Tài liệu giới thiệu về quyền tác giả và quyền liên quan dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ - Hình thức thể hiện sáng tạo

Bộ sách Sở hữu trí tuệ
dành cho doanh nghiệp

óứ bióỳt thãm thäng tin, xin liãn hãû
Täø chỉïc Såí hỉỵu trê tuãû thãú giåïi
(World Intellectual Property Organization)
Âëa chè:
34, chemin des Colombettes
P.O. Box 18
CH-1211 Geneva 20
Thủy S
Âiãûn thoải: +41 22 338 91 11
Fax: +41 22 733 54 28

E-mail:
hồûc
Vàn phng âiãưu phäúi WIPO taûi New York:

Âëa chè:
2, United Nations Plaza
Suite 2525
New York, N.Y. 10017
Håüp chng qúc Hoa K

Âiãûn thoải: +1 212 963 6813
Fax: +1 212 963 4801

Sè

4

Hồûc
Phng Doanh nghiãûp nh v vỉìa thuäüc WIPO:
Âëa chè:
34, chemin des Colombettes
P.O. Box 18
CH-1211 Geneva 20
Thuûy S
Fax: +41 22 338 87 60
e-mail:

Trang web: www.wipo.int/sme

hồûc

Củc Såí hỉỵu trê tû Viãût Nam
Âëa chè:
386 Nguùn Tri, Thanh Xn, H Näüi,
Viãût Nam
Âiãûn thoải: 84.4.858 30 69
Fax: 84.4.558 33 28

Email:

Xem tải trang web: www.noip.gov.vn

e-mail:

Xem trang web ca WIPO tải: www.wipo.int
v âàût mua tải qưy sạch âiãûn tỉí ca WIPO tải:
www.wipo.int/ebookshop.

Âãø xem thãm cạc áún pháøm v näüi dung vãư såí hỉỵu trê tû liãn quan âãún doanh nghiãûp, xin vui lng xem trang web ca
Phng Doanh nghiãûp nh v vỉìa ca WIPO tải www.wipo.int/sme/en/. Bản cng cọ thãø âàng k âãø nháûn Bn tin âiãûn
tỉí miãùn phê hng thạng ca Phng Doanh nghiãûp nh v vỉìa tải
www.wipo.int/sme/en/documents/wipo_sme_newsletter.html.

Tâi liïåu ỷỳồc phaỏt haõnh bựỗng nguửỡn taõi trỳồ cuóa Quyọ tủn thấc WIPO/Nhêåt Bẫn vâ Dûå ấn
Viïåt Nam - Thy Sơ vïì súã hûäu trđ tụå (SVIP)
ÊËn phêím sưë 918 (VN) ca WIPO
Sưë xët bẫn WIPO: 450 (tiïëng Viïåt)
Mậ sưë sấch qëc tïë: ISBN 978-92-805-1725-5
Giêëy phếp xët bẫn sưë 96/GP-CXB ca Cc Xët bẫn cêëp ngây 26 thấng 06 nùm 2008

H×nh thức thể hiện
Sáng tạo
Tài liệu giới thiệu về quyền tác giả và
quyền liên quan dành cho các doanh
nghiệp vừa và nhá


Lời nói đầu

Bọỹ saùch vóử Sồớ hổợu trờ tuóỷ daỡnh cho doanh nghiãûp gäưm:
1. Tảo dỉûng mäüt nhn hiãûu: Ti liãûu giåïi thiãûu vãư Nhn hiãûu dnh cho cạc doanh nghiãûp vỉìa v
nh. ÁÚn pháøm säú 900 ca WIPO;
2. Tảo dạng sn pháøm: Ti liãûu giåïi thiãûu vãư Kiãøu dạng cäng nghiãûp dnh cho cạc doanh nghiãûp
vỉìa v nh. ÁÚn pháøm säú 498 ca WIPO;
3. Sạng tảo tỉång lai: Ti liãûu giåïi thiãûu vãư Sạng chãú dnh cho cạc doanh nghióỷp vổỡa vaỡ nhoớ. n
phỏứm sọỳ 917 cuớa WIPO;
4. Hỗnh thỉïc thãø hiãûn ca sỉû sạng tảo: Ti liãûu giåïi thiãûu vãư Quưn tạc gi v quưn liãn quan dnh
cho cạc doanh nghiãûp vỉìa v nh. ÁÚn pháøm säú 918 ca WIPO.

