Những nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh bến tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THANH THẢO

NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
TÍNH HỮU HIỆU HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẾN TRE

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH-NĂM 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THANH THẢO

NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
TÍNH HỮU HIỆU HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẾN TRE

Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. TRẦN VĂN THẢO

TP. HỒ CHÍ MINH-NĂM 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài “Những nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ
thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến
Tre” là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện, được xuất phát từ tình hình thực tiễn,
với sự hướng dẫn của TS. Trần Văn Thảo. Các số liệu thu thập đúng trình tự, tuân thủ
đúng nguyên tắc và kết quả được trình bày trong luận văn. Số liệu thu thập trong quá
trình nghiên cứu là trung thực, chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình
nghiên cứu khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Tác giả
Nguyễn Thị Thanh Thảo


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH
TÓM TẮT LUẬN VĂN
ABSTRACT
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Sự cần thiết của đề tài ................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu ............................................................. 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 2

4. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 3
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................... 3
6. Kết cấu luận văn ............................................................................................................ 4
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ..................................... 5
1.1. NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI ........................................................................... 5
1.1.1 Các nghiên cứu về hệ thống thông tin ....................................................................... 5
1.1.2 Các nghiên cứu về vai trò của hệ thống thông tin kế toán ........................................ 6
1.1.3 Các nghiên cứu về tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán ................................... 7
1.1.4 Các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến hệ thống thông tin kế toán ............ 8
1.2. NGHIÊN CỨU TẠI VIỆT NAM ........................................................................... 12
1.3. ĐÁNH GIÁ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC VÀ XÁC ĐỊNH KHE HỔNG
NGHIÊN CỨU VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ................................... 14
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 .................................................................................................. 16
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT .............................................................................. 17
2.1 TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN, TÍNH HỮU HIỆU
HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN ......................................................................... 17
2.1.1 Hệ thống thông tin ..................................................................................................... 17
2.1.2 Hệ thống thông tin kế toán ....................................................................................... 19
2.1.3 Tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán ................................................................ 24


2.2 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA............... 26
2.2.1 Tiêu chuẩn phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa ...................................................... 26
2.2.2 Đặc điểm về doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre ......................... 28
2.3. CÁC LÝ THUYẾT NỀN LIÊN QUAN ................................................................ 30
2.3.1 Lý thuyết dựa trên nguồn lực ................................................................................... 30
2.3.2 Lý thuyết phổ biến công nghệ .................................................................................... 32
2.3.3 Mô hình hệ thống thông tin thành công ................................................................... 33
2.4. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH HỮU HIỆU HỆ THỐNG
THÔNG TIN KẾ TOÁN DỰ KIẾN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA.. 34

2.4.1. Sự tham gia của người sử dụng hệ thống ............................................................... 34
2.4.2. Kiến thức của nhà quản lý ....................................................................................... 36
2.4.3. Sự hỗ trợ của nhà quản lý ........................................................................................ 38
2.4.4. Sự tham gia của chuyên gia bên ngoài ................................................................... 38
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .................................................................................................. 40
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................... 41
3.1. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU CHUNG ................................................................ 41
3.1.1 Nghiên cứu tổng thể .................................................................................................. 41
3.1.2. Nghiên cứu định lượng ............................................................................................ 42
3.2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ..................................................................................... 44
3.2.1. Xây dựng biến độc lập của mô hình và xây dựng giả thuyết nghiên cứu ............ 44
3.2.2. Xây dựng cho biến phụ thuộc tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán.............. 49
3.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................................... 51
3.3.1 Thiết kế thang đo ....................................................................................................... 51
3.3.2 Xác định cỡ mẫu và mô tả phiếu .............................................................................. 54
3.3.3 Mã hóa và làm sạch dữ liệu ...................................................................................... 54
3.3.4. Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s alpha ............................... 55
3.3.5 Phương pháp phân tích nhân tố khám phá EFA (exploratory factor analysis) ..... 56
3.3.6 Phương pháp phân tích tương quan và mô hình hồi quy tuyến tính ...................... 57
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .................................................................................................. 59


CHƯƠNG 4. CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................ 60
4.1 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU SƠ BỘ ......................................................................... 60
4.2 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHÍNH THỨC .......................................................... 61
4.2.1 Kết quả thống kê mô tả và kiểm định sự khác biệt của các biến định tính trong
đánh giá tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán ........................................................... 61
4.2.2 Kiểm định Cronbach’s Alpha................................................................................... 70
4.2.3 Phân tích nhân tố khám phá (EFA) .................................................................. 72
4.2.4 Phân tích tương quan hệ số Pearson................................................................. 80

4.2.5 Phân tích hồi quy tuyến tính............................................................................. 81
4.2.6 Đánh giá các tập giả thuyết .............................................................................. 87
4.3 BÀN LUẬN ................................................................................................................. 87
TÓM TẮT CHƯƠNG 4 .................................................................................................. 91
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý ........................................................................ 92
5.1 KẾT LUẬN ................................................................................................................. 92
5.2 HÀM Ý ........................................................................................................................ 92
5.2.1 Sự hỗ trợ của nhà quản lý ................................................................................ 93
5.2.2 Kiến thức của nhà quản lý ............................................................................... 94
5.2.3 Sự tham gia của chuyên gia bên ngoài ............................................................ 95
5.2.4 Sự tham gia của người sử dụng hệ thống ........................................................ 96
5.3 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ....... 97
TÓM TẮT CHƯƠNG 5 .................................................................................................. 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Từ tiếng Anh

