên tổ chức dạy học theo lối truyền thống được.
Chính vì thế, cần xây dựng quy trình tổ chức dạy học, đặc biệt là đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng tăng tính tích cực chủ động của sinh viên. Giảng viên có thể tự thiết
kế các trang web đơn giản [3] để giúp sinh viên chủ động trong việc chiếm lĩnh tri thức.
Giảng viên cũng có thể khai thác các phần mềm quản lý nội dung học tập trực tuyến
(LCMS) như Moodle () làm môi trường và thiết kế các
bài học dưới dạng các liều kiến thức, để cung cấp cho người học. Điểm mạnh của giải
pháp này là tính kịp thời về mặt cung cấp tri thức và công nghệ, theo dõi thường xuyên
dễ dàng nhờ có hệ thống quản lý thời gian học của sinh viên (online). Để thực hiện hiệu
quả giải pháp này, chúng ta nên kết hợp quá trình tự học, tự nghiên cứu của sinh viên
với việc trao đổi kiểm tra trực tiếp để xác thực việc tự học của sinh viên.
Việc lấy ý tưởng của phương pháp dạy học chương trình hóa để xây dựng nội dung bài
học theo liều kiến thức tạo thành một quy trình được chúng tôi đánh giá cao và lựa chọn
để đề xuất cho việc tổ chức lại quy trình dạy học môn học này. Lúc bấy giờ mỗi bài học
tương ứng với mỗi liều kiến thức cung cấp cho sinh viên. Quá trình giảng dạy học phần
được thực hiện dưới dạng kết hợp lên lớp với quá trình tự học tự nghiên cứu và thực
hành của sinh viên, thông qua các liều kiến thức với hệ thống bài tập, bài thực hành và
bài kiểm tra được giảng viên cung cấp.
Như vậy, giờ lên lớp của giảng viên là thời gian để giới thiệu về liều kiến thức mới,
đồng thời giải quyết những vướng mắc của sinh viên trong liều học trước và định hướng
cho sinh viên những kiến thức cần bổ trợ nhằm đáp ứng được yêu cầu của từng bài học
và của học phần.


Giáo viên giới thiệu học phần
Chuẩn kiến thức, kỹ năng

MỘT SỐ ĐỀ XUẤT TRONG VIỆC CẢI TIẾN NỘI DUNG MÔN TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG...

Quy trình dạy học có thể được cụ thể hóa bằng mô hình sau:
Sinh viên tự nghiên cứu theo tài liệu
dựa trên các yêu cầu

Giáo viên trình bày bài học

Sinh viên thực hành, vận dụng

Giáo viên xác nhận kiến thức, kỹ năng của SV thông qua bài tập trắc
nghiệm/tự luận và qua giờ thực hành
Giáo viên giới thiệu chuẩn kiến thức, kỹ năng (bài tiếp theo)

Chưa phải bài học cuối

Bài học cuối ?

Đúng là bài học cuối
Kết thúc
học phần

Hình 1. Quy trình tổ chức các bài học của học phần

165


166

NGUYỄN TƯƠNG TRI

Thành phần của một bài học bao gồm 5 yếu tố:
(1) Chuẩn kiến thức, kỹ năng
Hệ thống kiến thức cần đạt và có thể đạt được cùng với những yêu cầu về kỹ năng cần
rèn luyện sau khi hoàn thành bài học.
(2) Một số điểm cần lưu ý
Giới thiệu cách thức tiếp cận nội dung bài học và một số kỹ năng, kỹ xảo và tình huống
vận dụng tri thức xử lý hiệu quả công việc.
(3) Hệ thống bài tập, bài thực hành
Giúp sinh viên rèn luyện các kỹ năng và vận dụng những tri thức của bài học vào thực tế.
(4) Hệ thống câu hỏi tự luận, trắc nghiệm
Giúp củng cố tri thức và đánh giá mức độ nhận thức của sinh viên.
(5) Phiếu phản hồi của sinh viên
Tạo cơ hội cho sinh viên phản ánh những khó khăn và đề xuất một số cách tiếp cận hay,
hiệu quả. Đồng thời giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp dạy của mình (nếu có).
2.3. Dự kiến chuẩn kiến thức, kỹ năng của học phần
Bảng 2. Dự kiến tên bài học và chuẩn kiến thức, kỹ năng
Bài học
Tổng quan về máy tính và
một số ứng dụng trên hệ điều
hành Windows
Mạng máy tính và khai thác
thông tin Internet
Soạn thảo văn bản với
MicroSoft Word
Thao tác định dạng và trang
trí văn bản
Tạo và làm việc với bảng.
Khai thác thanh công cụ đồ
họa