Tátú c ánú phám
ø trãn âãu
ư cọ taiû trong Hiãu
û sacïh âiãn
û tỉí cu WIPO taiû âëa chè: www.wipo.int/ebookshop.

Âáy l cún sạch thỉï tỉ trong bäü sạch hỉåïng dáùn vãư “Såí hỉỵu trê tû dnh cho
doanh nghiãûp”. Cún sạch giåïi thiãûu vãư quưn tạc gi v quưn liãn quan cho
cạc nh qun l doanh nghiãûp v doanh nhán. Cún sạch, våïi ngän ngỉỵ dãù
hiãøu, ch úu gii thêch cạc khêa cảnh vãư phạp lût ca quưn tạc gi v nhỉỵng
thỉûc tiãùn cọ nh hỉåíng âãún chiãún lỉåüc kinh doanh ca cạc doanh nghiãûp.
Thäng thỉåìng, cạc doanh nghiãûp tham gia vo hoảt âäüng in áún, xút bn, sn xút tạc
pháøm ỏm nhaỷc vaỡ nghe nhỗn (nhổ phim aớnh, chổồng trỗnh truyóửn hỗnh); quaớng caùo,

truyóửn thọng vaỡ tióỳp thở; saớn xuỏỳt sn pháøm th cäng tạc pháøm âiãûn nh v biãøu diãùn;
thiãút kãú v thåìi trang; v phạt sọng âãưu liãn quan âãún quưn tạc gi v cạc quưn liãn
quan. Hån hai tháûp k vỉìa qua, cạc ngnh cäng nghiãûp pháưn mãưm, truưn thäng âa

phỉång tiãûn, v trong thỉûc tãú l, táút c cạc ngnh cäng nghiãûp k thût säú, d sỉí dủng
Internet hay khäng, âãưu phi dỉûa vo viãûc bo häü hỉỵu hiãûu quưn tạc gi, âàûc biãût l
khi cüc cạch mảng trong lénh vỉûc gii trê v tiãúp thë bàịng k thût säú âang diãùn ra.

Kãút qu l, trong mọỹt ngaỡy laỡm vióỷc õióứn hỗnh, caùc doanh nhỏn vaỡ ngỉåìi lao âäüng ca
háưu hãút cạc doanh nghiãûp âãưu cọ thãø tảo ra hồûc sỉí dủng cạc ti liãûu âỉåüc bo häü
quưn tạc gi v quưn liãn quan.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Mủc âêch ca cún sạch ny l giụp cạc doanh nghiãûp, âàûc biãût l cạc doanh nghiãûp
Giåïi hản trạch nhiãûm: Cạc thäng tin trong áún pháøm ny khäng nhàịm thay thãú cạc kiãún tỉ váún phạp

l chun män. Mủc âêch chênh ca áún pháøm ny chè l cung cáúp cạc thäng tin cå bn vãư âäúi tỉåüng
âỉåüc âãư cáûp.
ÁÚn pháøm ny âỉåüc dëch v xút bn våïi sỉû cho phẹp ca Täø chỉïc Såí hỉỵu trê tû thãú giåïi (WIPO), ch
såí hỉỵu quưn tạc gi âäúi våïi baín gäúc (tiãúng Anh) cuía áún pháøm. (ÁÚn pháøm cọ tải âëa chè:
www.wipo.int/sme/document/guides/). Do váûy, WIPO khäng cọ nghéa vuỷ hay traùch nhióỷm gỗ lión
quan õóỳn sổỷ chờnh xaùc ca bn dëch ny, m nghéa vủ v trạch nhiãûm âọ thüc vãư Củc Såí hỉỵu trê tû
Viãût Nam.
Quưn tạc gi âäúi våïi bn tiãúng Viãût thüc Củc Såí hỉỵu trê tû (2008). WIPO såí hỉỵu quưn tạc gi
âäúi våïi bn gäúc bàịng tiãúng Anh (2006).
Nghiãm cáúm sao chẹp hồûc chuøn thãø báút k pháưn no ca áún pháøm ny dổồùi bỏỳt kyỡ hỗnh
thổùc hoỷc phổồng tióỷn naỡo, duỡ laỡ phỉång tiãûn âiãûn tỉí hay cå hc, nãúu khäng âỉåüc phẹp
bàịng vàn bn ca ch såí hỉỵu bàịng vàn bn, trỉì trỉåìng håüp âỉåüc phạp lût cho phẹp.

vỉìa v nh (SME):
-

Hiãøu r cạch thỉïc bo häü cạc tạc pháøm m h tảo ra hồûc thüc såí hỉỵu ca h;

-

Trạnh xám phảm quưn tạc gi v cạc quưn liãn quan ca ngỉåìi khạc.

