Tài liệu đào tạo, bồi dưỡng công chức tư pháp, hộ tịch xã, thị trấn các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khu vực đồng bằng

.

BOTUpHAp
i-"'"
cf)

---..

~

~

~

~

~

TAl LIE:U DAo T~O, BOI DuONG CONG'
eDUC TU pBAp - DO TICD xA, THI TRAN
cAc TiNH, THANH PHO TRVC THUOC
DONG BANG
TRUNG UONG KHU VUc
•

~

~

..,

~

~

~

~
j

~

HA NQI - Thang 3/2012

~


MVCLVC

TENBAI

STT

TRANG

1.

MQt 86 vftn d~ co ban v~ Nha nuac va phap lu~t

2.

MQt 86 vftn d~ v~ Lu~t hiOO 8\l va Lu~t t6 t\lng hiOO 8\l

28

3.

MQt 86 vftn d~ v~ Lu~t dan 8\l va Lu~t t6 t\lng dan 8\l

77

4.

MQt 86 vftn d~ v~ Lu~t HaOO chinh

161

5.
6.

7.

8.
9.

Lu~t

1

Ron nhan va Gia diOO

178

Lu~t Dftt dai
Lu~t

211

Moi truOng

Nhi~m

Vl),

236

quyen h~n cua HQi dong OOan dan, Uy ban OOan dan cap xa

262

Quan ly OOa nuac v~ cong tac tu phap xa, thi trftn

280

10. I Cong tac theo doi tiOO hiOO thi haOO phap lu~t

I

301

11. I Cong tac dang kY, quan Iy hQ tich cua Uy ban OOan dan xa, thi tr~n

I

310

12. I Cong tac chUng thl,lc cua Uy ban OOan dan xa, thi tr§n

378

13. I Cong tac xay dlJIlg van ban quy phe;trn phap lu~t cua HQi d6ng OOan dan, I

390

Uy ban OOan dan cftp xa
14. I Cong tac

tv ki€rn tra, ra soat, h~ thf,ng hoa van ban quy phe;trn phap lu~t I

419

a xa, thi trftn
15. IMQt sf, vAn d~ v~ xu Iy vi phe;trn haOO chiOO a xa, phuOng, thi tr§n

I

16. IPh6 bi~n, giao d\lc phap lu~t a xa, thi tr~n
17. IHoa giai a co sa
18. I Cong tac trQ' giup phap

438

469

I

503

Iy cho nguai ngheo va nguai co cong v6'i cach I

546

m~ng

19. I Xay dlJIlg va thl,lc hi~n huang u6'c, quy u6'c cua Ul1lg, ban, thon, ~p,

c\lm dan cu

I

566


MOT
. s6 vAN DE co BAN vi: NH.A NU(JC V.A pHAp LuAT
.

.

I. MOT s6 vAN DE co BAN vi: NHA NU(JC
1. Ban chit Clla nha nuac
Nha nu6c ra dai, t6n t~i va phat tri6n giin li~n v6i xa hQi co giai cAp, no ra dai

khi xa hQi loai nguai phat trien den rnQt trinh dQ nhAt dinh nhfun dap Ung nhOOg doi
hoi cua S\l phat tri6n do. Vi th8, nha nu6c vila mang tinh chAt giai cAp vila mang
tinh chAt xa hQi. Tuc la, nha nu6c vila bao v~ 19i ich cua giai cAp th6ng tri trong xa
hQi, vila duy tri tr~t t1;r xa hQi d6 dam bao S\l 6n dinh va thuc dAy S\l phat tri6n cua
xa hQi.
Hi8n phap 1992 cua nu6c ta khfutg dinh: "Nha nuac CQng hoa xii hQi chit
nghia Vi?t Nam Ia Nha nuac phap quyJn xii h(Ji chit nghia cita nhan dim, do nhan
dan va vi nhan dan. Tat ca quyJn fllc nha nuac thuQc vJ nhan dan rna nJn tang fa
lien minh giua giai cap cang noon vai giai cap nang dan va d(Ji ng/1 tri thitc ". Dieu
do da xac dinh ra ban chAt cua nha nu6c ta va dugc th6 hi~n a nhOOg di6m co ban
sau:
Tru6c h8t, nha nu6c ta la nha nu6c cua nhan dan, do nhan dan va vi nhan dan.
Trong nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam, tAt ca quy~n l\lc nha nu6c
thuQc v~ nhan dan. Nhan dful la nguai chu cua dAt nu6c, co quy~n tham gia va
quy8t dinh nhOOg vAn d~ quan trQng cua dAt nu6c. Cac co qllan nha nu6c d~u do
nhan dan tI1Jc ti8p ho~c gicin ti8p l~p ra va chiu S\l ki6m tra gicim sat cua nhan dan.
Nha nu6c dugc t6 chuc d6 th\TC hi~n y chi va nguy~n vQng cua nhan dan, bao v~ 19i
ich cua nhan dan, tr§n ap cac phAn ill ch6ng d6i xfun ph~m tr~t t1;r, an ninh, an toOO
xa hQi va di ngugc l~ 19i ich cua da sB dong dao cae tAng lap nhan dan.
Nha nu6c ta la nha nu6c dan chu th\lc S\l, rQng rai. Tinh dan chu cua nha nu6c
ta dugc th6 hi~n mQt cach toOO di~n tren tAt ca cac linh V\lC khac nhau cua dai s6ng
xa hQi. Nha nu6c th\lc hi~n chinh sach kinh t8 hang hoa nhi~u thanh phAn dinh
hu6ng xa hQi chu nghia, dam bao SlJ t1;r do, binh dfutg cua cac chu the san xuAt kinh
doanh, SlJ binh dfutg cua cae thanh phAn kinh te truac phap lu~t. Trong linh VlJC
chinh tri, nha nu6c dam bao cho mQi nguai dan co th6 th\lc hi~n dugc tAt ca cac
quy~n t1;r do dan chu tren co sa cac quy dinh cua phap lu~t. Ben c~nh do, nha nuac
ciing t~o rnQi dieu ki~n cho nhan dan thlJc hi~n cae quyen t1;r do khac nhu t1;r do
ngon lu~, t1;r do bao chi, t1;r do tu tuOng tin nguO'ng... D6ng thOi, bfulg cac quy dinh
cua phap lu~t, nha nuac ciing bao v~ cae quyen t1;r do khac cua ca nhan nhu quyen
dugc bao dam tinh m~g, suc khoe, quy~n bAt kha xam ph~m thu tin, nha a....

Nha nuac ta la nha nuac th6ng nhAt cua cac dan tQc. Tinh nhan dan va tinh
chdt giai cAp cua nha nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam luon g~n bo ch~t
che vai tilm dan tQc. Trong tAt ca cac thai ky phat tri6n cua minh, Nha nu6c ta d~u
1


xac l~p va th\lc hi~n nguyen t~c d~i dOM k~t toan dan. Di~u nay th~ hi~n 6 chinh
sach d~i doan k8t dan tQc cua Dang va Nha nuac rna nQi dung co ban la t~o di~u
ki~n cho m6i dan tQc co th~ tham gia vao vi~c thi~t l~p, cung cB quy~n l\lc nha
nuac, tham gia vao vi~c t6 chuc bQ may nha nuac. Ben c~ do, nha nuac th\lc
hi~n nhi@u chinh sach un tien d6i vai cac dan tQc it nguai, vUng nui, vung sau, vUng
xa va t~o di~u ki~n cho cac dan tQc wang trg giup dO' lfu1 nhau; va dam bao cho cac
dan tQc phat huy cae gia tri van hoa, tinh thdn truy8n thAng t61 d~p Clla minh. Trong
di8u ki~n hi~n nay, nhA nuac ciing th\lc hi~n cac bi~n phap d6 dam bao S\l phat
tri6n cua mi8n nui nhfun rut ngAn khoang cach giua mi8n nui vA d6ng bfulg.
Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam co tinh xa hQi rQng rai. Xudt
phat ill n@n tang la lien minh giai cdp cong nhan v6'i giai cdp nong dan va dQi ngfi
tri thuc, vai m\lc tieu xay d\ffig xa hQi cong bfulg, dan chu, van minh, Nha nuac ta
da ti~n hanh nhi@u ho~t dQng d~ t6 chuc va quan ly cac linh V\lC chu y~u cua dOi
sAng xa hQi nhu kinh t~, chinh tri, van hoa xa hQi nhfun xay d\ffig mQt n8n kinh t~
pMt tri6n, mQt n8n van hoa hi~n d~i mang d~ ban sAc dan tQc. NhA nuac ciing
th\lc hi~n nhi@u bi~n phap nh~m phat tri~n khoa hQc kY thu~t, giao d\lc d~ t~o di@u
ki~n cho S\l phat tri~n kinh t~ - xa hQi. M~t khac, Nha nuac ti~n hanh nhi@u ho~t
dQng d~ phat tri~n y t~, cham 10 suc khoe cho nhan dan. Trong di@u ki~n hi~n nay,
v&i vi~c xay d\ffig nen kinh t~ thi truCmg dinh huOng xa hQi chi! nghia, Nha nuac
cling da ti~n hanh cac chinh sach d6 dam bao s\l cong bfulg xa hQi ciing nhu th\lc
hi~n cac chinh sach xa hQi khac d~ giam bat S\l phan hoa giau ngheo.
Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam th\lc hi~n duCmg IBi dBi ngo~i
hoa binh, h91' tac vA hiru nghi. Di8u 14 Hi~n phap 1992 cua nhA nuac ta da xac
dinh: Nha nuac ta th\lc hi~n chinh sach hoa binh, hiru nghj, rna rQng giao luu va

h91' tac vai tAt ca cac nuac tren th~ giOi, khong phan bi~t ch~ dQ chinh tri vA xa hQi
khac nhau, tren co So' ton trQng dQc l~p, chu quy8n va tOM v~n lanh th6 cua nhau,
khong can thi~p vao cong vi~c nQi bQ cua nhau, binh dbg va cac ben cUng co lQ'i,
tang cuCmg dOM k~t hiru nghi vA quan h~ h91' tac vOi cac nuac xa hQi chu nghia vA
cac nuac lang gi8ng, tich C\lC ung hQ vA gop phdn vAo cUQc ddu tranh chung cua
nhan dan th~ giai vi hoa binh, dQc l~p dan tQc, dan chu va ti~n bQ xa hQi.
NhUng d~c di~m neu tren trong ban chdt cua nha nuac ta do duQ'c th~ hi~n C\l
th~ trong cac chinh sach cling nhu cac ho~t dQng cua nha nuac.

~

~

2. Cae diu bi~u ella oba omYe
Trong xa hQi, ben c~ nha nuac con co th~ co cae t6 chuc khac nhu t6 chuc
chinh tri - xa hQi, t6 chuc xa hQi, dOM th6 qUdn chung.... NhA nuac khac vOi cac t6
chuc khac 6 nhUng ddu hi~u co ban sau:
- NhA nuac thi~t I~p mQt quy8n I\lc cong cQng d~c bi~t. NhA nuac IA mQt t6
chuc quy8n I\lc cong, quy8n I\lc cua no IA cong khai, mQi t6 chuc vA ca nhan trong
2


---..t.

ph~m vi lanh th6 qu6c gia deu phai ph\lc tUng. Quyen l\Ic nha nu6c dugc th\Ic hi~n
bai cac cO' quan, t6 chuc nha nu6c ill trung uong t&i dia phuang, cO'
Cac cO'
quan, t6 chuc do chu y~u lam nhi~m V\l quan ly, cUOng ch~ ho~c cung cAp dich V\l
cong cho toim bQ dan cu.

sa.

- Nhil nu&c t6 chuc va quan ly dan cu thea khu V\IC hQ cu tN, mc la thea cac
don vi hanh chinh - lanh th6 rna khong ph\l thuQc nghe nghi~p, dQ tu6i ho~c gi6i
tinh... cua dan cu. S\I quan ly cua nha nu&c thea dan vi hanh chinh lanh th6 dam
bao cho cac thanh vien th\Ic hi~n quyen va nghia V\l cua rninh thea nO'i cu tru cua
hQ.
- Nha nu&c la t6 chuc d~i di~n chinh thuc cho toan xa hQi th\Ic hi~n chu quyen
qu6c gia. Vi~c th\Ic hi~n chu quyen qu6c gia cua nha nu6c dugc th~ hi~n a ch6 nha
nu&c co quyen quy~t dinh cao nhAt cac vAn de trong ph~rn vi nQi bQ cua minh,
khong chiu S\I can thi~p cua b~t kY rnQt nu&c nao khac va nha nu&c co quyen dQc
l~p trong quan h~ v6i cac nha nu6c khac.
- Nhil nu6c co quyen ban hanh ra phap lu~t, mc la h~ th6ng cac quy t~c xu S\I
cho rnQi thanh vien cua xa hQi. D~ bao dam cho cac quy t~c Ay dugc th\Ic hi~n, nha
nu&c su d\lng nhieu bi~n phap khac nhau nhu tuyen truyen, ph6 bi~n giao d\lc,
thuy~t ph\lc rnQi nguai ton trQng va tlJ giac th\Ic hi~n va trong nhUng truOng hgp
cAn thi~t, nha nu6c co th~ ap d\lng nhUng bi~n phap cUOng ch~ nhAt dinh nhu vi~c
ap d\lIlg cac bi~n phap xu ph~t d6i vrn nhUng nguai vi ph~ phap 1u~t
- Nha nu6c co quyen phat hanh tien, co quyen quy dinh va thu cac lo~i thu~
thea s6 lugng va thai h~ dugc An dinh tru&c.
Nha nhUng dAu hi~u cO' ban tren rna chung ta co th~ phan bi~t dugc nha nu6c
v6i nhUng t6 chuc xa hQi khac trong xa hQi nhu Dang, Cong doim, M~t tr~n t6
qu6c. . .. M~t khac, nha co nhUng d~c di~rn nay rna nhil nu&c tra thanh t6 chtrc co
vai tro d~c bi~t quan trQng trong xa hQi.

3. Binh thuc Nha nllrrc.
Hinh thtrc Nha nu6c la mQt khai ni~rn chi cach thuc va nhUng phuong phap
th\Ic hi~n quy~n 1\Ic nhit nuac, g6m 3 y~u t6 hgp thanh lit: Hinh th(rc chinh t~, Hinh
thtrc cAu truc nha nu6c va ch~ dQ chinh tri.

3.1. Hinh thuc chinh thi
Hinh thtrc chinh th~ la cach thtrc t6 chtrc, trinh tlJ thanh l~p cac cO' quan quyen
l\Ic nha nu6c cao nhAt.
Chinh th~ cua nha nu&c ta hi~n nay la chinh th~ cQng hoa dan chu. Quyen l\Ic
t6i cao cua nhit nuac thuQc v~ Qu6c hQi. Qu6c hQi do nhan dan bAu ra co nhi~m kY
lit 5 nam. Vi~c bAu cu d~i bi~u Qu6c hQi du<;Yc th\Ic hi~n theo cac nguyen tAc ph6
thong, binh dfulg, tf\Ic ti~p va bo phi~u kin.
3
_


~

3.2. fflnh thue eOu true nhil nu6'e
Hinh thuc cAu trUc nha nuac la S\l cAu t~o nha nuac thanh cac don vi hanh
chinh - lanh th6 va m6i quan h~ giita cac co quan nha nuac 6 trung uong vai cac co
quan nha nuac 6 dia phuong.
Co hai lo~i cAu trUc nha nuac la nhit nu&c don nhAt va nha nuac lien bang.
Nha nuae CQng hoa xii hQi chli nghia Vi~t Nam co cAu trUc don nhAt. NhUng d~c
di~m cila nha nuac dan nhAt dugc phim anh sau s~c trong Hi8n phap, phap lu~t va
th\lc ti~n t6 chuc, ho~t dQng cua nha nuac ta vai cac d~c thiI sau:

Thir nhtit, nuac ta lit mQt nuac dQc l~p, co chli quy~n, th6ng nhAt va toan v~n
lanh th6, bao gAm dAt lien, cac hai dao, vimg bi~n va vimg trai (Dieu 1 Hi8n phap

1992); cac dan vi hanh chinh - lanh th6 a nha nuac ta bao gAm: Tinh, thanh ph6
trgc thUQC trung uang; huy~n, qu~, thi xa, thanh ph6 thUQC tinh; va xa, phuOng, thi
trAn.

Thu hai, a nuac ta co mQt h~ th6ng th6ng nhAt cac co quan nha nuac ill trung

uong xu6ng dia phuong

Thir ba, co mQt h~ th6ng phap lu~t th6ng nhAt ma Hi~n phap lit van bim co gia
tri phap 1y cao nhdt. MQi van ban phap 1u~t khac d~u phai duQ'c ban hanh tren co s6
Hi8n phap, phil hgp v6i Hi8n phap. Cac van bim quy ph~ phap lu~t cila cac co
quan nha nuac cAp du6i phai phil hgp v6i cac van bim quy ph~ phap lu~t cila cac
co quan nha nuac cAp tren.

3.3. chi tip ehinh tri
Ch~ dQ chinh tIi lit toan bQ cac phuong phap, cach thuc th\lc hi~n quy~n l\lc nhit
nuac. Cae nha nuac khac nhau co ch~ dQ chinh tIi khac nhau. Co hai lo~i ch~ dQ chinh
tIi la ch8 dQ chinh tIi dan chil va ch8 dQ chinh tIi phim dan chu.
Ch~ dQ chinh tri (y nha nuac CQng hoa xii hQi chli nghia Vi~t Nam 1a ch~ dQ
chinh tIi dan chilo Dieu do th~ hi~n chB: Toan bQ quyen h;rc nha nuac thuQc ve
nhan dan, nhan dan trgc ti8p thanh l~p cac co quan d~i di~n cho quyen h;rc cUa
minh thong qua ch8 dQ bdu cir tg do va dan chu; nhan dan co quyen b6 nhi~m
nhUng d~i bi~u cua minh khi hQ khong con tin nhi~m v&i nhan dan nita, nhan dan
co quy~n tham gia quim ly nha nuac, xii hQi vit nha nuac co nghia V\l t~o mQi di~u
ki~n d~ hQ thgc hi~n t6t quyen do. Hi8n phap cila nha nuac ta ghi nh~ cac quyen
tg do dan chu cua cong dan nhu: Nhan dan sir d\U1g quyen Igc nha nuac thong qua
Qu6c hQi va HQi dAng nhan dan, Qu6c hQi va HQi dAng nhan dan la nhUng co quan
d~i di~n cho y chi va nguy~n vQng cua nhan dan, do nhan dan bAu ra va chiu trach
nhi~m wac nhan dan (Di~u 6); Quy~n con nguai v~ chinh tri, dan S\l, kinh t~, van
hoa va xa hQi dugc ton trQng, th~ hi~n a cac quyen cong dan va dugc quy dinh
trong Hi8n phap va lu~t (Dieu 50); Cong dan co quyen tham gia quim ly nha nuac

a

4

--.


va xa hQi, tham gia thito lu~ cac vfu1 d~ chung cua cit nu6'c va dia phuong, kien
nghi v6'i cO' quan nha nu6'c, bi~u quyet khi nha nu6'c t6 chuc tnrng cftu y dan (Di~u
53); Cac cO' quan nha nuac, cong chtrc nha nuac phai ton trQng nhan dan, t~ 1\1y
ph\lc V\l nhan dan, lien h~ ch~t che v6'i nhan dan, lfulg nghe y kien va chiu sg giam
sat eua nhan dan; kien quyet ddu tranh ch5ng mQi bi8u hi~n quan lieu, hach djch,
cua quy~n, tham nhUng (Di~u 8)....

II. MOT s6 vAN DE co BAN vE BIEN pHAp
1. Nhiing nQi dung

CO'

ban cua Hi~n phap Vi~t Nam

1.1. Hiin philp -lu~t eO' ban
Nganh lu~t Hi~n phap bao g6m cac van ban phap lu~t. Trong do, Hi~n phap la
lu~t cO' ban, co vi tri cao nhAt va dUng tren cac van ban phap lu~t khac. MQi van ban
phap lu~t khac phai phil hqp vai Hi~n phap va n~u trai vai Hi~n phap thi bi bai bo.
Hi~n phap la van ban do Qu5c hQi ban hanh d~ di~u chinh cac quan h~ xa hQi
quan trQng nhdt. Lai noi ddu cua Hi@n phap nam 1992 neu: "Hi~n phap nay quy
dinh ch@ dQ chinh tri, kinh t~, van hoa, xa hQi, qu5c phong, an ninh, qlly~n va nghia
V\l cO' ban cua cong dan, cO' cAu, nguyen t~c t6 chtrc va ho~t dQng cua cac cO' quan
nha nuac".

Hi~n phap la van ban duQ'c ban hanh theo thu 1\1c d~c bi~t. Chi Qu5c hQi mai
co quy~n sua d6i Hien phap. Vi~c sua d6i Hien phap phiti duQ'c it nhdt hai phful ba
t6ng s5 d~i bi~u Qu5c hQi bi8u quy~t tan thanh. Hi~n phap ddu tien cua Vi~t Nam

duQ'c ban hanh nam 1946. Tiep do, chUng ta co Hien phap nam 1959, Hien phap
nam 1980. Hi~n phap hi~n hanh duQ'c Qu5c hQi thong qua nam 1992 va sua d6i, b6
SUl1g nam 2001.

1.2. Nhiing npi dung CO' ban ella Hiin philp niim 1992
Hi~n phap hi~n hanh dugc Qu5c hQi Khoa VIII thong qua ngay 15 thang 4
nam 1992. Ngay 25 thang 12 nam 2001, Qu6c hQi Khoa X da ban hanh Nghi quyet
51/2001/NQ-QH v~ vi~c sua d6i, b6 sung Hien phap nam 1992. Hien phap nam
1992 (sua d6i) g6m co LOi noi dftu, 12 Chuong, 147 di~u. Sau day la nhfmg nQi
dung cO' ban cua Hi~n phap:

- Hi~n phap quy dinh ch~ d9 chinh tri cua nuac CQng hoa xa hQi chu nghia
Vi~t Nam: Chuang I cua Hi~n phap quy dinh v~ hinh thtrc, ban chdt cua Nha nuac
ta; v~ h~ th6ng chinh tri; cac nguyen ilic bftu cu va chinh sach d6i ngo~i cua Nha

nuac.

+ V~ hinh thuc Nha nuac, Hi~n phap quy dinh: Nuac CQng hoa xa hQi chu
nghia Vi~t Nam la mQt nuac dQc l~p, co chu quy@n, th5ng nhdt va toOO v~n lanh
th6, bao g6m ddt li~n, cac hiti dito, vimg bi~n va vimg troi
5


+ V~ ban ch~t cua Nha nuac: Nha nuac CQng hoa xii hQi chu nghia Vi~t Nam
la Nha nuac phap quy~n xii hQi chu nghia cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan.
T~t ea quyen hre nha nuae thuQe ve nhan dan rna nen tang la lien minh gifta giai
e~p eong nhan v61 giai e~p nong dan va dQi ngii tri thue.
Nha nuac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam la Nha nuac th6ng nh~t cua
cae dan tQe eimg sinh s6ng tren d~t nuae Vi~t Nam. Nha nuae th\Ie hi~n ehinh saeh
blnh dfulg, dooo k~t, tuang trQ' gifta cae dan tQe; th\Ie hi~n ehinh saeh phat triSn ve

mQi m~t, timg buac nang cao dai s6ng v~t ch~t va tinh thAn cua d6ng bao dan tQc
thi~u s6.

+ ve h~ th6ng ehinh tri, Hi~n phap khfulg dinh vai tro Uinh d~o eua Dang
CQng san Vi~t Nam d6i vai Nha nu6c va xa hQi; xac dinh M~t tr~ T6 qu6c Vi~t
Nam la cO' So' chinh tri cua chinh quy~n nhan dan; xac dinh Cong dooo la t6 chilc
chinh tri - xii hQi cua giai c~p cong nhan va cua nguai lao dQng.

+ ve nguyen t~e t6 ehue va ho~t dQng eua bQ may nha nuae, Hi~n phap quy
dinh cac nguyen t~c: t~p trung dan chu, phap ch~ xii hQi chu nghia; quy dinh trach
nhi~m ph\lc Vl) nhan dan cua cO' quan nha nuac, can bQ, vien chilc nha nu6c.
- Hi~n phap quy dinh eh~ dQ kinh t~ eua Nha nuae, bao gAm ehinh saeh kinh
t~, cO' c~u kinh t~, cac nguyen t~c quan ly nha nuac v~ kinh t8:

+ Nha nuac th\lc hi~n nh~t quan chinh sach phat tri~n kinh t8 thi tnrOng dinh
huOng xii hQi chu nghia.

+ CO' c~u kinh t8 nhi~u thanh phAn vai cac hinh thuc t6 chuc san xu~t, kinh

doanh da d~g d\la tren ch8 dQ sa hfru tooo dan, sa hfru t~p th~,
trong do sa hfru tooo dan va sa hfru t~p th~ la nBn tang.

sa hfru ttl nhan,

+ Nha nuae th6ng nh~t quan ly nen kinh t~ qu6e dan b~g phap lu~t, k~ ho~eh,
chinh sach; phan cong trach nhi~m va phan c~p quan ly nha nuac gitia cac nganh,
cae e~p; k~t hqp 19i ieh eua ea nhan, eua t~p thS v61 lQi ieh eua Nha nuae.
- Hi~n phap quy dinh eh~ dQ van hoa, giao d\le, khoa hQe va eong ngh~ bao
gAm cae nQi dung ehinh nhu ehinh saeh phat triSn nen van hoa Vi~t Nam; ehinh
sach phat tri~n giao d\lc, khoa hQc, cong ngh~; chinh sach vB bao v~ suc khoe cua

nhan dan, bao v~ ba m~ va tre em, th\lc hi~n chuang trinh dan s6 va k8 ho~ch hoa
gia dinh.
- Hi~n phap quy dinh eh~ dQ an ninh, qu6e phong bao gAm cae nQi dung ve
nhi~m V\l bao v~ T6 qu6e; ehinh saeh xay d\IIlg nen qu6e phong tooo dan va an
ninh nhan dan; nhi~m V\l cua cac l\lc lugng vii trang nhan dan; trach nhi~m cua cO'
quan, t6 ehue va eong dan trong vi~e th\Ie hi~n nhi~m V\l qu6e phong va an ninh.

+ Bao v~ T6 qu6e Vi~t Nam xa hQi ehu nghia, gift vfmg an ninh qu6e gia la S\I
nghi~p cua tooo dan.
6


+ Nha nu6e eung e6 va tang euOng nen qu6e phong tocln dan va an ninh nhan
dan, nong e6t la cae 1ge lugng vfi trang nhan dan, phat huy sue m~ t6ng hgp eua
d~t nu6e d~ bao v~ vUng eh~e T6 qu6e.
+ Co quan nha nuac, t6 chuc kinh tS, t6 chuc xii hQi va cong dan phai lam dAy
du nhi~m V\l qu6e phong va an ninh do phap lu~t quy dinh.
- Hi~n phap quy dinh cae quyJn va ngh'ia v¥ cO' ban cua c6ng dan ve ehinh tri,
dan sg, kinh t~, van hoa va xii hQi.
- HiSn phap quy dinh t6 chuc va ho~t dQng cua cac co quan nha nuac bao g6m
Qu6c hQi, Chu tich nuac, Chinh phu, HQi d6ng nhan dan va Dy ban nhan dan, Toa
an nhan dan va Vi~n ki~m sat nhan dan.

2. MQt

sa quy djnh eua Hi~n phap Vi~t Nam

2.1. Quyin va nghia vI' cO' ban cua cong dan
Dieu 49 Hi~n phap quy dinh: Cong dan nu6e CQng hoa xii hQi ehu nghia Vi~t
Nam la nguai co qu6e tieh Vi~t Nam.

Theo Lu~t Qu6e tieh Vi~t Nam ngay 20 thfulg 5 nam 1998, eong dan Vi~t
Nam duge Nha nu6e CQng hoa xii hQi ehu nghia Vi~t Nam bao dam cae quyen
eong dan va phai lam tron nghia V\l eong dan eua minh d6i v6i Nha nu6e va xii hQi
thea quy djnh eua phap lu~t (Dieu 4).
NhUng quyen va nghia V\l eua eong dan duge qlly dinh trong Hi~n phap duge
gQi la nhUng quyen va nghia V\l cO' ban. Cae qllyen va nghia V\l cO' ban eua eong
dan bao g6m:
- Cae quy8n va nghia V\l v8 ehinh tri;
- Cae quy8n tg do ea nhan;
- Cae quy8n va nghia V\l v8 kinh t~, van hoa, xii hQi.
2.1.1. Cac nguyen tac xay dlfn,g h? tht5ng quyJn, ngh'ia v¥ ca him cua cong dan

Cac quyen va nghia V\l co ban cua cong dan dUQ"c quy djnh t~i Chuang V HiSn
phap (m Di8u 49 d~n Di8u 82). Cae quy8n va nghia V\l do duge xay dlJIlg dga tren
cae nguyen t~e sau day:
- Quy8n eong dan khong tach rai nghia V\l eua eong dan: Cong dan co cae
quyen co ban, dUQ"c Nha nuac bao dam th\lc hi~n va phai th\lC hi~n cac nghia V\l
d6i v6i Nha nu6e va xii hQi.
- MQi eong dan d8u bilID dikg tru6e phap lu~t: Cae quy8n va nghia V\l cO' ban
dUQ"c quy djnh cho mQi cong dan. Tit ca cong dan deu binh dikg trong vi~c th\lc
hi~n cae quy8n va trong vi~e thge hi~n cae nghia V\l.

7


v ~ quy~n hinh d~g cua ph\! nit vai nam giai, Hi~n phap quy dinh: Cong dan
nit va nam co quy~n ngang nhau v~ mQi m~t chinh tri, kinh t~, van hoa, xa hQi va
gia dinh. Nghiem cAm mQi hanh vi phan hi~t d6i xu vai ph\! nit.
VS quySn binh d~g dan tQc, Hien phap quy dinh quySn binh d~g cua cac dan
tQc cimg sinh s6ng tren ddt nuac Vi~t Nam. Nha nuac th\lc hi~n chinh sach binh

d~g, do811 k~t, tuong trg giita cac dan tQc, nghiem cAm mQi hanh vi leY thi, chia re
dan tQc.
- Cac quySn cong dan dugc Nha nuac bAo diun: Nha nuac bAo diun va khong
ngimg phat huy quySn lam chu mQi m~t cua cong dan, th\lc hi~n m\lc tieu dan giau,
nuac m~ xii hQi cong b§ng, dan chu, van minh, mQi nguai co cUQc s6ng fun no,
tlJ do, h~nh phuc, co di~u ki~n phat tri~n to811 di~n.

2.1.2. Cae quyJn va ngh'la v¥ eua eongdan vJ ehinh trj
- Trong linh V\lC chinh tri, cong dan co cac quy~n sau day:

+ QuyJn tham gia quan ly nha nuae va XQ h6i: Cong dan co quy~n tham gia
quan ly nha nuac va xa hQi, tham gia thao lu~ cac vAn d~ chung cua ca nuac va
dia phuong, kiBn nghi vai cO' quan nha nuac, hi~u quy~t khi Nha nuac t6 chuc
trung cdu y dan.

+ QuyJn bdu cit: Cong dan co quySn bAu cli va Ung cli vao Qu6c hQi, HQi
dAng nhan dan cac cdp.

+ QuyJn khiiu nt;li, t6 CaD: Cong dan co quy~n khi~u n~i, quy~n t6 cao v6i cO'
quan nha nuac co thfun quy~n v~ vi~c lam trai phap lu~t cua cO' quan nha nuac, t6
chuc kinh t~, t6 chilc xa hQi, don vi vCi trang nhan dan ho~c hAt cil ca nhan nao.

+ Trong linh V\lC chinh tri, cong dan con co cac quy~n khac nhu quy~n tlJ do
hgon lu~, tlJ do bao chi, quySn l~p hQi, quySn hQi hQp theo quy dinh cua phap lu~t.
- Trong linh V\IC chinh tri, cong dan co cac nghia V\l sau day:

+ Nghia V\l trung thanh vai T6 qu6c.

+ Nghia V\l bAo v~ T6 qu6c. Cong dan phAi lam nghia V\l quan S\l va tham gia
xay d\fIlg qu6c phong to811 dan.

+ Nghia V\l tuan theo Hien phap, phap lu~t, tham gia bAo v~ an ninh qu6c gia,
tr~t tlJ, an toan xa hQi, giit gin hi m~t qu6c gia, chAp hanh nhftng quy t~c sinh ho~t
cong cQng.

2.1.3. Cae quyJn t1!do ea nhan

+ QuySn bdt khA xam ph~ vS than the: Cong dan dugc phap l~t bAo v~ vS
tinh m~g, suc khoe, danh d\l va nhan phfun. Khong ai bi b~t, neu khong co quyet

8

~.


dinh cua Toa an nhan dan, quy~t dinh ho~c phe chuAn cua Vi~n ki~m sat nhan dan,
trir truOng hgp ph~m tQi qua tang.

+ Quy@n b~t kha xam ph~ v@ ch6 &: Khong ai dugc tv y vao ch6 & cua nguai
khac nSu khong duQ'c nguai do dBng y, trir wOng hgp duQ'c phap lu~t cho phep.

+ Quy@n bi m~t thu tin, di~n tho~i, di~n tin: nQi dung thu tin, di~n tho~i, di~n
tin duQ'c gift bi rn~t. Vi~c boc rna, thu gift, kiern soat thu tin, di~n tin phai do nguai
co thAm quy@n ti~n hanh thea quy dinh cua phap lu~t.

+ Quy@n tv do di l~i va cu tm: Cong dan co quy@n tv do di l~i va tv do cu trU
trong nuac, ra nu6c ngoai va v@ nu6c thea quy dinh cua phap lu~t.
ton giao: Cong dan dugc tv do theo ho~ khong
thea mQt ton giao nao. Khong ai dugc xam ph~ tv do tin nguO'ng, ton giao ho~c
19i d\lng tin nguO'ng, ton giao de lam trai phap lu~t va chinh sach cua Nha nu6c.

+ QuySn

tv do tin nguO'ng,

+ Quy@n dugc thong tin: Cong dan dugc nh~n tin va truy@n tin thea quy dinh
cua phap lu~t. Quy@n nay m6i dugc b6 sung trong Hi~n phap nfun 1992.

2.1.4. Cae quyJn va nghza v¥ vJ kinh

ti,

van hoa,

xa h9i

- Trong lInh vgc kinh t~, cong dan co cac quy@n va ngh'ia V\l sau day:

+ QuySn va nghia V\llao dQng: Theo HiSn phap 1992, lao dQng vita la quySn,
vua la ngh'ia V\l cua cong dan. Nha nu6c co k~ ho~ch t~o vi~c laIn cho nguai lao
dQng; ban hanh chinh sach, ch~ dQ bao hQ lao dQng; quy dinh thai gian lao dQng,
ch~ dQ nghi ngO'i va ch~ dQ bao hi~m xa hQi d6i vai vien chuc nha nu6c va nhUng
nguai lam cong an luang. Tren cO' sa Hi~n phap nam 1992, Qu6c hQi khoa IX da
thong qua BQ lu~t lao dQng nh~m bao v~ quy@n lam vi~c va cac quy@n khac cua
nguai lao dQng.

+ Quy@n tv do kinh doanh: Hi~n phap nfun 1992 b6 sung quy dinh: "Cong dan
co quy@n tv do kinh doanh thea ql1y dinh cua phap lu~t". T6 chuc, ca nhan thuQc
cac thanh phdn kinh tS duQ'c san xudt, kinh doanh trong nhUng nganh, nghS rna
phap lu~t khong c~m. Kinh t~ ca th~, ti~u chu, kinh t~ tu ban tu nhan dugc chQn

hinh thuc t6 chuc san xu~t, kinh doanh, dugc thanh l~p doanh nghi~p, khong bi h~
ch~ v@ quy mo ho~t dQng trong nhUng nganh, ngh@ co 19i cho qu6c k~ dan sinh.
Quy@n cua t6 chilc, ca nhan v@ thanh l~p va quan ly doanh nghi~p dugc quy dinh
t~i Lu~t Doanh nghi~p ngay 29 thcing 11 nfun 2005.

+ QuySn

a,

sa hfru: Cong dan co quySn sa hfru vS thu nh~p hgp phap, cua cai de

danh, nha
tu li~u sinh ho~t, tu li~u san xudt, v6n va tai san khac trong doanh
nghi~p ho~c trong cac t6 chuc kinh t~ khac.

+ Ngma V\l ton trQng va bao v~ tai san cua Nha nuac va 19i ich cong cQng.
+ Ngh'ia V\l dong thu~.
9


- Trong linh V\IC van hoa, cong dan co cac quy~n va nghTa V\l sau day:

+ Quy~n va nghTa V\l hQc t~p: HQc t~p vita la quy~n, vita la nghTa V\l cua cong
dan. Cong dan co quy~n hQc van hoa va hQc ngh~ bfug nhi~u hinh thuc. B~c ti~u
hQc la b~t bUQc, khong phai tra hQc phi. Nha nu6c th\lc hi~n phA c~p giao dvc trung
hQc co s6; co chinh sach hQc phi, hQc bAng; t~o di~u ki~n cho tre em khuyet t~t, tre
em co hoan canh d~c bi~t kho khan khac dugc hQc van hoa va hQc ngh~ phu hqp.
Quyen hQc t~p cua cong dan dugc quy dinh cv th~ ~i Lu~t giao dvc ngay 14 thang
6 nam2005.

+ Quy~n nghien cUu khoa hQc, ky thu~t, phat minh, sang ch@, sang ki@n cai
tien ky thu~t, hqp ly hoa san xu!t, sang mc, phe binh van hQc, ngh~ thu~t va tham
gia cac ho~t dQng van hoa khac.
- Trong linh V\IC xa hQi, cong dan co cac quy~n va nghTa V\l sau day:

+ Quy~n bao v~ suc kh6e: Cong dan dugc huOng ch8 dQ bao v~ suc khoe. Nha
nu6c quy dinh che dQ vi~n phi, che dQ mien gicim vi~n phi; quy dinh che dQ b~t
bUQc cai nghi~n va chila cac b~nh xa hQi nguy hi~m.
Cong dan co nghTa V\l th\Ic hi~n cac quy dinh v~ v~ sinh phong b~nh va v~
sinh cong cQng.

+ Quy~n xay d\ffig nha a: Cong dan co quy~n xay d\ffig nha 6 thea quy ho~ch
va phap lu~t. Ngay 29 thang 11 nam 2005, Qu6c hQi co ban hanh Lu~t Nha O.

+ Quy~n binh dfulg cua ph\! nil v6i nam gi6i: Cong dan nil va nam co quy~n
ngang nhau v~ mQi m~t chfnh trl, kinh te, van hoa, xii hQi va gia dinh. Lao dQng
nam va nil vi~c lam nhu nhau thi ti~n luong ngang nhau. Lao dQng nil co quy~n
huOng che dQ thai san. PhV nu la vien chuc nha nu6c va nguai lam cong an luang
co quy~n nghi tru6c va sau khi de ma vfut huOng luong, ph\! cAp thea quy dinh cua
phap lu~t. Nha nu6c t~o di~u ki~n d~ phV nu nang cao trinh dQ mQi m~t, d~ phV nu
san xu!t, cong tac, hQc t~p, chua b~nh, nghi ngai va lam tron bAn ph~ cua nguai
m~.

+ Quy~n dugc bao hQ v~ hon nhan va gia dinh: Nha nu6c bao hQ hon nhan
thea nguyen t~c tl;r nguy~n, ti@n bQ, mQt vg, mQt ch6ng, vg ch6ng binh dfulg. Cha
m~ co trach nhi~m nuoi d~y con; con chau phai kinh trQng va cham soc ong ba, cha
m~.

+ Hien phap con quy dinh quy~n dugc bilo v~ va cham soc cua tre em; quy~n
dugc huOng cac chinh sach uu dai cua thuong binh, b~nh binh, gia dinh

quy~n dugc giup dO' cua nguai gia, nguai tan t~t, tre m6 coi.
2.2. Cae quy djnh

li~t

sy;

vi b8u eu df}i biiu Quae hpi va df}i biiu Hpi dang nhlin

dan
10


d nuac ta, t~t ca quyen 19c OOa nuac thuQc ve OOan dan. Nhan dan thgc hi~n
dan chu trgc tiep thong qua bAu cli de thaOO l~p cac cO' quan OOa nuac la Qu6c hQi
va HQi d6ng OOan dan cac c~p. Vi~c bAu cli duQ'c quy dinh trong Lu~t bAu cli d~i
bi€u Qu6e hQi ngay 15 thang 4 nam 1997 (duqe sua d6i, b6 sung ngay 25 thang 12
nam 2001) va Lu~t bAu eu d~i bi€u HQi d6ng ooan dan ngay 26 thang 11 nam 2003.
2.2.1. Cac nguyen tac bdu cit

a

Vi~c bAu cli nuae ta duQ'c tien haOO thea cae nguyen t~e ph6 thong, binh
dimg, trgc tiep va b6 phieu kin.

- Nguyen t~c ph6 thong: NQi dung cua nguyen t~c nay la "Cong dan, khong
phan bi~t dan tQc, nam nit, thanh phful xff hQi, tin nguOng, ton giao, trinh dQ van
hoa, nghe nghi~p, thai h~n eu trU, du muai tam tu6i tra len co quyen bAu eli va du
hai muO'i m6t tu6i tra len co quyen Ung eli vao Qu6c hQi, HQi d6ng ooan dan thea
quy diOO eua phap lu~t". Nguyen t~c nay bao dam de eong dan duQ'c thgc hi~n

quyen bAu cli, tham gia quan ly OOa nuac va tham gia thanh l~p cac cO' quan OOa
nuae.
- Nguyen t~e binh d~ng: NQi dung eua nguyen t~e nay la eong dan co kha
nang OOu OOau trong vi~c tham gia bAu eli. Cong dan co du tieu ehudn thea quy
diOO cua phap lu~t thi duQ'c ghi ten vao daOO sach cit tri; m6i cit tri chi duQ'c ghi ten
vao mQt danh sach eli tri nO'i eu tm; rn6i cli tri chi co quyen co rnQt phieu bAu; gia
tri phieu bAu la ngang OOau.
- Nguyen t~c bAu eli trgc tiep: Cli tri trgc tiep 19a ehQn nguai rna miOO tin
OOi~m, khong phai thong qlla nguai khac. Cit tri phai tg miOO di bAu, tg tay b6
phieu vao thung phieu, khong OOa nguai khac bAu thay. Nguyen t~e nay bao dam
tiOO khach quan cua bAu cli.
- Nguyen t~e b6 phieu kin: Khi eli tri viet phieu, khong ai dUQ'e xern, ke ea
thaOO vien T6 bAu cu. Nguyen t~c nay bao dam tinh dan ehu cua eUQc bAu cli.
2.2.2. QuyJn bdu cit

va Ung cit clla c6ng dan

- QuyJn bdu cit: Quyen bAu cli la quy~n duQ'c ghi ten vao danh saeh cu tri va
quyen b6 phi~u. Ngum dli muai tam tu6i trO' len eo quyen bAu eu. Chi OOUng nguai
sau day khong co quyen bAu eu:

+ Nguai dang bi mac quyen bAu cli thea ban an, quyet dinh cua Toa an dff co
hi~u

19c phap lu~t;

+ Nguai dang phai chAp hanh hiOO ph~t ill;
+ Nguai dang bi t~m giam;
+ Nguai m~t nang IlJe hfulh vi dan SlJ.

11


Trong thai gian l~p danh saeh cu tri, nhUng cong dan co quy~n bAu eu d~u
dUQ'e ghi ten vao danh sach eu tri. N~u danh sach cu tri co sai sot thi mQi nguai co
quyen khieu n¢ bfulg mi~ng ho~e bfulg van ban v6i Dy ban nhan dan e~p xii dii l~p
danh saeh do. Dy ban nhan dan phai giai quyet khieu n~i trong thOi h~ nam ngely.
- QuyJn u-ng cit: Quyen Ung ell lel quyen eua eong dan tt.r ra Ung ell ho~e dAng
y d~ nguai khac de eu minh. Nguai du hai rnuO'i rn6t tu6i tr6 len co quyen Ung cu.
Nguai (mg cli d~i bi~u H<)i d6ng nhan dan dia phuong nao thi phai la nguai cu trU
ho~e lam vi~e thuOng xuyen 6 dia phuong do.
NhUng nguai sau day khong duQ'c (mg eli:

+ NguOi khong co quyen bAu ell (dii neu tren day) thi khong duqe Ung ell;

+ Nguai dang bi kh6i t6 ve hinh S\l;
+ Nguai dang phai chAp hanh ban an, quy~t djnh hinh S\l eua Toa an;
+ Nguai dii eh~p hanh xong ban

an, quyet djnh hinh Sl1 eua Toel an nhung

chua duQ'c xoa an tieh;

+ Nguai dang chAp hanh quy~t djnh xu ly vi ph~ hanh chinh v~ giao d\lc t~i
xa, phuOng, thi trAn, t~i
hanh chinh.

cO'

s6 giao d\lc,

cO'

s6 chua b~nh ho~c dang bi quan ch~

2.2.3. Cac bUGC cua cUQc bdu cit
- Xac dinh s6 don vi bAu cu va s6 d~i bi~u duQ'c bAu cua rn6i don vi bAu cu:

+ I>6i v6i bAu eu d~i bi~u Qu6c hQi,

Uy ban thuOng V\l Qu6e hQi quy~t

djnh

vi~e chia cac don vi bAu cu va s6 lUQ11g d~i bi~u dugc bAu cua rn6i dan vi.

+ I>6i v6i bAu eli d~i bi~u HQi d6ng nhan dan, s6 don vi bAu cu d~i bi~u HQi
d6ng nhan dan cAp tinh va s6 d~i bi~u duQ'c bAu cua m6i dan vi do Uy ban nhan
dan cAp tinh An dinh va phai duge Chinh phu phe chuAn. 86 don vi bAu eu d~i bi~u
HQi dAng nhan dan e~p huy~n vel xii, s6 d¢ bi~u duqe bAu eua m6i dan vi do Dy
ban nhan dan eimg e~p An djnh vel phai duqe Dy ban nhan dan e~p tren trve tiep
phe ehuAn.
M6i don vi bAu cu duge ehia thanh cac khu V\lC b6 phi~u. Vi~e chia khu v\le
b6 phieu do Dy ban nhan dan e~p xii An djnh va phai duqe Dy ban nhan dan e~p
tren trvc ti€p phe ehuAn.
- Thanh l~p cae t6 ehue ph\! traeh bAu ell: Sau khi ngely bAu ell duqe Dy ban
ThuOng V\l Qu6e hQi eong b6, cae t6 ehue ph\! traeh bAu ell duqe thanh l~p.

+ D6i v6i bAu ell d~i bieu Qu6e hQi, cae t6 ehue ph\! traeh bAu ell gAm: HQi
d6ng bAu cli, Uy ban bAu eu, Ban bAu cu, T6 bAu cu.

12

~


+ D6i v&i bAu cu d~i bi~u H9i d6ng nhan dan, cac t6 chuc ph\! trach bAu cu

g6m: H9i d6ng bAu cu, Ban bAu cu, T6 bAu cu.
H9i d6ng bAu cu cAp tinh, cAp huy~n, cAp xa do Uy ban nhan dan sau khi
th6ng nhAt v&i ThuOng tnJc H9i d6ng nhan dan va Ban ThuOng tI1Jc Uy ban trung
uong M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cimg cAp quy~t djnh thanh l~p.
Ban bAu cli duQ'c thanh l~p a m6i don vi bAu cu, do Uy ban nhan dan sau khi
th6ng nhAt v&i ThuOng tI1JC HQi d6ng nhan dan va Ban ThuOng tI1Jc Uy ban trul1g
uong M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cling cAp quy~t dinh thanh l~p.
T6 bAu cli duQ'c thanh l~p a m6i khu vgc b6 phi~u, do Uy ban nhan dan cAp xa
sau khi th6ng nhAt v&i ThuOng tnJc HQi d6ng nhan dan va Ban ThuOng tI1Jc Uy ban
trung uong M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam cling cAp quy~t djnh thanh l~p.
Cac t6 chuc ph\! trach bAu cu lam vi~c theo ch~ dQ t~p th~. Cac quy~t djnh
dugc thong qua khi co qua mia t6ng s6 thanh vien bi~u quy~t tan thanh.

- Ung cu, gi&i thi~u nguai tmg cli: Nguai u.r tmg cu phai nQP h6 sO'
chuc ph\! trach b~u cu; h6 sO' duQ'c chuy~n d~n
d~ t6 chuc hi~p thuang.

d~n t6

Uy ban M~t tr~ T6 qu6c cling cAp

+ D6i v&i b~u cu d~i bi~u Qu6c hQi: H9i nghi hi~p thuang l~n thu nhAt atrung

uong do Do3.n Chli tich Uy ban trung uong M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam t6 chuc, a
cAp tinh thi do Ban ThuOng tnJc Uy ban M~t tr~n T6 qu6c tinh t6 chuc. Ti~p theo,
Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi di~u chinh cO' cAu, thanh phAn, s6 luQ'Ilg nguai cua cO'
quan, t6 chuc duQ'c b~u d~i bi~u Qu6c hQi. Sau do, cac cO' quan, t6 chuc gi&i thi~u
nguai cua dan vi minh ra (rng cu. HQi nghi hi~p thuong l~n thu hai l~p danh sach
so b<) nhUng nguai (rng Cll va gill lAy Yki~n Cll tri noi cu trU. Dy ban thuOng V\l
Qu6c h<)i di~u chinh IAn thu hai co cAu, thanh phAn, s6 IUQ'Ilg nguai cua co quan, t6
chuc duQ'c b~u d~i bi~u Qu6c h9i. Cu6i cling, HQi nghi hi~p thuang IAn thu ba l~p
danh sach chinh thuc nhUng nguai (rng cu d~i bi~u Qu6c hQi.
+ D6i v6i b~u cu d~i bi~u HQi d6ng nhan dan:
Ch~ nhAt la 90 ngay w&c ngay b~u cu, ThuOng tI1Jc HQi d6ng nhan dan dg
ki~n co cAu, thanh phAn, s6 IUQ'Ilg nguai cua co quan, t6 chuc, dan vi dugc bAu d~i
bi~u HQi d6ng nhan dan.

Ch~ nhAt la 85 ngay wac ngay bAu Cll, H<)i nghi hi~p thuong IAn thu nhAt a
m6i cAp duQ'c ti~n hanh, do Ban ThuOng tnJc Dy ban M~t tr~ T6 qu6c Vi~t Nam

cling cAp t6 chuc.
Ch~m nhAt la 80 ngay tru&c ngay b~u cu, ThuOng tI1Jc H9i d6ng nhan dan
di~u chinh cO' cAu, thanh phAn, s6 lUQ'Ilg nguai cua cO' quan, t6 chuc, dan vi duQ'c
b~u d~i bi~u H9i d6ng nhan dan.
13


Sau HQi nghi hi~p thuong IAn thu nhAt, ea quan, t6 ehue, don vi tiSn harm gi6i
thi~u nguai Ung eir (dBi v6i cAp xa, thon, lang, Ap, ban, buon, phum, soc dUQ'e giOi
thi~u nguai Ung cu).
Ch~ nhAt la 55 ngay tru6e ngay bAu eir, HQi nghi hi~p thuong IAn thu hai a
m6i cAp dUQ'e tiSn harm, do Ban Thuemg 1r\Ie Uy ban M~t tr~ T6 quBe Vi~t Nam

eimg cAp t6 ehue. HQi nghi l~p danh saeh sa bQ nhfmg nguOi. Ung eir d~ biSu HQi
d6ng nhan dan va gui lAy y ki~n cu tri.
Ch~ nhAt la 35 ngay truac ngay bAu cu, HQi nghi hi~p thuong IAn thtc ba a
m6i cAp dUQ'e tiSn harm, do Ban Thuemg 1r\Ie Uy ban M~t tr~ T6 quBe Vi~t Nam
cung cAp t6 chuc. HQi nghi l~p danh sach chinh thuc nhfmg ngum Ung cu d~i bi~u
HQi d6ng nhan dan va giri lAy Ykien cu tri.

Cae HQi nghi hi~p thuong phai co bien ban ghi ro tharm phAn, sB lUQilg ngum
tham d\l, di€n bien va ket qua HQi nghi.
- Bo phiSu: Bu6e tiSp theo ella eUQe bdu eir la t6 ehue bo phiSu. CUQe bo phiSu
duQ'c tien harm lien tl).c va trong mQt ngay chu nh~t.
Sau khi vi~c b6 phieu ket thuc, phai tien harm ki~m phi€u ngay t~i phong b6
phiSu.
- Cong bB kSt qua bAu eir: NguOi. Ung eir dUQ'e qua nira sB phiSu hqp l~ va
duQ'c nhi~u phieu hon thi trung cu. HQi d6ng bAu cu cong b6 ket qua bAu cu.

2.3. Bp may Nha nUdc nUdc Cpng hoa Xii hpi chu nghia Viit Nam
2.3.1. Cae nguyen tac t6 chuc va hoq,t a(Jng cua b(J may nha nuac
BQ may nha nuac bao g6m cac cO' quan nha nuac. CO' quan nha nuac duQ'c
thanh l~p theo quy dinh eua phap lu~t dS th\Ie hi~n cae ehue nang, nhi~m V\l eua
Nhanuac.
Toan bQ bQ may nhil nu6c ho~t dQng thea cac nguyen t~c th6ng nhdt. Cac
nguyen tAe t6 ehue va ho~t dQng eua bQ may nha nu6e dUQ'e quy dinh trong HiSn
phap. C\l thS la:
- Nguyen t~c bao dam s\llanh d~o cua Dang d6i vai Nha nuac: Di~u 4 Hi€n
phap quy dinh "Dang CQng san Vi~t Nam, dQi tien phong cua giai cAp cong nhan
Vi~t Nam, d~i biSu trung tharm v6i quy~n lqi eua giai cAp eong nhan, nhan dan lao
dQng va cua dan tQc, thea Chu nghia Mac - Lenin va tu tuOng H6 Chi Minh la l\lC
lUQilg lanh d~o Nha nuac va xa hQi".
T6 ehue va ho~t dQng eua bQ may nha nu6e d\Ia tren ea so duemg lBi, ehinh

sach cua Dang. Phap lu~t cua Nha nuac la S\l th~ chB hoa duemg l6i lanh d~o cua
Dang. Dang th\Ie hi~n vi~e kiSm tra dBi v6i ho~t dQng eua cae ea quan nha nu6e.

14


- Nguyen t~c quyen llJc nha nu6c la th6ng nhAt, co SlJ phan cong va ph6i hgp
giua cac cO' quan nha nu6c trong vi~c thlJc hi~n cac quyen l~p phap, hanh phap va
tu phap: nguyen t~c nay duQ'c b6 sung t~i DiSu 2 Hi~n phap nam 1992. Cac chile
nang l~p phap, hanh phap va tu phap cua Nha nu6c duqc phan cong cho m6i lo~i
co quan. DS th\Ic hi~n ehilc nang do, m6i co quan co nhfrng nhi~m V\l, quySn h~
rieng hi~t. D6ng thai, giua cac cO' quan co SlJ ph6i hgp ch~t che d~ hao dam hi~u
qua cua ho~t dQng quan ly nha nu6c.
- Nguyen t~c t~p trung dan chu: La nguyen t~c t6 chuc va ho~t dQng cua hQ
may nha nu6c xa hQi chu nghia, duqc quy diM t~i Dieu 6 Hi~n phap. Cac chuc
nang, nhi~m V\l cua Nha nu6c phai duqc tri~n khai th6ng nhAt, thong su6t. Cac cO'
quan cAp du6i phai tuan thu, chiu trach nhi~m va chiu SlJ lanh d~o cua cAp tren.
van han cua cO' quan cAp du6i phai phil hgp v6i van han cua cO' quan cAp tren.
- Nguyen t~c hinh d~g dan tQc: Nha nu6c th\lc hi~n chinh sach hinh d~ng dan
tQc, do3n k~t, tuang trq giua cac dan tQc. Chinh sach nay duqc quan tri~t trong cac
van han, quy~t dinh cua cO' quan nha nu6c. Trong cac cO' quan Qu6c hQi va HQi
d6ng nhan dan phai co tY l~ d~i di~n thich dang cua cac thanh phAn dan tQc. Trong
t6 chuc cua cac cO' quan nha nu6c, co nhfrng cO' quan chuyen trach ve cong tac dan
tQc (HQi d6ng Dan tQc cua Qu6c hQi, Uy han Dan tQc thuQc Chinh phu).
- Nguyen t~c phap ch~ xa hQi chu nghia: La nguyen t~c duqc quy dinh t~i Dieu
12 Hi~n phap. MQi cO' quan nha nu6c phai duqc thanh l~p thea dung quy dinh cua
phap lu~t. Trong khi thi hanh nhi~m V\l, cO' quan nha nu6c, can bQ, cong chuc nha
nu6c phai tuan thu nghiem chinh phap lll~t. Nhfrng vi ph~ phap lu~t phai hi xu ly
theo quy diM. DS th\Ic hi~n nguyen t~c noi tren, c§n tang cUOng co ch~ giam sat,
ki~m tra va xu ly vi ph~ phap lu~t.

2.3.2. H¢ th6ng cac cO' quan nhQ nuac
-

J..
h"e
QI
QDOC

+ Dieu 83 Hi~n phap quy dinh: Qu6c hQi la cO' quan d~i hi~u cao nhAt cua
nhan dan, cO' quan quyen llJc nha nu6c cao nhAt cua nu6c CQng hoa xa hQi chu
nghla Vi~t Nam.

+ Qu6c hQi la cO' quan duy nhAt co quyen l~p hi~n va l~p phap. Qu6c hQi quy~t
diM nhUng chinh sach co ban vS d6i nQi va d6i ngo~i, nhi~m V\l kinh t~ - xa hQi,
qu6c phong, an ninh, nhfrng nguyen t~c chu y~u ve t6 chuc va ho~t dQng cua bQ
may nha nu6c, ve quan h~ xa hQi va ho~t dQng cua cong dan.
Qu6e hQi th\Ic hi~n quySn giam sat t6i cao d6i v6i to3n bQ ho~t dQng eua Nha
nu&c.

+ Qu6c hQi co cac nhi~m V\l va quyen h~n sau day:
15


* Lam Hi8n phap va sua d6i Hi8n phap, lam lu~t va sua d6i lu~t, quy8t djnh
chuang trinh xay d\lIlg lu~t, phap

l~nh;

* ThlJc hi~n quy~n giam sat t6i cao vi~c thuan thil Hi8n phap, lu~t, nghj quy8t

cua Qu6c hQi, xet hao eao ho~t dQng eua Chu tich nuac, Uy han thuOng V\l Qu6c
hQi, Chinh phil, Toa an nhan dan t6i cao, Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao;

* Quy8t djnh k8 ho~ch phat tri~n kinh t8 - xli hQi cila dAt nuac;
* Quy~t djnh ehinh sach tai ehinh ti~n t~ qu6e gia; quy~t dinh d\I toan ngan
sach nha nuac va phan b6 ngan sach trung uang, phS chuful quy8t toan ngan sach
nha nuae; quy djnh, sua d6i ho~e bili h6 cac thu thu~;

* Quy djnh t6 chtcc va ho~t dQng clia Qu6c hQi,

Chil tjch nuac, Chinh phil,
Toa an nhan dan, Vi~n ki~m sat nhan dan va chinh quy~n dia phuong;

* BAu,

mi~n nhi~m, hili nhi~m Chu tich nuac, ph6 Chu tieh nuac, Chu tich

Qu6c hQi, eac Ph6 Chu tich Qu6c hQi va cac Uy vien Uy han thuOng V\l Qu6c hQi,
Thu wOng Chinh phu, Chanh an Toa an nhan dan t6i cao, Vi~n truOng Vi~n kiem
sat nhan dan t6i cao; phS chuful d~ nghi cila Thil tuOng Chinh phil v~ vi~c b6
nhi~m, mi~n nhi~m, cach chuc Ph6 Thu wOng, BQ truOng va cae thanh vien khac
cila Chinh phil; phe chuftn d~ nghj clia Chil tjch nuac v~ danh sach thanh viSn HQi
d6ng qu6c phong va an ninh; b6 phi8u tin nhi~m d6i vai nhUng nguai gill' cac chtcc
V\l do Qu6c hQi bAu ho~c phS chuful;

* QuySt dinh thanh l~p, hili h6 BQ va cac cO' quan ngang BQ cua Chinh phu;
thanh l~p moo, nh~p, chia, di~u chinh dja giOO tinh, thanh ph6 trgc thuQc trung
uang; thanh l~p ho~c gild th~ dan vj hanh chinh - kinh t8 d~c bi~t;

* Bili h6 cac van ban cua Chu tich nuac, Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi, Chinh

phil, Thil tuOng Chinh phil, Toa an nhan dan t6i cao va Vi~n ki~m sat nhan dan t6i
cao trai vai Hi8n phap, lu~t va nghj quy8t clia Qu6c hQi;

* QuySt dinh d~i xa; quy dinh ham, cAp trong cac l\lc lUQ11g vii trang nhan dan,
ham, cAp ngo~i giao va nhUng ham, cAp nha nuac khac, quy djnh huan chuang, huy
chuang va cac danh hi~u vinh d\l nha nuac;

* Quy8t djnh van d~ chi8n tranh va hoa binh; quy djnh v~ tinh tr~g khful cAp,
cac hi~n phap d~c bi~t khac bao dam qu6c phong va an ninh qu6c gia;

* QuySt djnh chinh sach cO' han v~ d6i ngo~i; phe chuful ho~c hili b6 cae di€u
uac qU6c t8 do Chil tjch nuac trgc ti8p kY; phS chuful ho~c blii b6 cac di~u uac
qu6c t8 khac dli duQ'c kY k8t ho~ gia nh~p theo d~ nghi cila Chil tjch nuac;
* QuySt djnh vi~c trung cAu y dan.

- Uy ban thuimg vI}. Quae hQi

+ Dy ban thuimg V\l Qu6c hQi la cO' quan thuOng trgc cila Qu6c hQi.
16


+ Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi dugc Qu6c hQi thanh l~p d~ t6 chilc cac ha~t
dQng cua Qu6c hQi. Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi ra phap l~nh v~ cac v~n d~ dugc
Qu6c hQi giao; thgc hi~n giam sat thea quy dinh cua phap lu~t; giam sat va huOng
d~n ho~t dQng cua HQi d6ng nhan dan, b§j b6 nghi quy8t sai trai cua HQi d6ng nhan
dan cAp tinh; giai tan HQi d6ng nhan dan cAp tinh trong truOng hQ'P HQi d6ng nhan
dan d6 lam thi~t h~i nghiem trQng d8n 19i ich cua nhan dan va thgc hi~n cac nhi~m
V\l khac thea quy dinh cua phap lu~t.

- Chu tjch ntrO'c

+ Chu tich nuac la nguai dUng dAu Nha nuac, thay m~t nuac CQng hoa xii hQi
chu nghia Vi~t Nam v~ d6i nQi va d6i ngo~i.

+ Chu tich nuac chiu trach nhi~m va bao cao cong tac truac Qu6c hQi.
+ Chu tich nuac thgc hi~n cac nhi~m V\l, quy~n h~ll thea quy djnh cua Hi8n

~

phap (Di~u 103). Chu tich nuac cong b6 Hi8n phap, lu~t, phap l~nh; d~ nghi Qu6c
hQi bAu, mi~n nhi~m, biii nhi~m Ph6 Chu tich nuac, Thu tuOng Chinh phu, Chanh
an Toa an nhan dan t6i cao, Vi~n tnrOng Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao; can cil
vao quyet djnh cua Qu6c hQi b6 nhi~m, mi~n nhi~m, cach chilc Ph6 Thu tuOng, BQ
tnrOng va cac thanh vien khac cua Chinh phu; b6 nhi~m, mi~n nhi~m, cach chilc
Ph6 Chanh an, thAm phan Toa an nhall dan t6i cao, Ph6 Vi~n truOng, Ki~m sat vien
Vi~n ki~m sat nhan dan t6i cao; ql1y8t dinh d~c xa.

- Chinh phu

+ Chinh phu la cO' quaIl ch~p hanh cua Qu6c hQi, cO' quan hanh chinh nha
.,

.

nuac cao nh~t cua nuac CQng hoa xii hQi chu ngma Vi~t Nam.

+ Chinh phu chiu trach nhi~m tru6c QuBc hQi va bao cao cong tac vm QuBc
hQi, Uy ban thuOng V\l Qu6c hQi, Chu tich nuac.

+ Chinh phu th6ng nh~t quan ly vi~c thgc hi~n cac nhi~m V\l chinh tri, kinh te,

'~-

van hoa, xa hQi, quBc phong, an ninh va dBi ngo~i cua Nha nu6c.

+ Chinh phu thgc hi~n cac nhi~m V\l, quy~n h~ theo quy djnh cua HiSn phap
(Di~u 112) va Lu~t t6 chilc Chinh phil. Chinh phu lanh d~o cong tac cua cac BQ, cO'
quan ngang BQ va cac cO' quan thuQc Chinh phu, Uy ban nhan dful cac c~p, xay
dlJIlg va ki~n to3n h~ th6ng th6ng nh~t bQ may hanh chinh nha nuac til trung uong
den cO' sa; huOng dful, ki@m tra HQi d6ng nhan dan thgc hi~n cac van ban cua cO'

quan nha nuac c~p tren; t~o di~u ki~n d~ HQi d6ng nhan dan thgc hi~n nhi~m V\l va
quy~n h~ theo lu~t djnh; dao t~o, b6i dUOng, s~p x~p va sir d\IDg dQi ngu vien chuc
nha nu6c. Chinh phu quySt dinh di~u chinh dia gim cac dan vi hanh chinh dum cAp
tilm, thanh ph6 tl1JC thuQc trung uang.

- Toft an nhan dan
17


+ Toa an nhan dan la cO' qllan xet xu eua nuac CQng hoa xa hQi ehu nghia Vi~t
Nam.

+ Toa an xet xu nhUng V\l an hinh S\l, dan S\l, hon nhan va gia dinh, lao dQng,
kinh t~, hanh ehinh va giai quy~t nhUng vi~e khae thea quy dinh eua phap lu~t.
+ Toa an co nhi~m V\l bao v~ philp eh~ xa hQi ehu nghia, bao v~ eh~ dQ xa hQi
ehu nghia va quy~n lam ehu eua nhan dan; bao v~ tai san eua Nha nuae, eua t~p
th€; bao v~ tinh m~ng, tai san, n.r do, danh d\l va nhan phfun eua eong dan.

