luận văn thạc sĩ hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã – phường trên địa bàn tỉnh hải dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
----------------------------

NGUYỄN THỊ MINH HẰNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
XÃ – PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Hà Nội - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
----------------------------

NGUYỄN THỊ MINH HẰNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH
XÃ – PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG
CHUYÊN NGÀNH

: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

MÃ NGÀNH

: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. VŨ VĂN HÙNG

HÀ NỘI - 2017


i

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi. Các
tài liệu được sử dụng để phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng và đã được
công bố theo đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự tìm
hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tế.

Học viên

Nguyễn Thị Minh Hằng


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sỹ, tôi đã nhận
được sự giúp đỡ, tạo điều kiện nhiệt tình và quý báu của nhiều cá nhân và tập thể
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô Phòng quản lý đào tạo Sau
đại học, các khoa, phòng và Ban giám hiệu trường Đại học Thương Mại đã tạo điều
kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này.
Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới thày giáo TS. Vũ

Văn Hùng đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành
luận văn này.
Bên cạnh đó, tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, các cán bộ, nhân
viên phòng Ngân sách xã – Sở Tài chính tỉnh Hải Dương, gia đình và đồng nghiệp
đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Xin trân trọng cám ơn!


iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..........................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................vi
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài..................................................................................................1
2. Tổng quan nghiên cứu liên quan đến đề tài.................................................................3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................7
3.1. Mục đích....................................................................................................................7
3.2. Nhiệm vụ.....................................................................................................................7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................................7
4.1. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................................7
4.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................................7
5. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................7
6. Kết cấu của luận văn.......................................................................................................9

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN
SÁCH XÃ – PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH.................................................10
1.1. Ngân sách Nhà nước cấp xã – phường....................................................................10

1.1.1. Khái niệm ngân sách Nhà nước xã – phường...................................................10
1.1.2. Vị trí vai trò, bản chất và đặc điểm của ngân sách xã – phường.....................12
1.1.3. Nội dung của ngân sách xã – phường...............................................................15
1.2. Quản lý ngân sách xã – phường................................................................................22
1.2.1. Khái niệm..............................................................................................................22
1.2.2. Nguyên tắc, yêu cầu quản lý NSXP....................................................................23
1.3. Nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý Ngân sách xã – phường........26
1.3.1. Nội dung quản lý Ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn thành phố.........26
1.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng tới công tác quản lý ngân sách nhà nước cấp xã –
phường trên địa bàn tỉnh...............................................................................................31
1.4. Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước và bài học kinh nghiệm đối với tỉnh
Hải Dương...........................................................................................................................33
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý NSNN ở một số nước tiên tiến và một số địa phương. 33
1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với tỉnh Hải Dương........................................37


iv

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ –
PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG.............................................41
2.1. Khái quát tình hình quản lý Ngân sách xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải
Dương..................................................................................................................................41
2.1.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Hải Dương.....................................41
2.1.2. Khái quát về Sở Tài chính tỉnh Hải Dương.......................................................43
2.2. Thực trạng quản lý ngân sách xã - phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương................47
2.2.1. Quản lý thu ngân sách xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn
2012 – 2016......................................................................................................................47
2.2.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải
Dương..............................................................................................................................66
2.3. Đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách xã - phường trên địa bàn tỉnh

Hải Dương...........................................................................................................................83
2.3.1. Kết quả đạt được...................................................................................................83
2.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân...........................................................................90

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG
TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ-PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI
DƯƠNG.................................................................................................................. 97
3.1. Định hướng và quan điểm về công tác quản lý ngân sách xã – phường trên địa
bàn tỉnh Hải Dương...........................................................................................................97
3.1.1 Định hướng chung................................................................................................97
3.1.2. Các mục tiêu chủ yếu đến năm 2020..................................................................97
3.1.3 Phương hướng hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã – phường trên địa
bàn tỉnh Hải Dương.......................................................................................................98
3.1.4 Quan điểm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã – phường trên địa bàn
tỉnh Hải Dương.............................................................................................................101
3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã – phường trên địa bàn tỉnh
Hải Dương.........................................................................................................................103
3.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu ngân sách xã – phường trên
địa bàn tỉnh Hải Dương...............................................................................................103
3.2.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách xã – phường trên
địa bàn tỉnh Hải Dương...............................................................................................109
3.2.3 Nhóm giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu – chi ngân sách xã –
phường tại tỉnh Hải Dương.........................................................................................103
3.2.4. Các giải pháp khác.............................................................................................116


v
3.3. Kiến nghị....................................................................................................................120
3.3.1. Đối với Bộ Tài chính..........................................................................................120
3.3.2 Đối với Sở Tài chính Hải Dương.......................................................................121

3.3.3. Đối với cấp huyện, thành phố, thị xã...............................................................122

KẾT LUẬN..........................................................................................................123
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................124


vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TỪ VIẾT TẮT

TỪ ĐẦY ĐỦ

NSNN

Ngân sách nhà nước

NSXP

Ngân sách xã phường

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

NSĐP

Ngân sách địa phương

TW

Trung ương

UBND

Ủy ban nhân dân

HĐND

Hội đồng nhân dân

NTM
KH
BCĐ
MTQG

Nông thôn mới
Kế hoạch
Ban chỉ đạo
Mục tiêu quốc gia

DN

Doanh nghiệp

KTXH

Kinh tế xã hội

VAT

Giá trị gia tăng

GTNT

Giao thông nông thôn


vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Tổng hợp thu ngân sách xã - phường theo huyện giai đoạn 2012 - 2016....49
Bảng 2.2: Tình hình thực hiện thu ngân sách xã - phường qua 5 năm.........................54
Bảng 2.3: Tổng hợp tình hình thu từ quỹ đất công ích và đất công.............................57
Biểu 2.4: Tình hình thực hiện dự toán chi ngân sách xã - phường 5 năm....................67
Bảng 2.5: Tổng hợp chi ngân sách xã - phường giai đoạn 2012 - 2016.......................69
Bảng 2.6: Kết quả chi thường xuyên ngân sách xã - phường 5 năm...........................72
Bảng 2.7: Tổng hợp chi đầu tư phát triển.....................................................................78


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngân sách nhà nước (NSNN) là một công cụ chính sách tài chính quan trọng
của một quốc gia, là một khâu trong điều tiết vĩ mô nền kinh tế - xã hội, định hướng
phát triển sản xuất, điều tiết thị trường, bình ổn giá cả, điều chỉnh đời sống xã hội.
Ngân sách xã – phường (NSXP) là cấp ngân sách cơ sở của hệ thống NSNN. Tổ chức
bộ máy cấp xã - phường hoạt động tốt là do công tác quản lý NSXP hoạt động tốt tạo

phương tiện vật chất cho chính quyền thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình và
xây dựng con người mới, nông thôn mới, xã hội chủ nghĩa (XHCN) ở địa phương.
Trong bối cảnh chung của đất nước, tỉnh Hải Dương những năm qua đã đạt
được những thành tựu to lớn về phát triển kinh tế - xã hội. Hơn 10 năm thực hiện
Luật NSNN, cân đối NSXP đang ngày càng vững chắc, nguồn thu ngân sách ngày
càng tăng, năm sau cao hơn năm trước, không những đảm bảo được yêu cầu chi
thiết yếu của bộ máy quản lý nhà nước, sự nghiệp kinh tế, văn hóa xã hội, an ninh,
quốc phòng mà còn dành một phần cho đầu tư phát triển. Mặc dù nguồn thu của
NSXP được khai thác tương đối triệt để nhưng do ảnh hưởng của cơ chế cũ nên vẫn
còn dựa nhiều vào số bổ sung từ ngân sách cấp trên. Trình độ quản lý của cán bộ
cấp xã – phường còn nhiều hạn chế, chưa thực hiện được yêu cầu đặt ra. Chế độ đãi
ngộ đối với cán bộ tuy đã được cải thiện nhưng vẫn chưa khuyến khích được cán bộ
tâm huyết trong công việc. Biên chế tổ chức chưa hợp lý, số lượng tuy nhiều nhưng
những người có khả năng đánh giá được sự biến động của thị trường ảnh hưởng đến
thu chi như thế nào còn rất ít, chủ yếu làm việc theo thói quen và kinh nghiệm sẵn
có. Đội ngũ cán bộ và công chức cấp xã – phường thường không ổn định, theo
thống kê bình quân cứ sau 3 năm toàn tỉnh có từ 30% - 40% số cán bộ, công chức
cấp xã – phường thay đổi vị trị làm việc, cùng với đó là lối “tư duy nhiệm kỳ” vẫn
còn phổ biến trong đại bộ phận cán bộ lãnh đạo cấp xã – phường, chính điều này đã
làm ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng công tác quản lý ngân sách xã – phường trên
địa bàn tỉnh Hải Dương. Bên cạnh đó chính quyền cấp xã – phường mặc dù đã được
tăng cường tính tự chủ song vẫn còn mang tính hình thức, tâm lý quản lý theo cơ
chế cũ, trông chờ ỷ lại vào ngân sách cấp trên.


2
Công tác quản lý thu, chi NSXP mặc dù đã có những chuyển biến tích cực
nhưng vẫn chưa tận thu các khoản thu phát sinh trên địa bàn, chi ngân sách chưa
thực sự hiệu quả. Quy trình quản lý thu, chi ngân sách xã – phường chưa có quy
định cụ thể, rõ ràng, dẫn đến có hiện tượng một số địa phương tự quy định quy trình

quản lý thu, chi theo nhận thức riêng gây khó khăn và ảnh hưởng tới việc tổng hợp,
phân tích tình hình cung cấp thông tin chỉ đạo điều hành ngân sách Nhà nước. Chưa
phân định rõ nội dung quản lý thu, chi ngân sách xã – phường với quản lý các hoạt
động tài chính khác ở xã – phường, nên việc lập và chấp hành dự toán ngân sách ở
nhiều địa phương còn chưa đúng theo quy định của pháp luật.
Các nguồn thu tại xã – phường chủ yếu là nguồn thu từ sản xuất nông nghiệp
nên chịu ảnh hưởng nhiều vào thiên tai và sự biến động của giá cả nông sản trên thị
trường. Nhiệm vụ chi ngân sách xã – phường rất phức tạp, vừa phải đảm bảo hoạt
động thường xuyên của chính quyền xã – phường, vừa phải đáp ứng các nhiệm vụ
chi đột xuất. Cơ cấu chi chủ yếu là chi thường xuyên, những khoản chi hội nghị,
tiếp khách còn gây lãng phí lớn. Trình tự thực hiện cấp phát chi đầu tư xây dựng cơ
bản chưa hoàn toàn tuân theo các bước theo quy định. Hệ thống mẫu biểu chưa
khoa học và thống nhất giữa các năm, số liệu chưa thật sự chính xác. Công tác lập,
phân bổ, chấp hành và quyết toán còn mang tính hình thức, chưa thực sự sát với
thực tế.
Mặt khác, như chúng ta đã biết ngân sách xã – phường có vai trò và vị trí vô
cùng quan trọng không chỉ trong hệ thống ngân sách nhà nước mà còn là công cụ
giúp chính quyền cấp xã – phường thực hiện nhiệm vụ chức năng của mình. Là cấp
chính quyền cơ sở, trực tiếp quản lý đến từng hộ gia đình, từng người dân tuy nhiên
chức năng nhiệm vụ của chính quyền xã – phường không chỉ đơn thuần là quản lý
dân sinh, pháp chế xã hội, mà quan trọng hơn nữa là giữ vững ổn định chính trị, đáp
ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện mới. Chính vì vậy mà xây
dựng một chính quyền nhà nước cấp cơ sở có ngân sách vững mạnh, minh bạch và
rõ ràng, từ đó hoàn thiện hệ thống chế độ, chính sách về ngân sách cấp cơ sở xã –
phường là một việc làm hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay.
Xuất phát từ những tồn tại trên, công tác quản lý NSNN nói chung và NSXP
trên địa bàn tỉnh Hải Dương nói riêng, bên cạnh những thuận lợi là nhận được sự
quan tâm của các cấp chính quyền và nguồn thu lớn nhưng hoàn thiện công tác quản

3
lý NSXP là vô cùng cần thiết, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Do vậy, trong bối
cảnh đó tôi chọn đề tài ”Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã – phường trên
địa bàn tỉnh Hải Dương” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình.
2. Tổng quan nghiên cứu liên quan đến đề tài
Thực hiện Luật Ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH13 ngày 25 tháng 06 năm
2015 của Quốc hội về lập, chấp hành, kiểm toán, quyết toán, giám sát ngân sách nhà
nước; nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan
trong lĩnh vực ngân sách nhà nước đồng thời, lấy ý kiến rộng rãi của các cơ quan,
đoàn thể, thông qua Trang thông tin điện tử của Chính phủ và Trang thông tin điện
tử của Bộ Tài chính. Chính phủ đã nghiên cứu ý kiến đóng góp, tiếp thu hoàn chỉnh
dự thảo Luật ngân sách Nhà nước.
Ngoài những tài liệu đánh giá về thực hiện chính sách quản lý ngân sách nhà
nước nói chung và ngân sách xã – phường nói riêng của Chính phủ mà trực tiếp là
Bộ Tài chính, đến nay, vấn đề quản lý ngân sách nhà nước là một công trình nghiên
cứu khoa học, tiêu biểu để đưa ra các chế độ quy định trong quản lý ngân sách nhà
nước một cách chắc chắn và sát sao.
Cho đến nay đã có một số công trình nghiên cứu khoa học về các đề tài quản
lý từ NSNN, những giải pháp hiệu quả trong quá trình quản lý NSNN nói chung và
Ngân sách xã – phường nói riêng nhằm hoàn thiện hơn chính sách quản lý ngân
sách, đề xuất các giải pháp chống thất thoát, lãng phí trong quá trình NSNN xã –
phường phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội đáp ứng yêu cầu hội nhập, góp phần
thực hiện tốt mục tiêu chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2011 - 2020.
Trong đó có một số công trình khoa học tiêu biểu ở phạm vi toàn quốc như sau:
- Luận án tiến sỹ của tác giả Lê Toàn Thắng – Học viện Hành chính (2013) về
”Phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước ở Việt Nam hiện nay”. Luận án đã bao quát
được thực trạng phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước ở Việt Nam hiện nay từ đó làm
rõ những ưu điểm, tồn tại trong công tác này nhằm chỉ ra những vấn đề cần nghiên
cứu giải quyết trong phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước để đề xuất một số giải
pháp đẩy mạnh phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước ở Việt Nam trong thời kỳ mới

và những điều kiện đảm bảo cho việc thực hiện những giải pháp trên có hiệu quả.
- Luận văn Thạc sỹ của tác giả Đào Quỳnh Trang (2016) – Trường Đại học
Thương mại về ”Quản lý ngân sách Nhà nước quận Long Biên, Thành phố Hà Nội”.


4
Luận văn đã góp phần hệ thống hóa và làm rõ lý luận về ngân sách Nhà nước, quản
lý Ngân sách Nhà nước và vai trò to lớn của việc hoàn thiện công tác quản lý ngân
sách Nhà nước, đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách Nhà nước, phân cấp
quản lý ngân sách tại địa bàn quận Long Biên – TP. Hà Nội trong thời gian qua
thông qua ưu điểm, nhược điểm và nguyên nhân của thực trạng đó. Qua đó, đề xuất
một số giải pháp để hoàn thiện hơn công tác quản lý ngân sách Nhà nước trên địa
bàn quận Long Biên – TP. Hà Nội.
- Bài viết “Ngân sách xã trong phân cấp quản lý ngân sách nhà nước: nghiên
cứu tại xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương” của tác giả Nguyễn Hữu
Khánh, Tạp chí Khoa học và phát triển 2014, tập 12, số 6. Bài viết này phân tích
những vấn đề đối với NSX trong phân cấp quản lý NSNN. Nội dung phân tích tập
trung vào một số thay đổi kinh tế - xã hội nông thôn dẫn đến biến động khoản thu
và nhiệm vụ chi của NSX. Bằng chứng cho những nội dung thảo luận của bài viết
được thu thập từ một xã nằm ở trung tâm của vùng đồng bằng sông Hồng, xã Hoàng
Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong thời kỳ
từ 2008 đến 2013, các khoản thu và chi của ngân sách xã biến động mạnh cả về số
lượng và cơ cấu. Chi cho đầu tư phát triển trên địa bàn xã phụ thuộc phần lớn vào
thu từ cấp quyền sử dụng đất. Đồng thời, tác giả đã đưa ra kiến nghị: (1) cần tăng
cường minh bạch thông tin về ngân sách xã tới người dân, (2) nên thay đổi mức
thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và (3) điều chỉnh phí sử dụng đất công ích là đất
canh tác trên đồng ruộng cho phù hợp.
- Luận văn Thạc sỹ ”Hoàn thiện quản lý chi ngân sách Nhà nước tỉnh Nam
Định” của tác giả Nguyễn Đức Hiển (2016) – Trường Đại học Thương mại. Đề tài
đã hệ thống hóa và làm rõ thêm được các vấn đề lý luận về tăng trưởng và phát triển

kinh tế - xã hội; cung cấp những vấn đề cơ bản về chi tiêu ngân sách Nhà nước,
những quy định về quản lý chi tiêu ngân sách Nhà nước với những nội dung: mục
tiêu, nguyên tắc và phương thức của quản lý chi NSNN trên cơ sở Luật ngân sách
Nhà nước, các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính có liên quan;
quản lý chi NSNN với việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Luận văn cũng đã
trình bày một cách khái quát thực trạng quản lý chi ngân sách về hệ thống cơ chế,
chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội; công bằng xã hội. Qua đó, rút ra
những kết quả đạt được và những hạn chế cùng nguyên nhân của việc quản lý chi


5
NSNN trong những năm vừa qua. Từ đó tác giả đã nghiên cứu đề xuất giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách địa phương (NSĐP) và nâng cao
hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra đối với ngân sách tỉnh Nam Định trong thời
gian tới.
- Bài viết “Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh Sóc
Trăng” của tác giả Huỳnh Xuân Hiệp, Tạp chí Kinh tế và Dự báo. Bài viết tập trung
làm rõ khái niệm về quản lý ngân sách nhà nước; hiệu quả về quản lý ngân sách nhà
nước. Từ đó chỉ ra thực trạng trong công tác quản lý của tỉnh Sóc Trăng nhằm nâng
cao hiệu quả quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước đồng thời phấn đấu để đạt được
những mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2015 – 2020.
- Luận văn Thạc sỹ của tác giả Nguyễn Đức Vương (2016) – Trường Đại học
Thương mại về ”Quản lý chi Ngân sách Nhà nước trên địa bàn quận Ba Đình,
Thành phố Hà Nội. Luận văn đã bao quát được những vấn đề cơ bản về quản lý chi
ngân sách nhà nước trên địa bàn quận Ba Đình để từ đó phân tích, đánh giá thực
trạng trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn quận Ba Đình –
TP. Hà Nội trong thời gian qua. Qua đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện
công tác quản lý chi ngân sách trên địa bàn quận Ba Đình – TP. Hà Nội.
- Bài viết “Một số vấn đề về phân cấp quản lý ngân sách nhà nước” của TS.
Nguyễn Thị Lan Hương, Tạp chí Pháp luật Ngân sách nhà nước (2012). Bài viết này

trên cơ sở khái quát một số bất cập trong quản lý phân cấp NSNN để đưa ra một số
kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về phân cấp quản lý NSNN hiện nay.
Đặc biệt trong bối cảnh thí điểm không tổ chức Hội đồng nhân dân (HĐND) ở cấp
huyện, quận, phường, đồng thời trước thực trạng vốn của nhà nước tập trung đầu tư
vào các tập đoàn kinh tế, tổng công ty khá lớn nhưng lại được đầu tư dàn trải và
kém hiệu quả thì việc điều chỉnh phân cấp quản lý NSNN tạo quyền tự chủ thực sự
cho địa phương là một yêu cầu cấp bách nhằm phát triển nguồn thu đáp ứng nhu
cầu chi không ngừng gia tăng và việc xác định trách nhiệm quản lý và phạm vi hoạt
động đầu tư bằng vốn NSNN cũng cần phải giải quyết triệt để. Từ những vấn đề
thực tiễn và bất cập nêu trên, tác giả đã đưa ra kiến nghị: đảm bảo quyền tự chủ tài
chính của địa phương, gắn trách nhiệm của cơ quan được phân cấp với hiệu quả chi
NSNN đồng thời đảm bảo dự toán chi NSNN lập hàng năm.


6
- Luận văn Thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Mai (2015) – Trường Đại học
Thương mại về ”Quản lý Ngân sách Nhà nước tại huyện Đông Anh, Thành phố Hà
Nội”. Luận văn cung cấp những vấn đề cơ bản về thu - chi ngân sách Nhà nước,
những quy định về quản lý thu - chi ngân sách Nhà nước trên cơ sở Luật ngân sách
Nhà nước, các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính có liên quan.
Làm rõ thực trạng về công tác quản lý NSNN của huyện Đông Anh và đề xuất giải
pháp nâng cao chất lượng quản lý ngân sách huyện Đông Anh – TP. Hà Nội trong
thời gian tới.
- Luận văn Thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Phương Dung (2011) – Trường Đại
học Thương mại về “Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn thị xã Từ Sơn,
tỉnh Bắc Ninh”. Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận về quản lý ngân
sách nhà nước nói chung và quản lý nhà nước cấp xã nói riêng. Trên cơ sở phân tích
thực trạng quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc
Ninh giai đoạn 2012-2014, luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn
thiện quản lý ngân sách nhà nước cấp xã trên địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh

giai đoạn 2015-2020.
Trên cơ sở hệ thống những nghiên cứu khoa học của các tác giả trên, tác giả đã
đi sâu và tập trung vào làm rõ một số vấn đề sau đây:
- Làm rõ những lý luận cơ bản về ngân sách Nhà nước: khái niệm, nguyên tắc
quản lý thu, chi NSNN, các chế độ quản lý và sử dụng tài chính hiện hành; các nhân
tố ảnh hưởng đến việc quản lý và thực thi chính sách của Đảng và Nhà nước.
- Tổng kết kinh nghiệm ban hành, quản lý theo các nội dung đã đề xuất để rút
ra những bài học kinh nghiệm có thể tham khảo cho việc hoàn thiện công tác quản
lý ngân sách xã – phường.
- Thực hiện được những phân tích và đánh giá tương đối toàn diện chế độ, quy
định tài chính hiện hành. Chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế
trong ban hành, quản lý, sử dụng Luật ngân sách Nhà nước.
- Định hướng, mục tiêu và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản
lý Ngân sách xã – phường giai đoạn 2017- 2020.


7
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý ngân sách xã – phường trên địa bàn
tỉnh Hải Dương giai đoạn 2014 – 2016, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm
hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai
đoạn 2017 - 2020.
3.2. Nhiệm vụ
- Hệ thống hoá những vấn đề chung về quản lý ngân sách xã – phường trên địa
bàn tỉnh Hải Dương.
- Phân tích và đánh giá thực trạng trong quản lý ngân sách xã – phường trên
địa bàn tỉnh Hải Dương.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân
sách xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý ngân sách xã – phường trên
địa bàn tỉnh Hải Dương. Các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội chỉ được đề
cập nhằm làm rõ hơn vấn đề quản lý ngân sách xã – phường.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý ngân sách Nhà nước cấp xã –
phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Quản lý NSNN cấp xã – phường theo cách tiếp
cận về quản lý thu – chi ngân sách.
- Về không gian
Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân
sách xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
- Về thời gian
Nghiên cứu, đánh giá thực trạng giai đoạn từ năm 2012 - 2016; mục tiêu,
phương hướng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn từ nay đến 2020.
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài dựa trên cơ sở phương pháp luận Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ
nghĩa duy vật lịch sử với các phương pháp cụ thể:


8
* Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp
- Phương pháp thu thập số liệu, nghiên cứu tài liệu
Kế thừa các số liệu và kết quả nghiên cứu đã có, được sử dụng để giải quyết
các vấn đề liên quan của đề tài.
Tham khảo các tài liệu có liên quan của Chính phủ, Hội đồng nhân dân tỉnh,
Ủy ban nhân dân tỉnh, phòng Quản lý Ngân sách xã của Sở Tài chính tỉnh Hải
Dương;… như: Báo cáo kinh tế xã hội các năm (từ 2012 đến năm 2016); Quy hoạch
tổng thể phát triển kinh tế xã hội của các xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương

đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; Báo cáo thu chi ngân sách xã – phường
các năm (từ năm 2012 đến năm 2016)….
Các thông tin liên quan đến đề tài ở các báo, tạp chí, các trang web của Bộ
Công thương, Bộ Tài chính, Tổng cục thống kê, Cổng thông tin điện tử tỉnh Sở Tài
chính tỉnh Hải Dương….
Ngoài ra là các nguồn dữ liệu tác giả tiến hành thu thập trực tiếp hoặc gián tiếp
thông qua phương pháp ghi chép, nghiên cứu thực địa, truy cập vào các website,
nghiên cứu các bài báo, tạp chí, các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan
trước đó…
Sau khi thu thập dữ liệu, tiến hành các bước xử lý dữ liệu như: hiệu chỉnh, chú
thích, phân loại, sắp xếp…
Sau khi thu thập được các thông tin cần thiết liên quan đến quá trình nghiên
cứu, từ đó đi sâu vào triển khai phân tích, tổng hợp và đánh giá số liệu. Một số
phương pháp được sử dụng để tiến hành công việc này như là:
- Phương pháp phân tích tư liệu:
Nghiên cứu được thực hiện thông qua tài liệu thứ cấp trong khoảng thời gian
từ khi Luật Ngân sách Nhà nước số 01/2002/QH11 ngày 16/12/2002 của Quốc hội
có hiệu lực thi hành trên phạm vi cả nước, nhằm hoàn thiện chính sách quản lý ngân
sách xã – phường, với nhiều nội dung liên quan đến hầu hết các lĩnh vực của đời
sống xã hội từ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, ngoại giao, môi trường... Việc thực
hiện nghiên cứu thực tiễn và thu thập số liệu minh chứng cho quá trình ban hành,
quản lý, sử dụng ngân sách xã – phường được tác giả thực hiện vào năm 2014 2016. Những đề xuất giải pháp của đề tài định hướng từ 2016 - 2020.


9
Địa điểm thực hiện nghiên cứu: Việc thực hiện nghiên cứu được tiến hành tại
Thành phố Hải Dương.
- Phương pháp thống kê mô tả: Thu thập, hệ thống hóa, xử lý số liệu và thông
qua các số bình quân, số tuyệt đối, số tương đối để đánh giá các chỉ tiêu nghiên cứu.
- Phương pháp so sánh: Là phương pháp được sử dụng chủ yếu để phân tích

nhằm xem xét các chỉ tiêu để đánh giá các động thái phát triển của hiện tượng, bản
chất kinh tế, xã hội theo thời gian, không gian.
- Phương pháp thu thập số liệu nghiên cứu, khảo sát
Tìm và thu thập số liệu về tình hình thực hiện thu và sử dụng ngân sách xã –
phường trong các tài liệu về ngân sách nhà nước, do Chính phủ, các bộ, ngành báo
cáo với Quốc hội hàng năm. Khảo sát thực tiễn tại Sở Tài chính tỉnh Hải Dương
được chọn làm mô hình điểm để đánh giá về tình hình quản lý công tác thu, sử dụng
ngân sách xã – phường trong thời gian qua, cũng như xác định giải pháp phù hợp để
hoàn thiện chính sách quản lý ngân sách xã – phường của ngân sách nhà nước trong
thời gian tới.
Phần mềm Excel được sử dụng để thống kê hệ thống dữ liệu đạt được trong
thu, chi quản lý ngân sách xã – phường.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phụ lục, luận văn được kết cấu thành 3
chương:
Chương 1: Một số vấn đề chung về công tác quản lý ngân sách xã – phường
trên địa bàn tỉnh.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý ngân sách xã – phường trên địa bàn
tỉnh Hải Dương.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách
xã – phường trên địa bàn tỉnh Hải Dương.


10
CHƯƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ –
PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
1.1. Ngân sách Nhà nước cấp xã – phường
1.1.1. Khái niệm ngân sách Nhà nước xã – phường
Ngân sách nhà nước là nguồn lực tài chính của quốc gia. Để quản lý quá trình

hình thành và phân bổ một cách có hiệu quả việc sử dụng ngân sách nhà nước là
một vấn đề quan trọng và cấp thiết của các quốc gia trên thế giới. Quản lý ngân sách
nhà nước là một bộ phận cấu thành của quản lý nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế –
xã hội và được thực hiện bởi hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương
đến địa phương.
NSNN có thể hiểu là một kế hoạch tài chính quốc gia bao gồm chủ yếu các
khoản thu, chi của Nhà nước được mô tả bằng giá trị của tiền tệ. Phần thu ngân sách
thể hiện các nguồn tài chính được huy động vào NSNN. Phần chi ngân sách thể
hiện chính sách phân phối các nguồn tài chính đã huy động được để thực hiện mục
tiêu phát triển kinh tế - xã hội. NSNN được lập và thực hiện cho một thời gian,
thường là một năm và được Quốc hội thông qua phê chuẩn.
Về bản chất của NSNN là các quan hệ kinh tế giữa nhà nước với các chủ thể
khác phát sinh trong quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung
lớn nhất của nhà nước. Đối tượng phân phối để tạo lập nguồn thu cho NSNN là giá
trị của cải xã hội. Mục đích phân phối, sử dụng nguồn vốn NSNN là đáp ứng cho
các nhu cầu gắn liền với việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước trong
từng thời gian cụ thể.


11
-NSNN được phân cấp như sau:
NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC

NGÂN
SÁCH
TRUNG
ƯƠNG

NGÂN SÁCH

TỈNH
THUỘC TW
(NGÂN
SÁCH CẤP
TỈNH)

NGÂN
SÁCH
ĐỊA
PHƯƠN
G

NGÂN SÁCH
HUYỆN,
THÀNH PHỐ,
THỊ XÃ
THUỘC
TỈNH(NGÂN
SÁCH CẤP
HUYỆN)

NGÂN SÁCH
XÃ, PHƯỜNG,
THỊ TRẤN
THUỘC
HUYỆN(NGÂN
SÁCH CẤP
XÃ)

NGÂN

SÁCH XÃ
PHƯỜNG

Ngân sách nhà nước cấp xã – phường là một bộ phận của ngân sách nhà
nước do Uỷ ban nhân dân xã – phường xây dựng, quản lý; Hội đồng nhân dân xã –
phường giám sát, quyết định.
NSXP bao gồm toàn bộ các khoản thu, nhiệm vụ chi được quy định trong dự
toán một năm do Hội đồng nhân dân (HĐND) xã – phường quyết định và giao cho
Ủy ban nhân dân (UBND) xã – phường thực hiện nhằm đảm bảo các chức năng
nhiệm vụ của chính quyền xã – phường theo nhiệm vụ, quyền hạn của Luật NSNN
quy định.


12
1.1.2. Vị trí vai trò, bản chất và đặc điểm của ngân sách xã – phường
1.1.2.1. Vị trí vai trò của NSXP
Là một vị trí có vai trò rất quan trọng trong đời sống của người dân, đặc biệt
đối với người dân nông thôn. Đó chính là một đơn vị hành chính Nhà nước cấp cơ
sở, chính quyền cấp xã – phường trực tiếp giải quyết các mối quan hệ giữa Nhà
nước với nhân dân dựa trên các quy định của pháp luật. Do vậy, NSXP là công cụ
tiên quyết cho chính quyền xã – phường thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.
Nguồn lực cho ngân sách xã – phường hiện nay được gắn liền với việc thực
hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) theo Quyết
định số 800/QĐ-TTg ngày 4 tháng 6 năm 2010 và nay là Quyết định số 1600/QĐTTg Ngày 16/8/2016, củaThủ tướng Chính phủ. Mục tiêu cụ thể của Chương trình
là phấn đấu đến năm 2020 (Đối với khu vực Đồng bằng sông Hồng) số xã đạt chuẩn
NTM khoảng 80%. Để quá trình xây dựng NTM thành công, trong thời gian qua
tỉnh Hải Dương đã tập trung thực hiện tốt nhiều nhiệm vụ, trong đó đa dạng hóa các
nguồn vốn cho NSXP nói chung và tăng cường nguồn lực cho các xã – phường xây
dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM nói riêng có ý nghĩa rất
quan trọng. Cụ thể:

Thực hiện Nghị quyết đại hội Đảng bộ tỉnh Hải Dương khoá XV, nhiệm kỳ
2010-2015 xác định mục tiêu phấn đấu về xây dựng nông thôn mới: năm 2015 toàn
tỉnh có 25% số xã (58 xã), năm 2020 có 80% số xã (180 xã) đạt nông thôn mới theo
Bộ tiêu chí Quốc gia. Theo đó Ban chỉ đạo tỉnh bắt đầu triển khai ngày 4 tháng 3
năm 2011 tại Hội nghị Ban chỉ đạo tỉnh với Chủ tịch UBND các huyện, thành phố,
thị xã để triển khai Kế hoạch số 251/KH-BCĐ ngày 1/3/2011 của BCĐ tỉnh “về việc
triển khai chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới tỉnh Hải Dương, giai đoạn
2010-2020”. Chương trình được triển khai ở tỉnh Hải Dương trong bối cảnh tình
hình kinh tế - xã hội cả nước và trong tỉnh gặp nhiều khó khăn, nguồn thu ngân sách
xã – phường chủ yếu hy vọng vào đấu giá quyền sử dụng đất, nhưng thị trường bất
động sản trầm lắng. Tại thời điểm 31/12/2014, tổng hợp kết quả số liệu báo cáo của
cơ quan thường trực BCĐ cấp huyện: bình quân số tiêu chí nông thôn mới trong
226 xã mới đạt 6,7 tiêu chí (đạt tổng số 1.531 tiêu chí); đối với 58 xã – phường giai
đoạn I, bình quân mỗi xã – phường mới đạt 8,0 tiêu chí (đạt tổng số 464 tiêu chí).
Trong đó xã Nhân Quyền, huyện Bình Giang đạt cao nhất là 13 tiêu chí; các xã có


13
số tiêu chí đạt thấp nhất là An Lương (Thanh Hà), Bình Lãng (Tứ Kỳ) mới đạt 4
tiêu chí nông thôn mới.
Trước thực tế đó Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã có nhiều cuộc họp và xác định đa
dạng hóa nguồn vốn để thực hiện xây dựng NTM cũng chính là một trong những
nội dung hết sức quan trọng và cần thiết để triển khai thành công Chương trình mục
tiêu quốc gia xây dựng NTM và phát động phong trào thi đua chung sức xây dựng
NTM giai đoạn 2015-2020.
Theo đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã yêu cầu Ban Chỉ đạo Chương trình mục
tiêu quốc gia xây dựng NTM của tỉnh cần phối hợp với các ngành, các địa phương
tiếp tục đa dạng hóa các nguồn vốn để thực hiện Chương trình thông qua các hình
thức lồng ghép các chương trình, dự án hỗ trợ có mục tiêu trên địa bàn; tăng cường
huy động vốn đầu tư của doanh nghiệp (DN) đối với các công trình có khả năng thu

hồi vốn trực tiếp; tăng cường các hình thức hợp tác công tư và xã hội hóa để thu hút
đầu tư vào bảo vệ và xử lý môi trường, giao thông nông thôn, hạ tầng thương mại,
cung cấp nước sạch, dịch vụ văn hóa - thể thao.
Hạn chế nợ đọng xây dựng cơ bản sai quy định trên địa bàn nông thôn, công
khai các khoản đóng góp của dân, theo nguyên tắc tự nguyện và do Hội đồng nhân
dân cấp xã – phường thông qua.
Để phát huy tối đa việc đa dạng hóa nguồn vốn, huy động mọi nguồn thu cho
ngân sách xã – phường, tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp chủ yếu sau:
Một là, ưu tiên triển khai lồng ghép tốt các nguồn vốn từ các chương trình,
dự án khác trên địa bàn với nguồn vốn thuộc Chương trình NTM để phát huy hiệu
quả đầu tư. Đối với nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ Chương trình xây dựng NTM cần
đầu tư tập trung cho các xã – phường đăng ký đạt chuẩn. Song song với đó, cần huy
động có hiệu quả nguồn lực từ nhân dân, ngân sách các cấp, bố trí lồng ghép, huy
động mọi nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện các nhiệm vụ, nội dung xây dựng
NTM. Ưu tiên hỗ trợ thực hiện các tiêu chí có thể tạo nên sự phát triển đột phá, có
tính chất lan tỏa đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Tăng cường
hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư trực tiếp cho
Chương trình theo kế hoạch hằng năm; đảm bảo đầu tư hiệu quả, đúng trọng tâm
theo kế hoạch đề ra.


14
Hai là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách; rà soát khả năng về
nguồn thu của tất cả các xã – phường, đồng thời phản ánh đặc thù của địa phương.
Xây dựng, ban hành chính sách đối với các vùng đặc thù, trong đó ưu tiên hỗ trợ
đầu tư các công trình hạ tầng thiết yếu, trực tiếp phục vụ phát triển sản xuất. Tăng
cường phân cấp nguồn thu, trao quyền cho cấp xã – phường, tạo mọi điều kiện
thuận lợi cho người dân làm chủ trong xây dựng NTM theo cơ chế đầu tư đặc thù
rút gọn; bảo đảm công khai, minh bạch và trách nhiệm trong suốt quá trình thực
hiện Chương trình.

Ba là, tiếp tục khuyến khích và tạo điều kiện tối đa cho người dân và các tổ
chức kinh tế vay vốn tín dụng trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn theo Nghị
định số 41/2010/NĐ-CP của Chính phủ; hướng dẫn nông dân vay vốn nhằm giảm
tổn thất trong nông nghiệp, thực hiện tốt các cơ chế tín dụng có liên quan.
Bốn là, đẩy mạnh thực hiện chính sách thu hút, khuyến khích các DN đầu tư,
liên kết với các xã – phường. Sử dụng có hiệu quả các khoản viện trợ không hoàn
lại của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; các khoản huy động hợp pháp
khác để tăng cường nguồn lực cho NSXP.
Năm là, chú trọng phát huy nội lực của cộng đồng dân cư, vận động nhân
dân đóng góp sức người, sức của, hiến vật kiến trúc, cây lâu năm, quyền sử dụng
đất... góp phần cùng nhà nước thực hiện có hiệu quả các nội dung Chương trình.
1.1.2.2. Bản chất của NSXP
Ngân sách nhà nước hoạt động trong lĩnh vực phân phối các nguồn tài chính.
Vì vậy nó thể hiện các mối quan hệ về lợi ích kinh tế giữa Nhà nước và xã hội.
Quan hệ giữa Ngân sách nhà nước và Quyền lợi về Ngân sách nhà nước
thuộc về Nhà nước. Mọi khoản thu chi tài chính của NSXP đều do Nhà nước quyết
định và nhằm mục đích phục vụ các nhu cầu thực hiện chức năng nhiệm vụ của Nhà
nước. Từ những nội dung trên có thể nêu bản chất của Ngân sách nhà nước như sau:
Ngân sách nhà nước cấp xã – phường là hệ thống các mối quan hệ kinh tế
giữa Nhà nước và xã hội phát sinh trong quá trình Nhà nước huy động và sử dụng
các nguồn tài chính nhằm đảm bảo các nhu cầu thực hiện các chức năng quản lý và
điều hành nền kinh tế xã hội của cấp xã – phường.


15
1.1.2.3. Đặc điểm của NSXP
Là một cấp ngân sách trong hệ thống NSNN nên NSXP cũng mang đầy đủ
các đặc điểm chung của ngân sách các cấp chính quyền địa phương đó là:
- Được phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi theo quy định của pháp luật.
- Được quản lý, điều hành theo dự toán và theo chế độ, tiêu chuẩn, định mức

do cơ quan có thẩm quyền quy định.
Bên cạnh những đặc điểm chung, NSXP còn có những đặc điểm riêng như sau:
- Một là, NSXP là một loại quỹ tiền tệ được thể hiện trên hai phương diện: huy
động nguồn thu vào quỹ gọi là thu NSXP, phân phối và sử dụng quỹ gọi là chi NSXP.
- Hai là, các khoản thu, chi NSXP luôn mang tính pháp lí (các chỉ tiêu thu, chi
này được quy định bằng văn bản pháp luật và được pháp luật đảm bảo thực hiện).
- Ba là, đằng sau quan hệ thu, chi NSXP là quan hệ lợi ích phát sinh trong
quá trình thu, chi NSXP giữa hai chủ thể: một bên là lợi ích chung của cộng đồng
cấp cơ sở mà đại diện là chính quyền cấp xã – phường, một bên là các chủ thể kinh
tế - xã hội.
- Bốn là, NSXP vừa là một cấp ngân sách lại vừa là một đơn vị dự toán đặc
biệt (dưới xã – phường không có đơn vị dự toán trực thuộc). Đặc điểm này có ảnh
hưởng chi phối lớn đến quá trình tổ chức lập, chấp hành và quyết toán NSXP.
Vì vậy, xã - phường là một cấp cơ sở trong hệ thống tổ chức bộ máy nhà
nước, gắn bó trực tiếp với người dân và nền kinh tế - xã hội. NSXP mang tính chất
lưỡng tính, vừa là một cấp tự cân đối thu chi, lại vừa là đơn vị trực tiếp chi tiêu. Hay
nói cách khác, NSXP vừa là một cấp ngân sách, vừa là một đơn vị dự toán, là cấp
không có đơn vị dự toán trực thuộc nào, nó vừa tạo nguồn thu đồng thời phải phân
bổ nhiệm vụ chi.
1.1.3. Nội dung của ngân sách xã – phường
Bản chất nội dung quản lý NSNN cấp xã – phường là chế độ quản lý thu –
chi ngân sách nhà nước cấp xã – phường. Ngoài ra, quản lý NSNN Theo Thông tư
60/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 của Bộ Tài chính quy định về “Quản lý Ngân
sách xã và các hoạt động tài chính khác của xã, phường, thị trấn” quy định như sau:


16
1.1.3.1. Lập dự toán ngân sách xã – phường
Hàng năm, trên cơ sở hướng dẫn của Uỷ ban nhân dân tỉnh và chỉ đạo của
Uỷ ban nhân dân huyện, Uỷ ban nhân dân xã – phường lập dự toán ngân sách năm

sau trình Hội đồng nhân dân cấp xã – phường quyết định.
Căn cứ lập dự toán ngân sách xã – phường: chế độ phân cấp về nguồn thu,
nhiệm vụ chi NSXP; chế độ quy định về thu ngân sách; chế độ, tiêu chuẩn, định
mức về chi ngân sách; các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của xã – phường; số
kiểm tra về dự toán ngân sách xã – phường do Uỷ ban nhân dân huyện thông báo;
tình hình thực hiện dự toán ngân sách xã – phường năm hiện hành.
Trình tự lập dự toán ngân sách xã – phường :
- Các ban hoặc tổ chức thuộc Uỷ ban nhân dân xã – phường căn cứ vào chức
năng nhiệm vụ được giao và chế độ, định mức, tiêu chuẩn chi lập dự trù nhu cầu chi.
- Ban Tài chính xã – phường phối hợp với Đội thu thuế xã – phường (nếu có)
tính toán các khoản thu ngân sách nhà nước trên địa bàn (trong phạm vi phân cấp
cho xã – phường quản lý).
Ban Tài chính xã – phường tính toán cân đối, lập dự toán thu, chi ngân sách
xã – phường trình Uỷ ban nhân dân xã – phường báo cáo Chủ tịch và Phó Chủ tịch
Hội đồng nhân dân xã – phường để xem xét gửi Uỷ ban nhân dân huyện và Phòng
tài chính huyện. Thời gian báo cáo dự toán ngân sách xã – phường do Uỷ ban nhân
dân tỉnh quy định cho phù hợp với điểm 5.1.3,mục III, Thông tư số 103/1998/TTBTC ngày 18 tháng 7 năm 1998 của Bộ Tài chính hướng dẫn việc phân cấp, lập,
chấp hành và quyết toán ngân sách nhà nước.
Quyết định dự toán ngân sách xã – phường: Sau khi nhận được quyết định
giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách của Uỷ ban nhân dân huyện, Uỷ ban nhân dân xã
– phường hoàn chỉnh dự toán ngân sách xã – phường theo lĩnh vực trình Hội đồng
nhân dân xã – phường quyết định. Sau khi dự toán ngân sách xã – phường được Hội
đồng nhân dân xã – phường quyết định, Uỷ ban nhân dân xã – phường báo cáo Uỷ
ban nhân dân huyện, Phòng tài chính huyện, đồng thời thông báo công khai cho
nhân dân biết theo Quy chế công khai tài chính về ngân sách nhà nước.
Điều chỉnh dự toán ngân sách xã – phường hàng năm (nếu có) trong các
trường hợp có yêu cầu của Uỷ ban nhân dân cấp trên để đảm bảo phù hợp với định
hướng chung và có biến động lớn về nguồn thu và nhiệm vụ chi.