Bài giảng Luật hiến pháp Việt Nam: Bài 5 - ThS. Phan Nguyễn Phương Thảo

BÀI

CHẾ ĐỘ BẦU CỬ


NỘI DUNG CHÍNH

I. KHÁI QUÁT VỀ CHẾ ĐỘ BẦU CỬ

II. CÁC NGUYÊN TẮC BẦU CỬ

III. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA PHÁP LUẬT BẦU CỬ
NƯỚC TA HIỆN NAY


I. KHÁI QUÁT VỀ CHẾ ĐỘ BẦU CỬ

1. Định nghĩa bầu cử

2. Định nghĩa chế độ bầu cử


1. Định nghĩa bầu cử

Bầu cử là thủ tục mà theo đó một nhóm người xác
định (nhân dân, cử tri, tập thể, cá nhân) bầu ra một
người hay nhiều người thực hiện chức năng xã hội
nào đó.


2. Định nghĩa chế độ bầu cử

Một chế định của quan trọng của luật Hiến
pháp.
Chế độ bầu cử là tổng thể những quy
phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ xã
hội được hình thành trong quá trình tiến hành
bầu cử.


2. Định nghĩa chế độ bầu cử

Bản chất bầu cử


Bản chất bầu cử

1

2

3

Bầu cử là hình
thức
nhân
dân ủy quyền
cho cơ quan,
cá nhân thay
mặt thực hiện
QLNN

Ở nước ta,
bầu cử thành
lập ra Quốc
hội, Hội đồng
nhân dân các
cấp

Quyền bầu cử là
quyền của công
dân trong lĩnh
vực chính trị,
gồm:
- Quyền bỏ phiếu
- Quyền ứng cử


II.. CÁC NGUYÊN TẮC BẦU CỬ
II

Điều 7 Hiến pháp 2013
Điều 1 Luật Bầu cử 2015
1. Nguyên tắc bầu cử phổ thông
2. Nguyên tắc bầu cử bình đẳng
3. Nguyên tắc bầu cử trực tiếp
4. Nguyên tắc bầu cử bỏ phiếu kín


1. Nguyên tắc bầu cử phổ thông

Phổ thông được hiểu là đại trà, rộng rãi, phổ biến.


1. Nguyên tắc bầu cử phổ thông

Mọi công dân VN khi đến tuổi đều được trao quyền
bầu cử, trừ trường hợp pháp luật quy định.


Ví dụ:
Ở Achentina, những CD nhập quốc tịch
Achentina sau 3 năm mới có quyền bầu cử;
Tuynizi thì sau 5 năm;
năm
Thái Lan không cho phép công dân có quốc
tịch Thái Lan do nhập được bầu cử.


1. Nguyên tắc bầu cử phổ thông

Những trường hợp không được tham gia bầu cử – bỏ phiếu
Điều 30 LBC năm 2015

Đang bị tước
quyền bầu cử
theo bản án,
quyết
định
của toà án đã
có hiệu lực

pháp luật

Người đang
phải
chấp
hành hình
phạt tù mà
không được
hưởng
án
treo

Người bị kết
án tử hình
đang trong
thời gian chờ
thi hành án
(mới)

Những
người bị mất
năng
lực
hành vi dân
sự


Khoản 1 Điều 60 Bộ luật hình sự 1999, được sửa đổi,
bổ sung năm 2009:
“Khi xử phạt tù không quá ba năm, căn cứ vào nhân

thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ,
nếu xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình
phạt tù thì tòa án cho hưởng án treo và ấn định thời
gian thử thách từ một năm đến 5 năm”


1. Nguyên tắc bầu cử phổ thông

Những người không được quyền ứng cử
Điều 37 LBC năm 2015

Người
bị tước
quyền
ứng cử

Người
đang chấp
hành hình
phạt tù

Người bị
hạn chế,
mất năng
lực hành
vi dân sự

Người
đang bị
khởi tố

bị can


1. Nguyên tắc bầu cử phổ thông

Những người không được quyền ứng cử
Điều 37 LBC năm 2015

Người đang
chấp
hành
BA, QĐ hình
sự của TA

Người đã chấp
hành
xong
BA, QĐ của
TA
nhưng
chưa được xóa
án tích

Người đang chấp
hành biện pháp xử lý
hành hính đưa vào
cở sở cai nghiện bắt
buộc hoặc giáo dục
tại xã, phường, thị
trấn.

1. Nguyên tắc bầu cử phổ thông

• 01 năm trong trường hợp bị phạt cảnh cáo, phạt
tiền, cải tạo không giam giữ, phạt tù nhưng được
hưởng án treo;
• 02 năm trong trong trường hợp bị phạt tù đến 05
năm;
• 03 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 05 năm
đến 15 năm;
• 05 năm trong trường hợp bị phạt tù từ trên 15 năm,
tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án.


2. Nguyên tắc bầu cử bình đẳng

Bình đẳng được hiểu là ngang nhau, bằng nhau.


2. Nguyên tắc bầu cử bình đẳng

Bình đẳng giữa các cử
tri
Mọi công dân tham
gia bầu cử có quyền
và nghĩa vụ ngang
nhau
Bình đẳng giữa các ứng
cử viên

2. Nguyên tắc bầu cử bình đẳng
Điều kiện tham gia bầu cử như
nhau
Bình
đẳng
giữa các cử
tri

Mỗi cử tri đều có quyền bỏ một
phiếu bầu (QH và mỗi cấp
trong bầu HĐND) và chỉ được
ghi tên vào DS cử tri nơi
thường trú hoặc tạm trú.
Lá phiếu của mỗi cử tri không
ghi tên,
tên có giá trị như nhau


2. Nguyên tắc bầu cử bình đẳng
Mọi công dân có điều kiện ứng
cử như nhau.
Bình
đẳng
giữa các ứng
cử viên

Mỗi người chỉ được ghi tên ứng
cử ở 1 đơn vị bầu cử

Việc vận động bầu cử phải bảo
đảm bảo sự công bằng, không
thiên vị, tạo điều kiện như nhau
cho các ứng cử viên.


3. Nguyên tắc bầu cử trực tiếp


3. Nguyên tắc bầu cử trực tiếp

Cử tri phải tự mình đi bầu
Yêu cầu
nguyên
tắc
Cử tri tự mình viết phiếu và tự bỏ lá
phiếu vào hòm phiếu.


3. Nguyên tắc bầu cử trực tiếp

Ốm đau, già yếu, tàn tật ko thể đến
phòng bỏ phiếu.
phiếu
Ngoại lệ

Ốm đau, tàn tật, già yếu ko tự mình
viết được.

Lý do sức khỏe, tàn tật mà cử tri ko

thể bỏ phiếu.
phiếu


4. Nguyên tắc bầu cử bỏ phiếu kín


4. Nguyên tắc bầu cử bỏ phiếu kín
Cử tri tự mình viết phiếu, không ai
được chứng kiến và tự bỏ phiếu vào
hòm phiếu.
Yêu cầu
nguyên
tắc

Phòng kín, tách biệt
Thùng phiếu kín
Những điều
kiện
bảo
đảm

Phiếu in theo mẫu
thống nhất, ko ký
hiệu riêng
Ko bầu gửi thư, gọi
điện thoại