Sử dụng các dạng văn bản và
chế độ tự động trong Word
Ôn tập
Tổng quan
Excel

về

MicroSoft

Chuẩn kiến thức, kỹ năng (dự kiến)
Biết một số khái niệm cơ bản (phần cứng, phần mềm, hệ
điều hành, cấu trúc máy tính, hệ đếm…)
Sử dụng được Windows và các ứng dụng trên HĐH
Biết khái niệm Mạng máy tính và Internet; Nắm được một số
kỹ năng tìm và lấy thông tin trên Internet
Nắm quy trình soạn thảo văn bản và vận dụng được trong xử
lý văn bản với MS. Word
Hiểu khái niệm định dạng văn bản
Thao tác thành thạo với các chức năng định dạng (Font,
Paragraph, Style) và chèn các đối tượng vào văn bản
(Symbol, Picture, WordArt, Chart, Index and Table...)
Sử dụng được thanh công cụ Drawing và xử lý bảng biểu
trong Word. Tạo bảng, sắp xếp, tính toán, chuyển đổi giữa
bảng với văn bản và ngược lại...
Biết sử dụng một số tính năng khác (trộn thư, văn bản tự
động, in ấn, tạo chú thích, thiết lập chế độ chỉnh sửa văn bản
tự động…)
Ôn tập và kiểm tra - 01 bài lý thuyết và 01 bài thực hành
Biết bảng tính Excel, các thành phần của nó.

Hiểu được các khái niệm định dạng dữ liệu, công thức, khái
niệm địa chỉ, tham chiếu…


MỘT SỐ ĐỀ XUẤT TRONG VIỆC CẢI TIẾN NỘI DUNG MÔN TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG...

Giới thiệu các hàm cơ bản
Biểu đồ và cơ sở dữ liệu trong
Excel
Một số thao tác trên danh
sách dữ liệu
Một số chức năng nâng cao
của Excel
Tạo một bản trình diễn với
MS.PowerPoint
Một số phần mềm ứng dụng
phổ biến
Ôn tập cuối học phần

167

Hiểu các hàm thường dùng
Vận dụng được các hàm để giải quyết các bài toán
Hiểu ý nghĩa của các dạng biểu đồ và cách tạo biểu đồ
Biết phân tích các yêu cầu của bài toán
Vận dụng được các hàm về cơ sở dữ liệu
Vận dụng được một số thao tác trên danh sách dữ liệu (Sắp
xếp, Lọc dữ liệu, Tổng con, In ấn...)
Biết một số tính năng nâng cao (Chia sẻ dữ liệu Sharepoint,
cách tạo PivotTable reports, giải toán trên Excel…)

Biết cách tạo bài thuyết trình đơn giản (PowerPoint)
Thao tác được với các chức năng của phần mềm (font, hiệu
ứng, âm thanh, hình ảnh, biểu đồ…)
Biết sử dụng cơ bản một số phần mềm thường dùng hỗ trợ
học tập và nghiên cứu (Adobe Acrobat, AntiVirus, Lạc
Việt…) và một số trang web và phần mềm hỗ trợ học tập
trực tuyến
Ôn tập và kiểm tra 1 tiết

3. KẾT LUẬN
Với qui chế đào tạo tín chỉ, chúng ta cần phải có những động thái tích cực trong đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng kích thích ý thức tự giác, tích cực, độc lập sáng tạo của
người học. Bên cạnh đó, cần tạo ra cho người học những điều kiện về mặt tư liệu, thời
gian và kể cả vấn đề giao trách nhiệm một cách cụ thể, rõ ràng. Bài báo chỉ muốn đề xuất
một cách thức tổ chức dạy học mới với ba nội dung cần được coi trọng, thứ nhất kế thừa
các kiến thức đã có của người học để rút ngắn thời gian và xây dựng kiến thức cần cung
cấp ở một mức độ cao hơn; thứ hai là đổi mới cách thức lên lớp theo hướng giao nhiệm
vụ để sinh viên tự nghiên cứu và chỉ dành một ít thời gian để giới thiệu cô đọng về nội
dung bài học; nội dung thứ ba là nghiêm túc trong đánh giá, tự đánh giá và lấy ý kiến của
sinh viên qua mỗi bài học để kịp thời bổ sung và điều chỉnh quá trình đào tạo.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]
[2]
[3]

Nguyễn Tương Tri (2007). Giáo trình Tin học đại cương. Trường Đại học Sư phạm –
Đại học Huế.
Đặng Thành Hưng (2004). Thiết kế phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá.
Tạp chí Giáo dục, số 102.
Nguyễn Tương Tri (2008). Tổ chức bài học chương trình hóa bằng các trang Web sử

dụng ngôn ngữ HTML và JavaScript. Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học
Sư phạm – Đại học Huế, số 2(6)/2008.


168

NGUYỄN TƯƠNG TRI

Title:
SOME
SUGGESTIONS
IN
IMPROVING
THE
CONTENT
OF THE GENERAL INFORMATICS SUBJECT FOR THE ENHANCEMENT
AND SUPPORT THE STUDENT'S SELF-STUDY
Abstract: The self-study and research method are more and more interested in the renovation
process methodology in universities today. General Informatics is a subject that most students
have learned in the schools should promote the availability of knowledge, enhanced self-study,
reduction of class time, while ensuring quality training is essential. This paper presents a
proposed design of the content knowledge towards condensed and advanced to increasing
training programs and support the student's self-study.

ThS. NGUYỄN TƯƠNG TRI
Khoa Tin học, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế