Bài giảng Luật quốc tế: Quốc gia trong luật quốc tế - ThS. Nguyễn Thị Vân Huyền

QUỐC GIA TRONG LUẬT 
QUỐC TẾ


I. KHÁI NIỆM QUỐC GIA
Các yếu tố cấu thành quốc gia
- Lãnh thổ xác định
- Dân cư ổn định
- Chính phủ
- Khả năng tham gia vào mối quan hệ
với các chủ thể khác của luật quốc tế
(Điều 1, Công ước Montevideo 1933)
1.


2.Quyền năng chủ thể của quốc
gia
Khái niệm: Quyền năng chủ thể của
LQT là khả năng pháp lý đặc biệt của
những chủ thể mang quyền và nghĩa
vụ pháp lý quốc tế.
Mỗi chủ thể đều có quyền năng riêng
biệt gồm năng lực pháp lý quốc tế và
năng lực hành vi quốc tế


Năng lực pháp lý quốc tế
Là

khả năng của chủ thể được thực
hiện các quyền và nghĩa vụ chủ thể

khi tham gia vào các quan hệ pháp lý
quốc tế
Năng lực hành vi quốc tế là khả năng
chủ thể được thừa nhận bằng chính
hành vi pháp lý độc lập của mình, tự
tạo cho bản thân quyền chủ thể và
nghĩa vụ pháp lý tương ứng.


Nội dung của năng lực chủ
thể
Được biểu hiện trong tổng thể các
quyền và nghĩa vụ được quy định bởi
các quy phạm pháp luật quốc tế


Các quyền và nghĩa vụ cơ bản
của quốc gia
 Các quyền cơ bản
­
­
­
­
­
­
­

Quyền bình đẳng về chủ quyền và quyền lợi trong 
quan hệ quốc tế
Quyền được tự vệ cá thể hoặc tập thể trong trường 

hợp bị xâm lược hoặc bị tấn công bằng vũ trang
Quyền được tồn tại trong hòa bình
Quyền bất khả xâm phạm về lãnh thổ biên giới
Quyền được tham gia xây dựng pháp luật quốc tế
Quyền được tự do thiết lập và thực hiện quan hệ với 
các chủ thể khác của luật quốc tê
Quyền được trở thành thành viên của các tổ chức quốc 
tế phổ cập


Các nghĩa vụ cơ bản
 Tôn trọng độc lập, chủ quyền của các quốc gia 

khác
 Tôn  trọng  sự  bất  khả  xâm  phạm  lãnh  thổ,  biên 
giới của quốc gia khác
 Không  sử  dụng  vũ  lực,  đe  dọa  sử  dụng  vũ  lực 
trong quan hệ quốc tế
 Không can thiệp vào công việc nội bộ của quốc 
gia khác
 Hợp  tác  hữu  nghị  với  các  quốc  gia  khác  nhằm 
duy trì hòa bình và an ninh quốc tế
 Tận tâm thực hiện các cam kết quốc tế
 Nghĩa  vụ  giải  quyết  tranh  chấp  quốc  tế  bằng 
phương pháp hòa bình.


Văn bản quy định
Công ước Montevideo ngày 26//12/1933
Hiến chương Liên Hợp Quốc 24/10/1945

Tuyên ngôn về các quyền và nghĩa vụ

quốc tế cơ bản của quốc gia tại kỳ họp
thứ IV của Đại hội đồng LHQ
Tuyên bố năm 1970 về các nguyên tắc
cơ bản của luật quốc tế
Công ước về quyền và nghĩa vụ cơ bản
của quốc gia trong sinh hoạt quốc tế
được thông qua tại kỳ họp lần thứ XXXIII
của Đại hội đồng LHQ năm 1978


Quốc gia là chủ thể cơ bản, chủ
yếu của luật quốc tế
Quốc

gia là chủ thể xuất hiện đầu tiên
của luật quốc tế
Quốc gia là chủ thể đầu tiên xây dựng
nên quy phạm pháp luật quốc tế
Quốc gia là chủ thể duy nhất có khả
năng tạo ra các chủ thể khác trong
luật quốc tế
Quốc gia là chủ thể cơ bản và chủ
yếu thực hiện và áp dụng các biện
pháp cưỡng chế thi hành luật quốc tế


II. Vấn đề công nhận trong
luật quốc tế

Khái niệm:
Công  nhận  trong  luật  quốc  tế  là  hành  vi 
chính trị pháp lý, dựa trên ý chí độc lập 
của quốc gia công nhận nhằm thể hiện 
thái  độ  của  mình  đối  với  đường  lối, 
chính sách, chế độ chính trị, kinh tế, xã 
hội của bên được công nhận và xác lập 
những quan hệ quốc tế bình thường với 
bên được công nhận 


Thể loại công nhận
Công

nhận quốc gia mới: là công
nhận chủ thể mới trong luật quốc tế
Công nhận chính phủ mới: Là công
nhận người đại diện mới của quốc gia
trong quan hệ quốc tế.
Thể loại công nhận khác: Công nhận
dân tộc đang đấu tranh giành độc lập,
công nhận chính phủ lưu vong, công
nhận các bên tham chiến và các bên
khởi nghĩa


Công nhận chính phủ mới (chính phủ 
de facto) 
Đủ

năng lực để duy trì và thể hiện
quyền lực quốc gia trong một thời gian
dài.
Được đông đảo quần chúng nhân dân
ủng hộ.
Có khả năng kiểm soát toàn bộ hoặc
phần lớn lãnh thổ quốc gia một cách
độc lập
Tự quản lý mọi công việc của đất
nước.


Hình thức công nhận
Công

nhận DE-JURE: Công nhận
chính thức, đầy đủ, toàn diện
Công nhận DE-FACTO: công nhận
chính thức nhưng không đầy đủ, toàn
diện như công nhận De jure
Công nhận AD-HOC: là hình thức
công nhận đặc biệt chỉ phát sinh trong
một phạm vi nhất định nhằm tiến hành
một số công việc cụ thể không mang
tính chính thức


Phương pháp công nhận
Minh

thị: Công nhận được thể hiện rõ
ràng,minh bạch thông qua các hành vi
cụ thể
Mặc thị: Công nhận kín đáo, không
thể hiện một cách rõ ràng minh bạch
bằng các hành vi và hoạt động nào.


Hệ quả pháp lý của sự công
nhận
◦Khẳng  định  quy  chế  pháp  lý  của  bên 
được công nhận
◦Tạo  điều  kiện  cho  bên  được  công  nhận 
tham  gia  một  cách  tích  cực  vào  quan  hệ 
quốc tế
◦Mở đường cho việc thiết lập các quan hệ 
nhiều  mặt  giữa  bên  công  nhận  và  bên 
được công nhận


III. Vấn đề kế thừa quốc gia trong 
quan hệ quốc tế 
Khái niệm
Sự kế thừa của quốc gia là thuật ngữ dùng
để chỉ sự thay thế của một quốc gia này
cho một quốc gia khác trong việc gánh chịu
trách nhiệm về quan hệ quốc tế đối với một
lãnh thổ nào đó.

Cơ sở làm phát sinh quan hệ kế thừa
của quốc gia
 Có 

cuộc  CMXH  ở  những  nước  không  phải  là 
thuộc địa dẫn đến thay đổi hình thái xã hội làm 
xuất hiện quốc gia mới trên trường quốc tế (CM 
tháng 10/1917)
 Có  cuộc  CMXH  ở  những  nước vốn  là thuộc  địa 
làm xuất hiện quốc gia mới trên trường quốc tế 
(Việt Nam Nam 1945);
 Do hợp nhất quốc gia;
 Do  sự  phân  chia  quốc  gia  thành  hai  hay  nhiều 
quốc gia mới;
 Do  có  sự  chuyển  nhượng,  sáp  nhập,  trao  đổi 
một  phần  lãnh  thổ  của  quốc  gia  này  cho  một 
quốc gia khác;


Các thức giải quyết vấn đề kế
thừa
Kế thừa quyền sở hữu đối với tài sản
Kế thừa quy chế thành viên tại các tổ 

chức  quốc  tế  và  nghĩa  vụ  thành  viên 
điều ước quốc tế