Nghĩa tiếng Việt

AIS

Accounting information systems

Hệ thống thông tin kế toán

ANOVA

Analysis of Variance

Phân tích phương sai
Doanh nghiệp nhỏ và vừa

DNNVV
EFA

Exploratory Factor Analysis

Phân tích nhân tố khám phá
Hệ thống thông tin kế toán

HTTTKT
KMO

Kaiser Meyer Olkin

Hệ số kiểm định biến quan sát

VIF

Variance inflation factor

Hệ số phóng đại phương sai


DANH MỤC CÁC BẢNG

Tên bảng

TT

Trang

1

Bảng 2.1 Tóm tắt về thông tin doanh nghiệp nhỏ và vừa

27

2

Bảng 4.1 Thống kê giá trị trung bình của các biến

67

3

Bảng 4.2 Tóm tắt giá trị Cronbach’s Alpha của các biến đo lường

70

4

Bảng 4.3. Kết quả kiểm định KMO and Bartlett của biến độc lập

73

Bảng 4.4. Ma trận rút trích nhân tố (Rotation Sums of Squared

73

5

6

Loadings Cumulative 67.172 %)
Bảng 4.5. Kết quả kiểm định KMO and Bartlett của biến phụ

76

thuộc

7

Bảng 4.6. Kết quả phân tích tương quan giữa các nhân tố

79

8

Bảng 4.7. Tóm tắt các tham số giải thích mô hình

80

9

Bảng 4.8. Kết quả phân tích ANOVA

81

10

Bảng 4.9. Kết quả ước lượng các tham số của mô hình hồi quy

82

11

Bảng 4.10. Bảng tổng hợp tóm tắt về chấp nhận/ từ chối giả thuyết

82


DANH MỤC CÁC HÌNH

Tên hình

TT

Trang

1.

Hình 2.1. Sơ đồ hệ thống thông tin doanh nghiệp

18

2.

Hình 2.2. Sơ đồ về chuỗi giá trị doanh nghiệp

21

3.

Hình 2.3. Mô hình chất lượng hệ thống thông tin

33

4.

Hình 3.1 Quy trình thực hiện nghiên cứu đề tài

43

5.

Hình 3.2. Mô hình nghiên cứu

50

6.

Hình 4.1 Biểu diễn tỷ lệ % giới tính của người được khảo sát

61

Hình 4.2 Biểu diễn tỷ lệ % về trình độ học vấn của người được khảo

62

7.
8.
9.

sát
Hình 4.3 Biểu diễn tỷ lệ % vị trí làm việc của người được khảo sát

63

Hình 4.4 Biểu diễn tỷ lệ % kinh nghiệm làm việc của người được

64

khảo sát

10.

Hình 4.5 Biểu diễn tỷ lệ % về lĩnh vực hoạt động doanh nghiệp

65

11.

Hình 4.6 Biểu diễn tỷ lệ % về quy mô nguồn vốn của doanh nghiệp

66

12.

Hình 4.7. Mô tả sự phân tán của phần dư chuẩn hóa

85

13.

Hình 4.8. Biểu đồ phân tích phần dư để kiểm tra các giả định

86

14.

Hình 4.9 Biểu đồ tần số Histogram

86


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Hệ thống thông tin kế toán hữu hiệu sẽ giúp gia tăng giá trị doanh nghiệp
thông qua việc cung cấp các thông tin hữu ích cho việc ra quyết định, chính vì thế
việc nghiên cứu để tìm ra các nhân tố và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến
tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán là yêu cầu cấp thiết hiện nay của mọi
doanh nghiệp. Ở những doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa việc xây dựng và thực
hiện hệ thống thông tin kế toán gặp nhiều khó khăn do hạn chế nguồn lực của doanh
nghiệp. Chính vì thế tác giả thực hiện nghiên cứu “Những nhân tố ảnh hưởng đến
tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên
địa bàn tỉnh Bến Tre” để xem xét tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán và

các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán trong bối
cảnh cụ thể tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
Bằng phương pháp định tính kết hợp định lượng, tác giả đã tiến hành khảo
sát thông qua bảng câu hỏi gửi đến các nhà quản lý, kế toán trưởng, kế toán viên và
dữ liệu thu thập từ 221 mẫu; sau đó thực hiện phân tích với sự hỗ trợ của phần mềm
SPSS 20.0. Kết quả nghiên cứu cho thấy những nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu
hiệu của hệ thống thông tin kế toán được sắp xếp theo mức độ ảnh hưởng giảm dần
là: sự hỗ trợ của nhà quản lý, kiến thức của nhà quản lý, sự tham gia của chuyên gia
bên ngoài, sự tham gia của người sử dụng hệ thống.
Kết quả nghiên cứu đóng góp như tài liệu tham khảo giúp các doanh nghiệp
nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre nâng cao tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế
toán từ đó tăng lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy phát triển
kinh tế tỉnh Bến Tre.
Keywords: Tính hữu hiệu, sự tham gia người sử dụng, kiến thức nhà quản lý, sự hỗ
trợ của nhà quản lý, chuyên gia bên ngoài, hệ thống thông tin kế toán.


ABSTRACT
The effective accounting information system will help increase the value of
business enterprise through the provision of useful information for decision making,
so research to find out the factors and the influence of each factor to the
effectiveness accounting information system is the current urgent requirements of
every business. In the small and medium-sized enterprises building and
implementing accounting information systems were difficult due to the limited
resources of the enterprises. Therefore, the study "Factors influencing accounting
information systems effectiveness for small and medium-sized enterprises in Ben
Tre" was conducted to consider the effectiveness of the accounting information
systems and factors influencing accounting information systems effectiveness for
small and medium-sized enterprises in Ben Tre.
Using qualitative methods and quantitative combination, the author conducted a

survey through questionnaires sent to managers, chief accountants, accountants and
data collected from 221 samples; then performed the analysis with the help of SPSS
20.0 software. The results of the study show that the factors affecting the
effectiveness of the accounting information system are arranged in descending
influence level: manager participation, managers knowledge, external expert
participation, user participation.
The research results contribute as a reference to help small and medium-sized
enterprises in Ben Tre province improve the effectiveness of the accounting
information system, thereby increasing the company's competitive advantage,
contributing to promoting economic development in Ben Tre.
Keywords: effectiveness, user participation, managers knowledge, manager
participation, external expert participation, accounting information systems (AIS).


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Những năm qua, cùng với sự phát triển của các nước trên thế giới, Việt Nam
đã và đang đẩy mạnh hội nhập về các vấn đề quốc tế hóa, thương mại hóa toàn cầu.
Trước những vấn đề thực tế của xu hướng thế giới, tốc độ phát triển rất nhanh về tin
học hóa và các ứng dụng của công nghệ thông tin vào nhiều lĩnh vực, trong đó có
lĩnh vực kế toán mà cụ thể là hệ thống thông tin kế toán của doanh nghiệp đang
được đón nhận cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật công nghệ 4.0. Trong thời đại
này, vai trò của hệ thống thông tin kế toán ngày càng quan trọng, nó không chỉ là
công cụ quản lý trong kiểm soát ngắn hạn và dài hạn của doanh nghiệp mà còn là
một tài sản vô hình giúp doanh nghiệp tạo ra được lợi thế cạnh tranh của mình. Hệ
thống thông tin kế toán hữu hiệu sẽ cung cấp các thông tin hữu ích hỗ trợ cho việc
ra quyết định của các đối tượng bên trong và bên ngoài doanh nghiệp.
Mặt khác ở Việt Nam nói chung và đặc biệt là tỉnh Bến Tre nói riêng, hiện

nay doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa chiếm đa số (cụ thể ở tỉnh Bến Tre doanh
nghiệp nhỏ và vừa đang chiếm gần 97% tổng số doanh nghiệp của tỉnh) và có
những đóng góp to lớn đến sự phát triển của nền kinh tế hiện nay. Phần lớn các
doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre có nguồn lực hạn chế đang gặp
khó khăn trong việc xây dựng một hệ thống thông tin kế toán hữu hiệu, điều này
ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì thế việc
nghiên cứu xác định nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến
tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên
địa bàn tỉnh Bến Tre là cần thiết, đây là cơ sở để cung cấp thông tin nhằm giúp các
nhà quản lý doanh nghiệp có thể định hướng phân bổ nguồn lực tập trung vào
những nhân tố có mức độ ảnh hưởng lớn đến tính hữu hiệu của hệ thống thống tin
kế toán nhằm tránh lãng phí nguồn lực của doanh nghiệp.
Đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới về tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế
toán như: Nicolaou (2009), Ashari (2008), Ismail (2009)… và các nghiên cứu trong
nước như: Lê Thị Ni (2014), Trương Thị Cẩm Tuyết (2016)… Tuy nhiên theo tìm
hiểu của tác giả việc nghiên cứu về những nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ
thống thông tin kế toán tại Bến Tre là chưa được thực hiện.


2

Từ các vấn đề thực trạng trên, nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến tính
hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố từ đó đề
xuất các biện pháp cần thiết để các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Bến Tre có thể nâng
cao tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán. Tác giả lựa chọn thực hiện đề tài
nghiên cứu “Những nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế
toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre”.
2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
 Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu là: xác định các nhân tố và đo lường

mức độ ảnh hưởng của các nhân tố tác động đến tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế
toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu gồm:
- Thứ nhất, xác định các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống thông
tin kế toán tại doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
- Thứ hai, xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến tính hữu hiệu của
hệ thống thông tin kế toán tại doanh nghiệp nhỏ và vừa ở tỉnh Bến Tre.
 Câu hỏi nghiên cứu
Với mục tiêu nghiên cứu được xác định, các câu hỏi nghiên cứu được đặt ra
như sau:
(1) Những nhân tố nào ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế
toán tại doanh nghiệp nhỏ và vừa ở tỉnh Bến Tre?
(2) Mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến tính hữu hiệu hệ thống thông tin
kế toán tại doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre như thế nào?
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ
và vừa.
- Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu được thực hiện tại các doanh nghiệp nhỏ
và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre. Nghiên cứu xem xét các nhân tố ảnh hưởng đến
tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán trong quá trình triển khai, vận hành hệ
thống. Thời gian thực hiện khảo sát từ 15/04/2019 đến 15/07/2019.


3

4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp định tính kết hợp phương pháp định lượng
trong suốt quá trình nghiên cứu. Trong đó, phương pháp định lượng đóng vai trò
chủ đạo. Nghiên cứu sơ bộ sử dụng phương pháp định tính, nghiên cứu chính thức
sử dụng phương pháp định lượng.

(1) Nghiên cứu định tính để khám phá, điều chỉnh, bổ sung các nhân tố ảnh
hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán, các biến quan sát trong thang
đo. Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua tổng hợp, phân tích các công
trình nghiên cứu trong và ngoài nước trước đây và ý kiến tham khảo trao đổi trực
tiếp với các chuyên gia là người đang thực hiện công tác giảng dạy kế toán, nhân
viên kế toán trưởng, nhà quản lý của doanh nghiệp. Từ đó kế thừa và đề xuất mô
hình lý thuyết để nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống thông
tin kế toán.
(2) Nghiên cứu định lượng nhằm xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng
của các nhân tố đến tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán tại các doanh
nghiệp nhỏ và vừa tại tỉnh Bến Tre. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát bằng
bảng câu hỏi được gửi đến các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre,
sau đó sẽ được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0, thang đo được đánh giá độ tin cậy
bằng hệ số Cronbach’s alpha; phân tích nhân tố khám phá EFA; phân tích hồi quy
và kiểm định mô hình, giả thuyết đã xây dựng.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
 Ý nghĩa khoa học
Luận văn góp phần làm rõ lý thuyết trong nghiên cứu về tính hữu hiệu hệ
thống thông tin kế toán nói chung và trong nghiên cứu về tính hữu hiệu hệ thống
thông tin kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
 Ý nghĩa thực tiễn
Từ kết quả nghiên cứu của luận văn, tác giả đề xuất một số hàm ý để nâng
cao tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán tại doanh nghiệp nhỏ và vừa trên
địa bàn tỉnh Bến Tre, làm cơ sở tham khảo cho nhà quản lý, nhà cung cấp phần
mềm kế toán và người sử dụng hệ thống.


4

6. Kết cấu luận văn

Chương 1. Tổng quan các nghiên cứu trước
Chương 2. Cơ sở lý thuyết
Chương 3. Phương pháp nghiên cứu
Chương 4. Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Chương 5. Kết luận và hàm ý


5

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
Trong phần mở đầu, luận văn đã trình bày sự cần thiết của nghiên cứu, mục
tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương
pháp nghiên cứu, ý nghĩa và kết cấu của luận văn. Trong chương này, tác giả tổng
hợp các nghiên cứu về tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán và các nhân tố ảnh
hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán trên thế giới và ở Việt Nam từ
đó xác định khe hổng nghiên cứu và hướng nghiên cứu của đề tài. Nội dung chương
1 bao gồm: (1) Nghiên cứu trên thế giới, (2) Nghiên cứu tại Việt Nam, (3) Đánh giá
các nghiên cứu trước và xác định khe hổng nghiên cứu và hướng nghiên cứu của đề
tài.
1.1. NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI
1.1.1. Các nghiên cứu về hệ thống thông tin
Mô hình về hệ thống thông tin thành công được được đề xuất đầu tiên trong
nghiên cứu của DeLone và Mclean (1992) được công bố trên tạp chí Information
Systems Research. Tác giả đã hệ thống 180 nghiên cứu được công bố trước đó để
đưa ra các thành phần của hệ thống thông tin thành công bao gồm: chất lượng hệ
thống, chất lượng thông tin, sử dụng hệ thống, sự hài lòng của người dùng, tác động
cá nhân và tác động tổ chức.
Tiếp tục kế thừa và phát triển mô hình DeLone và Mclean (1992) vào năm
2003 tác giả DeLone và Mclean đã bổ sung các chiều của hệ thống thông tin thành
công trong nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Management

Information Systems. Trong nghiên cứu này, tác giả phân tích từ 285 nghiên cứu
trước đó để chỉ ra chiều tác động của thành phần trong hệ thống thông tin thành
công: hệ thống thông tin được đánh giá qua chất lượng hệ thống, chất lượng thông
tin và chất lượng dịch vụ. Ba nhân tố này có ảnh hưởng trực tiếp đến sử dụng/ ý
định sử dụng và sự hài lòng của người dùng. Bên cạnh đó sử dụng/ ý định sử dụng
và sự hài lòng của người dùng có mối tác động qua lại với nhau. Khi sự hài lòng
người dùng tăng lên, ý định sử dụng cũng sẽ tăng lên và do đó cũng sẽ ảnh hưởng
đến việc sử dụng. Kết quả từ sử dụng và sự hài lòng của người dùng là lợi ích đạt
được. Lợi ích ròng sẽ có tác động ngược lại đối với sự hài lòng của người dùng và
sử dụng/ ý định sử dụng nhiều hơn đối với hệ thống thông tin. Ngoài ra kết quả


6

nghiên cứu còn cho thấy đo lường lợi ích ròng của cá nhân người dùng và của tổ
chức là thang đo lường sự thành công của hệ thống thông tin.
Nghiên cứu của Andrew Burton Jones, Detmar W. Straub. Jr (2006) dựa trên
việc phân tích 48 nghiên cứu công bố trước đó để thực hiện nghiên cứu “Khái quát
hóa việc sử dụng hệ thống: Cách tiếp cận và kiểm tra thực nghiệm” được công bố
trên Information Systems Research. Trong nghiên cứu này, tác giả đã kết luận việc
sử dụng hệ thống thông tin khác với việc sử dụng thông tin, sử dụng hệ thống là một
loạt các công việc xử lý phức tạp gắn liền với người sử dụng bao gồm: nhận thức
của người dùng về sự hấp dẫn công nghệ, mức độ sử dụng chuyên sâu của người
dùng và hai yếu tố này tác động đến hiệu quả công việc ở mức độ cá nhân. Trong
nghiên cứu này tác giả còn chỉ ra yếu tố năng lực của người dùng như: kiến thức kế
toán, kiến thức về công việc đảm nhận, sự tự lập khi giải quyết công việc, kinh
nghiệm với hệ thống và công việc sẽ tác động đến hiệu quả công việc của người
dùng hệ thống.
1.1.2. Các nghiên cứu về vai trò của hệ thống thông tin kế toán
Theo các nghiên cứu của Sajady và cộng sự (2008) và Soudani (2012) đã

khẳng định hệ thống thông tin kế toán có tác động đến việc cải thiện quá trình ra
quyết định, chất lượng thông tin kế toán, kiểm soát nội bộ và tạo điều kiện cho các
giao dịch của tổ chức nên nó là một trong những nhân tố quan trọng có tác động đến
thành quả của tổ chức. Hệ thống thông tin kế toán đóng một vai trò quan trọng
không thể thay thế trong việc nâng cao tính hữu hiệu và hiệu quả các hoạt động
trong tổ chức doanh nghiệp đồng thời nó cũng là kênh cung cấp thông tin để hỗ trợ
nhà quản lý của tổ chức ra quyết định.
Mitchell và cộng sự (2000) cho rằng hệ thống thông tin kế toán được sử dụng
như là một công cụ quản lý kiểm soát ngắn hạn và dài hạn của tổ chức, vì thế các
nguồn thông tin được cung cấp từ hệ thống thông tin kế toán sẽ giúp nhà quản lý tổ
chức đạt được mục tiêu chiến lược của tổ chức cũng như việc vận hành hoạt động
của tổ chức thành công.
Vai trò của hệ thống thông tin kế toán ngày càng được khẳng định trong các
nghiên cứu đã được công bố vì thế muốn tổ chức doanh nghiệp phát triển tốt ta cần
xây dựng một hệ thống thông tin kế toán hữu hiệu. Vì vậy việc nghiên cứu các nhân
tố ảnh hưởng đến hệ thống thông tin kế toán đang được nhiều nhà nghiên cứu kinh


7

tế phân tích, thảo luận nhằm tìm ra hướng xây dựng hệ thống thông tin kế toán hữu
hiệu.
1.1.3. Các nghiên cứu về tính hữu hiệu hệ thống thông tin kế toán
Yap và cộng sự (1992) đã thực hiện một nghiên cứu thực nghiệm về các
nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống thông tin dựa trên máy tính trong
các doanh nghiệp nhỏ và tiến hành khảo sát tại 96 doanh nghiệp nhỏ. Trong nghiên
cứu này thang đo sự thành công của hệ thống thông tin kế toán là sự hài lòng của
người sử dụng thông tin của hệ thống thông tin kế toán. Kết quả nghiên cứu đã cho
thấy: các nhân tố như sự hỗ trợ hữu hiệu của nhà tư vấn, mức độ hỗ trợ của nhà
cung cấp, thời gian kinh nghiệm, nguồn lực tài chính đầy đủ, sự hỗ trợ của giám đốc

điều hành, sự tham gia của người sử dụng hệ thống có tác động tích cực đến sự
thành công của hệ thống thông tin kế toán, mặt khác nhân tố số lượng ứng dụng
quản lý và sự hiện diện của chương trình phân tích hệ thống không có sự ảnh hưởng
đến sự thành công của hệ thống thông tin kế toán tại doanh nghiệp.
Năm 2000, Andreas I. Nicolaou đã thực hiện nghiên cứu “Mô hình ngẫu
nhiên về nhận thức tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán: sự phối hợp và
kiểm soát của tổ chức”. Mục tiêu nghiên cứu đề ra là xác định mức độ ảnh hưởng
của sự phối hợp và kiểm soát của tổ chức đến mức độ tích hợp của hệ thống thông
tin kế toán. Trong nghiên cứu này tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán được
đo lường bởi sự hài lòng của ngưởi sử dụng hệ thống và chất lượng thông tin đầu ra
được kiểm soát hiệu quả. Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ phù hợp của hệ
thống tích hợp với yêu cầu sự phối hợp và kiểm soát của tổ chức có tác động tích
cực đến tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán.
Trong nghiên cứu “Hạn chế về nguồn lực và triển khai hệ thống thông tin
trong các doanh nghiệp nhỏ ở Singapore” của Thong (2001), thực hiện khảo sát tại
114 doanh nghiệp nhỏ ở Singapore. Tác giả đã phát triển mô hình triển khai hệ
thống thông tin dựa trên lý thuyết nguồn tài nguyên bị hạn chế của Welsh và White
và lý thuyết rào cản kiến thức của Attewwell. Kết quả nghiên cứu cho thấy tại
doanh nghiệp nhỏ nếu có sự hỗ trợ hiệu quả của chuyên gia bên ngoài, được đầu tư
hệ thống thông tin đầy đủ, sự tham gia của người sử dụng cao và sự hỗ trợ cao của
nhà quản lý thì sẽ thường có hệ thống thông tin thành công. Trong đó nhân tố sự hỗ


8

trợ hiệu quả của chuyên gia bên ngoài là nhân tố chính ảnh hưởng đến sự thành
công của hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp nhỏ.
Trong nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng việc thực hiện hệ thống thông tin
kế toán thành công” trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Ashari (2008) đã xác
định các nhân tố: người dùng hệ thống, sự hỗ trợ của nhà quản lý, sự hỗ trợ của

chuyên gia bên ngoài, bối cảnh môi trường hoạt động của doanh nghiệp có ảnh
hưởng đến việc thực hiện hệ thống thông tin kế toán thành công. Kết quả nghiên
cứu đã chỉ rõ: nhân tố sự hỗ trợ của chuyên gia bên ngoài có tác động mạnh nhất, kế
đến là nhân tố sự hỗ trợ của nhà quản lý còn hai nhân tố người dùng hệ thống và bối
cảnh môi trường của doanh nghiệp không có tác động đến việc thực hiện hệ thống
thông tin kế toán thành công. Mặt khác trong nghiên cứu còn cho thấy nhân tố sự hỗ
trợ của nhà quản lý và nhân tố bối cảnh môi trường có tác động tích cực đến nhân tố
người dùng hệ thống.
Nghiên cứu thực nghiệm của Ismail (2009) về những nhân tố ảnh hưởng đến
tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và
vừa ở Malaysia được thực hiện thông qua việc khảo sát bảng câu hỏi được gửi đến
232 doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa. Ismail dựa vào lý thuyết hạn chế nguồn lực,
mô hình chấp nhận công nghệ và kế thừa mô hình hệ thống thông tin thành công
của DeLone và Mclean để xây dựng mô hình gồm 8 biến: độ phức tạp của hệ thống
thông tin kế toán, sự tham gia của người quản lý, kiến thức hệ thống thông tin kế
toán của nhà quản lý, kiến thức kế toán của nhà quản lý, sự hỗ trợ của nhà tư vấn,
sự hỗ trợ của nhà cung cấp, sự hỗ trợ của chính phủ và sự hỗ trợ của công ty kế
toán. Kết quả nghiên cứu đã cho thấy kiến thức kế toán của nhà quản lý, sự hỗ trợ
của nhà cung cấp và sự hỗ trợ của công ty kế toán có tác động mạnh đến tính hữu
hiệu của hệ thống thông tin kế toán.
1.1.4. Các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu hệ thống
thông tin kế toán
1.1.4.1 Nhóm các nghiên cứu về sự tham gia của người sử dụng hệ thống:
Jong Min Choe (1996) đã thực hiện một cuộc nghiên cứu ở Hàn Quốc năm
1996 về mối quan hệ của các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu suất hệ thống thông tin kế
toán và đánh giá tác động của cấp độ hệ thống thông tin đến mối quan hệ này.
Trong nghiên cứu này tác giả đã dùng phương pháp định lượng để kiểm định mô


9

hình nghiên cứu gồm 8 biến là: sự hỗ trợ của nhà quản lý cấp cao, năng lực kỹ thuật
của nhân viên hệ thống thông tin, sự tham gia của người sử dụng, việc đào tạo và
huấn luyện người sử dụng hệ thống, sự có mặt của ban lãnh đạo, vị trí bộ phận hệ
thống thông tin, hình thức hóa phát triển hệ thống, quy mô công ty. Kết quả nghiên
cứu cho thấy các nhân tố: sự tham gia của người sử dụng, năng lực kỹ thuật của
nhân viên hệ thống thông tin và quy mô công ty có tác động tích cực đến hiệu suất
của hệ thống thông tin kế toán và cấp độ của hệ thống thông tin có ảnh hưởng đến
mối quan hệ của các nhân tố này đến hiệu suất của hệ thống thông tin kế toán.
Trong nghiên cứu tiếp theo vào năm 1998, Jong Min Choe (1998) đã chỉ rõ
vai trò của người sử dụng trong quá trình thiết kế hệ thống thông tin kế toán. Kết
quả nghiên cứu cho thấy trong điều kiện nhiệm vụ không chắc chắn cao, thông tin
tổng hợp và kịp thời thì sự tham gia của người sử dụng tác động tích cực đến hiệu
suất của hệ thống thông tin quản lý; còn trong điều kiện nhiệm vụ không chắc chắn
thấp thì sự tham gia của người sử dụng không ảnh hưởng đến hiệu suất và chất
lượng thông tin của hệ thống thông tin quản lý.
Theo Azhar Susanto (2008) thì sự tham gia của người sử dụng hệ thống có
vai trò quan trọng trong quá trình thiết kế và phát triển hệ thống thông tin được thể
hiện qua các biến: nhu cầu của người dùng, kiến thức về điều kiện tại chỗ, sự không
sẵn lòng trong việc thay đổi, người dùng cảm thấy bị đe dọa, nâng cao dân chủ.
Trong nghiên cứu “Sự tham gia của người dùng có ảnh hưởng đến sự thành
công của hệ thống không?” của Harris và Weistroffer (2008) đã công bố sự tham
gia của người sử dụng hệ thống trong quá trình phát triển hệ thống thông tin sẽ
mang lại những lợi ích cho hệ thống như sau: hệ thống có chất lượng tốt hơn, kiến
thức của người sử dụng hệ thống thông tin được nâng cao, sự cam kết của người sử
dụng tăng, người sử dụng dễ chấp nhận hệ thống hơn.
Từ các nghiên cứu được công bố ta có thể nhận ra sự tham gia của người sử
dụng hệ thống có vai trò vô cùng lớn đến tính hữu hiệu của hệ thống thông tin. Vì
thế càng ngày càng có nhiều nghiên cứu chi tiết hơn về yếu tố người sử dụng ảnh
hưởng đến hệ thống thông tin kế toán. Điển hình là nghiên cứu của Dehghazade và

cộng sự (2011) “Khảo sát tác động của các yếu tố con người đến tính hữu hiệu của
hệ thống thông tin kế toán”. Trong nghiên cứu này nhóm tác giả đã đưa ra kết luận:
các đặc điểm về tính cách của cá nhân như sự cởi mở, sự hợp tác, sự tận tâm, sự


10

thỏa mãn và kinh nghiệm làm việc phần mềm tài chính của người sử dụng có tác
động đến tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán tại doanh nghiệp.
1.1.4.2. Nhóm các nghiên cứu về kiến thức của nhà quản lý:
Trong nghiên cứu “Đặc điểm của CEO, đặc điểm tổ chức và việc áp dụng
công nghệ thông tin trong các doanh nghiệp nhỏ” của Thong và Yap (1995) thực
hiện tại Singapore. Thông qua nghiên cứu, nhóm tác giả đã khẳng định các đặc
điểm của CEO là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phù hợp khi áp dụng công
nghệ thông tin trong doanh nghiệp nhỏ. Đồng thời trong nghiên cứu này còn chỉ ra
nếu CEO của doanh nghiệp có đặc điểm sáng tạo, có thái độ áp dụng công nghệ
thông tin tích cực, có kiến thức về công nghệ thông tin thì doanh nghiệp đó có khả
năng áp dụng công nghệ thông tin trong doanh nghiệp lớn hơn.
Seyal và cộng sự (2000) thực hiện nghiên cứu “Thực nghiệm điều tra mức độ
sử dụng công nghệ thông tin ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Brunei”, thông qua
việc thu thập dữ liệu từ 54 bảng câu hỏi được trả lời bởi các giám đốc điều hành ở
các doanh nghiệp tác giả đã đưa ra kết luận: kiến thức tin học của giám đốc điều
hành có ảnh hưởng tích cực đến việc sử dụng công nghệ thông tin trong doanh
nghiệp.
Nghiên cứu thực nghiệm của Ismail (2009) về những nhân tố ảnh hưởng đến
tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và
vừa ở Malaysia được thực hiện thông qua việc khảo sát bảng câu hỏi được gửi đến
232 doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa. Ismail dựa vào lý thuyết hạn chế nguồn lực,
mô hình chấp nhận công nghệ và kế thừa mô hình hệ thống thông tin thành công
của DeLone và Mclean để xây dựng mô hình gồm 8 biến: độ phức tạp của hệ thống

thông tin kế toán, sự tham gia của người quản lý, kiến thức hệ thống thông tin kế
toán của nhà quản lý, kiến thức kế toán của nhà quản lý, sự hỗ trợ của nhà tư vấn,
sự hỗ trợ của nhà cung cấp, sự hỗ trợ của chính phủ và sự hỗ trợ của công ty kế
toán. Kết quả nghiên cứu đã cho thấy kiến thức kế toán của nhà quản lý, sự hỗ trợ
của nhà cung cấp và sự hỗ trợ của công ty kế toán có tác động mạnh đến tính hữu
hiệu của hệ thống thông tin kế toán.
Trong một nghiên cứu khác của Lim và cộng sự (2011) đã khẳng định vai trò
của nhân tố kiến thức công nghệ của nhà quản lý doanh nghiệp trong 2 trường hợp
sau: Nếu doanh nghiệp có quy mô lớn thì kiến thức công nghệ của nhà quản lý thì


