Kiến thức cơ bản văn học trung đại

TÓM TẮT KIẾN THỨC CƠ BẢN PHẦN VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
T
T
Tên văn bản Tác giả Thể loại H/c ra đời Nội dung Nghệ thuật
1 Chuyện người
con gái Nam
Xương
(Trích:Truyền
kì mạn lục- viết
bằng chữ Hán)
Nguyễn Dữ- Quê : huyện
Thanh Miện, tỉnh Hải
Dương, học trò NBK. Ông
sống ở TK XVI, là người
học rộng, tài cao, nhưng chỉ
làm quan có 1 năm rồi xin
nghỉ về nhà nuôi mẹ già và
viết sách, sống ẩn dật như
bao trí thức đương thời.
Truyện
truyền kì
(văn xuôi
tự sự)
Truyện NCGNX có
nguồn gốc từ truyện
cổ tích có tên là “Vợ
chàng Trương”
Qua câu chuyện về cuộc đời và cái
chết thương tâm của Vũ Nương,
truyện thể hiện niềm thương cảm đ/v
số phận oan nghiệt của người phụ nữ

VN dưới chế độ PK, đồng thời khẳng
định vẻ đẹp truyền thống của họ
là 1 áng văn
hay(thiên cổ kì
bút), thành công về
nghệ thuật dựng
truyện, miêu tả
nhân vật, kết hợp
tự sự với trữ tình.
2 Chuyện cũ
trong phủ
chúa Trịnh
(Trích: Vũ trung
tuỳ bút- Tuỳ bút
viết trong những
ngày mưa, viết
bằng chữ Hán)
Phạm Đình Hổ-tụcgọi là
Chiêu Hổ(1768-1839)
Quê: Hải Dương, ông sống
vào thời buổi đất nước loạn
lạc nên muốn ẩn cư. Đến
thời Minh Mạng nhà Nguyễn
có mời ông ra làm quan .
Ông mấy lần từ chức rồi lại
bị triệu ra .
Tuỳ
bút(ghi
chép tuỳ
hứng, tản

mạn)
Viết vào khoảng
đầu đời Nguyễn
(đầu tk XIX)
Phản ánh đời sống xa hoa, và sự
nhũng nhiễu của bọn quan lại thời Lê
Trịnh
Ghi chép cụ thể,
chân thực, sinh
động
3 Hoàng Lê
nhất thống
chí (Hồi 14) -
viết bằng chữ
Hán
Ngô gia văn phái: Các nhà
văn dòng họ Ngô Thì, ở
huyện Thanh Oai, tỉnh Hà
Tây. Hai t/g chính là : Ngô
Thì Chí (1758-1788) và Ngô
Thì Du (1772-1840)
Tiểu
thuyết
lịch
sử(theo
lối
chương
hồi)
Viết vào thời kì lịch
sử đầy biến động ở

nước ta trong khoảng
3 thập kỉ cuối
tkXVIII và mấy năm
đầu tkXIX
Hồi 14 – tái hiện chân thực hình ảnh
người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua
chiến công thần tốc đại phá quân Thanh,
sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh
và số phận bi đát của vua tôi LCT
4 Truyện Kiều
(Đoạn trường
tân thanh)
3254 câu lục bát
Nguyễn Du (1765-1820) tên
chữ Tố Như, hiệuThanh
Hiên; quê làng Tiên Điền,
huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà
Tĩnh ; sinh trưởng trong 1
gia đình đại quí tộc, nhiều
đời làm quan và có truyền
thống về văn học .
( cần đọc kĩ phần giới thiệu
t/g trong SGK)
Truyện
thơ Nôm
(truyện
viết bằng
thơ chữ
Nôm –
thơ lục

bát )
ViếtvàocuốitkXVIII-
đầu tkXIX, dựa trên
cốt truyện Kim Vân
Kiều truyện của
Thanh Tâm Tài
Nhân (nhưng phần
sáng tạo của ND là
chủ yếu)
Qua cuộc đời 15 năm chìm nổi, bị vùi
dập của 1 người con gái tài sắc vẹn toàn
là Thuý Kiều, tp đã phản ánh sâu sắc
hiện thực xã hội đương thời với bộ mặt
tàn bạo của tầng lớp thống trị và số phận
con người bị áp bức đau khổ, đặc biệt là
số phận bi kịch của người phụ nữ; truyện
còn thể hiện niềm thương cảm sâu sắc
trước những đau khổ của con người; lên
án tố cáo những thế lực tàn bạo; trân
trọng , đề cao con người từ vẻ đẹp hình
thức , phẩm chất đấn những ước mơ ,
những khát vọng chân chính .
nổi bật ở 2 mặt :
ngôn ngữ và thể
loại
a Chị em Thuý
Khắc hoạ chân dung chị em Thuý ước lệ
Kiều (Trích
phần I: Gặp
gỡ và đính ước)

Kiều. Ca ngợi vẻ đẹp tài năng của
con người và dự cảm về kiếp người
tài hoa bạc mệnh .
b Cảnh ngày
xuân
(Trích Phần I :
Gặp gỡ và đính
ước)
Bức tranh thiên nhiên, lễ hội mùa
xuân tươi đẹp, trong sáng
Từ ngữ miêu tả
giàu chất tạo hình
c Kiều ở lầu
Ngưng Bích
(Trích phần II:
Gia biến và lưu
lạc)
Cảnh ngộ cô đơn buồn tủi và tấm
lòng thuỷ chung, hiếu thảo của TK
Miêu tả nội tâm
nhân vật bằng bút
pháp tả cảnh ngụ
tình
d Mã Giám
sinh mua
Kiều
(Trích phần II:
Gia biến và lưu
lạc)
Bóc trần bản chất xấu xa, đê tiện của

MGS, qua đó lên án những thế lực
tàn bạo chà đạp lên sắc tài và nhân
phẩm của người phụ nữ .
Tả thực ngoại
hình, cử chỉ, lời
nói để khắc hoạ
tính cách nhân
vật
5 Lục Vân Tiên
(2082câu lục
bát)
Nguyễn Đình Chiểu
(1822-1888), tục gọi là Đồ
Chiểu ( cần đọc kĩ phần g/t
trong SGK)
Truyện
thơ
Nôm
Sáng tác khoảng
đầu những năm 50
của tk XIX
-Truyền dạy đạo lí làm người : Xem
trọng tình nghĩa giữa người với
người, đề cao tinh thần nghĩa hiệp,
- Khát vọng của nhân dân về lẽ công
bằng .
truyện thơ Nôm
mang tính chất để
kể hơn là để đọc
a Lục Vân Tiên

cứu KNN
Khắc hoạ nhữg phẩm chất đẹp đẽ của
2 nhân vật: LVT tài ba, dũng cảm,
trọng nghĩa khinh tài; KNN hiền hậu,
nết na, ân tình
- ngôn ngữ mộc
mạc, bình dị.
- ngôn ngữ thơ đa
dạng, phù hợp với
diễn biến tình tiết
b Lục Vân Tiên
gặp nạn
Sự đối lập giữa thiện và ác, giữa nhân
cách cao cả và những toan tính thấp
hèn, đồng thời thể hiện thái độ quí
trọng và niềm tin của t/g đ/v nhân dân
lao động .
Đoạn thơ giàu
cảm xúc, khoáng
đạt, ngôn ngữ
bình dị, dân dã .