Thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

VÕ VĂN BÌNH

THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN
KINH TẾ BIỂN ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

VÕ VĂN BÌNH

THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
BIỂN ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân hàng
Mã số: 9.34.02.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
HD1: PGS.TS LÊ THỊ MẬN
HD2: TS. NGUYỄN VĂN PHÚC

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH- 2018


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Võ Văn Bình
Ngày tháng năm sinh: 2/5/1970
Nơi sinh: Nghệ An
Cơ quan công tác: Hải quân Vùng 2
Là nghiên cứu sinh khóa 21, Trường Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh.
Đề tài luận án: Thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam
Việt Nam.
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng:
Người hướng dẫn khoa học:

Mã số: 9.34.02.01

Hướng dẫn 1: PGS.TS Lê Thị Mận
Hướng dẫn 2: TS. Nguyễn Văn Phúc

Tôi xin cam đoan: Luận án này chưa từng được trình nộp để lấy học vị tiến sĩ tại bất
cứ một trường đại học nào. Luận án này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả,

kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố
trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được
dẫn nguồn đầy đủ trong luận án.
Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này.

Nghiên cứu sinh

VÕ VĂN BÌNH


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, thực hiện luận án này, với sự cố gắng
nỗ lực phấn đấu của bản thân tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của Lãnh đạo nhà
trường, Cán bộ, Giảng viên, nhân viên các Khoa, Viện, Trung tâm của Trường Đại
học Ngân hàng TP HCM. Xin chân thành cảm ơn quý vị. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn
đến Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã hỗ trợ tôi thực hiện luận án này.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Lê Thị Mận, TS. Nguyễn
Văn Phúc đã hướng dẫn và tận tình giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án này.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, thực hiện luận án này, tôi nhận được
sự giúp đỡ tận tình của các nhà khoa học thuộc Lãnh đạo nhà trường, Khoa Ngân
hàng, Khoa Tài chính, các cán bộ và nhân viên của Khoa sau đại học, Trường Đại
học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn và tri ân sâu
sắc đến quý vị.
Đồng thời, Tôi đã nhận được sự giúp đỡ và những góp ý thẳng thắn, chân thành
sâu sắc của các nhà khoa học trong suốt quá trình thực hiện luận án tiến sĩ này. Tôi
cũng xin trân trọng cảm ơn và tri ân sâu sắc sự hỗ trợ của các Tạp chí Tài chính, Cục
Tài chính Bộ Quốc Phòng, các doanh nghiệp, doanh nhân trong ngành Kinh tế, Tài

chính, Ngân hàng, Các nhà khoa học, Lãnh đạo các Tỉnh, Thành, Sở, Ban ngành các
Tỉnh ven biển phía Nam: TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Thuận, Bến
Tre, Tiền Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang, Bạc Liêu đã đóng góp, giúp đỡ
tôi trong quá trình tìm hiểu, thu thập thông tin, số liệu và nghiên cứu hoàn thiện luận
án.
Tôi xin chân thành cảm ơn các Anh, Chị, Em đồng nghiệp, đồng khóa, đồng
môn, đồng hương, đồng chí đồng đội và những người bạn chân thành, bằng cách này
hay cách khác đã hết lòng ủng hộ, giúp đỡ động viên tôi trong quá trình nghiên cứu
và hoàn thiện luận án này.
Cuối cùng với cảm nhận của bản thân xin tri ân, khắc ghi và biết ơn sâu sắc
với sự giúp đỡ âm thầm, hiệu quả mà bền bỉ của gia đình, các bậc sinh thành, họ tộc
cho tôi có thêm ý chí, bản lĩnh tôi luyện. Bằng sự giúp đỡ đó mà tôi có được thành
quả hôm nay.
Tác giả luận án
Võ Văn Bình


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... I
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ II
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ.................................................... VIII
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... IX
CHƯƠNG 1 ............................................................................................................ 1
GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU .................................................................................. 1
1.1.

TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ................................................................. 1

1.2.

TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC VÀ NƯỚC NGOÀI ........... 2

1.2.1. CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NGUỒN VỐN VÀ THU HÚT
NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN ĐẢO .............................. 2
1.2.2. CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ MÔI
TRƯỜNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ........................................................ 7
1.2.3. KHOẢNG TRỐNG CÁC NGHIÊN CỨU VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA
LUẬN ÁN ............................................................................................................. 11
1.3.

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................ 14

1.4.

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .......................................................................... 14

1.5.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................. 14

1.6.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................... 15

1.7.

NHỮNG ĐÓNG GÓP THỰC TIỄN CỦA NGHIÊN CỨU ......................... 16

1.8.

KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN ....................................................................... 17

CHƯƠNG 2 .......................................................................................................... 18
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH
TẾ BIỂN ĐẢO ...................................................................................................... 18
2.1.

KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ BIỂN ĐẢO .................................................... 18

2.1.1. Khái niệm về kinh tế biển đảo ..................................................................... 18
2.1.2. Đặc điểm kinh tế biển đảo ........................................................................... 19
2.1.3. Các lĩnh vực kinh tế biển đảo ...................................................................... 22
2.1.4. Vai trò kinh tế biển đảo................................................................................ 24


iv
2.2.

NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN ĐẢO ................. 25

2.2.1. Quan điểm về nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo ........................ 25
2.2.2. Đặc điểm nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo ............................... 26
2.2.3. Các loại nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo ................................. 27
2.3.

THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN ĐẢO 31

2.3.1. Quan điểm thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo ................. 31

2.3.2. Điều kiện thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo ................... 32
2.3.3. Các yêu cầu đối với việc thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo
................................................................................................................... 34
2.3.4. Hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế biển đảo ................................................. 35
2.2.5. Môi trường đầu tư với hoạt động thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế
biển đảo ................................................................................................................. 43
2.4. KINH NGHIỆM NƯỚC NGOÀI VỀ THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT
TRIỂN KINH TẾ BIỂN ĐẢO VÀ BÀI HỌC ĐỐI VỚI VIỆT NAM .................... 47
2.4.1. Kinh nghiệm nước ngoài về thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển
đảo

................................................................................................................... 47

2.4.2. Bài học cho Việt Nam về thu hút nguồn vốn cho đầu tư phát triển kinh tế biển
đảo

................................................................................................................... 55

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 60
CHƯƠNG 3 .......................................................................................................... 61
THỰC TRẠNG THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN
ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM .............................................................................. 61
3.1.

SƠ LƯỢC VỀ KINH TẾ BIỂN ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM ................. 61

3.1.1. Vị trí của biển đảo phía Nam Việt Nam ...................................................... 61
3.1.2. Kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam .......................................................... 62
3.2.

THỰC TRẠNG THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH

TẾ BIỂN ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM .............................................................. 69
3.2.1. Thực trạng nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam.
................................................................................................................... 69
3.2.2. Hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam ................. 75


v
3.3.

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT

TRIỂN KINH TẾ BIỂN ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM ....................................... 89
3.3.1. Những kết quả đạt được .............................................................................. 89
3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ................................................................... 91
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 95
CHƯƠNG 4 .......................................................................................................... 96
PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ ĐẾN THU HÚT NGUỒN
VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM ... 96
4.1. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU .............................................................. 96
4.2. GIẢ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ............................................ 101
4.2.1. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................ 101
4.2.2. Mô hình nghiên cứu ................................................................................... 103
4.2.3. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................... 106
4.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................................... 112
4.3.1. Thống kê mô tả ......................................................................................... 112
4.3.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo .............................................................. 115
4.3.3. Tương quan giữa các biến ......................................................................... 119
4.3.4. Hồi quy tuyến tính .................................................................................... 120

4.4.

ĐÁNH GIÁ VỀ MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN

ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM ............................................................................ 122
4.4.1. Những kết quả đạt được ............................................................................ 122
4.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ................................................................ 123
TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ...................................................................................... 127
CHƯƠNG 5 ........................................................................................................ 128
GIẢI PHÁP THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN
ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM ............................................................................ 128
5.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN ĐẢO VIỆT NAM ĐẾN NĂM
2030, TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2045 ................................................................... 128
5.2. ĐỊNH HƯỚNG THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
BIỂN ĐẢO VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2030 VÀ TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2045 .... 131


vi
5.3. GIẢI PHÁP THU HÚT NGUỒN VỐN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BIỂN
ĐẢO PHÍA NAM VIỆT NAM ............................................................................ 131
5.3.1. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế biển đảo ........ 131
5.2.2. Giải pháp cải thiện môi trường đầu tư phát triển kinh tế biển đảo .............. 143
5.3.3. Nhóm giải pháp khác ................................................................................. 151
TÓM TẮT CHƯƠNG 5 ...................................................................................... 157
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 158
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt
ADB

Tiếng Anh
Asian Development Bank

Tiếng Việt
Ngân hàng Phát triển Châu Á

DN

Doanh nghiệp

ĐTNN

Đầu tư nước ngoài

ĐKLĐ

Điều kiện lao động

EU

European Union

Liên minh châu Âu

GDP

Gross Domestic Product

Tổng sản phẩm trong nước

GO

Gros out put

Giá trị sản xuất

IMF

International Monetary Fund

Quỹ tiền tệ Quốc tế

IC

Iuermediak Cosumption

Chi phí trung gian

NSNN

Ngân sách nhà nước

MTĐT

Môi trường đầu tư

ODA

Official Development Assistant

Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

UNCTAD United Nations Conference on Hội nghị liên hiệp quốc về Thương mại
Trade and Development
UNDP

và Phát triển

United Nations Development Chương trình Phát triển Liên Hợp
Programme

Quốc
Ủy ban nhân dân

UBND
VA

Value addex

Giá trị gia tăng

VLA

Logistics Viet Nam

Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ
logistics Việt Nam
Nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

FDI

Foreign Direct Investment

FARMC

localised Fisheries and Aquatic Hội đồng quản lý nguồn lợi thủy sản

WB

Resource Management Council

địa phương

World Bank

Ngân hàng thế giới


viii

DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Hình 4.1. Mô hình lý thuyết nghiên cứu các yếu tố của môi trường đầu tư ảnh hưởng
đến thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo Việt Nam

Sơ đồ 2.1. Quy trình đầu tư
Sơ đồ 4.1. Quy trình nghiên cứu
Biểu đồ 3.1. Nguồn vốn ODA đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam
giai đoạn 2010-2018
Biểu đồ 3.2. Tổng vốn đầu tư từ tư nhân phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt
Nam giai đoạn 2010-2018
Biểu đồ 3.3. Nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước phát triển kinh tế
biển đảo phía Nam Việt Nam giai đoạn 2010-2018
Biểu đồ 3.4. Nguồn vốn từ tổ chức tín dụng phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt
Nam giai đoạn 2010 - 2018
Biểu đồ 3.5. GDP kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam theo giá hiện hành giai đoạn
2010-2018
Biểu đồ 3.6: Trách nhiệm xã hội của Doanh nghiệp thực hiện đầu tư vào lĩnh vực kinh
tế biển đảo năm 2018
Biểu đồ 3.7. Hệ số khai thác hàng hóa, dịch vụ của hệ thống cảng biển Việt Nam giai
đoạn 2010 – 2018
Biểu đồ 3.8. Tỷ lệ lao động tăng thêm nhờ hoạt động đầu tư phát triển kinh tế biển
đảo phía Nam Việt Nam giai đoạn 2010-2018


ix

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam từ NSNN
giai đoạn 2010-2018
Bảng 3.2. Nguồn vốn FDI đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam giai
đoạn 2010-2018
Bảng 3.3. VA kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam theo giá hiện hành giai đoạn 20102018
Bảng 3.4. Số Doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực kinh tế biển đảo gây ô nhiễm môi
trường trên địa bàn tỉnh ven biển phía Nam Việt Nam giai đoạn 2010-2018

Bảng 3.5. Suất đầu tư 1 km dài bến cảng của hệ thống cảng biển phía Nam Việt Nam
giai đoạn 2010 - 2018
Bảng 3.6. Tỷ lệ vốn đầu tư thực hiện trở thành tài sản của một số dự án cảng biển giai
đoạn 2010 – 2018
Bảng 3.7. Hệ số khai thác cảng biển tính từng loại cảng biển phía Nam Việt Nam năm
2018
Bảng 3.8.Tốc độ tăng năng suất lao động làm việc tại biển đảo phía Nam Việt Nam giai
đoạn 2010 -2018
Bảng 3.9. Năng suất lao động của cảng Cát Lái so với nền kinh tế giai đoạn 2010-2018
Bảng 3.10: Nộp ngân sách tăng thêm nhờ đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía
Nam Việt Nam giai đoạn 2010 -2018
Bảng 3.11: Đóng góp của đầu tư phát triển biển đảo phía Nam Việt Nam vào tốc độ
tăng GDP của nền kinh tế Việt Nam giai đoạn 2010 -2018
Bảng 4.1: Các yếu tố của môi trường đầu tư tác động đến thu hút nguồn vốn đầu tư
theo quan điểm của Tổ chức UNCTAD
Bảng 4.2: Tổng quan các nghiên cứu về các yếu tố của môi trường đầu tư ảnh hưởng
thu hút nguồn vốn đầu tư
Bảng 4.3. Thống kê mô tả mẫu khảo sát


x

Bảng 4.4. Thống kê mô tả các yếu tố của môi trường đầu tư ảnh hưởng đến thu hút
nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam
Bảng 4.5. Độ tin cậy của thang đo Reliability Statistics
Bảng 4.6. Kết quả phân tích nhân tố biến độc lập
Bảng 4.7. Kết quả phân tích nhân tố biến phụ thuộc
Bảng 4.8. Tương quan giữa các biến
Bảng 4.9. Kết quả phân tích hồi quy

1

CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU
1.1.

TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trong quá trình phát triển kinh tế, sự tồn tại của nền kinh tế biển đảo đóng vai

trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế và đảm bảo an ninh quốc phòng, giữ vững
chủ quyền lãnh thổ Việt Nam. Mỗi giai đoạn phát triển kinh tế biển đảo do thực hiện
những vai trò và sứ mệnh lịch sử khác nhau, ngoài những định hướng chung sự phát
triển và hợp tác của các thành phần kinh tế, cần xây dựng các chính sách khuyến
khích phát triển phù hợp với đặc điểm và vai trò của mỗi thành phần kinh tế. Nghị
quyết số 48/2017/QH14 nêu rõ “Giữ vững độc lập, chủ quyền, bảo đảm quốc phòng,
an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; thực hiện hiệu quả công tác đối ngoại và chủ
động hội nhập quốc tế. Chủ động đánh giá, phân tích dự báo tình hình thế giới và khu
vực để có chủ trương, đối sách phù hợp, nhất là các vấn đề biên giới, biển đảo, an
ninh phi truyền thống, an ninh mạng, an ninh nông thôn”. Phát triển kinh tế biển đảo
nhằm đảm bảo chủ quyền lãnh thổ, giữ vững an ninh quốc phòng và tăng cường nguồn
thu ngân sách thông qua việc phát triển các ngành kinh tế biển đảo như du lịch, dầu
khí, hàng hải…
Biển đảo phía Nam Việt Nam có vị trí quan trọng trong khu vực Châu Á, Thái
Bình Dương là cửa ngõ giao thông đường biển. Song chưa phát huy được hết tiềm
năng hiện có do những nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó nguồn vốn
đầu tư phát triển kinh tế biển đảo là vấn đề cần quan tâm. Đầu tư và phát triển kinh
tế biển đảo có đặc thù riêng do đó nguồn vốn lĩnh vực này cũng có nhiều sự khác biệt
so với các ngành kinh tế khác, cần có những chính sách phù hợp nhằm thu hút nguồn
vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo để vừa phát triển kinh tế vừa đảm bảo an ninh

quốc phòng.
Từ thực tiễn hiện nay, tác giả đã lựa chọn đề tài “Thu hút nguồn vốn đầu tư
phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam” để nghiên cứu với mong muốn nghiên
cứu phân tích thực trạng nguồn vốn và thu hút nguồn vốn từ đó đề xuất các giải pháp
cụ thể nhằm tăng cường thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển lĩnh vực này.


2

1.2.

TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC VÀ NƯỚC NGOÀI

1.2.1. Các nghiên cứu có liên quan đến nguồn vốn và thu hút nguồn vốn đầu
tư phát triển kinh tế biển đảo
-

Đỗ Thanh Năm 2013, Khó khăn và thuận lợi của ngành kinh tế biển - Các giải

pháp hỗ trợ ngư dân trong kinh tế biển [16]. Nghiên cứu đã nêu những thuận lợi của
ngành kinh tế biển Việt Nam: thuận lợi về vị trí địa lý; Sự ổn định chính trị - xã hội
là nền tảng vững chắc tạo ra môi trường thuận lợi phát triển kinh tế xã hội, công cuộc
đổi mới do Đảng lãnh đạo đang chuyển sang giai đoạn phát triển cao theo hướng công
nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nhà nước quan tâm đầu tư ngành thủy sản ngày một phát
triển; Nghề khai thác thủy sản đã được hình thành từ lâu; Nguồn lao động có kinh
nghiệm đánh bắt và nuôi trồng, giá nhân công thấp hơn so với khu vực và thế giới;
Ngành thủy sản có thị trường ổn định, sản phẩm có giá trị kinh tế cao, có khả năng
tích lũy mở rộng sản xuất; Nhu cầu trên thế giới ngày càng tăng, thị trường ngày càng
mở rộng. Từ đó tác giả đưa ra các giải pháp hỗ trợ ngư dân trong phát triển kinh tế
biển, cụ thể như: Về phía Nhà nước, các cấp chính quyền địa phương, Về phía doanh

nghiệp, Về phía ngư dân. Nghiên cứu chưa phân tích được nguyên nhân các khó khăn
của ngư dân trong kinh tế biển do đó các giải pháp đưa ra chưa cụ thể và mang tính
thực tiễn.
- Đinh Xuân Hạng 2010, Giải pháp về vốn đối với phát triển kinh tế biển ở
Việt Nam [17]. Nghiên cứu kinh tế biển ngày càng có vị trí quan trọng ở nhiều quốc
gia, đặc biệt có ý nghĩa hơn đối với quốc gia có bờ biển dài và thềm lục địa rộng lớn
như nước ta. Tác giả đã phân tích tổng quan về kinh tế biển, vai trò của kinh tế biển
trong phát triển kinh tế, nêu một số giải pháp để phát triển kinh tế biển, đặc biệt là
giải pháp về vốn. Tuy nhiên, nghiên cứu chưa phân tích cụ thể từng loại nguồn vốn
và đưa ra giải pháp cụ thể từng loại nguồn vốn đó.
- Đoàn Vĩnh Tường 2008, Giải pháp về vốn đối với phát triển kinh tế biển trên
địa bàn tỉnh Khánh Hòa [18]. Nghiên cứu hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản có liên
quan đến huy động vốn để phát triển kinh tế biển. Nghiên cứu làm rõ tiềm năng kinh tế
biển trong phát triển nền kinh tế theo xu hướng toàn cầu hóa hiện nay đồng thời nghiên
cứu những biện pháp thu hút vốn đầu tư kinh tế biển. Phân tích thực trạng thu hút vốn


3
đổi với phát triển kinh tế biển tỉnh Khánh Hòa. Từ nghiên cứu thực trạng về vốn đối
với sự phát triển kinh tế biển của tỉnh Khánh Hòa, bài viết đã đánh giá được những thành
tựu, hạn chế và nguyên nhân trong việc tìm vốn kinh tế biển của tỉnh, đề xuất những giải
pháp và khuyến nghị để thu hút vốn đầu tư phát triển kinh tế biển tỉnh Khánh Hòa. Tuy
nhiên, các nghiên cứu về kinh tế biển chưa đi sâu vào phân tích từng nội dung của kinh
tế biển, chưa có sự chia tách nguồn vốn theo các kênh huy động cụ thể.
-

Alexander RyotaKeeley 2017, Renewable Energy in Pacific Small Island

Developing States: the role of international aid and the enabling environment from
donor's perspectives [54]. Sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch là một vấn đề nhiều

quốc gia và đặc biệt, nó là một vấn đề thách thức sâu sắc đối với các nước đang phát
triển ở các đảo nhỏ trên Thái Bình Dương. Đối với việc sử dụng năng lượng tái tạo ở
đảo nhỏ Thái Bình Dương của các nước đang phát triển, các cơ quan tài trợ và các tổ
chức quốc tế đóng vai trò quan trọng trong tài trợ. Nghiên cứu này giới thiệu bản chất
của các dự án năng lượng tái tạo trong quá khứ ở các đảo nhỏ đang phát triển ở Thái
Bình Dương và trong nghiên cứu này, làm rõ sự đóng góp của viện trợ quốc tế đối
với việc triển khai thác năng lượng tái tạo. Sau đó, nghiên cứu xác định các yếu tố
quan trọng nhất liên quan đến việc tăng cường môi trường thuận lợi việc giới thiệu
năng lượng tái tạo ở đảo nhỏ trên Thái Bình Dương của các quốc gia đang phát triển
và tầm quan trọng tương đối của các yếu tố này với sự tập trung đặc biệt là sự quan
tâm của các nhà tài trợ. Kết quả nghiên cứu làm rõ rằng khoảng 1,5 tỷ USD (2011)
đã được Pacific Small Island phát triển trong vòng 44 năm từ 1970 đến 2014 để tài
trợ các dự án năng lượng tái tạo bao gồm kinh phí phần cứng và số tiền viện trợ được
cấp năng lượng tái tạo trong khu vực rất khác nhau giữa các quốc gia. Bài báo cũng
xác định các yếu tố quan trọng có thể nâng cao môi trường thuận lợi việc giới thiệu
năng lượng tái tạo và tầm quan trọng tương đối của các yếu tố này. Một số ý nghĩa
nổi bật có thể được thực hiện từ những phát hiện của nghiên cứu là: (1) các mục tiêu
năng lượng tái tạo cao cần được hỗ trợ bởi các kế hoạch hành động có cấu trúc tốt;
(2) cần có một cơ quan quản lý có hiệu quả chịu trách nhiệm về năng lượng tái tạo;
và (3) các khía cạnh tài chính của các tiện ích có tầm quan trọng cao hơn các khía
cạnh tiện ích của công nghệ.


4
-

Govinda R.Timilsina, Kalim U.Shah 2016, Policy supports and interventions

for scaling up renewable energy development in Small Island Developing States
(SIDS)[57]. SIDS có cả cơ hội và thách thức - tính dễ bị tổn thương về kinh tế, xã hội

và môi trường - để phát triển các-bon thấp. Về mặt kinh tế, chúng phụ thuộc nhiều
vào thương mại quốc tế; có thị trường nội địa giới hạn, quá nhỏ để cung cấp nền kinh
tế quy mô đáng kể; xuất khẩu bị hạn chế bởi sự cô lập và vị trí xa xôi. Nghiên cứu đã
cung cấp một cái nhìn tổng quan về tình hình năng lượng hiện tại của SIDS, các chính
sách đã có hoặc cần thiết để đạt được các mục tiêu và thách thức để thực hiện kế
hoạch và chiến lược. Trọng tâm là chính sách năng lượng cần được giải quyết để mở
rộng các công nghệ năng lượng tái tạo cần thiết để kích thích tăng trưởng kinh tế cácbon thấp. SIDS đối mặt với bốn rào cản chính đối với phát triển năng lượng tái tạo:
thông tin để cải thiện mạng thông tin năng lượng bằng cách tăng cường hệ thống
thông tin hiện có và xây dựng nhận thức về năng lượng tái tạo; cơ chế tài chính các
dự án năng lượng tái tạo, bao gồm các cấu trúc vay khu vực và hỗ trợ kỹ thuật các
ngân hàng; chính sách hỗ trợ để thực hiện các khuôn khổ pháp lý phép phát triển năng
lượng tái tạo; và xây dựng năng lực kỹ thuật con người trong lĩnh vực năng lượng tái
tạo. Nghiên cứu đề xuất “những người làm chính sách” để làm cơ sở những gì có thể
tác động tích cực đến các mục tiêu năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng và biến
đổi khí hậu rộng hơn.
 Các nghiên cứu có liên quan đến hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế
- Quách Hùng Hiệp 2016, Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của ngân
hàng thế giới đối với dự án tài chính nông thôn Việt Nam[36]. Nghiên cứu đã có
những đóng góp về mặt lý luận trên các phương diện như: Khái quát các vấn đề chung
về vốn của ngân hàng thế giới đối với dự án tài chính nông thôn, nêu các nhân tố ảnh
hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn của ngân hàng thế giới đối với dự án tài chính nông
thôn, nghiên cứu kinh nghiệm nước ngoài về sử dụng hiệu quả nguồn vốn của ngân
hàng thế giới đối với dự án tài chính nông thôn. Nghiên cứu cũng đã phân tích thực
trạng sử dụng hiệu quả nguồn vốn của ngân hàng thế giới đối với dự án tài chính nông
thôn. Từ đó đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân, từ đó


5
đề xuất một hệ thống giải pháp và kiến nghị phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả nguồn
vốn của ngân hàng thế giới đối với dự án tài chính nông thôn.

- Bộ Kế hoạch đầu tư 2009, Giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư cảng biển [4].
Trong đề tài nghiên cứu vấn đề huy động vốn đầu tư phát triển cảng biển, các dự án
đầu tư cảng biển triển khai trước năm 2009 và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn
thiện quy hoạch hệ thống cảng biển Việt Nam, tăng cường huy động vốn đầu tư phát
triển cảng biển và nâng cao năng lực quản lý cảng biển. Tuy nhiên, đề tài phân tích
thực trạng đầu tư phát triển cảng biển chưa chi tiết và chưa đề cập đến các chỉ tiêu
đánh giá hiệu quả đầu tư phát triển cảng biển. Các giải pháp đề xuất mới chú trọng
nhiều đến giải pháp huy động vốn đầu tư.
- Lê Anh Sơn, Nguyễn Công Mỹ 2006, Xác định bộ tiêu chí phát triển bền vững và
xây dựng cơ sở dữ liệu giám sát phát triển bền vững ở Việt Nam [22]. Chương trình
gồm các nội dung chính như: Mục tiêu tổng quát của phát triển bền vững là đạt được
sự đầy đủ về vật chất, sự giàu có về tinh thần và văn hóa, sự bình đẳng của các công
dân và sự đồng thuận của xã hội, sự hài hòa giữa con người và tự nhiên; phát triển
phải kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hoà được ba mặt là phát triển kinh tế, phát triển
xã hội và bảo vệ môi trường. Mục tiêu phát triển bền vững về kinh tế là đạt được sự
tăng trưởng ổn định với cơ cấu kinh tế hợp lý, đáp ứng được yêu cầu nâng cao đời
sống của nhân dân, tránh được sự suy thoái hoặc đình trệ trong tương lai, tránh để lại
gánh nặng nợ nần lớn các thế hệ mai sau. Mục tiêu phát triển bền vững về xã hội là
đạt được kết quả cao trong việc thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm chế
độ dinh dưỡng và chất lượng chăm sóc sức khoẻ nhân dân ngày càng được nâng cao,
mọi người đều có cơ hội được học hành và có việc làm, giảm tình trạng đói nghèo và
hạn chế khoảng cách giàu nghèo giữa các tầng lớp và nhóm xã hội, giảm các tệ nạn
xã hội, nâng cao mức độ công bằng về quyền lợi và nghĩa vụ giữa các thành viên và
giữa các thế hệ trong một xã hội, duy trì và phát huy được tính đa dạng và bản sắc
văn hoá dân tộc, không ngừng nâng cao trình độ văn minh về đời sống vật chất và
tinh thần. Mục tiêu của phát triển bền vững về môi trường là khai thác hợp lý, sử dụng
tiết kiệm và có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên; phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý và
kiểm soát có hiệu quả ô nhiễm môi trường, bảo vệ tốt môi trường sống; bảo vệ được

6
các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu dự trữ sinh quyển và bảo tồn sự đa
dạng sinh học; khắc phục suy thoái và cải thiện chất lượng môi trường.
- Le Quoc Hoi 2012, The roadmap for using ODA, Vietnam Development forum
[58]. Dựa trên số liệu cam kết và thu hút ODA từ năm 1993-2007 đã phân tích và đưa
ra kết luận trong nghiên cứu “Định hướng thu hút và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển
chính thức (ODA) của Việt nam: Sau năm 2010, các khoản ODA của Việt nam sẽ
chuyển từ ưu đãi sang các khoản vay thương mại. Do vậy cần phải thực hiện: Tăng
cường nhận thức về nguồn vốn ODA; Sử dụng nguồn vốn ODA một cách có lựa
chọn; Tăng cường các hoạt động giám sát đánh giá và quản lý nguồn vốn ODA; Xây
dựng kế hoạch dài hạn để giảm thiểu các khoản vốn vay ngắn hạn và các điều kiện
ràng buộc.
- Sarah K. Lowder and Brian Carisma 2011, Financial resource flows to
agriculture [64]. Trong nghiên cứu nguồn vốn ODA đầu tư vào nông nghiệp và phát
triển nông thôn đã chỉ ra vốn ODA phát triển nông nghiệp - nông thôn đạt tăng liên
tục từ năm 1970-1980 và giảm dần tới năm 2000 do có sự thay đổi trong chính sách
của nhà tài trợ. Nhận định này cũng được ODI (Overseas Development Institute)
khẳng định trong bảng tin tháng 2/2012. Đồng thời ODI cũng khẳng định viện trợ
nông nghiệp tăng trở lại trong những năm gần đây do có sự khủng hoảng về lương
thực trong các năm 2007-2008. Từ những năm 1980, tài trợ phát triển nông thôn nhằm
giải quyết những hạn chế cơ bản trong khu vực nông thôn như: y tế, giáo dục, giảm
nghèo ...
- John Blewitt 2008, Understanding Sustainable Developmen [67] . Nghiên cứu
cũng đóng góp một phần quan trọng vào lý thuyết về phát triển bền vững, trong đó
phải kể đến những phân tích về mối quan hệ giữa xã hội và môi trường, PTBV và
điều hành của chính phủ, các công cụ, hệ thống để phát triển bền vững, phác thảo về
một xã hội bền vững.
- Simon Bell và Stephen Morse 2008, Sustainability Indicators: Measuring the
Immeasurable? [61]. Nghiên cứu đã có những đóng góp lớn về lý luận và thực tiễn
trong việc sử dụng các chỉ số về kinh tế, xã hội, môi trường chi tiết, cụ thể để đo

lường sự PTBV. Các tác giả đã giới thiệu hệ thống các quan điểm và một loạt các


7
công cụ, kỹ thuật có khả năng giúp làm sáng tỏ hơn những vấn đề phức tạp trên cơ
sở tiếp cận định tính hơn là tiến hành các các biện pháp đo lường định lượng.
- Satish Lohani 2004, Effect of Foreign Aid on Development: Does More Money
Bring More Development?[63]. Nghiên cứu đã tập trung đánh giá hiệu quả của vốn
viện trợ nước ngoài đối với sự phát triển con người vì theo Chương trình phát triển
Liên hợp quốc “phát triển là nhiều hơn so với sự gia tăng hay giảm của thu nhập quốc
dân”. Tăng trưởng kinh tế chưa phản ảnh đúng nếu một quốc gia có sự gia tăng GDP
nhưng điều kiện sống của người dân xấu đi. Từ dữ liệu nghiên cứu của 120 quốc gia
đang phát triển có chỉ số HDI nhỏ hơn 0,8 vào năm 2001 và chỉ ra sự tác động tích
cực của nguồn viện trợ nước ngoài vào sự phát triển giáo dục và con người và dường
như nước có HDI cao hơn nhận được ít viện trợ hơn nước có HDI thấp hơn.

1.2.2. Các nghiên cứu có liên quan đến phân tích, đánh giá môi trường đầu
tư phát triển kinh tế
- Hồ Sỹ Ngọc 2015, Cải thiện môi trường đầu tư trong điều kiện hội nhập – nghiên
cứu điển hình tại tỉnh Nghệ An [19]. Nghiên cứu đã nêu được các nội dung cơ bản
của môi trường đầu tư như khái niệm, đặc điểm, phân loại, các yếu tố cấu thành và
các tiêu chí đánh giá về môi trường đầu tư, nghiên cứu đã làm rõ nội hàm môi trường
đầu tư cấp tỉnh khi tiếp cận như: cơ chế, chính sách và các công cụ hỗ trợ, chất lượng
thực thi pháp luật và thủ tục hành chính liên quan và cơ sở hạ tầng kỹ thuật- xã hội
phục vụ phát triển. Từ thực trạng môi trường đầu tư cấp tỉnh nghiên cứu điển hình tại
tỉnh Nghệ An theo 3 nội dung cơ bản, đó là quá trình triển khai thực hiện, sáng tạo
chính sách, pháp luật Trung ương, đánh giá chất lượng thực thi pháp luật và thủ tục
hành chính liên quan, hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật – xã hội cũng như các yếu tố
tác động liên quan như: môi trường chính trị - xã hội cũng như các yếu tố tác động
liên quan như: môi trường chính trị - xã hội địa phương, yếu tố truyền thống và tiềm

năng có thể khai thác, năng lực điều hành và sự tương tác của doanh nghiệp…và tác
giả đã rút ra yếu tố cần cải thiện nhằm hướng tới môi trường đầu tư cấp tỉnh thông
thoáng, minh bạch, công bằng và là điểm đến đáng tin cậy các doanh nghiệp. Tuy
nhiên, nghiên cứu khi thực hiện khảo sát mới chỉ dừng lại ở phía người thực thi chính
sách và chưa đề cập đến phía người tiếp nhận các chính sách như các doanh nghiệp…


8
- Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông thôn 2005, Tổng quan các
nghiên cứu về môi trường đầu tư nông thôn Việt Nam [52]. Nghiên cứu đã đưa ra
khái niệm “ Môi trường đầu tư được hiểu là bao gồm tất cả các điều kiện liên quan
đến kinh tế, chính trị, hành chính, cơ sở hạ tầng tác động đến hoạt động đầu tư và kết
quả hoạt động của doanh nghiệp. Đề tài tiến hành nghiên cứu đưa ra 8 giải pháp nhằm
cải thiện môi trường đầu tư nông thôn Việt Nam, trong đó có giải pháp về thành lập
một cơ quan chuyên trách về quản lý FDI, làm cầu nối giữa các nhà đầu tư và các nhà
hoạch định chính sách đầu tư. Mục tiêu của cơ quan chuyên trách là hỗ trợ các nhà
đầu tư trong giai đoạn hình thành dự án đầu tư, giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Như vậy,
về mặt tổ chức sẽ có thêm một cơ quan làm công tác quản lý FDI bên cạnh Sở Kế
hoạch và Đầu tư và Ban quản lý các khu công nghiệp, điều này không phù hợp với
xu thế cải cách hành chính hiện nay. Mặt khác, nghiên cứu không đưa ra giải pháp về
nâng cao chất lượng nguồn lao động ở nông thôn Việt Nam, trong khi nguồn lao động
chưa qua đào tạo chiếm tỷ trọng khá cao.
- Lê Thế Giới 2005, Cải thiện môi trường đầu tư để phát triển kinh tế tư nhân trên
địa bàn Thành phố Đà Nẵng [23]. Nghiên cứu đã phân tích những thuận lợi trong môi
trường đầu tư ở Đà Nẵng như: vị trí trung tâm, nguồn nhân lực dồi dào với giá nhân
công rẻ, một nền kinh tế thị trường đang phát triển với nhiều khoảng trống, một hệ
thống chính sách thu hút đầu tư tương đối cởi mở, mà còn có một lợi thế có tầm quan
trọng hàng đầu là sự ổn định về môi trường chính trị xã hội, tạo sự an toàn nhà đầu
tư trong nước và nước ngoài. Bên cạnh đó còn có những thách thức như: còn nhiều
vướng mắc trong cơ chế quản lý đầu tư, trong cơ chế kiểm tra giám sát tài chính, còn

những chênh lệch lớn và khác biệt nhiều trong chính sách thu hút đầu tư đối với các
khu vực kinh tế khác nhau, tạo nên tính thiếu nhất quán trong thực hiện các chính
sách ưu đãi đầu tư. Chưa kể đến những yếu tố về chi phí đầu vào, về nguồn lực lao
động cũng như quản lý, trong thực tế chưa được cải thiện nhiều. Nghiên cứu cũng đã
đưa ra những giải pháp nhằm cải thiện môi trường đầu tư như: Hoàn chỉnh cơ chế
chính sách liên quan đến khu vực kinh tế tư nhân theo hướng thông thoáng, hấp dẫn
nhưng vẫn đảm bảo tính chặt chẽ và dễ kiểm soát Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất những
sửa đổi, điều chỉnh và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến đầu tư, tạo điều


9
kiện thuận lợi hoạt động kinh doanh của khu vực kinh tế tư nhân phát triển theo đúng
định hướng của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Đà Nẵng; Đa
dạng hoá các hình thức đầu tư giữa kinh tế tư nhân với các thành phần kinh tế khác,
giữa các doanh nghiệp tư nhân của thành phố Đà Nẵng với các doanh nghiệp nước
ngoài và các các địa phương khác; Xác định lộ trình phát triển khu vực kinh tế tư
nhân để phát triển khu vực kinh tế tư nhân, Thành phố cần xác định một lộ trình dài
hạn để triển khai một cách đồng bộ các giải pháp khuyến khích phát triển khu vực
kinh tế này; Nâng cao chất lượng xây dựng quy hoạch và danh mục dự án gọi vốn
nhằm đảm bảo tính minh bạch, ổn định và có thể dự đoán trước được, đồng thời tạo
thuận lợi doanh nghiệp trong việc lựa chọn cơ hội đầu tư.
-

Forbes 2006-2014, World Development Report 2006-2014 [66]. Nghiên cứu tiến

hành tổng hợp của nhiều báo cáo thuộc nhiều tổ chức quốc tế khác nhau như chỉ số
Tự do kinh tế IEF, chỉ số cạnh tranh toàn cầu GCI(WEF), chỉ số minh bạch quốc tế
(Transparency International), chỉ số Tự do cá nhân (Freedom House), hay báo cáo
môi trường kinh doanh. Theo đó xếp hạng của Forbes không những đánh giá những
tiêu chí gần tương tự bảng xếp hạng của WB, mà còn bổ sung thêm yếu tố tham nhũng

và tự do cá nhân trong bảng xếp hạng. Năm 2007 vị trí của Việt Nam là 136/144 quốc
gia và vùng lãnh thổ; năm 2008 có vị trí 136 lên 133, nhưng nếu nhìn theo hướng
khác thù vẫn ở vị trí thứ 9 tính từ dưới lên. Năm 2009 tăng từ 121 lên 127, nhưng
không thay đổi vị trí so với năm 2008 xếp thứ 113/127 ( đứng cuối bảng khu vực
Đông Nam Á), năm 2010 Việt Nam tụt 5 bậc từ 113/127 xuống 118/128, năm 2011
Việt Nam đã có sự cải thiện vị trí từ 118/128 năm 2010 lên 97/134 năm 2011, Việt
Nam lại giảm bậc nhanh trong năm 2012 xuống vị trí 109/139.
- WB/IFC 2004-2014, Vietnam Deverlopment Report 2004-2014 [68]. Dựa vào
các cuộc điều tra từ các công ty tư vấn luật, đánh giá mức độ thuận lợi của môi trường
kinh doanh các quốc gia thông qua việc rà soát những quy định pháp luật thúc đẩy
hoặc kìm hãm các hoạt động doanh nghiệp trong từng lĩnh vực. Báo cáo lần đầu tiên
được giới thiệu vào năm 2003 (Doing business 2003) xem xét 5 chỉ số/133 nền kinh
tế và đến năm 2013 báo cáo xếp hạng tổng thể về mức độ thuận lợi môi trường kinh
doanh theo 10 chỉ số trong 11 chỉ số được phân tích: thành lập doanh nghiệp, giải


10
quyết thủ tục cấp giấy phép, tiếp cận điện năng, đăng ký quyền sở hữu tài sản, mức
độ bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, nộp thuế, giao dịch thương mại qua biên giới, thực
hiện hợp đồng, tiếp cận tín dụng, xử lý doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, tuyển
dụng lao động. Trong 9 năm qua, WB đánh giá Việt Nam có nhiều tiến bộ, thực hiện
tổng cộng 17 cải cách về thể chế hoặc 10/11 lĩnh vực. Trong 10 hạng mục để đánh
giá môi trường kinh doanh, Việt Nam chỉ cải thiện được 2 chỉ số so với năm trước là
giải quyết thủ tục cấp phép xây dựng xếp thứ 28 tăng 39 bậc so với năm 2012.
- Rand &Tarp 2007, Characteristics of the Vietnamese business environment
evidence from a SME survey in 2005, A study prepared under compment 5[59]. Do
những quy định hành chính rườm rà, phức tạp nên những doanh nghiệp phải tốn khá
nhiều thời gian để xử lý, trung bình 29.1% thời gian của chủ doanh nghiệp chỉ để làm
việc này, tức là chỉ còn lại 2/3 thời gian dành quản lý và điều hành. Những doanh
nghiệp lớn đóng tại thành phố lớn thì thời gian còn dài hơn một cách đáng ngạc nhiên

là 44.5% là 38.7% như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Cụ thể có tới 53% doanh nghiệp
có giấy chứng nhận quyền sở hữu đất với số ngày trung bình để nhận được giấy tờ
lên đến 134 ngày và có thể coi nó như là một trở ngại trong việc tiếp cận các nguồn
tín dụng. Nhóm tác giả còn đề xuất việc nâng cao tính minh bạch và giảm tương tác
trực tiếp giữa doanh nghiệp với các nhân viên quan chức Chính phủ để tránh sự nhũng
nhiễu và những chi phí phi chính thức. Điều này có thể khắc phục được bằng cách
thúc đẩy thông qua cải thiện và mở rộng hệ thống chính phủ điện tử.
- Innocent Azih 2007, Factor in Investment Climate Reforms for sustainable Rural
Development: A case Stydy of Negeria by Innocent Azih [56]. Nghiên cứu đã đưa ra
6 yếu tố ảnh hưởng đến môi trường đầu tư đó là: chính sách, thị trường, tài nguyên
thiên nhiên, cơ sở hạ tầng, các quy tắc, pháp luật và an ninh xã hội. Tuy nhiên, nghiên
cứu chưa đề cập đến vai trò của vị trí địa lý và nguồn lực con người.
- Scott Morgan Robertson 2007, Vietnam: Open for Investment [62]. Nội dung
nghiên cứu gồm 2 phần: Môi trường đầu tư và cơ hội đầu tư tại Việt Nam. Tác giả
phân tích 3 yếu tố tích cực của môi trường đầu tư tại Việt Nam: lực lượng lao động
trẻ, các quy định về pháp luật đã được cải thiện, các vấn đề về đất đai và thuế, đồng
thời chỉ ra một số rào cản về môi trường đầu tư như chính sách thuế, đất đai, hệ thống


11
pháp luật chồng chéo, giá thuê đất tương đối cao và đối tác đầu tư nước ngoài không
có quyền mua đất mà phải liên doanh với các đối tác có đất trong nước…Tuy nhiên,
nghiên cứu chưa đề cập toàn diện các yếu tố ảnh hưởng đến môi trường đầu tư ở Việt
Nam cũng như đề ra các giải pháp để cải thiện môi trường đầu tư ở Việt Nam trong
thời gian tới.
- Stoyan Tenev, Amanda Carlier 2003, Informality and the Playing Field in
Vietnam’s Business Sector [65]. Nghiên cứu nhấn mạnh hoạt động phi chính thức
cần phải khắc phục trong quá trình kinh doanh tại Việt Nam. Hoạt động nghiên cứu
của nhóm tác giả dựa trên các tiêu chí: Chi phí không chính thức; Vấn đề tham nhũng
và sự phiền nhiễu đối với doanh nghiệp…bằng việc lượng hóa các chỉ tiêu định tính

về các rào cản, cụ thể: Đạt được giấy phép kinh doanh, quyền sử dụng đất…thông
thường doanh nghiệp phải chi phí hết bao nhiêu? Đo lường mức độ tham nhũng thông
qua giá trị các món quà nhân dịp lễ, tết so với doanh thu (hay lợi nhuận) trong kế
hoạch chi tiêu của doanh nghiệp; Đo lường thời gian hoàn tất các thủ tục so với quy
định của nhà nươc…Hệ quả của sự kiểm soát quá mức kèm theo những thủ tục hành
chính phức tạp của chính quyền địa phương dẫn đến mức độ phi chính thức ở Việt
Nam cao. Theo tác giả, hoạt động không chính thức không giảm gánh nặng chi phí
hành chính doanh nghiệp mà trái lại doanh nghiệp càng dành nhiều thời gian và chi
phí để đối phó với những quy định, do đó phải tiến hành cải cách thủ tục hành chính
trong thời gian tới.
- Riedel 2000, The role of state and the marlet in the economy of Vietnam [60].
Nghiên cứu nhấn mạnh rằng các nhiệm vụ của Chính phủ không có gì quan trọng và
khẩn cấp hơn là tạo lập niềm tin bằng môi trường pháp lý thông thoáng các nhà đầu
tư, đặc biệt là khu vực tư nhân. Trước hết là cần tăng cường khả năng tiếp cận các
nguồn lực của nền kinh tế thông qua cải cách chính sách tài chính, chính sách tiền tệ
và các chính sách khác liên quan để hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân tiếp cận nguồn
vốn tín dụng cũng như quan hệ thương mại và đầu tư như máy móc, công nghệ, công
cụ hỗ trợ…ở mức giá thế giới.

1.2.3. Khoảng trống các nghiên cứu và hướng nghiên cứu của luận án
Các công trình nghiên cứu có liên quan đến chủ đề “Thu hút nguồn vốn đầu


12
tư phát triển kinh tế biển đảo phía Nam Việt Nam”. Tác giả đã tổng quan theo các
hướng nghiên cứu cụ thể như:
- Các nghiên cứu có liên quan đến nguồn vốn và thu hút nguồn vốn đầu tư phát
triển kinh tế biển đảo.
- Các nghiên cứu có liên quan đến hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế.
- Các nghiên cứu có liên quan đến phân tích, đánh giá môi trường đầu tư phát

triển kinh tế.
Các nghiên cứu có liên quan đến các hướng nghiên cứu trên được tác giả tổng
quan từ các hình thức: đề tài khoa học, báo cáo khoa học, luận án, sách, bài báo khoa
học … mà tác giả tiếp cận được biết đến:
- Các nghiên cứu liên quan đến đầu tư phát triển kinh tế biển đảo thì mới dừng
lại ở “đầu tư phát triển cảng biển” và giới hạn phạm vi nghiên cứu hẹp (chỉ trong một
địa phương cụ thể). Do đó, nghiên cứu về đầu tư phát triển kinh tế biển đảo trên các
khía cạnh như thủy sản, du lịch, kinh tế hàng hải… chưa được đề cập đến.
- Các nghiên cứu liên quan đến chính sách chiến lược phát triển kinh tế biển
đảo được đề cập một cách chung chung và chưa phân tích cụ thể từng khu vực, ví dụ
như khu vực biển đảo phía Nam Việt Nam.
- Các nghiên cứu có liên quan đến phát triển du lịch biển đảo. Hiện nay có ít
nghiên cứu đề cập đến phát triển du lịch biển đảo phía Nam Việt Nam, các nghiên
cứu chưa dựa vào đặc điểm cũng như thế mạnh riêng của từng khu vực. Đặc biệt là
sự ưu tiên về vị trí địa lý cũng như tài nguyên thiên nhiên vùng biển đảo phía Nam
Việt Nam.
- Hiện nay có khá nhiều công trình nghiên cứu có liên quan đến nguồn vốn và
thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển các lĩnh vực khác nhau. Nhưng các nghiên cứu
về thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo Việt Nam nói chung và phía
Nam Việt Nam nói riêng đang rất ít tại Việt Nam.
- Có nhiều công trình nghiên cứu có liên quan đến hiệu quả sử dụng vốn hiện
nay và được nghiên cứu trên từng gốc độ riêng biệt như: hiệu quả sử dụng vốn ODA,
Vốn vay ngân hàng thương mại…nhưng ít có công trình nghiên cứu nào liên quan
đến hiệu quả sử dụng vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo tại Việt Nam.


13
- Có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến hiệu quả đầu tư phát triển các
ngành kinh tế, nhưng hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế biển đảo trên quan điểm phát
triển bền vững ít được đề cập đến trong các nghiên cứu. Đây cũng là hướng nghiên

cứu mà tác giả sẽ thực hiện trong luận án.
- Theo tổng quan của tác giả thì hiện nay có nhiều công trình nghiên cứu có
liên quan đến môi trường đầu tư nói chung, nhưng ít có công trình nghiên cứu nào về
phân tích môi trường đầu tư phát triển kinh tế biển đảo tại Việt Nam.
Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế
biển đảo phía Nam Việt Nam” theo hướng tiếp cận “phân tích môi trường đầu tư phát
triển kinh tế biển đảo” và “hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế biển đảo trên quan điểm
phát triển bền vững và hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo
trên góc độ vĩ mô” sẽ có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn trong giai đoạn hiện nay
đối với các tỉnh ven biển phía Nam nói riêng và cả Việt Nam nói chung.
Những kết quả nghiên cứu về lý luận và thực tiễn của những công trình nghiên
cứu như đã trình bày ở trên là những tư liệu quý để xem xét, vận dụng vào đề tài của
luận án ở những mức độ nhất định. Tuy nhiên, với nội dung, phạm vi, thời gian và
không gian nghiên cứu của luận án khác so với các công trình nghiên cứu trước.
Luận án của tác giả tiếp cận vấn đề thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển
đảo theo hướng cụ thể như:
- Phân tích môi trường đầu tư phát triển kinh tế biển đảo;
- Hiệu quả đầu tư phát triển kinh tế biển đảo trên quan điểm phát triển bền vững;
- Hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo trên gốc độ vĩ
mô.
- Ngoài ra, luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu thực tiễn từ năm 2010 đến năm
2018, đề xuất các giải pháp thu hút nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế biển đảo
trong thời gian tới.
Như vậy, có thể khẳng định luận án của tác giả không có sự trùng lặp với các
công trình đã nghiên cứu trước đây cả về nội dung, phạm vi, thời gian và không gian.