11

không cần thiết, ngược lại trong điều kiện doanh nghiệp có quy mô nhỏ thì kiến
thức công nghệ của nhà quản lý đóng vai trò rất cần thiết. Nhóm tác giả đã giải
thích kết luận này dựa trên lý thuyết hạn chế về nguồn lực, tại các doanh nghiệp nhỏ
vì nguồn lực tài chính bị hạn chế nên việc thực hiện áp dụng công nghệ thông tin tại
doanh nghiệp do nhà quản lý toàn quyền quyết định.
Komala (2012) đã thực hiện nghiên cứu thực nghiệm tại các cơ quan Zakat ở
Indonesia về sự tác động của nhân tố kiến thức kế toán và sự hỗ trợ của nhà quản lý
đến hệ thống thông tin kế toán và từ đó nó sẽ tác động đến chất lượng thông tin kế
toán của doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho thấy nếu nhà quản lý cấp cao có
kiến thức kế toán và tích cực hỗ trợ hệ thống thông tin kế toán của doanh nghiệp thì
sẽ giúp hệ thống thông tin kế toán có chất lượng tốt hơn, một hệ thống thông tin kế
toán có chất lượng tốt sẽ giúp cung cấp thông tin kế toán có chất lượng cao hơn.
1.1.4.3. Nhóm các nghiên cứu về sự hỗ trợ của nhà quản lý:
Nghiên cứu về những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thống
thông tin trong các doanh nghiệp nhỏ của Crag và King (1993) đã đưa ra kết luận:
sự nhiệt tình của chủ doanh nghiệp (nhà quản lý) có tác động tích cực, ngược lại các
nhân tố: thiếu kiến thức về hệ thống thông tin, thiếu thời gian quản lý, hạn chế hỗ

trợ, hạn chế về nguồn lực tài chính có tác động tiêu cực đến sự phát triển của hệ
thống thông tin trong doanh nghiệp.
Vào năm 2012 Rahayu đã thực hiện nghiên cứu thực nghiệm “Các nhân tố
hỗ trợ cho việc triển khai hệ thống thông tin kế toán: khảo sát thực hiện tại các văn
phòng thuế ở Bandung và Jakarta” đăng tải trên Journal of global management. Kết
quả của nghiên cứu đã cho thấy sự hỗ trợ của nhà quản lý có tác động tích cực đến
việc triển khai hệ thống thông tin kế toán từ đó nâng cao chất lượng thông tin của hệ
thống thông tin kế toán.
Sự hỗ trợ của nhà quản lý có ảnh hưởng đến hệ thống thông tin kế toán được
khẳng định lần nữa thông qua nghiên cứu thực nghiệm “Tính hữu hiệu của hệ thống
thông tin kế toán ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các công ty niêm yết tại
Thái Lan” của Pornpandejwittaya và Pairat (2012).
1.1.4.4. Nhóm các nghiên cứu về sự tham gia của chuyên gia bên ngoài:
Sự hỗ trợ của các chuyên gia bên ngoài được đề cập đến như một nhân tố
ảnh hưởng đến hệ thống thông tin được đề cập lần đầu trong nghiên cứu của Thong


12

và cộng sự (1994). Trong nghiên cứu này tác giả đã lập luận dựa trên sự hạn chế
nguồn lực để cho rằng ở các doanh nghiệp nhỏ sẽ không có chuyên gia nội bộ về hệ
thống thông tin cụ thể là về công nghệ thông tin, do đó ở các doanh nghiệp nhỏ việc
xây dựng và triển khai thực hiện hệ thống thông tin chịu tác động nhiều từ các
chuyên gia bên ngoài doanh nghiệp như nhà tư vấn và nhà cung cấp. Kết quả nghiên
cứu đã khẳng định ở doanh nghiệp nhỏ nếu chỉ có nhà cung cấp hỗ trợ thì hệ thống
thông tin sẽ thành công hơn là nhận được cả sự hỗ trợ của nhà cung cấp và nhà tư
vấn, đồng thời nghiên cứu còn cho thấy mức độ hỗ trợ của nhà cung cấp tốt hơn khi
doanh nghiệp chỉ nhận sự hỗ trợ từ nhà cung cấp.
Trong nghiên cứu tiếp theo vào năm 1996, Thong và cộng sự tiếp tục khẳng
định nhân tố sự hỗ trợ của chuyên gia bên ngoài có ảnh hưởng đến hệ thống thông

tin của doanh nghiệp bằng nghiên cứu thực nghiệm được thực hiện ở các doanh
nghiệp nhỏ ở Singapore. Nghiên cứu này đã nhận định sự hỗ trợ của nhà quản lý
trong doanh nghiệp nhỏ không có tác động mạnh bằng sự hỗ trợ của các chuyên gia
về hệ thống thông tin bên ngoài trong quá trình triển khai thực hiện hệ thống thông
tin.
Cùng trong năm 1996, tác giả Gable (1996) đã thực hiện nghiên cứu phân
tích mô hình đo lường đánh giá thành công của khách hàng khi có sự hỗ trợ của các
nhà tư vấn bên ngoài bằng phương pháp nghiên cứu tình huống và khảo sát khách
hàng và nhà tư vấn trong dự án hệ thống trên nền tảng máy tính ở Singapore. Kết
quả nghiên cứu: mô hình tác giả xây dựng được kiểm định là đáng tin cậy.
1.2. NGHIÊN CỨU TẠI VIỆT NAM
Tại Việt Nam đã có nghiên cứu về việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán
của Phạm Trà Lam (2012) với tên “Tổ chức hệ thống thông tin kế toán áp dụng
trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam”. Trong nghiên cứu này tác giả đã khái
quát hóa các kiến thức nền tảng về ứng dụng công nghệ thông tin vào hệ thống
thông tin kế toán tại các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa và đề cập đến việc tiếp
cận tổ chức hệ thống thông tin kế toán theo chu trình. Tác giả thực hiện việc khảo
sát thực trạng tổ chức công tác kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam trong điều
kiện tin học hóa từ đó đưa ra nhận định về thực trạng của hệ thống thông tin kế toán
trong các doanh nghiệp này. Đồng thời trong bài nghiên cứu này tác giả đã đề xuất
những giải pháp để ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán tại các


