Công tác xã hội nhóm trong phòng tránh tai nạn thương tích cho học sinh (nghiên cứu trường hợp tại trường tiểu học xã giao phong, huyện giao thủy, tỉnh nam định)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.66 MB, 107 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------
CAO THỊ TRANG
CÔNG TÁC XÃ HỘI NHÓM TRONG PHÕNG
TRÁNH TAI NẠN THƢƠNG TÍCH CHO HỌC SINH
(Nghiên cứu trƣờng hợp tại Trƣờng Tiểu học xã Giao Phong,
huyện Giao thủy, tỉnh Nam Định)
LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI
Hà Nội - 2018
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------
CAO THỊ TRANG
CÔNG TÁC XÃ HỘI NHÓM TRONG PHÕNG
TRÁNH TAI NẠN THƢƠNG TÍCH CHO HỌC SINH
(Nghiên cứu trƣờng hợp tại Trƣờng Tiểu học xã Giao Phong,
huyện Giao thủy, tỉnh Nam Định)
Chuyên ngành: Công tác xã hội
Mã số: 60900101
LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Đức Mạnh
Hà Nội - 2018
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................. 6
DANH MỤC BẢNG ........................................................................................................ 7
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................................... 8
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 9
1.
Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 9
2.
Tổng quan vấn đề nghiên cứu........................................................................... 10
3.
4.
5.
2.1.
Nghiên cứu về tình hình tai nạn thƣơng tích trẻ em trên thế giới.............. 10
2.2.
Nghiên cứu về tình hình tai nạn thƣơng tích trẻ em ta ̣i Viê ̣t Nam ............. 13
Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài ............................................. 17
3.1.
Ý nghĩa lý khoa học ................................................................................... 17
3.2.
Ý nghĩa lý thƣ̣c tiễn ................................................................................... 17
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................... 18
4.1.
Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 18
4.2.
Nhiê ̣m vu ̣ nghiên cứu ................................................................................. 18
Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu ...................................................... 19
5.1.
Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................ 19
5.2.
Khách thể nghiên cứu ................................................................................ 19
5.3.
Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 19
6.
Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................... 19
7.
Giả thuyết nghiên cứu ....................................................................................... 20
8.
Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................. 20
8.1.
Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp tài liệu thứ cấp .................................... 20
8.2.
Phƣơng pháp điều tra khả sát thực địa ....................................................... 20
8.3.
Phƣơng pháp Công tác xã hô ̣i nhóm .......................................................... 22
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THƢ̣C TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ............................... 23
1.1. Các khái niệm liên quan ................................................................................... 23
1.1.1.
Khái niệm học sinh tiểu học ................................................................... 23
1.1.2.
Khái niệm trẻ em .................................................................................... 23
1.1.3.
Khái niệm tai nạn thƣơng tích ................................................................ 24
1
1.1.4.
Khái niệm công tác xã hội nhóm ............................................................ 26
1.2. Lý thuyết áp dụng trong nghiên cứu................................................................. 26
1.2.1.
Lý thuyết hệ thống .................................................................................. 26
1.2.2.
Lý thuyết nhu cầu Maslow ..................................................................... 28
1.2.3.
Lý thuyết vai trò ..................................................................................... 29
1.3. Chính sách pháp luật của Nhà nƣớc vấn đề phòng tránh TNTT ...................... 31
1.4. Một số đặc điểm tâm, sinh lý ở học sinh bậc tiểu học...................................... 32
1.4.1.
Đặc điểm về sinh lý cơ thể ..................................................................... 32
1.4.2.
Đặc điểm về hệ thần kinh và tâm lý lứa tuổi .......................................... 32
1.4.3.
Đặc điểm về quan hệ xã hội ................................................................... 33
1.5. Tình hình kinh tế – xã hội xã Giao Phong ........................................................ 34
1.6. Tình hình kinh tế – xã hội xã Giao Phong ........................................................ 35
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG, NGUY CƠ VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÕNG
TRÁNH TNTT CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC GIAO PHONG .................. 38
2.1. Mô ̣t số đă ̣c điể m Nhân khẩ u – Xã hội của đối tƣợng khảo sát ......................... 38
2.2. Khả năng nhận diện TNTT đối với học sinh .................................................... 40
2.2.1.
Khả năng nhận diện các loại TNTT của phụ huynh học sinh ................ 40
2.2.2.
Khả năng nhận biết các hành động nguy hiểm đố i v ới học sinh của
phụ huynh học sinh ................................................................................................ 42
2.2.3.
Nhận thức của PHHS về sự cần thiết hƣớng dẫn học sinh biết những
hành vi gây nguy hiểm, dẫn đến TNTT ................................................................. 44
2.2.4.
Nhận thức của PHHS về hậu quả của TNTT đối với trẻ em .................. 46
2.3. Thực trạng phòng, tránh TNTT cho học sinh Trƣờng Tiểu học Giao Phong .. 48
2.3.1.
Thực trạng TNTT ở học sinh trƣờng Tiểu học Giao Phong................... 48
2.3.2.
Những kiến thức kỹ năng , kinh nghiệm của PHHS trong phòng
tránh TNTT cho con em ......................................................................................... 51
2.3.3.
Ứng xử của PHHS khi thấy con em bị TNTT ........................................ 52
2.3.4.
Nhƣ̃ng biê ̣n pháp phòng tránh TNTT cho ho ̣c sinh Trƣờng Tiể u ho ̣c
Giao Phong ............................................................................................................. 55
2.3.5.
Trách nhiệm của Nhà trƣờng trong phòng tránh TNTT cho học sinh ... 57
2
CHƢƠNG 3: VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP CTXH NHÓM CAN THIỆP NHẰM
PHÕNG NGỪA TNTT CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC GIAO PHONG ..... 59
3.1. Các tiêu chí hoạt động nâng cao năng lực cần thiết vận dụng cho nhóm học
sinh trƣờng tiể u ho ̣c Giao Phong................................................................................ 59
3.2. Vâ ̣n du ̣ng phƣơng pháp CTXH nhóm can thiê ̣p phòng ngƣ̀a TNTT cho ho ̣c
sinh trƣờng tiể u ho ̣c Giao Phong................................................................................ 62
3.2.1.
Xác định can thiệp .................................................................................. 62
3.2.2.
Các lý thuyết và phƣơng pháp vận dụng can thiệp ................................ 62
3.2.3.
Vận dụng CTXH nhóm can thiệp phòng ngừa TNTT cho học sinh
trƣờng tiểu học Giao Phong ................................................................................... 75
3.3. Đánh giá kế t quả vâ ̣n du ̣ng phƣơng pháp CTXH nhóm can thiê ̣p phòng
ngƣ̀a TNTT cho ho ̣c sinh trƣờng tiể u ho ̣c giao phong ............................................... 97
3.3.1.
