Chương: V
MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU
Presenter: Trịnh Hoàng Hơn
Industrial and Civil Automation Lab
Tel: 0903767041
22/07/16 00:50
Khái niệm
* Có tính thuận nghịch: Động cơ – máy phát
* Phần cảm: phần kích từ, stator
Kích từ DC
• Dây quấn tập trung
• Tạo từ trường DC
* Phần ứng: phần quay, rotor
Máy phát
Động cơ
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
2
Khái niệm
* Chổi than – cổ góp
Bằng đồng
• Xếp tròn liên tiếp nhau
• Một khối hình trụ
• Phiến góp được phân cách nhau bằng lớp mica
cách điện
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
3
Nguyên lý làm việc
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
4
Nguyên lý làm việc
* Cấp dòng một chiều Ikt
Dây quấn phần cảm
• Tạo từ trường phần cảm.
• Vector cảm ứng từ B.
* Dùng động cơ sơ cấp
Quay phần ứng tốc độ quay là n[vòng/phút].
Thanh dẫn có tốc độ dài v
• Sức điện động e
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
5
Nguyên lý làm việc
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
6
Sự tạo thành mạch nhánh song song
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
7
Công thức sđđ
* N là tổng số thanh dẫn phần ứng,
* 2a số mạch nhánh song song trên phần ứng.
* Số thanh dẫn trên mỗi mạch nhánh song song
là:
N
2a
*
N
e
Sức điện động dây quấn phần ứng: E =
2a
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
8
Công thức sđđ
* Với
*
e = lvB
D
2π n
D là đường kính stator: v =
2
D
π Dl
� e = Bl 2π n = B
2np
2
2p
= B ( τ l ) 2 pn = Φ kt 2 pn
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
p: số đôi cực
: bước cực
9
Công thức sđđ
* Tóm lại
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
10
Phân loại máy phát điện DC
*
*
*
*
Kích từ độc lập
Kích từ song song (shunt từ)
Kích từ nối tiếp
Kích từ hổn hợp
Rẽ ngắn
Rẽ dài
Hổn hợp cộng
Hổn hợp trừ
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
11
Máy phát điện DC – Kt độc lập
* Mạch tương đương và các pt
Vkt : điện áp kích thích
Rf: đt dây quấn kích thích.
Rkt : biến trở kích từ
Rư : điện trở dây quấn
phần ứng
E : Sức điện động hai
đầu phần ứng .
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
12
Các đặc tuyến của máy phát điện DC
Sụt áp do điện trở phần ứng
Vùng bảo hòa
Sụt áp do phản ứng
phần ứng
Edư
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
13
VD 1: đặc tuyến không tải
* Cho máy phát điện DC kích từ độc lập, có sức
điện động E = 151V khi vận tốc động cơ sơ cấp
kéo máy phát là n = 1450 vòng/phút và dòng kích
thích bằng 2,8A. Nếu mạch từ chưa bảo hòa,
xác định sức điện động E:
Khi dòng kích thích bằng 2,4A tại vận tốc của động
cơ sơ cấp là 1450 vòng/phút.
Khi dòng kích thích bằng 2A tại vận tốc của động cơ
sơ cấp là 1600 vòng/phút.
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
14
VD2: đặc tuyến không tải
* Cho máy phát điện một chiều kích từ độc lập, đặc
tuyến không tải cho trong đồ thị sau (xem hình
5.10). Các thông số định mức của máy phát điện
như sau:
Công suất định mức: Pđm = 400 kW.
Điện áp định mức: Vđm=200V.
Điện trở dây quấn phần ứng : Rư = 0,003
.
Điện trở dây quấn kích thích: Rkt = 10,4 .
Bảng số liệu xác định từ thí nghiệm không tải ứng
với tốc độ động cơ sơ cấp 900 vòng/phút ghi nhận
như sau:
Trịnh Hoàng Hơn
22/07/16 00:50
ICA Lab
15
Xác định:
a. Dòng điện kích thích khi sức điện động trên phần ứng là E
= 200V; tốc độ quay của động cơ sơ cấp là n = 900
vòng/phút.
b./ Vẽ lại đặc tuyến không tải khi tốc độ quay của động cơ sơ
cấp là 750 vòng/phút.
c./ Dòng điện kích thích để tạo ra sức điện động E = 200V khi
tốc độ quay động cơ sơ cấp là 750 vòng/phút.
d./ Tính lại câu b và c khi tốc độ quay của động cơ sơ cấp là
1000 vòng/phút.
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
16
Đặc tuyến tải -
22/07/16 00:50
U%
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
17
Đặc tuyến tải -
22/07/16 00:50
U%
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
18
Đặc tuyến tải -
22/07/16 00:50
U%
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
19
VD 3
* Cho máy phát điện một chiều kích từ độc lập, có
thông số định mức như sau:
Công suất định mức Pđm = 5 kW
Điện áp định mức
Vđm = 125 V
Điện trở phần ứng
Rư = 0,2
• Xác định phần trăm thay đổi điện áp khi máy phát đầy
tải (bỏ qua ảnh hưởng của phản ứng phần ứng).
• Xác định điện áp đặt ngang qua hai đầu tải, khi máy
phát cấp đến tải nửa công suất định mức.
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
20
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
21
Cấu tạo stator
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
22
Cấu tạo rotor
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
23
Cổ góp
22/07/16 00:50
Trịnh Hoàng Hơn
ICA Lab
24