+ H~ th6ng Toa an nhan dan bao g6m:

* Toa an nhan dan t6i eao;
* Cae Toa an nhan dan tinh, thanh ph6 trge thuQe trung uong;
* Cae Toa an nhan dan qu~, huy~n, thj xa, thanh ph6 thuQe til1h;
* Cae Toa an quan S\l;
* Cae Toa an khae do lu~t dinh.

.--.

+ Toa an nhan dan t6 ehue va ho~t dQng thea quy dinh t~i Hi~n phap va Lu~t
t6 ehue Toa an nhan dan ngay 02 thang 4 nam 2002.

~

- Vi~n ki~m sat nhin dan

+ Theo Hi~n phap nam 1992 va Lu~t t6 ehue Vi~n ki€m sat nhan dan nam
1992, Vi~n ki€m sat nhan dan la cae cO' quan co ehue nang ki€m sat vi~c tuan thea
phap lu~t, th\lc hanh quy~n cong t6 trong phl;UIl vi trach nhi~m do lu~t dinh.

'""""

+ Theo quy dinh cua HiSn phap (sua d6i) va Lu~t t6 chilc Vi~n kiem sat nhan
dan ngay 02 thang 4 nam 2002, Vi~n ki€m sat nhan dan th\le hanh quy~n eong t6 va
ki€m sat cac ho~t dQng tu phap.

+ H~ th6ng Vi~n ki€m sat nhan dan bao g6m:

~

""'' ' ' '.

* Vi~n ki€m sat nhan dan t6i cao;
* Cae Vi~n ki€m sat nhan dan tinh, thanh ph6 trgc thuQc trung uong;
* Cac Vi~n ki€m sat nhan dan qu~, huy~n, thj xa, thanh ph6 thuQc tinh;
* Cac Vi~n ki€rn sat quan S\l.

I

+ Vi~n Kiem sat nhan dan t6i cao th\lc hanh quy~n cong t6 va kiem sat cac
ho~t dQng ttl phap, gop phAn bao dam cho phap lu~t duQ'c chAp hanh nghiem chinh
va th6ng nhAt.

~

--,

I

+ Vi~n Kiem sat nhan dan dia phuang th\lc hanh quy~n cong t6 va kiem sat
cac ho~t dQng tu phap a dja phuong minh.

18

I
I

l
-1

]

+ Vi~n Ki~m sat quan sv thvc hanh quy~n cang t6 va ki~m sat cac ho~t dQng
tu phap thea quy dinh cua phap lu~t.

- HQi dAog ohao dao

+ HQi dAng nhan dan la cO' quan quyen 19c nha nu6c 6 dia phuang, d~i di~n
cho y chi, nguy~n vQng va quyen lam chu cua nhan dan, do nhan dan dia phuang
bAu ra, chiu trach nhi~m truac nhan dan dia phuong va co quan nha nu6c c§.p tren.

+ HQi d6ng nhan dan quy€t djnh cac chu truong, bi~n phap quan trQng d~ phat
huy ti~m nang cua dia phuong; xay dvng va phat tri~n dia phuong v~ kinh t€ - xa
hQi, cung c6 qu6c phong, an ninh, khong ngimg cai thi~n dai s6ng v~t ch§.t va tinh
thAn cua nhan dan dia phuong, lam tron nghia V\l cua dia phuong d6i v6i ca nu6c.
HQi d6ng nhan dan thvc hi~n quy~n gifun sat d6i v6'i ho~t dQng cua ThuOng
tJ1Ic HQi d6ng nhan dan, Uy ban nhan dan, Toa an nhan dan, Vi~n ki~m sat nhan
dan cung c§.p; giam sat vi~c thvc hi~n cac nghi quy€t cua HQi d6ng nhan dan; giam
sat vi~c tuan theo phap lu~t cua cO' quan nha nu6c, t6 chilc kinh t~, t6 chilc xa hQi,
don vi vii trang va cua cang dan (y dia phuong.

+ HQi d6ng nhan dan th\Ic hi~n cac nhi~m Vt;1, quy~n h~n C\l th~ quy dpm t~i
Lu~t t6 chuc HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan nam 2003 va cac van ban
phap lu~t khac. D~ kh~c ph\lc nhUng h~ ch~ cua Lu~t t6 chilc HQi dAng nhan dan
va Uy ban nhan dan nam 1994, Lu~t nfun 2003 da quy dilID ra hon v~ nhi~m V\l,
quy~n h~ cua m6i c§.p HQi d6ng nhan dan (tinh - huy~n - xa); quy dinh nhi~m V\l,
qlly~n h~ cua HQi d6ng nhan dan trong tlmg linh vvc kinh t€, ngan sach, van hoa,
giao d\lc, y t€, qu6c phong, an ninh, gifun sat...; phan bi~t nhi~m V\l cua HQi d6ng
nhan dan (y dia ban nang than va dia ban do thi. Lu~t nfun 2003 tang cuOng chuc
nang gifun sat cua HQi dAng nhan dan; b6 sung quy djnh ve vi~c HQi dAng nhan dan

b6 phi€u tin nhi~m d6i v6i nguai gift chuc Vt;1 do HQi d6ng nhan dan bAu.

f)~ quy€t djnh nhUng vful d~ thuQc nhi~m Vt;1, quy~n h~ cua minh, HQi d6ng
nhan dan ra nghi quy€t.

+ ve cO' c!u cua HQi dAng nhan dan, theo Lu~t nfun 2003, ThuOng trgc HQi
d6ng nhan dan dugc thanh l~p (y ca ba c§.p. Lu~t b6 sung mQt s6 nhi~m Vt;1, quy~n
h~ m6'i cua ThuOng tJ1Ic HQi d6ng nhan dan nhu: gifun sat vi~c thi hanh phap lu~t
t~i dia phuang; phe chufut k~t qua bdu Chu tich, Ph6 Chu tich, Uy vien ThuOng
trgc HQi dAng nhan dan c!p du6i trgc ti~p; trinh HQi dAng nhan dan b6 phi~u tin
nhi~m d6i v6i nguai gift chuc Vt;1 do HQi d6ng nhan dan bAu.

- Uy bao ohao daD
+ Uy ban nhan dan do HQi d6ng nhan dan bAu la cO' quan ch§'p hanh cua HQi
dAng nhan dan, cO' quan hanh chinh nha nu6c 6 dia phuang, chiu trach nhi~m tru6c
HQi dAng nhan dan cimg c!p va cO' quan nha nu6c c!p tren.
19


+ Uy ban nhan dan thvc hi~n chuc nang quan ly nha nuac a dia phuong; chiu
trach nhi~m chAp hanh Hi~n phap, lu~t, van ban cua co quan nha nuac cAp tren va
nghi quy~t cua HQi d6ng nhan dan cimg cAp.

+ Cling tuang t1J nhu vOi HQi d6ng nhan dan, Lu~t nam 2003 da quy djnh ra
han nhi~m V\l, quy~n h~ cua m6i cAp Dy ban nhan dan, phan bi~t nhi~m V\l cua
Uy ban nhan dan dia ban nong than va do thi, quy dinh nhi~m V\l, quy~n h~l cua
Dy ban nhan dan trong tUng linh VVC kinh t~, nong nghi~p, lam nghi~p, ngu nghi~p,
thuy lqi, dAt dai, cong nghi~p, thuong m~i, du lich, giao d\lc va dao t~o, ....
De thgc hi~n nhi~m V\l, quy~n h~ cua minh, Dy ban nhan dan ra quy~t dinh,
chi thi.

Lu~t nam 2003 quy dinh cac vAn d~ rna Uy ban nhan dan phai thao lu~ t~p
th~ va bi~u quy~t thea da s6 (Di~u 124).

+ Chu tich Uy ban nhan dan la nguai lanh d~o va di8u hanh cang vi~c cua Uy
ban nhan dan. Chu tich Uy ban nhan dan phai la d~i bieu HQi d6ng nhan dan. Theo
Lu~t nam 2003, trong nhi~m kY, n~u khuy~t Chu tich Uy ban nhan dan thi Chli tich
HQi d6ng nhan dan cung cAp giai thi~u nguai Ung cu Chu tich Uy ban nhan dan de
HQi d6ng nhan dan b~u. Nguai gift chuc V\l Uy ban nhan dan trong nhi~m ky khang
nhAt thi~t la d~i bieu HQi d6ng nhan dan (Di~u 119).
Chu tich Uy ban nhan dan th\lc hi~n cac nhi~m V\l, quy8n h~n thea quy djnh
t~i Di8u 127 cua Lu~t nam 2003. Chil tich Uy ban nhan dan quy~t dinh cac vAn d8
thuQc nhi~m V\l, quy8n h~n cua Uy ban nhan dan cAp minh, trir cac vAn d8 ma Uy
ban nhan dan phai thao lu~ va quy~t dinh t~p the. Lu~t b6 sung cac nhi~m V\l mai
cua Chu tich Dy ban nhan dan hi: chi d~o cac bi~n phap de giai quy~t cac cong vi~c
dQt xuAt, khAn cAp trong phong, ch6ng thien tai, chay, n6, dich b~nh, an ninh, tr~t t1J
va bao cao Uy ban nhan dan trong phien h9P gAo nhAt; ra quy~t dinh, chi thi de
th\lC hi~n nhi~m V\l, quy8n h~ cua minh.

~

-,

Ph6 Chu tich va cac thanh vien khac cua Uy ban nhan dan th\lc hi~n nhi~m V\l,
quy8n h~ do Chil tich Uy ban nhan dan phan cong va chiu treich nhi~m truac Chu
tich Uy ban nhan dan v~ vi~c thvc hi~n nhi~m V\l, quy8n h~ duqc giao.

III. MOT s6 vAN DE co BAN vE PRAP LuAT

l

1. Khai ni~m phap In,t

--,

.

.

t

Phap lu~t la h~ th6ng quy t~c xu S\l do nha nuac d~t ra ho~c thira nh~ va dam
bao thgc hi~n de di~u chinh cac quan h~ xa hQi nhfun d~t duQ'c nhirng m\lc dich
nhAt dinh.
Cling nhu nha nuac, phap l~t ra dm, t6n t~i gfulli~n vOi xa hQi co giai cAp, no
ra dai khi xa hQi phat trien d~n mQt trinh dQ nhAt dinh va khi xa hQi phan chia thanh
cac giai cAp, vi thS, phap lu~t vira mang tinh chAt giai cAp vira mang tinh xa hQi.
20

'l
I

-1


l


]

lil.....-

Tinh chat giai cap Clla phap lu~t thS hi~n (] chB phap lu~t thS hi~n y chi nhel nuac
cua giai cap th6ng tIi, con tinh chat xii hQi cua phap lu~t thS hi~n (] chB phap lu~t lel
cong C\l d~ di~u chinh cac quan h~ xii hQi nhb duy tri tr~t tlJ xii hQi d~ dam bao SlJ
t6n t~i va phat tri~n cua phap lu~t

a Vi~t Nam, quy@n l\lc nhel nuac thuQc v@ nhan dan vel nhan dan sir d\IDg
quy~n llJc cua minh thong qua Qu6c hQi, HQi d6ng nhan dan cac cftp va cac cO'
quan khac trong bQ may nha nuac. Ho~t dQng ban hanh van ban quy ph~m phap
lu~t cua cac cO' quan nha nuac co thAm quy~n chinh la SlJ th~ hi~n y chi va nguy~n
vQng cua dong dao nhan dan lao dQng. Phap lu~t cua nha nuac ta la th~ hi~n y chi
cua nhan dan lao dQng - s6 dong trong xii hQi, vi v~y, phap lu~t la phuang ti~n d~
phan anh va bao v~ quy~n llJc cua nhan dan lao dQng.