Về thƣ̣c tiễn ............................................................................................ 97
Về lý luâ ̣n ............................................................................................... 98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHI ................................................................................
99
̣
3.3.2.
I.
Kết luận............................................................................................................. 99
II.
Khuyế n nghi ̣................................................................................................... 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 102
3
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự hƣớng
dẫn khoa học của TS. Nguyễn Đức Mạnh. Các số liệu trong nghiên cứu hoàn toàn
trung thực. Tôi xin chịu trách nhiệm trƣớc những kết quả đã nghiên cứu - điều tra
trong luận văn này.
Hà Nội, tháng 11 năm 2017
Tác giả luận văn
Cao Thị Trang
4
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện nghiên cứu này, để tôi đạt đƣợc mục tiêu đề ra
trong đề tài nghiên cứu này; tôi đã nhận đƣợc sự chia sẻ, hỗ trợ, giúp đỡ và
hƣớng dẫn tận tình của TS. Nguyễn Đức Mạnh cùng các thầy cô trong Khoa Xã
hội học - Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Bên cạnh đó, là nhờ có sự
cộng tác giúp đỡ của ban lãnh đạo và tập thể cán bộ giáo viên Trƣờng Tiểu học
Giao Phong, phụ huynh học sinh, cán bộ chính quyền xã Giao Phong, huyện Giao
Thủy, tỉnh Nam Định.
Tôi chân thành gửi lời cảm ơn tới TS. Nguyễn Đức Mạnh, các thầy cô trong
Khoa Xã hội học - Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; ban lãnh đạo và
tập thể cán bộ giáo viên Trƣờng Tiểu học Giao Phong, phụ huynh học sinh, cán bộ
chính quyền xã Giao Phong đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ để tôi hoàn thành
công trình nghiên cứu này một cách thuận lợi nhất.
Trong phạm vi của công trình nghiên cứu này, cũng nhƣ bản thân tác giả còn
hạn hẹp về kinh nghiệm. Vì vậy, nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu sót, tôi
mong nhận đƣợc sự chia sẻ, góp ý của quý thầy cô cùng toàn thể bạn đọc.
Chân thành cảm ơn !
Hà Nội, tháng 11 năm 2017
Tác giả luận văn
Cao Thị Trang
5
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
1
TNTT
Tai na ̣n thƣơng tích
2
TNGT
Tai na ̣n giao thông
3
TNTTTE
Tai na ̣n thƣơng tích trẻ
em
4
TT
Thƣơng tić h
5
TE
Trẻ em
6
CTXH
Công tác xã hô ̣i
7
BVCSGD
Bảo vệ chăm sóc gia đình
8
BVCS
Bảo vệ chăm sóc
6
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Giới tính phụ huynh học sinh (PHHS)……………………………………...38
Bảng 2.2. Trình độ học vấn của Phụ huynh học sinh………………………………….38
Bảng 2.3. Nghề nghiệp của phụ huynh học sinh……………………………………….39
Bảng 2.4. Mức sống hiện tại của hộ gia đình……………………………………….….39
Bảng 3.1. Danh sách và hoàn cảnh của nhóm thân chủ………………………………65
Bảng 3.2. Điểm mạnh và chưa mạnh của nhóm thân chủ……………………………76
Bảng 3.3. Lượng giá tiến trình can thiệp……………………………………………….91
7
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu 1.1. Tháp nhu cầu của Abraham Maslow .......................................................28
Biể u 2.1. Nhân biế t về TNTT của phụ huynh học sinh………………………………40
Biể u 2.2. Nhận biế t của phụ huynh về những hành động gây nguy hiểm cho học
sinh…………………………………………………………………………………………..42
Biểu 2.3. Sự cần thiết của việc hướng dẫn học sinh nhận biết những hành vi gây
nguyhiểm………………………………………………………………………………...…46
Biểu 2.4. Nhận biết về hậu quả của TNTT để lại đối với học sinh…………….….47
Biểu 2.5. Tình trạng TNTT của học sinh trong 1 năm qua…………………………48
Biểu 2.6. Địa điểm xảy ra TNTT đối với học sinh……………………………………49
Biểu 2.7. Nguyên nhân cơ bản dẫn đến TNTT cho học sinh……………………….50
Biểu 2.8. Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến TNTT ở học sinh………………………..51
Biểu 2.9 Kênh cập nhật kiến thức - kỹ năng phòng ngừa TNTT của phụ huynh học
sinh…………………………………………………………………………………………..52
Biểu 2.10 Xử lý khi thấy học sinh bị TNTT……………………………………….…...53
Biểu 2.11. Xử lý khi thấy học sinh bị tai nạn điện giật………………………...…...54
Biểu 2.12. Xử lý khi thấy học sinh bị đuối nước……………………………….…….54
Biểu 2.13. Xử lý khi thấy học sinh bị thương chảy máu…………………………….55
Biểu 2.14. Những biện pháp nhằm phòng tránh TNTT ở học sinh…………….….56
8
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tai nạn thƣơng tích (TNTT) đã và đang là một vấn đề xã hội toàn cầu. Tại
nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, tỷ lệ thƣơng tích và mức độ nghiêm
trọng do các tai nạn khác nhau ngày càng gia tăng. Hàng năm có khoảng 5 triệu
ngƣời tử vong do TNTT, chiếm 9% tổng số tử vong và 12% gánh nặng bệnh tật
toàn cầu; 90% tử vong do TNTT xảy ra ở các nƣớc thu nhập thấp và trung bình
[12]. Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dƣơng là khu vực có số tử vong do TNTT
cao nhất. Theo ƣớc tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hàng năm có hàng triệu
trẻ em (TE) chết bởi những nguyên nhân có thể phòng tránh đƣợc, trong đó nguyên
nhân TNTT đóng góp một phần đáng kể. Tai nạn giao thông (TNGT) và đuối nƣớc
là hai nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với trẻ, tiếp sau là bỏng và ngã. Trong số
những TNTT không tử vong thì tai nạn ngã là nguyên nhân hàng đầu gây nên các
thƣơng tích ở trẻ, nguyên nhân thứ hai là bỏng và nguyên nhân thứ ba là TNGT,
tiếp theo là các nguyên nhân do vật sắc nhọn, ngộ độc.
Tại Việt Nam, tình hình TNTT trẻ em nói chung và tình trạng đuối nƣớc nói
riêng vẫn ngày càng gia tăng và diễn bến phức tạp. TNTT ở trẻ em xảy ra ở tất cả
các nhóm tuổi. Có hai nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Trẻ em là đuối nƣớc và
TNGT đƣờng bộ, đã gây ra 2/3 tổng số các trƣờng hợp tử vong ở trẻ. Đối với trẻ
nhỏ, TNGT thƣờng xảy ra khi các em đang đi bộ [2]. Ở nhóm trẻ lớn hơn, TNGT
xảy ra khi đang đi bộ và đi xe đạp. Từ nhóm tuổi 15 trở lên, nguyên nhân hàng đầu
dẫn đến TNGT là do đi xe máy. Theo thống kê của Bộ Y tế trong những năm gần
đây, hàng năm có hơn 7.000 TE và trẻ vị thành niên dƣới 19 tuổi chết do TNTT,
tƣơng đƣơng 20 trẻ trong một ngày do các nguyên nhân là đuối nƣớc, TNGT, ngộ
độc, ngã, bỏng và động vật cắn [2].
Xã Giao Phong là một xã ven biển cửa ngõ, đầu mối giao thông chính đi lại
của huyện nối giữa các xã: Giao Thịnh, Quất Lâm, Giao Yến... thuộc huyện Giao
Thủy, thuộc vùng quy hoạch phát triển du lịch biển của tỉnh Nam Định Hiện nay xã
đang chuyển dịch mạnh cấu kinh tế nông nghiệp vốn từ lâu đời, sang thƣơng mại,
9
dịch vụ nhƣ phát triển ngành du lịch biển. Hệ thống giao thông phát triển, mật độ
các phƣơng tiện đi lại ngày càng tăng. Thƣơng mại phát triển nhiều hàng hóa trong
đó có thức ăn và các loại đồ chơi đa dạng cho trẻ em cũng đƣợc đƣa tới dân cƣ
trong vùng và tại xã Giao Phong. Các dịch vụ du lịch trong đó có dịch vụ tắm biển
cũng cuốn hút trẻ em vào các mùa du lịch biển… Hệ thống giáo dục bậc Tiểu học
và Mầm non đã đƣợc chính quyền xã quan tâm đầu tƣ phát triển. Tuy nhiên, bên
cạnh sự phát triển vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây TNTT cho trẻ tại các trƣờng.
Vì vây, rất cần sự phòng tránh các nguy cơ TNTT cho các em.
Từ thực tiễn nêu trên, vận dụng những kiến thức, kỹ năng công tác xã hội
(CTXH) đã đƣợc đào tạo, tôi đã lựa chọn đề tài: “Công tác xã hội xã h ội nhóm
trong phòng tránh tai nạn thương tích cho học sinh tiểu học (Nghiên cứu trường
hợp tại trường Tiểu học xã Giao Phong, huyê ̣n Giao Thủy, tỉnh Nam Định)” để làm
luận văn nghiên cứu, với mong muốn góp phần trang bị kỹ năng phòng tránh TNTT
cho học sinh, nhằm giảm thiểu nhƣ̃ng nguy cơ TNTT ở học sinh của trƣờng nói
riêng và ở TE tại địa phƣơng nói chung.
2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
2.1.
Nghiên cứu về tình hình tai nạn thương tích trẻ em trên thế giới
Trên thế giới, theo tổ chức Y tế thế giới (WHO): Thƣơng tích và tàn tật cƣớp
đi sinh mạng hàng triệu thanh thiếu niên mỗi năm. Ƣớc tính hàng năm có hàng triệu
TE và vị thành niên dƣới 18 tuổi tử vong và hàng chục triệu trẻ khác phải nhập viện
do thƣơng tích (TT) [12]. Năm 2004, có 950.000 trẻ dƣới 18 tuổi trên thế giới bị tử
vong do chấn thƣơng, mỗi ngày có khoảng 2000 em bị tử vong do chấn thƣơng, mà
thƣ̣c tế có thể phòng ngừa đƣợc [12].
Đối với những trẻ còn sống, những thƣơng tổn tạm thời hay vĩnh viễn do TT
cũng nhƣ nhu cầu chăm sóc và phục hồi chức năng có ảnh hƣởng rất lớn trong
tƣơng lai cả về thể chất và tinh thần nạn nhân, gia đình và xã hội. TNTT chiếm 12%
[12] gánh nặng bệnh tật toàn cầu, là một trong những nguyên nhân nhập viện hàng
đầu và là nguyên nhân chính gây tàn phế, làm mất khả năng sống tiềm tàng. TNTT
10
chiếm tới 1/3 tổng số các trƣờng hợp nhập viện, chiếm 10% số năm sống bị mất đã
đƣợc điều chỉnh do tàn tật (DALY) của con ngƣời và ƣớc tính con số này sẽ tăng
lên 20% vào năm 2020 [2]. Các chi phí hàng năm về xã hội và y tế do TNTT gây ra
trên toàn cầu ƣớc tính vƣợt quá 518 tỉ USD [3]. Xét trên góc độ kinh tế xã hội,
khoản tài chính mất đi do TNTT rất lớn, bao gồm chi phí cho các dịch vụ cấp cứu,
các chi phí cho điều trị, phục hồi chức năng và mất khả năng lao động. Bên cạnh
các chi phí y tế trực tiếp, tử vong và tàn tật do thƣơng tích có thế tác động rất lớn
đến các thành viên trong gia đình đặc biệt là cha mẹ trẻ.
Đông Nam Á là một khu vực đông dân cƣ và có tốc độ phát triển kinh tế cao
nhất trên thế giới hiện nay. Tất cả các nƣớc trong khu vực hiện đang phải đối mặt
với những vấn đề TNTT trầm trọng. Tại khu vực này hàng năm có khoảng 1,5 triệu
trƣờng hợp tử vong do TNTT, trong đó 75% là các TNTT không chủ định [5]. Mô
hình TNTT cũng rất khác nhau giữa các quốc gia, trong đó nổi bật là TNGT chiếm
tới 36% tổng số TNTT [6], tiếp theo là đuối nƣớc và bỏng, ngã, ngộ độc và TT do
vật sắc nhọn. Đối với TNTT có chủ định, tự tử là nguyên nhân hàng đầu. TNTT
đóng
góp
16%
tổng
gánh
nặng
bệnh
cầuvàlànguyênnhânhàngđầugâynênTTvàtàntậtchoquầnthểdâncƣtrong
tật
khu
toàn
vực.
Theo ƣớc tính, cứ mỗi một trƣờng hợp tử vong do TNTT sẽ có từ 30 - 50 trƣờng
hợp phải nhập viện và 50 - 100 trƣờng hợp khác phải đến khám và sơ cấp cứu tại
các cơ sở y tế [7].
Hơn 95% tử vong do TNTT TE và VTN xảy ra ở các nƣớc có thu nhập thấp
và trung bình [20]. Tuy nhiên, ngay cả ở các nƣớc có thu nhập cao, TNTT vẫn là
nguyên nhân gây tử vong chủ yếu ở TE và vị thành niên, ƣớc tính khoảng 40% tổng
số tử vong ở lứa tuổi từ 1 - 18 tuổi [36]. Nghiên cứu năm 2001 của Trung tâm
nghiên cứu Innocenti về TNTTTE từ 1 - 14 tuổi tại 26 nước công nghiệp cho thấy
TNTT là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho TE. Tại các nƣớc này nguy cơ tử
vong do TNTTTE đã giảm 1/2 trong vòng 20 năm nhờ những nỗ lực phòng tránh
TNTT hiệu quả [60]. Trƣớc đây, TNTTTE thƣờng chỉ đƣợc đề cập tới ở các nƣớc
công nghiệp.
11
Một số nghiên cứu gần đây của WHO đã cho thấy 98% các trƣờng hợp
TNTTTE toàn cầu xảy ra ở các nƣớc đang phát triển, nơi tập trung hầu hết TE trên
thế giới. Ở các nƣớc này, TE phải đối diện với rất nhiều yếu tố nguy cơ nhƣ: ao
không có rào bảo vệ, các hố không đƣợc che đậy, giếng, bể nƣớc không có nắp đậy,
các hoá chất và thuốc men không đƣợc cất giữ cẩn thận mà để ngay trong tầm với
của trẻ, các vấn đề an toàn về cháy bỏng nhƣ diêm, lửa, nƣớc sôi… không đƣợc
quan tâm. TNGT ở TE là vấn đề tồn tại, các nghiên cứu này cho thấy tỷ suất tử
vong do TNGT ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp cao gấp 5 lần so với
các quốc gia có thu nhập cao.
Phòng chống TNTT cho trẻ em dựa vào nhà trường trên thế giới:
Từ những năm đầu thập kỷ 19 khi Tổ chức Y tế thế giới thiết lập mạng lƣới
chƣơng trình Trƣờng học an toàn quốc tế và hàng loạt chƣơng trình can thiệp phòng
tránh TNTTTE trong trƣờng học tại các nƣớc phát triển nhƣ: Mỹ, Canada và một số
quốc gia châu Âu nhƣ Anh, Đức, Ý... Cho đến nay, có thể nói các chƣơng trình can
thiệp phòng tránh TNTT trong trƣờng học đã và đang đƣợc áp dụng ở nhiều mức độ
khác nhau trên toàn thế giới, rất nhiều chƣơng trình đã trở thành chƣơng trình trọng
điểm quốc gia, đem lại hiệu quả tích cực trong chiến dịch phòng tránh TNTT cho
trẻ, một trong số đó phải kể tới là chƣơng trình chƣơng trình “Risk Watch” và
“Think first for kid” (TFFK).
Chương trình “Risk Watch” là một chƣơng trình giáo dục phòng tránh TNTT
đƣợc Cơ quan cứu trợ và phòng chống cháy của Anh phát triển và xây dựng để áp
dụng tại các trƣờng tiểu học tại Anh. Có 58 trƣờng tiểu học ở thành phố Nottingham
và 2 trƣờng tiểu học thuộc Nottinghamshire tham gia thử nghiệm chƣơng trình. Đối
tƣợng nghiên cứu là học sinh các lớp 3, 4, 5 ở các trƣờng tiểu học đƣợc chọn, trong
đó chƣơng trình sẽ tập huấn cho một nhóm giáo viên (GV) nòng cốt và nhóm GV
đó sẽ tập huấn lại cho GV khác trong trƣờngđể truyền đạt cho học sinh với bộ tài
liệu giảng dạy miễn phí, ở mỗi nhóm tuổi khác nhau (3, 4, 5) sẽ có những tài liệu
học khác nhau, chủ đề lựa chọn cho chƣơng trình gồm: an toàn cho ngƣời đi bộ, đi
xe đạp, ngã, ngộ độc, cháy, bỏng.
12
Chương trình phòng tránh TNTT “The think first for kids – TFFK” tại
trƣờng học đƣợc Tổ chức phẫu thuật thần kinh của Mỹ khởi xƣớng năm 1986. Giáo
trình Think First có ở hơn 40 bang của Mỹ và Canada, Chile, Öc và Mexico và mỗi
năm đã cung cấp chƣơng trình giáo dục phòng tránh TNTT cho hơn 1 triệu trƣờng
mẫu giáo, trƣờng tiểu học và trƣờng trung học phổ thông. Đội ngũ y tá, GV, và GV
giáo dục kỹ năng sống ở các trƣờng thuộc cấp huyện đƣợc đào tạo trong 1 buổi học
kéo dài 5 giờ để thực hiện chƣơng trình TFFK. Nội dung cụ thể cho từng khối học
gồm có 6 phần: Dự phòng bạo lực, an toàn sử dụng súng, và các xung đột An toàn
sân chơi, giải trí và thể thao, An toàn xe đạp, An toàn sông nƣớc, An toàn phƣơng
tiện xe cộ và ngƣời đi bộ, Giải phẫu và chức năng của não và tủy sống. Kết quả
đánh giá sau can thiệp cho thấy chƣơng trình TFFK trong 6 tuần đã tăng cƣờng
đáng kể kiến thức cho HS lớp 1, 2, 3. Những HS nhận đƣợc can thiệp của TFFK có
kết quả tốt hơn trong lần đánh giá sau can thiệp [30].
2.2.
Nghiên cứu về tình hình tai nạn thương tích trẻ em tại Viê ̣t Nam
Một trong những nghiên cứu sớm nhất về TNTT trẻ em ở Việt Nam do tác giả
Chu Văn Tường thực hiện năm 1993 cho biết: TNGT là một trong 3 nguyên nhân
hàng đầu gây TNTT cho trẻ em Việt Nam. Tỷ lệ TNGT chiếm 12,9% tổng số trẻ em
bị TNTT phải nhập viện (thống kê tại 10 bệnh viện lớn ở Hà Nội), chiếm 22,1% trẻ
em bị TNTT phải nhập viện tại bệnh viện Phú Xuyên (Hà Tây), chiếm 21,7% tổng
số tiền mà bảo hiểm Hà Nội, 14,3% tổng số tiền mà bảo hiểm Phú Xuyên chi trả
cho các TNTT trẻ em. Theo Uỷ ban Dân số Gia đình và Trẻ em, riêng ở bệnh viện
Việt-Đức (Hà Nội), trong 6 tháng đầu năm 2000, tỷ lệ TNGT chiếm 30,3% tổng số
trẻ em bị TNTT nhập viện [1].
Kết quả điều tra quốc gia về TNTT tại Việt Nam tiến hành năm 2001 cho
thấy TNTT đang dần trở thành một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong
đối với TE [9]. Hàng năm, cứ 100.000 trẻ dƣới 18 tuổi thì có gần 84 trẻ bị tử vong,
cao gấp 5 lần so với số tử vong do bệnh truyền nhiễm (14,9/100.000) và gấp 4 lần
so với bệnh không truyền nhiễm (19,3/100.000) [10]. Với TT không tử vong, đã có
khoảng gần 5000 trẻ trên 100.000 trẻ bị thƣơng trong năm đó, tƣơng đƣơng với gần
13
5% số trẻ ở Việt Nam. Các nguyên nhân gây TNTTTE chủ yếu ở Việt Nam bao
gồm TNGT, đuối nƣớc, ngã, TNTT do vật sắc và ngộ độc [11]. Trong đó, TNGT là
nguyên nhân quan trọng gây tử vong và tàn tật đối với TE Việt Nam; đuối nƣớc là
nguyên nhân lớn nhất gây tử vong cho TE và ngã là nguyên nhân thứ ba gây tử
vong cho trẻ.
Báo cáo Tư liệu khảo sát tình hình tai nạn thương tích trẻ em 2000-2002 do
Nguyễn Đức Mạnh, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin - Tƣ liệu và Nghiên cứu,
Ủy ban Bảo vệ và chăm sóc trẻ em Việt Nam thực hiện năm 2002 đã thống kê tổng
hợp một loạt các loại hình TNTT trẻ em trong các lĩnh vực sinh hoạt đời sống rất có
giá trị tham khảo cho các nhà quản lý xã hội, bảo vệ và chăm sóc trẻ em, cũng nhƣ
nghiên cứu tìm hiểu về lĩnh vực này. Trong đó, đã thống kê cho biết các số liệu về:
TNTT do cháy, nổ; sử dụng vũ khí, vật liệu nổ; do điện giật; do nƣớc, lửa, bị vật
nặng đè; xuất phát từ đồ dùng học tập, đồ chơi nguy hiểm; xuất phát từ các sự cố
môi trƣờng; do ngộ độc thực phẩm, dƣợc phẩm; nhiễm độc hoá chất từ các đồ gia
dụng, y tế; xuất phát từ chăm sóc y tế; do tai nạn lao động (TNLĐ); do bạo lực, bóc
lột và lạm dụng tình dục; do một số nguyên nhân khác (các hành vi bất cẩn trong
đời sống hoặc hoạt động nghề nghiệp của con ngƣời; hành vi tự tử...) do TNGT
(bao gồm những tai nạn trên đƣờng bộ, đƣờng sắt, đƣờng sông, đƣờng không). Báo
cáo cung cấp nhiều tƣ liệu, số liệu có giá trị tham khảo về tình trạng, nguyên nhân,
nhóm tuổi trẻ em bị TNTT phải đƣa vào các bệnh viện Nhi Hà Nội, bệnh viện Xanh
Pôn, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện bỏng Quốc gia, bệnh viện Mắt Trung ƣơng,
bệnh viện Việt -Đức, bệnh viện Tai – Mũi - Họng trung ƣơng, bệnh viện Nhi đồng I
và II Thành phố Hồ Chí Minh… và số trẻ em bị TNTT tại 58 tỉnh/thành phố trong
toàn quốc trong gia đoạn trên cũng nhƣ. [3].
Kết quả khảo sát thực trạng tai nạn thương tích trẻ em tại hai tỉnh Bắc
Giang và Quảng Trị do Trung tâm Thông tin – Tƣ liệu và Nghiên cứu, Ủy ban Bảo
vệ và chăm sóc trẻ em thực hiện năm 2002, đã cho biết các lứa tuổi bị TNTT: 11
tuổi là 16,56%;12 tuổi là 18,40%; 13 tuổi là 27,61%;14 tuổi là 22,09%;15 tuổi là
11,66%; 16 tuổi là 3,68%. Các loại tai nạn có tỷ lệ cao mà các em hay mắc phải: Bị
14
thú dữ cắn, húc 45,4 %; Bị vật sắc nhọn đâm chích 31,29%; Bị hóc xƣơng 25,77%;
Bị ngã từ trên cao 22,70%; Bị bỏng lửa 17,79%; bị điện giật suýt nguy hiểm tính
mạng 12,27%; Bị côn trùng cắn chui vào vùng kín 9,20%; Bị tai nạn giao thông
10,43%. Nơi xảy ra tai nạn thƣơng tích:Tại nhà mình 61,96%; Tại nhà bạn 22,70;
Nơi vui chơi công cộng 9,82%; Trên đƣờng đi học 11,66%; Bờ sông, suối, giếng
nƣớc 14,11%.Nguyên nhân xảy ra TNTT:Không có ý thức phòng ngừa 49,08%;
Không đƣợc báo trƣớc có nguy hiểm 31,29% ; Nguyên nhân khác 14,7%; Không
rõ 27,61%. Khảo sát cũng cho biết tỷ lệ kiến nghị của Trẻ em để phòng chống
TNTT: Hƣớng dẫn đề phòng TNTT 95,50%;An toàn trong gia đình 70,00%; An
toàn nơi công cộng 75,00%; An toàn đƣờng đi học 68,50%; Giám sát hoạt động của
trẻ em 62,50%; Trẻ em không lao động sớm 83,00%.Đây là một khảo sát có nhiều
thông tin phân tích cụ thể và có giá trị tham khảo tốt đối với những ngƣời làm công
tác bảo vệ chăm sóc giáo dục TE [2].
Đề tài: Nghiên cứu, đánh giá“Thực trạng và nhận thức của trẻ em, cộng
đồng về tai nạn thương tích trẻ em tại một số địa phương ở Việt Nam” tại 6 tỉnh:
Hà Nội, Bắc Giang, Phú Thọ, Thái Nguyên, Quảng Bình, Quảng Ngãi do TS.
Nguyễn Đức Mạnh,Phó Viện trƣởng Viện Khoa học dân số, gia đình và trẻ em.
UB.DSGĐTE thực hiện năm 2006 trên mẫu 2.280 trong đó có 1.452 trẻ em là học
sinh các trƣờng tiểu học, THCS, THPT. Kết quả cho biết trẻ em bị TNTT do: Bị
vấp ngã (70,5%); bị chảy máu do vật sắc nhọn đâm phải (64,6%); bị động vật cào
cắn, đốt (52,6%); bị bỏng (42,2%); bị hắc sặc ở miệng (32,6%). Một số loại TNTT
khác tuy tỷ lệ không cao nhƣng rất nguy hiểm đến tính mạng trẻ em nhƣ: bị chết
đuối hụt (20,8%); bị điện giật (29,9%); bị ngã từ trên cao (24,0%); bị bom mìn nổ
(10,9%; tai nạn giao thông (22%) [3]. Nghiên cứu cho biết: Trẻ em cấp tiểu học
thƣờng gặp phải hầu hết các loại TNTT nhƣ: Bị vấp, động vật cào, cắn, đốt ; bỏng;
sặc, hóc dị vật ; điện giật ; ngã từ trên cao; chết đuối hụt; ngộ độc thức ăn; ngộ độc
thuốc uống; gỗ đá, đất lăn, lở lấp tới; bị nhiễm hoá chất độc hại; tai nạn do bom,
đạn mìn nổ; Trẻ em học THCS thƣờng bị các dụng cụ có mũi nhọn, sắc cạnh hoặc
do dẫm, đạp, nghịch các ống tiêm. Trẻ em THPT bị tai nạn giao thông nhiều hơn
15
lứa tuổi khác. Nhóm tuổi 15-18 chịu hậu quả nặng nề nhất trong các nhóm tuổi, do
bị hƣ hại, hỏng mắt; tổn thƣơng nội tạng và chấn thơng thần kinh nhiều nhất;
Nhóm tuổi 11- 14 bị gẫy xƣơng tay, chân, dẫn đến dị tật nhiều hơn nhóm khác;
nhóm tuổi 6-10 chịu hậu quả mức độ cao, không nhiều, nhƣng tỷ lệ chịu hậu quả bị
sẹo, ảnh hƣởng nhiều đến thẩm mỹ. Đề tài đƣa ra nhiều khuyến nghị hữu ích trong
đó có khuyến nghị: Kết hợp xây dựng chỉ số ngôi nhà an toàn, trƣờng học an toàn
cộng đồng an toàn phù hợp với môi trƣờng thân thiện “xã/ phường phù hợp với trẻ
em” nhƣ là một hoạt động thống nhất [3].
(Nguồn : Viện Dân số Gia đình và Trẻ em, Nguyễn Đức Mạnh. Báo cáo: “Thực
trạng và nhận thức của trẻ em, cộng đồng về tai nạn thương tích trẻ em tại một số
địa phương ở Việt Nam” (tại 6 tỉnh: Hà Nội, Bắc Giang, Phú Thọ, Thái Nguyên,
Quảng Bình, Quảng Ngãi ), Hà Nội 6-2007.
Một nghiên cứu về TNTT ở trẻ em năm 2009 - nghiên cứu về chấn thương ở
học sinh tại thị trấn Vĩnh Bình, huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang, thực hiện từ
tháng 11/2009, với phƣơng pháp nghiên cứu hồi cứu, cắt ngang một năm, từ tháng 5
năm 2008 đến tháng 5 năm 2009, cho biết: Ở Tiền giang năm 2007, TNTT là
nguyên nhân hàng đầu dẫn đến nhập viện và tử vong ở trẻ vị thành niên [14]. Tỷ lệ
trẻ bị TNTT do súc vật cắn có 44%; bị té ngã là 38% và TNGT là 13% [15].
Nguyên nhân TNTT bởi dụng cụ ở gia đình có 8%, ở trƣờng học là 4%. Mức độ chủ
yếu là dạng trầy xƣớc (42%), là vết thƣơng hở có 27%, là gãy xƣơng có 21% [15].
Thời gian xảy ra TNTT chủ yếu vào ban ngày,với tỷ lệ 86%, mùa mƣa 64% [16].
Về địa điểm xảy ra chấn thƣơng ở nhà là 38%, ở đƣờng phố là 33% và ở trƣờng học
là 12%; xảy ra khi các em đang vui chơi 55%, đang tham gia giao thông là 27%,
đang làm việc nhà là 11% và đang tham gia thể dục thể thao là 7% [5] [16]. Khuyến
nghị của nghiên cứu là, các hộ gia đình cần quản lý tốt các thú nuôi trong nhà; thiết
kế, bài trí các vật dụng gia đình gọn gàng, dọn dẹp nhà cửa đảm bảo khu vực vui
chơi, sinh hoạt cho trẻ an toàn. Nhà trƣờng và gia đình đặc biệt quan tâm giám sát
trẻ tốt hơn; giáo dục sớm cho trẻ về phòng ngừa TNTT.
16
Hệ thống ghi nhận tử vong do TNTT từ các xã của 63 tỉnh thành trong cả
nƣớc cho thấy: Trong giai đoạn từ năm 2005 – 2007, số trƣờng hợp tử vong do
TNTTTE dƣới 18 tuổi có xu hƣớng gia tăng (số tử vong theo các năm 2005 – 2006
- 2007 là 6938 - 7198 – 7894) [17]. Số liệu cũng cho thấy đuối nƣớc là nguyên nhân
gây tử vong hàng đầu cho TE Việt Nam, thứ nhì là TNGT, thứ ba là ngã và ngộ
độc. Một số nghiên cứu khác về TNTTTE cũng cho kết quả tƣơng tự trong đó đuối
nƣớc, TNGT là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do TNTTTE [19].
CáckếtquảnghiêncứutrênchothấyrằngTNTTcóthểxảyraởtấtcảcác
lứa
tuổi.
Kiến thức, thái độ và kỹ năng về phòng tránh TNTT có ảnh hƣởng tới TNTT. Việc
nâng cao nhận thức, cung cấp kiến thức và kỹ năng phòng tránh TNTT ở TE cho
gia đình, cho giáo viên nhà trƣờng và cho trẻ em ngay từ thời ấu thơ là rất quan
trọng. Điều đó đòi hỏi cần sự tham gia của cán bộ CTXH cùng với các kỹ năng của
nghề công tác xã hội sẽ giúp hình thành môi trƣờng xã hội an toàn và hạn chế
TNTT cho trẻ em.
3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài
3.1.
Ý nghĩa lý khoa học
Thông qua việc vận dụng vào nghiên cứu các quan điểm, chính sách của
Đảng và Nhà nƣớc về BVCSGD trẻ em, các quy định trong Công ƣớc quyền trẻ em
cũng nhƣ việc vận dụng một số lý thuyết nhƣ lý thuyết hệ thống, lý thuyết nhu cầu,
những khái niệm công cụ liên quan đến vai trò của công tác xã hội, đề tài đã làm
sáng tỏ những vấn đề lý luận về công tác xã hội, vai trò của nhân viên công tác xã
hội trong đời sống xã hội, đặc biệt trong xây dựng mô hình môi trƣờng an toàn
BVCStrẻ em, phòng chống TNTT trẻ em ở nƣớc ta hiện nay.
3.2.
Ý nghĩa lý thực tiễn
Kết quả nghiên cứu có thể là một tài liệu tham khảo tốt cho việc xây dựng
môi trƣờng an toàn bảo đảm phòng chống TNTT cho trẻ em trong hệ thống các
trƣờng Tiểu học và Mầm non, kể cả trong cộng đồng nói chung.
17
Nghiên cứu đƣa ra các biện pháp tổ chức, kỹ năng hiệu quả trong việc phòng
chống TNTT ở trẻ em trong các trƣởng Tiểu học, giúp địa phƣơng xây dựng môi
trƣờng trƣờng học phù hợp an toàn cho trẻ em học tập và sinh hoạt,
Ý nghĩa đối với cộng đồng trong việc thiết lập, liên kết giữa các hệ thống gia đình nhà trƣờng tạo môi trƣờng sống an toàn cho trẻ hƣớng tới sự phát triển bền vững
góp phần xây dựng cuộc sống bình yên hạnh phúc cho ngƣời dân.
Qua nghiên cứu, tìm hiểu thực tế có cơ hội áp dụng những lý thuyết và
phƣơng pháp đã đƣợc học vào thực tiễn cuộc sống, đặc biệt là những kỹ năng thực
hành CTXH. Từ đó giúp cho bản thân nắm vững kiến thức, rèn luyện kỹ năng và có
thêm nhiều kinh nghiệm trong những nghiên cứu tiếp theo và quá trình công tác của
mình.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
4.1.
Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu, nghiên cứu công tác xã hội nhóm trong hỗ trợ trẻ em phòng tránh
tai nạn thƣơng tích; đánh giá tính hiệu quả xây dựng mô hình can thiệp hỗ trợ phòng
tránh TNTT cho các em học sinh dựa trên sự liên kết các nguồn lực giữa nhà trƣờng
và gia đìnhtại trƣờng tiểu học Giao Phong, huyện Giao Thủy.
4.2.
Nhiê ̣m vụ nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận, nhƣ thực tiễn trong việc nghiên cứu giải pháp can
thiệp phòng, tránh TNTT cho học sinh tiểu học khu vực nông thôn dựa vào nhà
trƣờng và gia đình.
Phân tích đánh giá thực trạng, nguy cơ TNTT đối với trẻ em tại xã Giao
Phong nói chung và đối với trẻ em tại trƣờng Tiểu học xã Giao Phong nói riêng.
Phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục kỹ năng sống và các giải pháp can thiệp
phòng tránh TNTT cho học sinh đã đƣợc triển khai trong trƣờng Tiểu học Giao
Phong.
18
Đƣa ra giải pháp và vận dụng phƣơng pháp CTXH nhóm nhằm hỗ trợ cho trẻ có
những kỹ năng, kiến thức để ứng biến và phòng tránh trƣớc những nguy cơ, rủi ro
do TNTT có thể gây ra.
5. Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu
5.1.
Đối tượng nghiên cứu
Công tác xã hô ̣i nhóm trong phòng, tránh TNTT cho học sinh tiểu học.
5.2.
Khách thể nghiên cứu
-
Học sinh Trƣờng Tiểu học Giao Phong, huyện Giao Thủy
-
Ban giám hiệu, cán bộ giáo viên Trƣờng Tiểu học Giao Phong;
-
Phụ huynh có con đang theo học tại Trƣờng Tiểu học Giao Phong;
-
Cán bộ chính quyền địa phƣơng xã Giao Phong, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam
Định.
5.3.
-
Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian nghiên cứu: Trƣờng Tiểu học Giao Phong, huyện Giao
Thủy, tỉnh Nam Định.
-
Phạm vi thời gian nghiên cứu: Thời gian khảo sát từ tháng 02/12017 - 08/2017.
-
Phạm vi nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu chỉ tập trung phân tích làm rõ thực
trạng TNTT ở trẻ em, dấu hiệu nhận biết, các biện pháp phòng ngừa và việc vận
dụng phƣơng pháp CTXH nhóm nhằm nâng cao kỹ năng phòng tránh TNTT cho
học sinh Trƣờng Tiểu học Giao Phong, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định.
6. Câu hỏi nghiên cứu
-
Những nguyên nhân và rủi ro nào dẫn tới TNTT cho học sinh hiện nay?
-
Thực trạng hoạt động phòng tránh TNTT cho học sinh Trƣờng Tiểu học Giao
Phong diễn ra nhƣ thế nào?
-
Nhà trƣờng và gia đình có những biện pháp nào trong việc hỗ trợ học sinh trang
bị kỹ năng phòng tránh TNTT trong trƣờng và ngoài môi trƣờng sống?
19
7. Giả thuyết nghiên cứu
-
Dẫn tới TNTT cho học sinh là do những nguyên nhân nhƣ: sự tò mò và hiếu
động của học sinh, sự thiếu hiểu biết của học sinh, chƣa có kỹ năng nhận diện nguy
hiểm, cả gia đình và nhà trƣờng chƣa sát sao trong việc quản lý học sinh trong và
ngoài môi trƣờng học đƣờng.
-
Hoạt động phòng tránh rủi ro TNTT cho học sinh Trƣờng Tiểu học Giao Phong
còn nhiều hạn chế cần khắc phục do nhận thức chƣa đúng đắn về biện pháp phòng
tránh TNTT, cán bộ giáo viên nhà trƣờng và phụ huynh còn chƣa có kiến thức - kỹ
năng phù hợp để trang bị cho học sinh.
-
Hiện nay nhà trƣờng và phụ huynh học sinh đã phối hợp đề ra những giải pháp
phòng ngừa TNTT cho học sinh. Tuy nhiên những giải pháp đó chỉ mang tính hình
thức, chỉ mới dừng lại ở việc truyền thông các kiến thức lý thuyết chung chung;
Học sinh vẫn chƣa đƣợc trang bị các kỹ năng thực hành cụ thể và những dấu hiệu
nhận biết cụ thể về các nguy cơ rủi ro TNTT cho bản thân.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1.
Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu thứ cấp
Mục đích của phƣơng pháp này là sử dụng các tài liệu có săn để phân tích,
tổng hợp những tƣ liệu, số liệu cần thiết phục vụ nghiên cứu đề tài. Các tài liệu thứ
cấp ở đây bao gồm có : Các báo cáo khoa học, các bài viết trên tạp chí khoa học xã
hội, luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ; tài liệu hội thảo; các công trình NCKH, dự án ,
các tài liệu thống kê… đã đƣợc công bố; Các báo cáo, thông tin về tình hình KTXH của địa phƣơng nơi tiến hành khảo sát.
8.2.
Phương pháp điều tra khả sát thực địa
8.2.1. Phương pháp thu thập thông tin định tính - Phỏng vấn sâu (PVS)
Trong đề tài này, học viên đã trực tiếp PVS 15 đối tƣợng bao gồm: Các thầy,
cô hiệu trƣởng, hiệu phó, giáo viên chủ nhiệm lớp và cán bộ phụ trách Đội TNTP;
Các em học sinh của 5 Khối lớp; Đại diện phụ huynh học sinh trƣờng Tiểu học xã
20
Giao phong; Đại diện cán bộ xã Giao Phong nhằm thu thập thông tin sâu hơn, kỹ
hơn về những vấn đề cần quan tâm để phục vụ nghiên cứu đề tài.
Đối tƣợng phỏng vấn
Số lƣợng
Lãnh đạo nhà trƣờng
1 ngƣời
Cán bộ xã Giao Phong
1 ngƣời
Giáo viên
4 ngƣời
Học sinh (lớp 4 và lớp 5)
4 em
Phụ huynh học sinh
5 ngƣời
Tổng mẫu PVS.
15 người
8.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Mục đích sử dụng phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi nhằm thu thập thông
tin định lƣợng. Bảng hỏi đƣợc thiết kế với hệ thống các câu hỏi đa dạng kết hợp
giữa câu hỏi đóng, câu hỏi mở. Các câu hỏi chức năng đƣợc sắp xếp theo hệ thống
trình tự logic thông tin thu thập, theo nội dung vấn đề nghiên cứu. Bảng hỏi dễ hiểu
nhằm tạo điều kiện cho ngƣời đƣợc hỏi thể hiện quan điểm của mình với những vấn
đề đƣợc hỏi. Trong nghiên cứu này học viên đã tiến hành điều tra bằng bảng hỏi có
dung lƣợng mẫu 200 phiếu đối với phụ huynh học sinh (PHHS). Số phiếu thu về là
200, đƣợc phân theo giới tính, nghề nghiệp, mức sống. Phần mềm xử lý số liệu
SPSS 18.0 đã đƣợc học viên sử dụng để xử lý thông tin thu thập.
Cơ cấu mẫu phỏng vấn PHHS bằng bảng hỏi theo giới tính:
Giới tính
Số lƣợng
Tỷ lệ (%)
Nữ
100
50.0
Nam
100
50.0
Tổng mẫu PV bằng bảng hỏi
200
100.0
21
8.3.
Phương pháp Công tác xã hội nhóm
Để tìm hiểu và có thể can thiệp sâu vào vấn đề, nghiên cứu áp dụng phƣơng
pháp Công tác xã hội nhóm trọng tâm là các hoạt động nhóm, thảo luận nhóm xoay
quanh vấn đề phòng tránh rủi ro TNTT. Phƣơng pháp thảo luận nhóm trong các
buổi họp nhóm nhƣ: nhóm các phụ huynh học sinh phân theo lứa tuổi hoặc lớp có
02 nhóm;Theo nhóm các học sinh lớn tuổi nhƣ học sinh lớp 4, lớp 5 – có 02 nhóm.
Khuyến khích các thành viên trong nhóm tranh luận, đƣa ra ý kiến và những suy
nghĩ của mình liên quan đến việc phòng tránh TNTT ở học sinh.
22
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THƢ̣C TIỄN CỦ A ĐỀ TÀ I
1.1.
Các khái niệm liên quan
1.1.1. Khái niệm học sinh tiểu học
Theo tác giả Trần Thị Minh Huế (Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên) trong cuốn
Giáo trình Giáo dục Tiểu học [26], thì khái niệm “học sinh tiểu học” đƣợc hiểu nhƣ
sau: “Học sinh tiểu học là học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 thuộc lứa tuổi từ 6-11 tuổi và
đang theo học các lớp của trường tiểu học thuộc hệ thống giáo dục Việt Nam”.
Trong nghiên cứu này, tác giả sử dụng khái niệm “học sinh tiểu học” của tác
giả Trần Thị Minh Huế ở tài liệu nêu trên để phân tích, luận giải, vận dụng vào
nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ những đặc điểm tâm sinh lý, những đặc trƣng cơ bản
của nhóm đối tƣợng học sinh tiểu học có ảnh hƣởng nhƣ thế nào đến vấn đề phòng
tránh rủi ro TNTT và đề xuất các biện pháp can thiệp – trợ giúp phù hợp với những
đặc thù tâm sinh lý, lứa tuổi, nhận thức và hiểu biết của học sinh.
1.1.2. Khái niệm trẻ em
Theo Điều 1 – Công ƣớc Quốc tề về quyền trẻ em của Liên Hợp Quốc
(1989) [29]: “Trẻ em có nghĩa là bất kỳ người nào dưới 18 tuổi, trừ trường hợp
pháp luật có thể được áp dụng với trẻ em đó quy định tuổi thành niên sớm hơn”.
Trƣớc đây, Uỷ ban Bảo vệ và Chăm sóc Trẻ em Việt Nam thì khái niệm “Trẻ
em” đƣợc hiểu là: “Trẻ em là công dân Việt Nam dƣới 16 tuổi trừ trƣờng hợp pháp
luật áp dụng với trẻ em đó quy định tuổi thành niên sớm hơn”.
Còn theo Điều 1 - Luật Trẻ em (2016), thì khái niệm trẻ em đƣợc hiểu khá
đơn giản là: “Trẻ em là người dưới 16 tuổi”. Luật này quy định về quyền, bổn phận
của trẻ em; nguyên tắc, biện pháp bảo đảm thực hiện quyền trẻ em; trách nhiệm của
cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục, gia đình, cá nhân trong việc thực hiện quyền và
bổn phận của trẻ em.
Trẻ em ở những độ tuổi khác nhau, trong hoàn cảnh xã hội khác nhau thì có
những đặc điểm rất khác nhau. Do vậy ngƣời lớn cần phải có cách ứng xử phù hợp
để bảo vệ và chăm sóc trẻ em có hiệu quả.
23