13

doanh nghiệp tại Việt Nam đối với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, hiệp hội nghề
nghiệp và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp cung ứng hỗ
trợ công nghệ thông tin và đặc biệt là đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam.
Trong nghiên cứu “Xác lập tiêu chí đánh giá tính hữu hiệu và những giải
pháp có tính định hướng để nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán

tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa – nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”
của Huỳnh Thị Kim Ngọc (2013) đã xác định có 7 nhóm tiêu chí đánh giá tính hữu
hiệu của hệ thống thông tin kế toán được sắp xếp theo thứ tự ảnh hưởng giảm dần
như sau: quá trình xử lý các nghiệp vụ kinh tế dễ dàng hơn; hỗ trợ cho việc đánh giá
thành quả quản lý thuận lợi hơn; thỏa mãn nhu cầu người sử dụng thông tin; nâng
cao chất lượng báo cáo tài chính; cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ; cải thiện quá
trình ra quyết định và hệ thống thông tin kế toán tích hợp; bỏ tiêu chí hỗ trợ cho quá
trình ra quyết định. Đồng thời trong nghiên cứu này tác giả đã đề xuất những giải
pháp định hướng để nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán tại các
doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam như: hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán ở
khía cạnh con người, thủ tục, hướng dẫn; xây dựng hệ thống thông tin phục vụ cho
hoạt động và quản lý; nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin vào hệ thống thông
tin kế toán tại doanh nghiệp; xây dựng và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ của
doanh nghiệp.
Kế thừa mô hình nghiên cứu của Ismail (2009) tác giả Lê Thị Ni (2014) đã
thực hiện luận văn “Những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống thông tin
kế toán trong các doanh nghiệp tại Việt Nam”. Trong bài nghiên cứu tác giả đã xây
dựng mô hình gồm có 6 biến độc lập là: độ phức tạp của hệ thống thông tin kế toán,
sự tham gia của nhà quản lý vào việc thực hiện hệ thống thông tin kế toán, sự cam
kết của nhà quản lý về việc thực hiện hệ thống thông tin kế toán, kiến thức về hệ
thống thông tin kế toán của nhà quản lý, kiến thức về kế toán của nhà quản lý, hiệu
quả tư vấn từ chuyên gia bên ngoài và 1 biến phụ thuộc là tính hiệu quả của hệ
thống thông tin kế toán. Thang đo của mô hình được kế thừa từ nghiên cứu thực
nghiệm của Ismail (2009) và tác giả đã thực hiện việc khảo sát chính thức với số
lượng 172 mẫu. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 2 nhân tố ảnh hưởng mạnh đến
hiệu quả của hệ thống thông tin là kiến thức về kế toán của nhà quản lý và hiệu quả
tư vấn từ chuyên gia bên ngoài, ngoài ra các nhân tố sự tham gia của nhà quản lý


14

vào thực hiện hệ thống thông tin kế toán, sự cam kết của nhà quản lý vào việc thực
hiện hệ thống thông tin kế toán, kiến thức về hệ thống thông tin kế toán của nhà
quản lý là các nhân tố duy trì. Từ kết quả nghiên cứu tác giả Lê Thị Ni đã đề xuất
các giải pháp nâng cao hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán tại doanh nghiệp là:
nâng cao kiến thức cho nhà quản lý và nâng cao hiệu quả tư vấn từ nhà cung cấp
phần mềm.
Trong nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống
thông tin kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hồ Chí
Minh” của tác giả Trương Thị Cẩm Tuyết đã xây dựng mô hình gồm có 5 biến độc
lập: sự hỗ trợ của nhà quản lý, kiến thức của nhà quản lý, sự tham gia của người sử
dụng hệ thống, sự tham gia của chuyên gia bên ngoài, mức độ ứng dụng công nghệ
thông tin và 1 biến phụ thuộc là tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán. Thang
đo lường tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán trong bài này là sự hài lòng
của người sử dụng thông tin. Thông qua phương pháp nghiên cứu định tính và định
lượng tác giả tiến hành khảo sát với số lượng mẫu 197 để kiểm định mô hình nghiên
cứu đã xây dựng với kết quả: tất cả các biến độc lập đều có ảnh hưởng tích cực đến
tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán, trong đó các nhân tố ảnh hưởng được
sắp xếp theo thứ tự giảm dần như sau: sự tham gia của chuyên gia bên ngoài, sự
tham gia của người sử dụng hệ thống, sự hỗ trợ của nhà quản lý, kiến thức của nhà
quản lý, mức độ ứng dụng công nghệ thông tin.
1.3. ĐÁNH GIÁ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC VÀ XÁC ĐỊNH KHE
HỔNG NGHIÊN CỨU VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Phần lớn các nghiên cứu trong và ngoài nước về tính hữu hiệu của hệ thống
thông tin kế toán đều dựa trên mô hình hệ thống thông tin thành công của DeLone
và Mclean, thực hiện ở những thời điểm và hoàn cảnh cụ thể đã đóng góp những
thông tin quan trọng và hữu ích cho lý thuyết về những nhân tố ảnh hưởng đến tính
hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp. Tổng hợp các nghiên
cứu ngoài nước ta có thể nhận thấy các nhân tố: sự tham gia của người dùng, kiến
thức của nhà quản lý, sự hỗ trợ của nhà quản lý, sự tham gia của chuyên gia bên

ngoài có ảnh hưởng tích cực đến tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán.
Những thành phần đo lường tính hữu hiệu của hệ thống thông tin kế toán phần lớn
đều dựa trên mô hình được xây dựng của DeLone và Mclean gồm: chất lượng hệ