Phap lu~t cua nha nuac CQng hoa xii hQi chu nghla Vi~t Nam cling th~ hi~n
tinh chftt xii hQi rQng riii. Phap lu~t Vi~t Nam hi~n nay la phuang ti~n d~ nha nuac
quan ly cac linh V\lC khac nhau cua dOi s6ng xii hQi, no dlng d6ng thOi lel phuong
ti~n d~ th~ ch~ hoa nhUng duCmg l6i, chu truang chinh sach cua Dang v~ cac v§n d~
kinh t~, chinh tri, van hoa xii hQi nhb dam bao SlJ phat tri~n cua xii hQi, thuc dAy
SlJ phat tri~n kinh t~ va khong ngimg nang cao dai s6ng v~t chftt, tinh thfut cua nhan
dan lao dQng. Han nua, phap phap lu~t cua chung ta con co vai tro quan trQng trong
vi~c thi~t l~p va bao dam cong b~ng xii hQi, bao dam vi~c thlJc hi~n n~n dan chu xii
hQi chu nghla.
Ban chftt cua phap lu~t nuac ta th~ hi~n anhUng di~m cO' ban sau day:
Phap lu~t xii hQi chu nghla Vi~t Nam la phuong ti~n d~ dam bao cong b~ng xii
hQi, thgc hi~n n~n dan chu xii hQi chu nghla. Dan chu la mQt trong nhUng d~c trung
co ban cua nhel nuac tao Tinh chat dan chu do duQ'c thS hi~n vel ghi nh~ trong h~

th6ng cac van ban phap lu~t cua nha nuac ill Hi~n phap d~n cac van ban quy ph~
phap lu~t khac. H~ th6ng van ban quy ph~ phap lu~t ghi nh~ va xac dinh cac
bi~n phap d~ dam bao cho vi~c th\Ic hi~n cac quy~n tlJ do dan chu cua cong dan.
Ben c~ do, thong qua phap lu~t, Nha nuac ta cling do th\lc hi~n cac bi~n phap d~
h6 trQ' va dam bao SlJ phat tri~n cua cac khu VlJC kho khan nhu mi~n nui, vUng sau,
vungxa.
Phap lu~t nuac CQng hoa xii hQi chu nghla Vi~t Nam la phuang ti~n d~ nha
nuac quan ly xii hQi. Thong qua phap lu~t, nha nuac d~ ra cac k~ ho~ch phat tri~n
kinh t~ - xii hQi, van hoa khoa hQc ky thu~t cling nhu cac llnh VlJC khac cua dai
s6ng, xac dpm chuc nang, nhi~m V\l, thAm quy@n cua cac co quan nhel nuac trong
quan ly kinh t~ xii hQi. D6ng thai, phap lu~t cling xac dpm ra trach nhi~m cua mQi
cong dan trong vi~c ton trQng Phap lu~t cua nha nuac.
Phap lu~t cua nha nuac ta la cO' sa d~ xay d\ffig va hoan thi~n bQ may nha
nuac Vi~t Nam. BQ may nha nuac la mQt h~ th6ng cac cO' quan nhil nuac co chilc
21
_


nang vil nhi~m V\l khac nhau. DS dam bao cho bQ may nhil nuac noi chung vil tUng
cO' quan trong bQ may nha nu6c ho~t dQng co hi~u qua, phat huy duqc suc m~nh
clla quyen 19c nhil nuac cfing nhu dam bao cac quyen tv do dan chll clla cong dan,
thi cAn phai co cac quy djnh clla phap lu~t ve t6 chilc bQ may nhil nuac. Cac quy
djnh do khong chi lil co sa phap ly cho vi~c t6 chilc vil ho~t dQng clla cac co quan
trong bQ may nhil nuac mil no con lil phuong ti~n dS nhan dan co thS ti~n hanh vi~c
ki@m tra, gi8m sat ho~t dQng cua cac cO' quan nha nu6c va cua cac nhan vien nha
nu6c.
Phap lu~t nu6c CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam con la phuong ti~n d@
thgc hi~n chinh sach doan k~t dan tQc. Dieu 5 Hi~n phap 1992 quy djnh:
"NhiJ nuac CQng hoa xa hQi chu ngh'ia Vi¢t Nam, Ia nha nuac th6ng nhat coo
cac dan t(Jc cling sinh s6ng tren dat nuac Vi¢t Nam.

Nhit nuac th1!c hi~n chinh sach binh dang, doan kit, tuang tr(1 giua cac dan
tQc, nghiem cam mQi hanh vi leY thi, chia re dan t(Jc.
Cac dan tQc co quyJn dung tiing noi" chft viit, gift gin bim sac dan tQc va
phat huy nhimg phong tl:lC, ttJ,p quan, truyJn th6ng va wIn hoa t6t a?p cua minh.
Nha Nuac th1!c hi~n chinh sach phat triin vJ mQi mgt, timg buac nang cao aiYi
s6ng vtJ,t chat va tinh thdn cua d6ng bao dan tQc thiJu s6. "

Tren cO' sa nay, nha nu6c do ban hanh ra hang
th@ hoa va th\lc hi~n chinh sach doan k~t dan tQc.

lo~t

cac van ban phap

lu~t

C\l

2. Nhiing dJe trung cua phap lo,t
- Phap lu~t do nhil nuac ban hanh. Trong xo hQi co rAt nhieu quy t~c xu sg
khac nhau mil con ngum phai tuan theo nhu cae quy t~c d~o dilc, cac t~p quan, cac
quy t~c do cac t6 chilc khac clla con ngum d~t ra nhu cac dieu l~, quy ch~ ... nhung
chi nhiIng quy t~c xu sg do nhil nuac ban hanh thi mai duQ'c coi lil phap lu~t.
- Phap l~t duqc nha nu6c bao dam th\lc hi~n. Cac qlly t~c xu S\l khac duqc
dam bao thgc hi~n bing nhiIng bi~n phap khac nhau. ChAng h~, sg vi ph~ cac
quy t~ d~o dilc se bi xa hQi len an, sg vi ph~ cac t~p quan co thS bi cQng dang
dan cu len an, sg vi ph~ quy t~c clla cac t6 chilc xa hQi thi cac t6 chilc do se ap
d\lllg nhftng bi~ phap nhAt djnh do chinh cac t6 chilc do d~t ra. Phap lu~t duQ'c
dam bao thgc hi~n bing nhil nuac co nghia lil vi~c vi ph~ phap lu~t se bi ap d\lllg
cac bi~n phap cucmg ch~ clla nhil nuac mil a milc cao nhAt lil cac hinh ph~t Clla

Lu~t Ifmh sg. Ben c~ vi~c bao dam cho phap lu~t duQ'c thgc hi~n bing nhftng
bi~n phap cucmg ch~, nhil nuac cfing bao dam cho phap lu~t duQ'c th\Ic hi~n bing
nhiIng bi~n phap thuy~t ph\lc nhu v~ dQng, tuyen truy~n, khen thuOng...
Nhu v~y, chi nhftng quy t~c xu S\l do nha nu6c d~t ra ho~c thira nh~n va dam
bao th\lc hi~n thi m6i duqc gQi la phap lu~t.

22

--,

1

l
l

J


3. Van ban quy ph~m phap )u,t
Phap 1u~t chu y@u dugc hinh thanh ill vi~c Nha Nuac ban hanh cac van ban
quy ph~m phap 1u~t. van ban quy ph~m phap 1u~t 1a van ban do cac cO' quan nha
nuac co thAm quy~n ban hanh thea trinh tv va thu tl.Ic dinh, trong do co cac quy t~c
xu S\l chung, dugc nha nuac bao dam th\lc hi~n d~ di~u chinh cac quan h~ xii hQi
nh~m d~t dugc m\lc dich nhdt dinh.

Van ban quy phg;m phap lugt co cae dge di~m ea ban sau:
Thu nhdt, van ban quy ph~ phap lu~t la van ban do cac co quan nha nuac co
thfun quyen ban hanh. Trong toan bQ cac co quan cua bQ may nha nuac, khong phai
cO' quan nao cling co thAm quy~n ban hanh cac van ban quy ph~ phap 1u~t. Nha
nuac chi trao thfun quy~n ban hanh van ban quy ph~m phap lu~t cho mQt s6 cO'

quan nha nuac nhdt dinh. Vi th@, chi nhUng van ban do cac cO' quan do ban hanh thi
mai co th~ trO' thanh van ban quy ph~ phap 1u~t. NhUng van ban khong phai do cO'
quan nha nuac co thfun quyen ban hanh van ban quy ph~ ph~ phap lu~t thi
khong th~ 1a van ban quy ph~ phap 1u~t.
Thit hai, van ban quy ph~m phap lu~t 1a van ban co chua d\ffig nhUng quy t~c
xu S\l chung. NhUng van ban m~c dil do cac cO' quan nha nuac co thAm qlly~n ban
hanh nhung khong chua d\ffig quy cic xu S\I chung thi khong the La van ban quy
ph~ phap lu~t. Day la d~c trung co ban de chUng ta phan bi~t van ban quy ph~
phap 1u~t vai cac van ban co y nghia phap 1y khac nhu cac ban an cua Toa an nhan
dan, cac quy@t dinh xu ph~t hanh chinh d6i vai ca nhan hay t6 chuc nao do do co
hanh vi vi ph~m hanh chinh.
Thu ha, van ban quy ph~ phap lu~t duQ'c ap d\IDg nhieu IAn trong th\Ic te dai
s6ng. Do nQi dung cua van ban quy ph~m phap 1u~t co chua d\ffig nhUng quy t~c xu
S\l chung vi v~y chung dugc ap d\IDg nhi~u IAn trong th\lc t@ dai s6ng, trong mQi
truOng hgp khi xUdt hi~n nhUng di~u ki~n hay hoan canh dugc cac quy t~c xu S\l
trong do xac dinh.
Thit ttt, ten gQi, nQi dung va trinh tv, thu tl.Ic ban hanh van ban quy ph~m phap
1u~t do phap 1u~t quy dinh. Phap 1u~t quy dinh cho m6i cO' quan nha nuac co thAm
quy~n dugc ban hanh van ban quy ph~ phap 1u~t vai nhUng ten gQi C\l th~. Hon
nua, nQi dung va trinh tv ban hanh van ban quy ph~m phap 1u~t cua cac cO' quan
nha nuac cling dugc phap 1u~t quy dinh C\l th~.

4. Cae )o~i van ban quy ph~m phap )u,t (y nutre ta
Theo quy dinh cua Hien phap 1992 va Lu~t ban hanh van ban quy ph~ phap
1u~t, a nuac ta hi~n nay co cac lo~i van ban quy ph~ln phap 1u~t sau:

Hiin phap la van ban quy ph~ phap lu~t do Qu6c hQi ban hanh quy dinh
nhUng vdn d~ cO' ban nhdt cua nha nuac nhu ch@ dQ chinh tri, ch@ dQ kinh t@, van
23