Hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông hồng hiện nay tt

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

PHÙNG THỊ LÝ

HỢP TÁC GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ DOANH
NGHIỆP TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC
VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Mã số: 62 22 03 08

HÀ NỘI - 2019


Công trình được hoàn thành tại
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS. Bùi Thị Ngọc Lan
2. TS. Nguyễn Thị Hà

Phản biện 1: .................................................................
.................................................................

Phản biện 2: .................................................................
.................................................................

Phản biện 3: .................................................................
.................................................................

Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp học viện

Họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Vào hồi...... giờ...... ngày...... tháng..... năm 20....

Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia
và Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Đồng bằng sông Hồng là vùng có vị trí chiến lược và có vai trò cung cấp
nguồn nhân lực chất lượng cao cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại - là một
trong những yếu tố đảm bảo cho sự phát triển nhanh, bền vững của vùng và của
cả nước.
Thực tế cho thấy: Đào tạo nguồn nhân lực của vùng trong những năm gần
đây vẫn còn nặng về lý thuyết. Việc đào tạo kỹ năng, nhất là kỹ năng thực hành,
kỹ năng xã hội và các kỹ năng nghề nghiệp khác chưa được đầu tư thỏa đáng.
Một bộ phận không nhỏ nguồn nhân lực đã qua đào tạo ở khu vực này hiện nay
vẫn đang trong tình trạng yếu về chuyên môn, thiếu các kỹ năng và tác phong
làm việc…, chưa đáp ứng được yêu cầu nhân lực của thị trường lao động, của
doanh nghiệp và của xã hội,... Về phía doanh nghiệp, khi khoa học công nghệ đã
trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp thì yêu cầu về trình độ, chất lượng nguồn
nhân lực với đầy đủ kiến thức chuyên môn, kỹ năng, ý thức trách nhiệm được
các doanh nghiệp đặt lên hàng đầu. Đây là cơ sở để các doanh nghiệp khẳng định
vai trò, vị thế của mình trong kinh tế thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Muốn có được nguồn nhân lực này để khi tham gia vào thị trường lao động, mà
các doanh nghiệp không phải mất thời gian, chi phí đào tạo lại thì việc hợp tác
giữa nhà trường và doanh nghiệp ngay từ trong quá trình đào tạo được xem là
giải pháp hữu hiệu và là vấn đề cấp thiết được đặt ra.

Tuy nhiên, hiện nay cả nhà trường và doanh nghiệp ở khu vực này có rất ít
các mối liên hệ với nhau. Không ít doanh nghiệp vẫn quan niệm rằng: đào tạo là
việc của nhà trường, do vậy dẫn đến tình trạng cơ sở đào tạo cứ đào tạo nhưng
không đáp ứng được nhu cầu doanh nghiệp cần; những cái doanh nghiệp cần thì
nhà trường chưa đủ điều kiện để đào tạo hoặc đào tạo không chuyên sâu. Hệ quả
là sinh viên ra trường không tìm được việc làm hoặc tìm được việc làm nhưng
không đúng chuyên môn đào tạo, hoặc làm việc nhưng chưa tương xứng với
trình độ chuyên môn được đào tạo mà doanh nghiệp cần. Doanh nghiệp phải đào
tạo lại, gây tốn kém về kinh tế, ức chế về tâm lý. Nhìn ở góc độ chính trị - xã hội,
những khó khăn về việc làm này là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều
vấn đề bất cập trong xã hội, làm gia tăng các tệ nạn xã hội, hình thành những
điểm nóng chính trị, gây mất niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng,
quản lý của Nhà nước và tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa.
Xuất phát từ ý nghĩa, tầm quan trọng và những bất cập nêu trên, tác giả
chọn vấn đề “Hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn


2

nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ với
mong muốn tìm ra những giải pháp mang tính khả thi để góp phần thúc đẩy
việc hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn, luận án làm
rõ thực trạng hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng, từ đó đề xuất những quan điểm, giải
pháp cơ bản và một số kiến nghị nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông

Hồng hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng.
- Phân tích thực trạng hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong
đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay và những vấn đề
đặt ra.
- Đề xuất những quan điểm cơ bản và một số giải pháp, kiến nghị nhằm
thúc đẩy mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo
nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng
Luận án nghiên cứu hoạt động hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp
trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
* Về nội dung:
Luận án tập trung nghiên cứu mối quan hệ hợp tác giữa các trường đại
học (khối kỹ thuật) và các doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong quá
trình đào tạo cho sinh viên ở 3 nội dung: (i) trong thực hiện công tác tuyển sinh;
(ii) trong thực hiện các hoạt động đào tạo; (iii) trong giải quyết việc làm cho
nguồn nhân lực sau đào tạo.
* Về không gian:
Luận án tập trung nghiên cứu hoạt động hợp tác đào tạo nguồn nhân lực
giữa các trường đại học khối kỹ thuật và các doanh nghiệp ở các tỉnh: Hà Nội,
Hải Phòng, Hải Dương, Bắc Ninh, Quảng Ninh.


3

* Về thời gian: Luận án nghiên cứu về hợp tác giữa nhà trường và doanh

nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng từ đại hội XI
(2011) đến nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về đào tạo
nguồn nhân lực, hợp tác đào tạo nguồn nhân lực; tiếp thu, kế thừa có chọn lọc
và phát triển những giá trị khoa học của một số công trình nghiên cứu đã công
bố liên quan đến nội dung của luận án.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu chuyên ngành và liên ngành
như: Phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử kết hợp với các
phương pháp logic - lịch sử, thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp. Đặc biệt,
trong luận án tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu và điều tra xã hội
học (qua bảng hỏi).
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- Dưới góc độ chính trị - xã hội, luận án đã chỉ ra những vấn đề bất cập
khi xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào
tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
- Đề xuất một số quan điểm, giải pháp, kiến nghị nhằm thúc đẩy mối
quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Luận án góp phần bổ sung một số căn cứ lý luận và thực tiễn để đề
xuất quan điểm, giải pháp nhằm thúc đẩy mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường
và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng
hiện nay.
- Luận án có thể được tham khảo làm cơ sở thực tiễn cho công tác đào tạo
nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa các
trường chuyên nghiệp với doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực ở vùng

đồng bằng sông Hồng nói riêng, ở nước ta nói chung.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục công trình khoa học của tác giả
đã công bố liên quan đến luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận
án gồm 4 chương, 9 tiết


4

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1.1. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NƯỚC NGOÀI LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN

1.1.1. Các công trình nghiên cứu về lợi ích và những yếu tố tác
động đến hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực
Các công trình nước ngoài đi sâu luận giải về lợi ích và những yếu tố
tác động đến hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực, tiêu biểu như: 1. Những lợi ích của quan hệ giữa nhà trường và
doanh nghiệp của Australian Council for Educational Research; 2. Lợi ích
của quan hệ đối tác giữa các trường đại học và doanh nghiệp: Trường hợp
của Đại học Kenyatta và Ngân hàng cổ phần của Dr. Dinah W. Tumuti, Prof.
Peter M. Wanderi, Prof. Caroline Lang’at -Thoruwa; 3. Nhận diện các yếu tố
cản trở hợp tác Đại học - Công nghiệp: Phân tích từ góc nhìn của học giả
trong bối cảnh kinh doanh của Kurtuluş Kaymaz, Kadir Yasin Eryiğit; 4. Tại
sao trường đại học và các nhà kinh doanh cần hợp tác? Lợi thế và bất lợi
của Mihaela-Cornelia Dan. Các công trình này là những cơ sở thực tiễn gần
gũi để luận án làm rõ tính tất yếu của hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp

trong đào tạo nguồn nhân lực hiện nay.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về giải pháp hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
Hiện nay, có nhiều công trình nghiên cứu nước ngoài đề cập đến giải
pháp hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực,
trong đó có thể kể đến một số công trình: 1. Cải thiện chuyển giao kiến thức
giữa các tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp - Hướng dẫn tự nguyện cho các
trường đại học và các tổ chức nghiên cứu khác để cải thiện liên kết của họ với
doanh nghiệp trên khắp châu Âu của European Commission, DirectorateGeneral for Research; 2. Liên kết đào tạo nghề với doanh nghiệp - quan điểm
châu Á của Chana Kasipar, Mac van Tien, Se-Yung LIM, Pham Le Phuong,
Phung Quang Huy, Alexander Schnarr, Wu Quanquan, Xu Ying, Frank
Bunning; 3. Hợp tác đại học - doanh nghiệp - viện nghiên cứu - cơ chế của
Chính Phủ của Yaqing Tu, Huiyue Yang, Li Shu, Wangshu Tu, Baoxin Chen.


5

Những giải pháp mà các công trình nêu ra sẽ là những gợi ý để luận án
tham khảo trong đề xuất những giải pháp nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực.
1.1.3. Các công trình nghiên cứu về mô hình hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
Một số công trình tiêu biểu nghiên cứu về mô hình hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp: 1. Mô hình hợp tác giữa các trường đại học và
doanh nghiệp ở Malaysia của M.S. Salleh, M.Z.Omar; 2. Đề xuất mô hình
hợp tác đại học - doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của Çetin
Bektas, Gulzhanat Tayauova; 3. Quan hệ đối tác giữa trường đại học và
doanh nghiệp: một mô hình mới hỗ trợ và nâng cao hiệu quả tham gia
nghiên cứu và phát triển ở Canada của McGill University and École de
technologie supérieure, University-Industry partnerships. Các mô hình được

các nhà khoa học đưa ra là cơ sở để luận án tham khảo trong quá trình nghiên
cứu, thực hiện nội dung luận án.
1.2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH TRONG NƯỚC LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN

1.2.1. Các công trình nghiên cứu về lợi ích và những yếu tố ảnh
hưởng đến hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực
Ở Việt Nam, có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này, trong đó
phải kể đến một số công trình tiêu biểu: 1. Liên kết đào tạo giữa trường đại
học với doanh nghiệp ở Việt Nam của Trịnh Thị Hoa Mai; 2. Mối liên kết giữa
doanh nghiệp và trường đại học: So sánh nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí
Minh và tỉnh Lâm Đồng của Nguyễn Thu Hằng, Đỗ Thụy Thùy Dung; 3. Các
yếu tố ảnh hưởng tới liên kết giữa trường đại học khối kỹ thuật với doanh
nghiệp tại Việt Nam của Nguyễn Đức Trọng. Các công trình này đã khẳng
định tính tất yếu của việc hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào
tạo nguồn nhân lực, suy cho cùng đó là do quan hệ lợi ích; đồng thời phân tích
những yếu tố tác động đến mối quan hệ hợp tác này trong đào tạo nguồn nhân
lực ở nước ta nói chung, vùng đồng bằng sông Hồng nói riêng.Các kết quả
nghiên cứu của những công trình này sẽ là những tài liệu tham khảo có giá trị
để luận án triển khai làm rõ nhiều nội dung trong luận án.


6

1.2.2. Các công trình nghiên cứu về giải pháp hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
Vấn đề tìm ra giải pháp xây dựng quan hệ hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực, gần đây đã được các nhà nghiên
cứu Việt Nam quan tâm nhiều, trong đó có một số công trình, tiêu biểu như: 1.

Nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo qua
kết quả khảo sát sinh viên cuối khóa, cựu sinh viên và nhà tuyển dụng của Đỗ
Diên; 2. Một số giải pháp tăng cường liên kết đào tạo giữa trường đại học và
doanh nghiệp của Vũ Tiến Dũng; 3. Nâng cao chất lượng đào tạo trình độ đại
học thông qua hợp tác giữa các trường đại học khối kinh tế và doanh nghiệp
trên địa bàn Hà Nội của Phạm Văn Nam... Kết quả nghiên cứu của những
công trình trên là những tài liệu quý để luận án kế thừa, vận dụng và đề xuất
những giải pháp thúc đẩy hoạt động hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp
trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
1.2.3. Các công trình nghiên cứu về mô hình hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
Xây dựng mô hình hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào
tạo nguồn nhân lực đang là vấn đề thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà
nghiên cứu Việt Nam hiện nay. Điển hình là một số công trình: 1. Hoàn thiện
mô hình quản lý đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong các trường đại
học Việt Nam của Trịnh Ngọc Thạch; 2. Mô hình đào tạo gắn với nhu cầu của
doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay của Phùng Xuân Nhạ; 3. Mô hình gắn kết
giữa trường đại học với doanh nghiệp trong đào tạo đại học tại khu vực miền
Trung - Việt Nam của Lê Công Cơ, Lê Đức Toàn, Nguyễn Thị Hạnh... Những
kết quả nghiên cứu này là tư liệu thực tiễn quan trọng để luận án kế thừa và đề
xuất những quan điểm, giải pháp chủ yếu nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông
Hồng hiện nay.
1.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN CẦN LÀM RÕ

1.3.1. Đánh giá khái quát về các công trình đã tổng quan
Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, cho thấy:
Các công trình nghiên cứu đã làm rõ vai trò, tầm quan trọng, lợi ích của việc
liên kết, hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong quá trình đào tạo

7

nguồn nhân lực; đưa ra một số giải pháp hoặc có đề cập đến các giải pháp
nhằm xây dựng hoặc tăng cường mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực; một số công trình cũng đã bước
đầu đề xuất xây dựng được mô hình hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp.
Với những kết quả đạt được về lý luận và thực tiễn, các công trình khoa học
trên giúp tác giả có thêm nhiều tư liệu quan trọng, cần thiết và trực tiếp định
hướng cho tác giả về nội dung, phương pháp tiếp cận, triển khai nhiệm vụ
nghiên cứu của đề tài luận án dưới góc nhìn của chủ nghĩa xã hội khoa học.
1.3.2. Những vấn đề cơ bản luận án cần tiếp tục nghiên cứu
Đào tạo nguồn nhân lực, hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong
đào tạo nguồn nhân lực đã được các tác giả đề cập ở nhiều góc độ, nhiều cách
tiếp cận như: kinh tế học, khoa học giáo dục,.... Tuy nhiên, tiếp cận dưới góc
độ chính trị - xã hội, vấn đề này vẫn còn những khoảng trống cần được tiếp
tục làm rõ. Do vậy luận án sẽ tập trung vào các nội dung chủ yếu sau:
Thứ nhất, nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn về đào tạo
nguồn nhân lực, hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
Thứ hai, đánh giá thực trạng hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp
trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng

2.2.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội vùng đồng bằng sông Hồng có tác
động đến hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực
Đồng bằng sông Hồng có vị trí đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước; là vùng tập trung nhiều trường đại học, cao
đẳng, nhiều viện, trung tâm nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ

nhất của quốc gia. Bên cạnh đó, đồng bằng sông Hồng cũng là vùng tập trung
nhiều xí nghiệp công nghiệp hàng đầu của cả nước. Sự phát triển mạnh của
các doanh nghiệp trong vùng hiện nay đặt ra yêu cầu rất lớn không chỉ về số
lượng mà còn đòi hỏi về chất lượng nguồn nhân lực. Đây chính là những yếu
tố thúc đẩy quá trình hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo
nguồn nhân lực. Tuy nhiên, đồng bằng sông Hồng lại là vùng chịu ảnh hưởng
nặng nề của tư tưởng tập quán nông dân manh mún, trì trệ, ngại thay đổi trong
truyền thống, tư tưởng bảo thủ, trì trệ của thời kỳ tập trung, bao cấp. Những
đặc điểm này vô tình đã trở thành những rào cản rất lớn cho việc xây dựng
mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.


11

2.2.2. Xu thế thời đại (kinh tế tri thức, hội nhập quốc tế và cách
mạng công nghiệp lần thứ tư) có tác động trực tiếp đến hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng
sông Hồng
Đồng bằng sông Hồng là khu vực chịu tác động rất lớn của kinh tế tri
thức, hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0. Với vai trò là vùng
cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao lớn nhất cho cả nước, những yếu tố
này đã trở thành yếu tố thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa nhà trường với doanh
nghiệp trong quá trình đào tạo. Đây là giải pháp tối ưu được các trường lựa
chọn nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát huy những lợi thế của
cơ cấu dân số vàng và tiềm năng, trí tuệ của con người để nắm bắt những cơ
hội mà xu thế thời đại mang lại.
2.2.3. Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của các tỉnh
vùng đồng bằng sông Hồng có tác động đến hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực

Từ việc xác định vai trò, tầm quan trọng của người sử dụng lao động,
đối với việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, Đảng, Nhà nước đã
đưa ra những định hướng, giải pháp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó có nhấn mạnh đến giải pháp “Khuyến
khích các doanh nghiệp, cá nhân sử dụng lao động tham gia hỗ trợ hoạt động
đào tạo. Xây dựng cơ chế, chính sách tài chính phù hợp đối với các loại
trường” [35, tr.10]. Đối với vùng đồng bằng sông Hồng, Chính phủ đã phê
duyệt quy hoạch nhân lực cho các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng, trong đó
nhấn mạnh đến công tác đào tạo nguồn nhân lực với vai trò của sự hợp tác ba
nhà: Nhà nước - Nhà trường - Nhà tuyển dụng. Những chính sách này là
những cơ sở tư tưởng, pháp lý quan trọng có giá trị định hướng cho các trường
và doanh nghiệp xây dựng mối quan hệ hợp tác với nhau trong đào tạo nguồn
nhân lực cho vùng đồng bằng sông Hồng nói riêng, cho cả nước nói chung.
Kết luận chương 2
Trên cơ sở phân tích những vấn đề lý luận về hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực, luận án khẳng định: Xây dựng
mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn


12

nhân lực là điều cần thiết và tất yếu đối với vùng đồng bằng sông Hồng nói
riêng, cả nước nói chung.
Kế thừa những nghiên cứu của các nhà khoa học, tiếp thu kinh nghiệm
thực tiễn của thế giới và trong nước về hợp tác nhà trường - doanh nghiệp,
luận án đã xác định những nội dung, phương thức cơ bản về hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực và những yếu tố tác
động đến việc xây dựng mối quan hệ hợp tác này trong đào tạo nguồn nhân
lực vùng đồng bằng sông Hồng.

Những kết quả nghiên cứu ở chương 2 của luận án chính là những cơ sở
lý luận và thực tiễn để tác giả phân tích, đánh giá thực trạng hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông
Hồng ở chương 3.
Chương 3
THỰC TRẠNG HỢP TÁC GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ
DOANH NGHIỆP TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC VÙNG
ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
3.1. THỰC TRẠNG HỢP TÁC GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ DOANH
NGHIỆP TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC VÙNG ĐỒNG BẰNG
SÔNG HỒNG HIỆN NAY

3.1.1. Thực trạng thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong công tác tuyển
sinh hiện nay

3.1.1.1. Thành tựu về thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong công tác
tuyển sinh
Trong cơ chế tiến dần đến tự chủ giáo dục đại học, một số trường đại
học khối kĩ thuật vùng đồng bằng sông Hồng nhận thức rõ muốn tồn tại và
phát triển bền vững chỉ có cách để cho nguồn nhân lực tương lai nhìn thấy cơ
hội việc làm sau khi tốt nghiệp đại học và hợp tác với các doanh nghiệp ngay
từ khâu tuyển sinh đầu vào là một trong những biện pháp được các trường sử
dụng để thu hút người học. Một số trường đã xây dựng mối quan hệ hợp tác
với các doanh nghiệp, tận dụng thế mạnh của doanh nghiệp để nâng cao hiệu
quả của công tác tuyển sinh, như: Doanh nghiệp cung cấp thông tin cho các


13

trường đại học về nhu cầu nguồn nhân lực tương lai mà doanh nghiệp cần;
một số doanh nghiệp đã cùng nhà trường xây dựng chương trình, lập kế hoạch
và đến các trường trung học phổ thông làm công tác tư vấn tuyển sinh. Bên
cạnh đó, các doanh nghiệp đã cử cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật của mình
cùng với cán bộ, giảng viên các trường đại học trong vùng thực hiện định
hướng nghề nghiệp và tư vấn tuyển sinh cho học sinh trung học phổ thông.
3.1.1.2. Hạn chế về thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong công tác
tuyển sinh
Hiện nay, các trường đại học khối kỹ thuật và các doanh nghiệp vùng
đồng bằng sông Hồng ít nhiều đã có sự hợp tác với nhau để cùng thực hiện
công tác tuyển sinh, song thực tế cho thấy đây chưa phải là nhận thức chung
của tất cả các trường đại học trong vùng và cũng chưa được các trường đại học,
các doanh nghiệp trong vùng quan tâm đúng mức. Về phương thức hợp tác,
mặc dù doanh nghiệp có cử cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật cùng cán bộ, giảng
viên nhà trường thực hiện các công việc phục vụ cho công tác tuyển sinh của
nhà trường song hoạt động này diễn ra chưa thường xuyên. Việc cán bộ doanh
nghiệp tham gia cùng nhà trường trong các hoạt động định hướng nghề nghiệp,
tư vấn tuyển sinh ở các trường trung học phổ thông chưa thực hiện được.
3.1.2. Thực trạng thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong các hoạt động
đào tạo nguồn nhân lực hiện nay
3.1.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong hoạt động
nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ
Trong những năm gần đây, hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao
công nghệ đã được một số trường đại học và các doanh nghiệp vùng đồng
bằng sông Hồng quan tâm, chú ý. Các trường đại học và doanh nghiệp đã đưa
ra những nội dung, phương thức hợp tác cụ thể và đã đạt được những kết quả

nhất định. Tuy nhiên, hoạt động hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp
vùng đồng bằng sông Hồng trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao công
nghệ mới chỉ thực hiện được ở các trường đại học lớn, có truyền thống đào tạo
lâu đời, đóng chân trên địa bàn của thủ đô Hà Nội. Các trường đại học mới


14

được nâng cấp và các trường đại học ở địa phương, việc hợp tác này chưa
được quan tâm đúng mức, có trường gần như chưa thực hiện được. Nội dung
hợp tác nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ giữa các trường đại
học khối kỹ thuật và các doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng chưa phổ
rộng ở các hình thức. Về phương thức hợp tác: Nhân lực của doanh nghiệp
gần như chưa tham gia vào hoạt động nghiên cứu khoa học của nhà trường.
Việc hỗ trợ máy móc, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động nghiên cứu khoa
học chưa nhiều, chủ yếu vẫn là những máy móc, thiết bị của nhà trường (máy
móc cũ, công nghệ lạc hậu khó nên gặp nhiều hạn chế trong việc phục vụ
nghiên cứu, đào tạo tri thức mới).
3.1.2.2. Thực trạng nội dung, phương thức hợp tác giữa nhà trường
và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong xây dựng, thực hiện nội
dung chương trình đào tạo nguồn nhân lực
Là cơ sở đào tạo có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân
lực có trình độ, chất lượng cao cho vùng và cả nước, các trường đại học khối
kỹ thuật vùng đồng bằng sông Hồng đã xác định công tác đào tạo phải gắn với
nhu cầu xã hội với phương châm “đào tạo những gì xã hội cần chứ không đào
tạo những gì nhà trường có”. Để thực hiện được mục tiêu đó, các trường đại
học khối kỹ thuật vùng đồng bằng sông Hồng đã hợp tác với doanh nghiệp
cùng xây dựng và thực hiện chương trình đào tạo nhằm đạt chuẩn đầu ra cho
sinh viên. Các trường đại học mời cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật của doanh
nghiệp tham gia dạy thực hành, kỹ năng mềm, đánh giá kết quả quá trình học

tập, hướng dẫn, đánh giá chất lượng khóa luận tốt nghiệp cho người học.
Ngược lại, doanh nghiệp mời cán bộ, giảng viên của các trường đại học đến
tham gia giảng dạy cho người lao động, cán bộ, nhân viên của doanh nghiệp ở
những học phần lý thuyết. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn hỗ trợ tài chính, cơ
sở vật chất, máy móc, trang thiết bị... phục vụ cho quá trình học tập của sinh
viên các trường đại học.
Tuy nhiên, việc hợp tác giữa các trường đại học khối kỹ thuật và các
doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong xây dựng, thực hiện chương
trình đào tạo chưa được tiến hành thường xuyên và hiệu quả còn hạn chế. Nội
dung chương trình đào tạo của các trường hầu hết vẫn bị mắc vào tình trạng
chung như Đảng ta nhận định “chương trình, nội dung, phương pháp dạy học


15

lạc hậu, đổi mới chậm”, “chất lượng giáo dục toàn diện giảm sút, chưa đáp
ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa” [32, tr.168168]. Mặc dù doanh nghiệp cũng đã có sự tham gia cùng nhà trường trong quá
trình thực hiện chương trình đào tạo song hoạt động này còn khá hạn hẹp. Ở
môi trường nhà trường tách rời doanh nghiệp, các doanh nghiệp gần như chưa
trực tiếp tham gia vào công tác giảng dạy, hướng dẫn thực hành, rèn luyện kỹ
năng cho sinh viên trong quá trình học tập. Hệ thống máy móc được doanh
nghiệp đầu tư ở các trường này chủ yếu là máy móc, thiết bị đã qua thời gian
sử dụng, công nghệ lạc hậu hoặc có lỗi kỹ thuật nên khi đưa vào giảng dạy,
học tập chỉ có giá trị làm mô hình học cụ chứ không vận hành được trong quá
trình thực hành, thực nghiệm. Có những thiết bị vẫn vận hành, hoạt động bình
thường nhưng so với thời đại thì những thiết bị này đã chịu ảnh hưởng hao
mòn vô hình khá rõ nét.
3.1.2.3. Thực trạng nội dung, phương thức hợp tác giữa nhà trường
và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong hoạt động thực tập, trải
nghiệm của sinh viên

Xác định “học đi đôi với hành, lý thuyết gắn với thực tế”, các trường đại
học khối kỹ thuật vùng đồng bằng sông Hồng đã rất quan tâm đến việc tổ chức
cho sinh viên thăm quan, trải nghiệm thực tế tại các doanh nghiệp. Tuy nhiên,
việc xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong
quá trình thực tập, trải nghiệm cho sinh viên hiện nay vẫn phần nhiều mang
tính hình thức. Có những sinh viên đến các doanh nghiệp thực tập nhưng các
em chưa được tiếp cận với máy móc phục vụ cho chuyên môn nghề nghiệp mà
chủ yếu được giao làm những công việc phụ trợ hoặc lao động sản xuất nhằm
tạo ra sản phẩm cho doanh nghiệp.
3.1.3. Thực trạng thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong giải quyết việc
làm cho nguồn nhân lực sau đào tạo
3.1.3.1. Thành tựu về thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong giải quyết
việc làm cho nguồn nhân lực sau đào tạo
Xây dựng mối quan hệ hợp tác với các doanh nghiệp trong giải quyết
việc làm cho nguồn nhân lực sau đào tạo là nội dung được cả nhà trường và


16

doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng quan tâm nhiều nhất. Do vậy, mối
quan hệ này đạt khá nhiều thành tựu trong quá trình hợp tác. Hàng năm, nhiều
trường đại học vùng đồng bằng sông Hồng đã tổ chức các buổi giao lưu, tọa
đàm với các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các trường đại học khối kỹ thuật
vùng đồng bằng sông Hồng thường xuyên giúp các doanh nghiệp trong công
tác tuyển dụng nguồn nhân lực sau đào tạo.
3.1.3.2. Hạn chế về thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng trong giải quyết
việc làm cho nguồn nhân lực sau đào tạo

Về cơ bản các trường đại học khối kỹ thuật và các doanh nghiệp vùng
đồng bằng sông Hồng đã rất chú ý đến việc xây dựng mối quan hệ hợp tác
trong quá trình tư vấn nghề nghiệp và giải quyết việc làm cho nguồn nhân lực
sau đào tạo. Tuy nhiên, do ảnh hưởng bởi chất lượng đào tạo nguồn nhân lực
nên một bộ phận nhân lực sau đào tạo ở các trường chưa thực sự đáp ứng được
nhu cầu của doanh nghiệp. Bởi vậy, đây là vấn đề mà các trường đại học và
các doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng cần phải đầu tư để tìm ra giải
pháp nhằm mang lại hiệu quả cao hơn.
3.2. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI VIỆC HỢP TÁC GIỮA NHÀ
TRƯỜNG VÀ DOANH NGHIỆP TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC
VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY

3.2.1. Mâu thuẫn giữa tính cấp thiết của việc xây dựng mối quan hệ
hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
với những hạn chế trong nhận thức về vấn đề này của các trường đại học
và các doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng
Thực tiễn cho thấy việc tăng cường mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường
và doanh nghiệp trên địa bàn vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay đã trở
thành vấn đề vô cùng cấp thiết. Mặc dù vậy, trong mối quan hệ này, nhiều
“doanh nghiệp vẫn coi việc liên kết với nhà trường là sự “chiếu cố”, “ban ơn”
hay “vì nể”. Các bên tham gia hợp tác chưa thực sự nhìn thấy được lợi ích
mang lại, thậm chí chưa sẵn sàng chia sẻ lợi ích cho nhau. Do vậy, muốn đẩy
mạnh hoạt động hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nhằm
nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng thì việc nâng
cao nhận thức của các chủ thể nhà trường và doanh nghiệp trong vùng là vấn
đề cấp thiết đang được đặt ra hiện nay.


17

3.2.2. Mâu thuẫn giữa yêu cầu về nâng cao chất lượng đào tạo
nguồn nhân lực qua hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp với việc
thực hiện nội dung, phương thức hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay còn chưa hiệu quả
Thực tế quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp lâu nay chủ
yếu được thực hiện ở khâu thực tập, trải nghiệm và giải quyết việc làm cho
nguồn nhân lực sau đào tạo. Đối với những hoạt động khác, các doanh nghiệp
vùng đồng bằng sông Hồng gần như không tham gia hợp tác. Các mối quan hệ
này thường được xây dựng dưới hình thức quan hệ đối ngoại, không có sự
ràng buộc, do vậy, cách “bắt tay” giữa nhà trường với các doanh nghiệp còn
hời hợt, hình thức mà chưa đi vào chiều sâu. Muốn thu hút được lợi thế của
các doanh nghiệp để phục vụ cho đào tạo, nâng cao chất lượng đào tạo, tạo ra
nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động, vì mục tiêu
phát triển kinh tế - xã hội, công nghiệp hóa, hiện đại hóa của vùng và của đất
nước, các trường đại học khối kỹ thuật và các doanh nghiệp vùng đồng bằng
sông Hồng phải xây dựng những nội dung, phương thức hợp tác phù hợp. Cần
phải làm cho doanh nghiệp nhận thấy lợi ích của mình qua tất cả các hoạt
động của quá trình đào tạo.
3.2.3. Mâu thuẫn giữa yêu cầu cần thúc đẩy quá trình hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực với những bất
cập trong cơ chế, chính sách đào tạo nhân lực của Đảng, Nhà nước và của
các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay
Mặc dù Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, các tỉnh vùng đồng bằng sông
Hồng có rất nhiều văn bản, nghị quyết, quyết định,…về phát triển kinh tế - xã
hội, phát triển nguồn nhân lực, về giáo dục đào tạo nhằm đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục - đào tạo theo nhu cầu xã hội...,“Khuyến khích các doanh
nghiệp, cá nhân sử dụng lao động tham gia hỗ trợ hoạt động đào tạo” [32,
tr.10], tuy nhiên, “chưa có đủ chính sách, quy định trách nhiệm doanh nghiệp
khi sử dụng nhân lực đã qua đào tạo. Một số chính sách đã ban hành song
không có hướng dẫn cụ thể nên vẫn chờ ngày hiện thực hóa” [60, tr.113]. Bên

cạnh đó, các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, giáo dục, nhân lực...của
quốc gia, của vùng đã gần hết thời hạn (đến năm 2020). Do vậy, tiếp tục xây
dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, phát triển nhân lực mới cho phù


18

hợp với hoàn cảnh mới, làm căn cứ định hướng cho từng vùng, từng địa
phương. Đồng thời, cần có những văn bản hướng dẫn cụ thể hơn nữa, định
hướng sâu hơn ở giai đoạn tiếp theo, tạo điều kiện thuận lợi cho các trường
xây dựng được mối quan hệ hợp tác hài hòa với các doanh nghiệp, để doanh
nghiệp tha thiết hơn với nhà trường trong quá trình cùng nhau thực hiện đào
tạo và sử dụng nguồn nhân lực trình độ cao của vùng đồng bằng sông Hồng là
vấn đề cấp thiết được đặt ra hiện nay.
Kết luận chương 3
Đồng bằng sông Hồng là vùng có vị trí chiến lược đối với sự phát triển
đất nước, với thủ đô Hà Nội - trung tâm kinh tế, chính trị, xã hội của cả nước.
Đặc điểm này đã tạo cho đồng bằng sông Hồng phải xác định là trung tâm và
đầu tầu phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của cả nước. Để làm được
điều đó, đồng bằng sông Hồng phải có nguồn nhân lực chất lượng cao. Nguồn
nhân lực này không thể ở đâu khác ngoài quá trình giáo dục và đào tạo. Việc
đánh giá đúng đắn, khách quan thực trạng hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng trong thời
gian qua và nhận diện những vấn đề đặt ra chính là căn cứ khoa học để từ đó
đề xuất những quan điểm, giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy mối quan hệ hợp
tác giữa nhà trường và doanh nghiệp ở vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
Chương 4
QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM
THÚC ĐẨY MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC GIỮA NHÀ TRƯỜNG
VÀ DOANH NGHIỆP TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC

VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY
4.1. NHỮNG QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ HỢP TÁC GIỮA NHÀ
TRƯỜNG VÀ DOANH NGHIỆP TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC
VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG HIỆN NAY

4.1.1. Xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện
nay phải gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và
của vùng
Xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong
đào tạo nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng


19

cần phải gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và của
vùng. Vì nếu hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay không gắn với mục tiêu phát
triển chung của quốc gia và của vùng thì mục tiêu giáo dục - đào tạo sẽ mất đi
ý nghĩa thực tiễn của nó và không thể đạt được những mục tiêu trong chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và của vùng đã đặt ra.
4.1.2. Xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay
phải hướng đến chiến lược đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và
phát triển bền vững của quốc gia, của vùng
Thực tế hiện nay cho thấy, việc hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp trong quá trình đào tạo dường như đang bị tuyệt đối hóa bởi quan hệ
lợi ích, dưới sự tác động mạnh mẽ của bàn tay vô hình, đó là thị trường. Nếu
cứ để mối quan hệ này tiếp tục phát triển như thế một cách tự nhiên thì nguồn
nhân lực được tạo ra từ sự hợp tác này sẽ không thể đảm đương được vai trò

của mình với tư cách là nòng cốt để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước, phấn đấu mục tiêu “Đến năm 2030, Việt Nam hoàn thành mục tiêu
công nghiệp hoá, hiện đại hoá, cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng
hiện đại...Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam trở thành nước công nghiệp phát
triển hiện đại” [2, tr.3].. Thậm chí, mối quan hệ tự nhiên, thuần túy lợi ích này
nếu không có sự định hướng của cơ chế, chính sách của Đảng, Nhà nước có
thể còn là nguy cơ đưa đất nước phát triển chệch định hướng xã hội chủ nghĩa.
Do vậy, cùng với việc đẩy mạnh mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực cần chú ý
hướng hoạt động đào tạo đến chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vì
mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của quốc gia và của vùng.
4.1.3. Xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay
phải dựa trên cơ sở đảm bảo kết hợp hài hòa về lợi ích giữa các bên trong
quá trình hợp tác
Lợi ích có vai trò rất lớn đối với hoạt động của con người, là động lực
sâu xa của sự phát triển lịch sử, là cái liên kết các thành viên trong xã hội. Do
vậy, để thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào


20

tạo nguồn nhân lực, để cho cả nhà trường, doanh nghiệp nhận thức đúng đắn
và tích cực đẩy mạnh mối quan hệ hợp tác này cần phải bám sát nguyên tắc
đôi bên cùng có lợi và đảm bảo sự kết hợp hài hòa về lợi ích giữa các bên
trong quá trình hợp tác.
4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM THÚC
ĐẨY QUAN HỆ HỢP TÁC GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ DOANH NGHIỆP
TRONG ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG
HỒNG HIỆN NAY

4.2.1. Nâng cao nhận thức của các chủ thể về hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng
sông Hồng hiện nay
Mọi hoạt động có thành công hay không đều phải bắt nguồn từ nhận
thức của con người. Để nâng cao nhận thức của các chủ thể về hợp tác giữa
nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng
sông Hồng hiện nay, nhà trường phải là đầu mối thực hiện các hoạt động, vì
nhu cầu hợp tác này bắt nguồn trước hết và cấp thiết nhất từ nhà trường. Muốn
làm được điều đó, các trường đại học khối kỹ thuật vùng đồng bằng sông
Hồng cần chú ý vào một số giải pháp: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho
nhà trường, doanh nghiệp, xã hội về tầm quan trọng, lợi ích, trách nhiệm của
việc xây dựng mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo
nguồn nhân lực (qua các hội nghị, hội thảo, các buổi sinh hoạt nội bộ, qua các
tổ chức đoàn, hội, giao quyền tự chủ về các khoa đào tạo); tạo điều kiện ưu
tiên cho doanh nghiệp trong các hoạt động tuyển dụng, nghiên cứu, chuyển
giao khi xây dựng mối quan hệ hợp tác với nhà trường trong quá trình đào tạo;
nhà trường thường xuyên gửi thông tin tuyển sinh, đào tạo, nghiên cứu đến
doanh nghiệp nhằm thu hút sự quan tâm của doanh nghiệp đối với hoạt động
đào tạo của nhà trường, dành một góc riêng cho doanh nghiệp (góc doanh
nghiệp) trên trang web của nhà trường. Tất cả những hoạt động này làm cho
doanh nghiệp nhận thức đúng hơn, đầy đủ hơn về những lợi ích của mình khi
xây dựng mối quan hệ hợp tác với các nhà trường trong các hoạt động đào tạo
nguồn nhân lực. Đồng thời cũng qua đó, doanh nghiệp hiểu thêm về trách
nhiệm của mình với nguồn nhân lực tương lai, nguồn nhân lực mà sắp tới sẽ là
nhân lực để tạo ra hiệu quả kinh tế cho chính doanh nghiệp.


21

4.2.2. Đổi mới nội dung, phương thức hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng
hiện nay
Hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng
trong đào tạo nguồn nhân lực là một quá trình thực hiện từ khâu đầu vào đến đầu
ra của quá trình đào tạo. Do vậy, nhà trường và doanh nghiệp ở khu vực này cần
phải đổi mới nội dung, phương thức hợp tác trong đào tạo nguồn nhân lực (được
thể hiện từng khâu của quá trình đào tạo, tức là từ thực hiện công tác tuyển sinh
đầu vào đến các hoạt động đào tạo và giải quyết việc làm cho nguồn nhân lực sau
đào tạo). Để đổi mới nội dung, phương thức hợp tác, cả nhà trường và doanh
nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng cần xây dựng bộ phận chuyên trách để phục
vụ cho hoạt động hợp tác đào tạo. Bộ phận này sẽ làm nhiệm vụ xây dựng nội
dung, cơ chế ràng buộc cho cả các trường đại học và các doanh nghiệp.
4.2.3. Hoàn thiện cơ chế, chính sách hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng
hiện nay
Đây là giải pháp có tính chiến lược, tạo môi trường pháp lý và điều kiện
thuận lợi cho việc triển khai các hoạt động hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay.
Nhà nước cần xây dựng và triển khai thực hiện các đề án về hợp tác giữa nhà
trường và các doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực và hỗ trợ các trường
đại học trong việc tìm hiểu nhu cầu nguồn nhân lực hiện nay cũng như dự báo
cho tương lai về nhu cầu tuyển dụng các ngành; cần đưa chủ trương hợp tác
trường đại học và các doanh nghiệp vào chiến lược phát triển giáo dục đào
tạo; xây dựng hệ thống văn bản chính sách đủ để thúc đẩy hoạt động hợp tác
giữa nhà trường với doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực; có những
chính sách ưu đãi cho những doanh nghiệp trực tiếp tham gia vào công tác đào
tạo ở các trường đại học.
Các bộ, ban, ngành cần thường xuyên kiểm tra hoạt động hợp tác đào
tạo ở các nhà trường và doanh nghiệp. Đồng thời cần xây dựng những tiêu chí

thi đua hàng năm cho cả nhà trường và doanh nghiệp, trong đó nhấn mạnh đến
tiêu chí về xây dựng được quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp
trong đào tạo nguồn nhân lực, có các hình thức khen thưởng, vinh danh phù


22

hợp tạo động lực cho doanh nghiệp cũng như trường đại học làm tốt công tác
này. Các trường đại học vùng đồng bằng sông Hồng cần xây dựng, duy trì,
phát triển mạng lưới liên kết với các cựu sinh viên như thành lập hội cựu sinh
viên nhà trường. Trong đó, đặc biệt chú ý đến những cựu sinh viên đang làm
việc và có vị trí chủ chốt tại các doanh nghiệp.
4.2.4. Một số kiến nghị nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng
sông Hồng hiện nay
- Kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước: Nhà nước cần có chính
sách giảm tỷ lệ thuế nhất định cho các doanh nghiệp khi thực hiện hợp tác với
nhà trường trong đào tạo; cần có quy định trách nhiệm đóng góp kinh phí cụ
thể đối với doanh nghiệp chưa và không thực hiện hoạt động liên kết, hợp tác
với nhà trường trong quá trình đào tạo nguồn nhân lực; Bộ Giáo dục cần
nhanh chóng phân tầng, phân loại các trường đại học theo hướng (đại học
nghiên cứu, đại học ứng dụng, đại học thực hành). Bộ giáo dục và Bộ Công
Thương cần có hình thức vinh danh, khen thưởng đối với những trường và
doanh nghiệp có thành tích tốt trong việc hợp tác trong đào tạo nguồn nhân lực
- Kiến nghị với địa phương: Các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng cần tổ
chức nhiều hơn nữa các hội thảo khoa học ở các cấp về vấn đề hợp tác đào tạo
giữa trường và các doanh nghiệp; xây dựng chính sách quy định quyền lợi,
trách nhiệm và nghĩa vụ của doanh nghiệp khi tiếp nhận và sử dụng lao động
đã qua đào tạo; cần có những văn bản hướng dẫn cụ thể về thực hiện các chính
sách hợp tác đào tạo giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn

nhân lực cho phù hợp với hoàn cảnh phát triển kinh tế - xã hội của từng địa
phương; tăng cường chỉ đạo, thường xuyên kiểm tra, giám sát, đánh giá hiệu
quả hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực.
- Kiến nghị với các trường đại học khối kỹ thuật vùng đồng bằng sông
Hồng:Các trường cần thành lập bộ phận chuyên trách để xây dựng mối quan
hệ hợp tác với các doanh nghiệp. Các trường cần thường xuyên trao đổi, thống
nhất với doanh nghiệp để xây dựng kế hoạch hợp tác, chọn mô hình và các
phương thức hợp tác phù hợp với năng lực và đặc thù của từng trường. Tổ
chức cho đại diện doanh nghiệp tham gia các hội đồng nhà trường; cần có cơ
chế khuyến khích cán bộ, giảng viên đi thực tế, thực tập tại doanh nghiệp; cần


23

xây dựng và ban hành văn bản cụ thể quy định về chế độ, chính sách, mức thù
lao đối với các chuyên gia, cán bộ kỹ thuật trực tiếp tham gia vào quá trình
đào tạo nguồn nhân lực của các trường đại học.
- Kiến nghị với các doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật
và cung cấp thông tin, dự báo về nhu cầu nhân lực của doanh nghiệp, những
yêu cầu về chuyên môn, kỹ năng, thái độ đối với người lao động mà doanh
nghiệp cần cho nhà trường. Phản ánh kịp thời về số lượng, chất lượng nhân
lực do nhà trường đã cung ứng để nhà trường có những điều chỉnh hợp lý; xây
dựng quy chế nội bộ về hoạt động hợp tác đào tạo với nhà trường; cần thực
hiện nghĩa vụ hỗ trợ cho nhà trường trong quá trình đào tạo; xây dựng chính
sách hỗ trợ tài chính cho các trường đại học trong hoạt động đào tạo nguồn
nhân lực.
Kết luận chương 4
Hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực là
sự gắn kết giữa khoa học với các hoạt động sản xuất kinh doanh. Thành quả
của mối quan hệ hợp tác này là đòn bẩy cho sự phát triển của đất nước theo xu

hướng của kinh tế tri thức, hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0.
Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn, đánh giá thực
trạng, luận án đã đề xuất một số quan điểm, giải pháp, kiến nghị nhằm thúc
đẩy hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực
vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay. Những giải pháp nêu ra là những giải
pháp cơ bản từ nhận thức đến cơ chế, chính sách; từ những vấn đề chung đến
những vấn đề cụ thể có liên quan trực tiếp đến tất cả các chủ thể và đối tượng
của quá trình hợp tác. Các giải pháp này cần được vận dụng linh hoạt trong
thực tiễn để hoạt động hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo
nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng đạt hiệu quả cao nhất, đáp ứng
yêu cầu nhân lực của doanh nghiệp và xã hội hiện nay.


24

KẾT LUẬN
1. Trong thời đại ngày nay, khi kinh tế tri thức và xu thế hội nhập toàn
cầu đang ngày càng phát triển, sự tác động của cách mạng công nghiệp 4.0
ngày càng mạnh mẽ thì nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng
cao ngày càng thể hiện vai trò quyết định đối với sự phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước. Điều đó đặt ra yêu cầu phải nâng cao chất lượng nguồn nhân
lực, trong đó giáo dục - đào tạo trong nhà trường đóng vai trò đặc biệt quan
trọng. Chỉ có như vậy, chất lượng nguồn nhân lực mới thực sự được nâng lên
và trở thành yếu tố then chốt và là động lực thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam
phát triển hiện đại, bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
2. Yêu cầu của giáo dục nhà trường hiện nay đối với việc đào tạo
nguồn nhân lực là phải đảm bảo sự thống nhất học đi đôi với hành, lý luận
gắn liền với thực tiễn, phát triển trình độ tri thức, kỹ năng, hoàn thiện nhân
cách, đạo đức nghề nghiệp để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước, thích ứng
với môi trường trong nước và quốc tế. Để đạt mục tiêu đó, giải pháp tối ưu

nhất hiện nay là nhà trường và doanh nghiệp cần hợp tác với nhau ngay từ
trong quá trình đào tạo. Đây là vấn đề tất yếu xuất phát từ lợi ích của các bên
và vì mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, đưa đất nước phát triển bền vững theo định hướng
xã hội chủ nghĩa.
3. Hợp tác đào tạo nhà trường và doanh nghiệp vùng đồng bằng sông
Hồng là một quá trình vận động liên tục từ tuyển sinh đầu vào, đến thực hiện
quá trình đào tạo và kết thúc bằng việc giải quyết việc làm cho sinh viên sau
tốt nghiệp. Các quá trình này có quan hệ chặt chẽ với nhau.Mối quan hệ này
cần không ngừng được mở rộng và đa dạng hóa cả về đối tác, nội dung,
phương thức.
4. Các giải pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh
nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực vùng đồng bằng sông Hồng hiện nay là
những giải pháp cơ bản, liên quan trực tiếp đến các chủ thể và đối tượng của quá
trình giáo dục. Các giải pháp này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Thực hiện
tốt một giải pháp sẽ góp phần thực hiện tốt các giải pháp khác và ngược lại.
5. Vấn đề hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn
nhân lực là vấn đề lớn, đòi hỏi phải được nghiên cứu công phu, với sự đầu tư
của nhiều nhà khoa học. Để thực hiện nó phải có chiến lược, chương trình, kế
hoạch thật sự khoa học, cụ thể, phù hợp. Luận án được nghiên cứu với mong
muốn được đóng góp một phần vào vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt trên.


DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Phùng Thị Lý (2019), "Xây dựng và rèn luyện tác phong công nghiệp
cho sinh viên Trường Đại học Sao Đỏ đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp",
Tạp chí Giáo dục và xã hội, (4), tr.411- 414.
2. Phùng Thị Lý, Đàm Minh Việt (2019), “Liên kết giữa trường đại học
khối kỹ thuật với doanh nghiệp vùng Đồng bằng sông Hồng trong

nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ - Thực trạng và giải
pháp”, Tạp chí Quản lý giáo dục, (5), tr.81-86.
3. Phùng Thị Lý (2019), "Những yếu tố tác động đến hợp tác giữa
trường đại học học khối kỹ thuật và các doanh nghiệp FDI vùng
đồng bằng sông Hồng hiện nay", Tạp chí Giáo dục và xã hội, (6),
tr.321-325.
4. Phùng Thị Lý (2019), "Hợp tác giữa trường đại học với doanh nghiệp
trong đào tạo nguồn nhân lực hiện nay", Tạp chí Thông tin khoa học lý
luận chính trị, (7), tr.81-87.
5. Nguyễn Thị Kim Nguyên, Phùng Thị Lý (2019), “Mối quan hệ hợp tác
giữa trường đại học và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực”,
Tạp chí Nghiên cứu khoa học Đại học Sao Đỏ, (2), tr.61-67.
6. Phùng Thị Lý (Thành viên) (2019), Xây dựng mô hình liên kết giữa nhà
trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực thời kỳ hội nhập
quốc tế, Đề tài khoa học cấp tỉnh Hải Dương.
7. Phùng Thị Lý, Hoàng Xuân Huy (2019), “Một số quan điểm về hợp tác
nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam”, Tạp chí Giáo dục và
xã hội, (11), tr.186-189.