-

Khai thạc hiãûu qu quưn tạc gi v quưn liãn quan ca h; v

Cún sạch ny cọ thãø âỉåüc biãn soản lải âãø ph håüp våïi hon cnh ca tỉìng qúc gia
trãn cå såí phäúi håüp våïi cạc cå quan qúc gia v cạc âäúi tạc âëa phỉång. Täø chỉïc Såí
hỉỵu trê tû thãú giåïi (WIPO) khuún khêch cạc cå quan ny liãn hãû våïi WIPO âãø nháûn
âỉåüc bn sao ti liãûu hỉåïng dáùn phủc vủ cho viãûc biãn soản lải.

Kamil Idris,
Täøng Giạm âäúc WIPO


1. QUÌ N TẤ C GIẪ VÂ
QUÌ N LIÏN QUAN

Mơc lơc

Trang
1. Quưn tạc gi v cạc quưn liãn quan

3

2. Phảm vi v thåìi hản bo häü

8

w w w . w i p o . i n t / s m e /

3. Bo häü tạc pháøm gäúc

2

24

4. Ch såí hỉỵu quưn tạc gi

31

5. Låüi êch ca quưn tạc gi v cạc quưn liãn quan

35

6. Sỉí dủng tạc pháøm thüc såí hỉỵu ca ngỉåìi khạc

44

7. Thỉûc thi quưn tạc gi

52

Quìn tấc giẫ lâ gị?

Phạp lût quưn tạc gi trao cho tạc giaớ, nhaỡ soaỷn
nhaỷc, lỏỷp trỗnh vión maùy tờnh, nhaỡ thióỳt kãú trang
web v cạc nh sạng tảo khạc sỉû bo häü phaïp lyï
âäúi våïi caïc taïc pháøm vàn hoüc, nghãû thuỏỷt, kởch
cuợng nhổ caùc loaỷi hỗnh saùng taỷo khaùc, thổồỡng âỉåüc
gi chung l “tạc pháøm”.
Phạp lût quưn tạc gi bo häü nhiãưu loải tạc pháøm
gäúc nhỉ sạch, tảp chê, bạo, ám nhảc, häüi ha,
nhiãúp nh, âiãu khàõc, kiãún trục, phim, chổồng trỗnh
maùy tờnh, troỡ chồi vi-õi-ọ vaỡ caùc cồ sồớ dỉỵ liãûu gäúc
(xem danh mủc củ thãø hån tải trang 8).

Phạp lût quưn tạc gi trao cho tạc gi v nh
sạng tảo tạc pháøm mäüt táûp håüp gäưm nhiãưu
âäüc quưn âäúi våïi tạc pháøm ca h trong mäüt

khong thåìi gian nháút âënh, nhỉng thỉåìng khạ di.
Nhỉỵng quưn ny giụp cho tạc gi cọ thãø kiãøm
soạt viãûc sỉí dủng tạc pháøm cuớa mỗnh vỗ muỷc
õờch kinh tóỳ theo nhióửu caùch khaùc nhau v nháûn
âỉåüc tiãưn th lao. Phạp lût quưn tạc gi cng
quy âënh vãư “quưn tinh tháưn” nhàịm bo vãû
danh tiãnúg cu tacï gi v sỉû toanì venû cu tacï phám
ø .

Quìn tấc giẫ vâ doanh nghiïåp
ÅÍ háưu hãút cạc doanh nghiãûp, cọ mäüt säú lénh vỉûc kinh
doanh âỉåüc bo họỹ quyóửn taùc giaớ. Vờ duỷ nhổ:
chổồng trỗnh hoỷc phỏửn mãưm mạy tênh, näüi dung
trang web, danh mủc sn pháøm, bn tin, cạc tåì
hỉåïng dáùn hồûc sạch hỉåïng dáùn váûn hnh mạy mọc
hồûc cạc sn pháøm tiãu dng; cạc ti liãûu hỉåïng dáùn
vãư viãûc sỉí dủng, sỉía chỉỵa hồûc bo dỉåỵng cạc loải
thiãút bë; tạc pháøm nghãû thût v låìi giåïi thiãûu vãư sn
pháøm vàn họa, nhn mạc hồûc bao bỗ; taỡi lióỷu tióỳp
thở vaỡ quaớng caùo saớn phỏứm trón giáúy, bng tin, trang
web, v.v. ÅÍ háưu hãút cạc nỉåïc, quưn tạc gi cng bo
häü cạc bn tho, bn v hồûc kiãøu dạng ca sn
pháøm âỉåüc sn xút.

Quìn liïn quan lâ gị?

“Quưn liãn quan” âãư cáûp âãún cạc quưn dnh cho
ngỉåìi biãøu diãùn, nh sn xút bn ghi ám, täø chỉïc
phạt sọng. ÅÍ mäüt säú nỉåïc nhỉ Hoa K v Vỉång
qúc Anh, nhỉỵng quưn ny âỉåüc gäüp chung vo

quưn tạc gi. Cạc nỉåïc khạc nhỉ Âỉïc v Phạp bo
häü cạc quưn ny theo mäüt nhọm quưn riãng biãût
gi l “cạc quưn liãn quan”.

Ti liãûu hỉåïng dáùn bo dỉåỵng mạy mọc vaỡ baỡi
thuyóỳt trỗnh õổồỹc baớo họỹ quyóửn taùc giaớ.

3


w w w . w i p o . i n t / s m e /

Cọ 3 loải “quưn liãn quan” hồûc “quưn kãư cáûn” l:

4

· Quưn ca ngỉåìi biãøu diãùn (vê dủ nhỉ diãùn
viãn, ngỉåìi chåi cạc loải nhảc củ) âäúi våïi
nhỉỵng bøi biãøu diãùn ca h. Âọ cọ thãø l bøi
biãøu diãùn trỉûc tiãúp mäüt tạc pháøm nghãû thût,
ám nhảc, këch cọ sàơn hồûc kãø lải hay âc trỉûc
tiãúp cạc tạc pháøm vàn hc cọ sàơn. Tạc phỏứm
õổồỹc bióứu dióựn naỡy khọng cỏửn phaới õổồỹc õởnh
hỗnh trổồùc vaỡo bỏỳt cổù phổồng tióỷn hoỷc hỗnh
thổùc naỡo, vaỡ coù thãø thüc såí hỉỵu cäng cäüng
hay âỉåüc bo häü quưn tạc gi. Bøi biãøu diãùn
cọ thãø l mäüt bøi biãøu diãùn ngáùu hỉïng, d l
láưn biãøu diãùn âáưu tiãn hay dỉûa trãn tạc pháøm â
cọ sàơn.
· Quưn ca nh sn xuáút baín ghi ám (hay

“baín thu thanh”) âäúi våïi baín ghi ám ca h (vê
dủ âéa compàõc); v
· Quưn ca tọứ chổùc phaùt soùng õọỳi vồùi caùc
chổồng trỗnh truyóửn thanh vaỡ truyóửn hỗnh cuớa
hoỹ õổồỹc truyóửn qua khọng trung vaỡ, åí mäüt säú
nỉåïc, quưn âäúi våïi viãûc phán phäúi cạc taùc
phỏứm bũng hóỷ thọỳng caùp quang (coỡn goỹi laỡ
truyóửn hỗnh cạp) (xem thãm vãư quưn liãn quan
åí trang 17).
Quưn tạc gi v quưn liãn quan bo häü tạc pháøm
theo nhiãưu loải quưn khạc nhau ca cạc ch såí
hỉỵu. Trong khi quưn tạc gi bo häü tạc pháøm ca
chênh tạc gi, thỗ quyóửn lión quan laỷi õổồỹc trao cho
mọỹt sọỳ ngổồỡi hồûc doanh nghiãûp cọ vai tr quan

trng trong viãûc thãø hiãûn truưn âảt hồûc phäø biãún
tạc pháøm tåïi cäng chụng cho d cạc tạc pháøm âọ
cọ thãø âỉåüc hồûc khäng âỉåüc bo häü quưn
tạc gi.
Vê dủ: Âäúi våïi mäüt bi hạt, quưn tạc gi bo häü
ám nhảc ca nhảc sé v ca tỉì ca tạc gi (ca nh
thå hồûc ngỉåìi viãút låìi). Quưn liãn quan âỉåüc ạp
dủng âäúi våïi:
· Bøi biãøu diãùn ca ngỉåìi chåi cạc loải nhảc củ
v ca sé thãø hiãûn bi hạt;
· Bn ghi ám cọ chỉïa baỡi haùt cuớa nhaỡ saớn xuỏỳt;
vaỡ
à Chổồng trỗnh phaùt soùng cọ chỉïa bi hạt ca täø
chỉïc sn xút v phạt soùng chổồng trỗnh.

Quyùỡn taỏc giaó vaõ quyùỡn liùn quan coỏỏ liïn quan
àïën doanh nghiïåp ca bẩn nhû thïë nâo?

Quưn tạc gi bo häü cạc tạc pháøm vàn hc, nghãû
thût, këch v cạc úu täú sạng tảo ca mäüt sn
pháøm hồûc dëch vủ, nhåì âọ ch såí hỉỵu quưn tạc
gi cọ thãø ngàn cáúm ngỉåìi khạc sỉí dủng nhỉỵng
úu täú ngun gäúc ny. Quưn tạc gi v quưn
liãn quan cho phẹp doanh nghiãûp:

· Kiãøm soạt viãûc khai thạc thỉång mải
cạc tạc phỏứm gọỳc: nhổ saùch, ỏm nhaỷc,
phim, chổồng trỗnh maùy tờnh, cồ sồớ dổợ lióỷu
gọỳc, chổồng trỗnh quaớng caùo, caùc baỡi vióỳt trón
trang web, troỡ chồi video, baớn ghi ỏm, chổồng
trỗnh phaùt thanh hoỷc truyóửn hỗnh hay caùc taùc
phỏứm saùng taỷo no khạc. Cạc tạc pháøm âỉåüc
bo häü quưn tạc gi v quưn liãn quan cọ
thãø khäng bë ngỉåìi khạc sao chẹp hồûc khai
thạc thỉång mải nãúu khäng cọ sỉû cho phẹp
trỉåïc ca ch såí hỉỵu. Âäüc quưn âäúi våïi viãûc
sỉí dủng cạc quưn tạc gi v quưn liãn quan
ca tạc pháøm âỉåüc bo häü s giụp doanh
nghiãûp âảt âỉåüc v duy trỗ lồỹi thóỳ caỷnh tranh
bóửn vổợng trón thở trổồỡng.
à Tảo thu nháûp: Giäúng nhỉ ch såí hỉỵu mäüt ti
sn, ch såí hỉỵu quưn tạc gi hồûc quưn liãn
quan ca tạc pháøm cọ thãø sỉí dủng, tỉì b cạc
quưn ny bàịng cạch bạn, tàûng hồûc âãø thỉìa
kãú. Cọ nhiãưu cạch khạc nhau âãø thỉång mải

họa quưn tạc gi v quưn liãn quan. Mäüt kh
nàng l sn xút v bạn bn sao ca tạc pháøm
âỉåüc bo häü quưn tạc gi hồûc quưn liãn
quan (vê dủ bn in ca mäüt bỉïc nh); kh nàng

thỉï hai l bạn (chuøn nhỉåüng) quưn tạc gi
cho mäüt ngỉåìi hồûc cäng ty khạc. Cúi cng,
kh nàng thỉï ba thỉåìng âỉåüc ỉa chüng hån l
chuøn giao quưn sỉí dủng, tỉïc l cho phẹp
ngỉåìi khạc hồûc cäng ty khạc sỉí dủng tạc pháøm
âỉåüc bo häü quưn tạc gi âãø âäøi láúy mäüt khon
th lao, trãn cå såí cạc âiãưu khon v âiãưu kiãûn
âỉåüc hai bãn nháút trê (xem trang 36).
· Thu hụt väún: Cạc cäng ty såí hỉỵu ti sn l
quưn tạc gi v quưn liãn quan (vê dủ mäüt
pháưn quưn phán phäúi mäüt säú bäü phim) cọ thãø
vay tiãưn tỉì mäüt täø chỉïc ti chênh bàịng cạch sỉí
dủng cạc quưn âọ âãø k qu thäng qua viãûc
cho phẹp nh âáưu tỉ hồûc ngỉåìi cho vay thu
“mäüt khon låüi nhûn an ton” tỉì cạc quưn âọ.
· Thỉûc hiãûn cạc hnh âäüng chäúng lải ngỉåìi
cọ hnh vi xám phảm: Phạp lût quưn tạc
gi cho phẹp ch såí hỉỵu âỉåüc thỉûc hiãûn cạc
hnh âäüng håüp phạp chäúng lải báút cỉï ngỉåìi no
xám phảm âäüc quưn ca ch såí hỉỵu quưn tạc
gi (cn gi l hnh vi xám phảm theo ngän ngỉỵ
phạp l) âãø nháûn tiãưn bäưi thỉåìng, tiãu hy cạc
tạc pháøm xám phảm cng nhỉ b âàõp chi phê
th lût sỉ. mọỹt sọỳ nổồùc, caùc hỗnh phaỷt hỗnh
sổỷ coù thóứ õổồỹc aùp duỷng õọỳi vồùi nhổợng õọỳi tổồỹng

cọỳ tỗnh vi phảm
· Sỉí dủng cạc tạc pháøm thüc såí hỉỵu ca
ngỉåìi khạc: Sỉí dủng tạc pháøm â âỉåüc bo häü
quưn tạc gi v quưn liãn quan ca ngỉåìi khạc
nhàm
ị mucû âêch thỉång maiû, cọ thãø náng cao giạ trë

5


w w w . w i p o . i n t / s m e /

hồûc hiãûu qu kinh doanh, bao gäưm c viãûc náng
cao giạ trë thỉång hiãûu ca cäng ty. Vê dủ nhỉ viãûc
chåi mäüt bn nhảc trong nh hng, quạn bar, cỉía
hng bạn l, hồûc cạc hng hng khäng â bäø sung
giạ trë vo sỉû tri nghiãûm ca khạch hng khi sỉí
dủng mäüt dëch vủ hồûc khi tåïi thàm mäüt âải l ca
doanh nghiãûp. ÅÍ mäüt säú nỉåïc, khi sỉí dủng ám
nhảc theo cạch thỉïc ny, cáưn phi âỉåüc sỉû cho
phẹp trỉåïc ch såí hỉỵu quưn taùc giaớ vaỡ quyóửn lión
quan dổồùi hỗnh thổùc chuyóứn giao quưn sỉí dủng
bn nhảc theo mäüt mủc âêch nháút âënh. Viãûc hiãøu
r phạp lût quưn tạc gi v quưn liãn quan s
giụp bản biãút âỉåüc khi no cáưn phi xin phẹp v
lm thãú no âãø âỉåüc cáúp phẹp. Cọ âỉåüc sỉû cho
phẹp sỉí dủng tạc pháøm theo mäüt mủc âêch nháút
âënh ca ch såí hỉỵu quưn tạc gi v quưn liãn
quan âỉåüc xem l cạch täút nháút âãø trạnh nhỉỵng vủ
tranh cháúp, cọ nguy cå dáùn âãún viãûc kiãûn tủng täún

nhiãưu thåìi gian, ri ro v täún kẹm.

6

Háưu hãút cạc doanh nghiãûp âãưu in cạc cún sạch
hỉåïng dáùn mng hồûc tåì qung cạo dỉûa vo ti liãûu
âỉåüc bo häü quưn tạc gi.

Cấch thûác àïí àẩt àûúåc quìn tấc giẫ vâ quìn
liïn quan?

Cố cưng c phấp l nâo àïí bẫo hưå cấc sấng
tẩo ngun gưëc khưng?

Ráút nhiãưu nỉåïc l thnh viãn ca mäüt säú âiãưu ỉåïc
qúc tãú quan trng. Nhỉỵng âiãưu ỉåïc ny â giụp
hi ha họa åí mỉïc âäü âạng kãø mỉïc bo häü quưn
tạc gi v quưn liãn quan giỉỵa cạc nỉåïc. ÅÍ ráút
nhiãưu nỉåïc, sỉû hi ha họa ny â lm cạc tạc
pháøm nháûn âỉåüc låüi êch tỉì viãûc bo häü quưn tạc
gi m khäng cáưn báút k th tủc hay u cáưu
no vãư âàng k no. Danh sạch cạc âiãưu ỉåïc
qúc tãú ch úu âỉåüc liãût kã åí phủ lủc III.

· Nhn hiãûu. Mäüt nhn hiãûu mang lải âäüc
quưn âäúi våïi mäüt dáúu hiãûu (vê dủ nhỉ mäüt tỉì,
biãøu trỉng, mu sàõc hồûc sỉû kãút håüp nhỉỵng
úu täú âọ) giụp phán biãût sn pháøm ca mäüt
cå såí kinh doanh ny våïi sn pháøm ca cạc cå
såí kinh doanh khạc.

· Kiãøu dạng cäng nghiãûp. Cọ thãø cọ âỉåüc
bo häü âäüc quưn âäúi våïi cạc âàûc âiãøm trang
trê hồûc tháøm m ca sn pháøm thäng qua viãûc
bo häü kiãøu dạng cäng nghiãûp, cn âỉåüc biãút
âãún våïi tãn l “Bàịng âäüc quưn kiãøu dạng” åí
mäüt säú nỉåïc.
· Sạng chãú. Bàịng âäüc quưn sạng chãú cọ thãø
bo häü cạc sạng chãú âạp ỉïng cạc tiãu chøn
vãư tênh måïi, tênh sạng tảo v kh nàng ạp
dủng cäng nghiãûp.
· Thäng tin kinh doanh bê máût cọ giạ trë
thỉång mải cọ thãø âỉåüc bo häü nhỉ mäüt bê
máût kinh doanh våïi âiãưu kiãûn ch såí hỉỵu phi
thỉûc hiãûn cạc biãûn phạp ph håüp âãø bo máût
thäng tin âọ.

Háưu nhỉ táút c cạc nỉåïc trãn thãú giåïi âãưu cọ êt nháút
l mäüt vàn bn phạp lût quy âënh vãư quưn tạc gi
v quưn liãn quan. Do cọ sỉû khạc biãût âạng kãø giỉỵa
giỉỵa phạp lût vãư quưn tạc gi v quưn liãn quan
ca cạc nỉåïc khạc nhau nãn cáưn tham kho lût vãư
quưn tạc gi v/hồûc quưn liãn quan v/hồûc xin
kiãún tỉ váún ca chun gia cọ nàng lỉûc trỉåïc khi
âỉa ra quút âënh kinh doanh quan trng cọ liãn
quan âãún quưn tạc gi v quưn liãn quan.

Phủ thüc vo bn cháút ca kãút qu sạng tảo, bản
cọ thãø sỉí dủng mäüt hồûc nhiãưu loải quưn såí hỉỵu
trê tû âãø bo vãû nhỉỵng låüi êch kinh doanh ca bản:

· Phạp lût cảnh tranh khäng lnh mảnh cọ
thãø cho phẹp bản thỉûc hiãûn cạc biãûn phạp
chäúng lải cạc hnh vi cảnh tranh khäng lnh
mảnh ca âäúi th cảnh tranh. Sỉû bo häü theo
phạp lût chäúng cảnh tranh khäng lnh mảnh cọ
thãø mang lải sỉû bo häü bäø sung nhàịm chäúng lải
hnh vi sao chẹp cạc úu täú khạc nhau ca sn
pháøm ngoi phảm vi nhỉỵng hoảt âäüng cọ thãø
thỉûc hiãûn âỉåüc thäng qua cạc quưn såí hỉỵu trê
tû. Tuy váûy, sỉû bo häü theo lût phạp vãư cạc
loải quưn såí hỉỵu trê tû khạc nhau nhỗn chung
maỷnh hồn sổỷ baớo họỹ quy õởnh theo phaùp lût
chäúng cảnh tranh khäng lnh mảnh.

Âäi khi, mäüt säú quưn såí hỉỵu trê tû âỉåüc sỉí dủng (âäưng
thåìi hồûc näúi tiãúp nhau) âãø bo vãû cạc tạc pháøm sạng
tảo. Vê duỷ, hỗnh aớnh chuớ chuọỹt Mickey õổồỹc caớ phaùp
luỏỷt vóử quưn tạc gi v nhn hiãûu bo häü.
Cäng ty Disney. Viãûc sỉí dủng âỉåüc sỉû cho phẹp ca
Cäng ty Walt Disney.

7


2. PHẨ M VI VÂ
THÚÂ I HẨ N BẪ O HƯÅ

Cấc loẩi hịnh tấc phêím nâo àûúåc bẫo hưå
quìn tấc giaã?

w w w . w i p o . i n t / s m e /

ÅÍ háưu hãút cạc nỉåïc, lëch sỉí phạt triãøn ca phạp lût
vãư quưn tạc giaớ chờnh laỡ sổỷ mồớ rọỹng dỏửn dỏửn caùc
loaỷi hỗnh tạc pháøm âỉåüc bo häü theo lût ny. Phạp
lût vãư quưn tạc gi qúc gia khäng âỉa ra danh
sạch triãût âãø cạc tạc pháøm, m chè liãût kã ra cạc loải
tạc pháøm âỉåüc bo häü, thỉåìng l khạ räüng v linh
hoảt. Cạc loải tạc pháøm âỉåüc bo häü åí háưu hãút cạc
nỉåïc bao gäưm:

8

· Cạc tạc pháøm vàn hc (vê dủ: sạch, tảp chê, bạo,
ti liãûu k thût, sạch hỉåïng dáùn, danh mủc,
bng biãøu hồûc bäü sỉu táûp cạc tạc pháøm vàn
hc);
· Cạc tạc pháøm ám nhảc hồûc bn nhảc, bao gäưm
c bäü sỉu táûp ám nhảc;
· Tạc pháøm këch (khäng chè bao gäưm cạc våí këch
m cn c, vê duỷ, mọỹt chổồng trỗnh õaỡo taỷo baùn
haỡng õổồỹc thu bng);
à Cạc tạc pháøm nghãû thût (vê dủ nhỉ tranh biãúm
ha, bn v, tranh v, tạc pháøm âiãu khàõc hay
cạc tạc pháøm âäư ha vi tênh);
· Cạc tạc pháøm nhiãúp nh (caớ daỷng giỏỳy vaỡ kyợ
thuỏỷt sọỳ);
à Caùc chổồng trỗnh maùy tênh v pháưn mãưm (xem
häüp tải trang 9);
· Mäüt säú loải dỉỵ liãûu ( xem häüp tải trang 11);

· Bn âäư, qu âëa cáưu, biãøu âäư, så âäư v bn v k
thût;

· Tåì qung cạo, cạc ti liãûu in v nhn mạc nhàịm
mủc âêch thỉång mải;
· Cạc tạc pháøm âiãûn aớnh, bao gọửm phim aớnh,
chổồng trỗnh truyóửn hỗnh, caùc trang thäng tin
âiãûn tỉí;
· Sn pháøm truưn thäng âa phỉång tiãûn (xem häüp
trang 24);
· ÅÍ mäüt säú nỉåïc, cạc tạc pháøm nghãû thût ỉïng
dủng (nhỉ âäư trang sỉïc cọ tênh nghãû thût, giáúy
dạn tỉåìng hay thm) (xem häüp trang 14).
Quưn tạc gi bo häü cạc tạc pháøm âỉåüc thãø hiãûn
dỉåïi dảng bn in cng nhỉ dỉåïi dảng âiãûn tỉí
hay k thût säú. Thỉûc tãú l mäüt tạc pháøm dảng k
thût säú chố coù thóứ õoỹc õổồỹc bũng maùy vi tờnh vỗ tạc
pháøm âọ chè bao gäưm cạc toạn tỉí 1 v 0 - cng
khäng lm nh hỉåíng âãún viãûc bo häü quưn tạc
gi.

Bn âäư

Ám nhảc v âéa video

Bẫo hưå cấc chûúng trịnh vâ phêìn mïìm
mấy tđnh

Tỉì gọc âäü k thût säú, hon ton khäng cọ sỉû
khạc biãût giỉỵa vàn bn, ám thanh, õọử hoỹa, hỗnh

aớnh, ỏm nhaỷc, hoaỷt hoỹa, vi-õi-ọvaỡ phỏửn mãưm
mạy tênh. Nhỉng cọ mäüt sỉû khạc biãût quan trng
phán bióỷt chổồng trỗnh vi tờnh vồùi nhổợng chổồng
trỗnh coỡn laỷi. Trong khi vàn bn, ám thanh, âäư
ha… nọi chung mang tờnh bở õọỹng thỗ ngổồỹc laỷi
chổồng trỗnh maùy tờnh vóử cồ baớn laỡ chuớ õọỹng. Vỗ
thóỳ, coù khaù nhióửu tranh lûn vãư sỉû ph håüp ca
phạp lût quưn tạc gi trong vióỷc baớo họỹ chổồng
trỗnh maùy tờnh.

Ã

Trón thổỷc tóỳ, coù nhiãưu biãûn phạp âãø bo häü cạc úu
täú khạc nhau cuớa mọỹt chổồng trỗnh maùy tờnh:
à Quyóửn taùc giaớ baớo họỹ hỗnh thổùc thóứ hióỷn
nguyón gọỳc cuớa taùc giaớ trong chổồng trỗnh
maùy tờnh dổồùi daỷng mọỹt taùc phỏứm vn hoỹc.
Vỗ thãú, m ngưn âỉåüc xem l mäüt tạc pháøm
vàn hc m con ngỉåìi cọ thãø âc âỉåüc, thãø
hiãûn âỉåüc tỉåíng ca nhỉỵng k sỉ pháưn mãưm
â sạng tảo ra pháưn mãưm âọ. