Bài giảng Cấp nước quy mô nhỏ: Các giải pháp xử lý và lưu trữ nước chi phí thấp quy mô hộ gia đình - PGS.TS. Nguyễn Việt Anh

CáC GIảI PHáP Xử Lý và LU trữ nớc
CHI PHí THấP
QUY mô hộ gia đình

Các loại hình công nghệ cấp nớc
- Loại hình cấp nớc tập trung
- Loại hình cấp nớc nhỏ lẻ (hộ gia đình)

PGS. TS. Nguyễn Việt Anh
Đại học Xây dựng

Công trình cấp nớc bơm dẫn sử dụng nớc mặt

Hồ trên núi (hồ treo)

Công trình cấp nớc tự chảy
Công trinh
đầu nguồn

Khu xử lý
(lắng, lọc)

Bể cắt áp (có
hoặc không)

Công trình cấp nớc bơm dẫn sử dụng nớc ngầm

Bể chứa
nớc sạch

Dung tích: 3.000m3 5.000m3

Cấp nớc cho khoảng: 500 1.000 ngời
Khu dân c

Nguyen Viet Anh. IESE

Hệ thgống
đờng ống

1


Giếng khoan
- áp dụng những vùng có tầng
nớc ngầm, chất lợng nớc
đảm bảo.
- Những nơi dân c tha thớt

Giếng đào
áp dụng rộng rãi ở vùng đồng
bằng, trung du, núi thấp.

mặt cắt

sơ đồ cấu trúc giếng đào
giếng đào kiểu1

d=0.8-1.2m
cửa lên xuống

trụ bơm

ống kẽm
sân rửa

cửa thông hơi
i=2%

trụ bơm

sét chèn

cút nhựa

200

khẩu giếng
btct

ống nhựa pvc l=3-11m

i= 0.2%

axb=4m2

đoạn ống uốn cong
cát lọc

lớp sỏi

Giếng tia

Giếng thm

10

C ch loi b Asen

Bể lọc sắt & asen hộ gia đình

Trong dung dch

Trong lp cỏt lc

Oxy húa st

Oxy húa st

Kt bụng hydroxit st
Oxy húa asen

Thờng đợc xây dựng
kèm với giếng khoan với
nguồn nớc có hàm
lợng sắt < 15 mg/l.

Nguyen Viet Anh. IESE

ng kt ta asen

Kt ta st trờn mt ht cỏt, to thnh
lp v hydroxit st

Oxy húa asen
ng kt ta asen

2


Bể lọc asen quy mô hộ gia đình

Bể lọc cát chậm

Vật liệu lọc Bề dày
(mm)
(mm)
Cát TA: 1 - 2
800
Cát TA: 2 - 5
50
Sỏi: 2 - 5
100
Sỏi: 5 - 10
100
Sỏi: 10 - 20
100
Sỏi: 20 - 40
150

1 - Cát lọc 2 - Sỏi đỡ 3 - Bể chứa
13

X lý asen v kim loi nng (NUSA-SK)

X lý asen v kim loi nng (NUSA-SK)
Phm vi ng dng:nc ging

Gii Phỏp Cụng ngh : n
gin khụng dựng hoỏ cht. cú th
loi tr Arsenic v cỏc kim loi
nng.
Giỏ thnh: 1.500.000ng
n v SX: Vin nng lng

khoan, nc ma, nc vựng l lt, cỏc
loi nc ao h, sụng ngũi t nhiờn ,
nc nhim Arsenic v cỏc loi nc
nhim phốn ( PH <5 ) v v.

1. B loc s cp.
2. B cha nc sch
3. Lp lc
4. Vũi t
5. B lc tinh
6. Bm lc tinh
7. Bm ngun

ó lp t ti: H Tõy, H Nam, Thỏi
Bỡnh, Hi Phũng, Hi Dng

THIT B X Lí ST MANGAN V ASEN

THIT B LC ASEN

- Thit b lc cụng xut 500 lớt/h

- Thit b cụng xut 500 lớt/h

- Vt liu s dng x lý asen, st, mangan
cũn li trong nc l MS-1 ch to ti cụng
ty TNHH u t Phỏt trin Cụng ngh
T&H

- Nc ging c bm trc tip qua
ct khụng cn trao i khụng khớ

- Nguyờn tc lm vic: Asen c hp ph
lờn b mt ht theo c ch trao i ion v
c gi li trờn b mt ht. Sau thi gian
khong 3 thỏng, tin hnh hon nguyờn li
ht bng xỳt.
- Thi gian s dng: 1.5 nm
17

- Giỏ thnh: 700 000 ng

Nguyen Viet Anh. IESE

- Vt liu s dng l MS-1. Lm vic
trờn nguyờn tc trao i ion
- Sau thi gian l 3 ngy, tin hnh s
dng gia ven hon nguyờn ht. H
thng s dng bỡnh thng
- Thit b lm vic hiu qu khi hm

lng st < 5 mg/l, mangan < 10 mg/l
- Giỏ thnh: 1 100 000 ng

18

3


SONO Arsenic Filter

Kanchan Arsenic Filter





Developed by MIT and ENPHO (Nepali NGO) based on 7 years of field
research
Effective removal of arsenic, bacteria, iron, turbidity, and odour
Low cost (US$20 in
Nepal)
Require no external
energy/material input
for operation

Diffuser Basin
Lid
Container

Brick chips

The image cannot be display ed. Your computer may
not hav e enough memory to open the image, or th

Iron Nails
Water

The image cannot be display ed. Your computer may not
hav e enough memory to open the image, or the image
may hav e been corrupted. Restart y our computer, and
then open the file again. If the red x still appears, y ou m



No replacement parts
except nails



Constructed by local
technicians using local
materials



Environmentally safe
disposal

Fine Sand
Pipe
The image cannot be display ed. Your computer may not

hav e enough memory to open the image, or the image
may hav e been corrupted. Restart y our computer, and th
The image cannot be display ed. Your computer may not
hav e enough memory to open the image, or the image
may hav e been corrupted. Restart y our computer, and
then open the file again. If the red x still appears, y ou m

Coarse Sand
Gravel

CAWST

Kh trùng NƯớc bằng cloramin

Xử Lý NƯớc bằng chất keo tụ

Sử dụng viên khử trùng
1 gram phèn chua cho 25lít nớc
1 gram PACN cho 100 lít nớc

Cloramin là một hợp chất
chứa Clo dễ phân huỷ sinh
ra Clo hoạt tính trong nớc
có tác dụng khử trùng cao.

Hoà tan chất keo tụ vào nớc và
khuấy đều, sử dụng sau 20 - 30 phút

21

22

Xử Lý NƯớc bằng hóa chất pur
(Do UNICEF tài trợ)

23

Nguyen Viet Anh. IESE

4


PUR là hỗn hợp chất bột gồm: Fe2(SO4)3, Ca(OCl)2, chất
đệm, đất sét và polymer, chứa trong gói nhỏ 4g dùng xử lý
cho 10 lít nước do P&G hợp tác với CDC phát minh; P&G
Pakistan sản xuất.
Các thành phần trong PUR được sử dụng để lọc nước ở
Hoa Kỳ và các nước phát triển khác, PUR chỉ khác ở chỗ
thành phần các chất này sử dụng ở quy mô hộ gia đình chứ
không phải cho cơ sở xử lý nước tập trung.
Kênh Phú Thạnh B, xã Phú Thạnh B, huyện Tam Nông, ĐT

Đánh giá
Ðánh giá hiệu quả xử lý bằng cách so sánh kết quả xét nghiệm
trước-sau khi sử dụng túi lọc PUR
Kết quả phân tích mẫu nước sau khi được xử lý túi lọc nước
PUR được so sánh với Tiêu chuẩn của Bộ Y Tế (Chất lượng
nước dùng cho ăn uống theo Quyết định 1329/2002/BYT-QÐ
ngày 14 tháng 4 năm 2002)

Xã Phú Đức, huyện Tam Nông, ĐT

Bảng 1. So sánh kết quả thử nghiệm các chỉ tiêu lý hóa của nước sông
và nước sau xử lý tại huyện Tháp Mười - Đồng Tháp

Bảng 2. Kết quả thử nghiệm các chỉ tiêu vi sinh
tại huyện Tháp Mười - Đồng Tháp

Nguyen Viet Anh. IESE

5


Ý kiến của các hộ gia đình về túi lọc nước PUR

Bảng 3. Kết quả thử nghiệm các chỉ tiêu độc chất tại huyện
Tháp Mười - Đồng Tháp

1. Hiệu quả xử lý của túi lọc nước đối với nguồn nước
người dân đang sử dụng cho ăn uống là rất tốt:
100% các mẫu thử các chỉ tiêu lý hóa, vi sinh, kim
loại nặng, thuốc trừ sâu đạt tiêu chuẩn
1329/2002/BYT quy định về chất lượng nước dùng
cho ăn uống và sinh hoạt.
2. Chất lượng các túi lọc là như nhau thông qua việc
thử nghiệm các túi lọc được chọn ngẫu nhiên đều cho
kết quả như nhau.

4.

100% HGĐ cho rằng chất lượng nước sau lọc rất tốt, rất trong, không vị
lạ và rất thích hợp cho vùng ngập lũ tại ĐBSCL.

5.

100% hộ gia đình khi khảo sát đều không có các triệu chứng như đau
bụng, tiêu chảy, sốt, ngứa.

6.

46,1% ý kiến cho rằng túi lọc an toàn và thuận tiện, 26,5% cho rằng sử
dụng túi lọc tốt cho người già, trẻ em, người bệnh.

7.

Tỷ lệ hộ gia đình chấp nhận mua túi lọc tại Trường Xuân là 83,3%, Mỹ
Hòa 80,4%, Phú Thành B 50,1% và Phú Đức 53,0%.

8.

Tỷ lệ hộ gia đình chấp nhận mua với giá 200 – 500đ tại Trường Xuân là
80,7%, Mỹ Hòa 68,2%, Phú Thành B 94,3 %, Phú Đức 78,6%.

3. Các hộ gia đình rất hưởng ứng việc sử dụng túi lọc, tỷ
lệ các hộ gia đình sử dụng túi lọc hàng ngày tăng dần
qua các tháng sử dụng.

ĐỀ XUẤT
1.

Xem xét và tiến hành các thủ tục cho phép sử dụng túi lọc
nước PUR để lọc nước cho người dân.

2.

Cần có chính sách trợ giá thích hợp đối với các hộ nghèo để
họ có điều kiện sử dụng túi PUR. Có thể kết hợp với chính
quyền lập danh sách hỗ trợ sử dụng miễn phí ñối với các hộ
gia đình quá khó khăn.

3.

ĐỀ XUẤT
4.

Các cấp ban ngành, chính quyền địa phương cần có các biện
pháp giáo dục nâng cao ý thức của người dân trong việc sử
dụng nước sạch và vệ sinh môi trường bên cạnh việc cấp phát
túi lọc PUR.

5.

Nhà sản xuất nghiên cứu xem có nên chăng đưa sản phẩm vào
sản xuất đại trà tại Việt Nam, lúc đó có thể giá thành sẽ giảm,
tạo điều kiện cho người dân được tiếp cận với nước sạch nhiều
hơn.

Khi đưa túi PUR vào sử dụng cần có kế hoạch tiếp thị và
thông tin rộng rãi để cho người dân có nhu cầu được biết.

Nguyen Viet Anh. IESE

6


Kh trùng NƯớc bằng phơng pháp đun sôi

Đun sôi nớc ở nhiệt độ

1000C

trong 5 phút

Phơng pháp xử lý vi sinh vật trong
nớc bằng ánh sáng mặt trời (SODIS)

37

Tia bc x mt tri
Cú th chia thnh cỏc loi sau:
Tia cc tớm (khụng th nhỡn thy c
nhng cú th tiờu dit cỏc t bo sng - da
ca chỳng ta cng cú th b gõy hi nu
chỳng ta di nng quỏ lõu
lõu))

T vit tt ca cm t ting Anh: Solar Water Micro-organism
Disinfection

Tia nng

Cú ngha l: X lý vi sinh vt trong nc bng ỏnh
sỏng mt tri

SODIS

Tia hng ngoi (khụng th nhỡn thy
nhng chỳng ta cú th cm nhn c
sc núng v cỏc vi sinh vt rt nhy
cm vi sc núng
núng))

SODIS ó c ỏp dng nhng
hot ng nh tỏc ng cng hng?
hng?

õu trờn th gii

.???????
Khong 200 triu dõn
trờn TG ỏp dng SODIS

> 20 quc gia ang ỏp
dng SODIS:
-Trung Quc
- Indonesia
- Srilanca

Nhng vi sinh vt gõy bnh rt nhy cm trc 2 yu

- n

t ca ỏnh sỏng mt tri l
l::

- Nepal

-Bc x tia cc tớm UVUV-A ( bc súng 320 400
nm)

- Pakistan

- Nhit nng

- Kenya

- Uzbekistan
-Angola

..

Khi kt hp hai yu t trờn chỳng em li hiu qu tiờu dit
vi sinh vt rt nhiu so vi tng yu t riờng l
l..

Nguyen Viet Anh. IESE

7


Ti sao SODIS li c nhiu nc ỏp

dng ...???

SODIS tiờu dit vi sinh vt gõy bnh trong nc, do ú cú
th giỳp ci thin sc kho gia ỡnh

SODIS đợc Viện Khoa học và Công nghệ
Môi trờng Liên bang Thuỵ Sĩ (EAWAG)
nghiên cứu và thử nghiệm vào năm 1991 và
đã thúc đẩy ra khắp thế giới từ năm 1999.
SODIS đã đợc Tổ chức Y Tế Thế giới
khuyến nghị áp dụng từ năm 2001, đạt giải
thởng Dubai 2002 và Giải thởng Toàn cầu
về năng lợng 2004

SODIS khụng lm thay i mựi v ca nc
SODIS l mt phng phỏp n gin, cú th ỏp dng v
kim soỏt trc tip ti cp h gia ỡnh
SODIS l mt phng phỏp khụng tn kộm do ch cn ỏnh
sỏng mt tri v cỏc chai nha trong
SODIS lm gim cỏc nhu cu v cht t v do ú giỳp tit
kim chi tiờu trong gia ỡnh
SODIS giỳp tit kim thi gian v gim gỏnh nng cụng
vic, c bit l i vi ph n v tr em

SODIS ó c B Y t Vit Nam thụng qua
trong cụng vn s 1131/DP/AIDS-MT ngy
27/7/2005

CC YU T CN P DNG SODIS

.???

Bc 1: Chun b nc

lng hoc lng phốn

nh sỏng mt tri

Nc ó c lc
hoc lng cn

Chai nha trong cú dung
tớch < 2 lớt

Bc 2: Chun b chai nha trong

Ra chai bng r mm v nc ra

Lc bng cỏt, si

Bc 3: Rút nc v vn cht np

Chai sch
t chai trờn b mt phng v
rút nc cho tht y

Nguyen Viet Anh. IESE

Nc sch

Vn cht np chai trc khi phi

8


Bc 4: Phi chai di ỏnh nng mt tri
t 6 gi sỏng n 5 gi chiu ( T0 > 300C)

Th
Thi gian ph
phi SODIS

Phi chai t 6 gi
sỏng n 5 gi
chiu (> 30o C)

Phi chai 02 ngy
liờn tc ( mõy > 50%)

un sụi nc ung

( Tri ma)

Cỏc chai cn c phi thi gian yờu cu, khụng phi chai
quỏ mun hoc ly vo quỏ sm

S dng N
C
C SODIS

Mt s thit b lc nc khác

Nc SODIS c bo qun v
s dng nh nc un sụi
S dng trong vũng 02 ngy
khi chai ó m np
Nc c 03 ngy khi
cha m np chai
Ung nc bng cc chộn sch
trỏnh lm nc b tỏi
nhim khun
Thiết bị lọc nớc có màng RO 5 cấp
dùng cho gia đình

Mt s thit b lc nc khác
Thiết bị lọc nớc có lõi lọc
bằng gốm dùng cho gia đình

Nguyen Viet Anh. IESE

Bể chứa nớc ma
áp dụng cho vùng dân c tha
thớt, vùng miền núi
Các vùng khan hiếm nớc mặt,
ngầm.

9


Lu chứa nớc ma

Lu chứa nớc ma

Lu chứa nớc ma
nắp loại 1 dùng cho lu sành

Lu chứa nớc ma có nắp
đậy đợc cải tiến phòng
tránh sốt xuất huyết
nắp loại 3 dùng cho lu sành

nắp loại 2 dùng cho lu sành

Bể chứa nớc ma có x lý

Nguyen Viet Anh. IESE

10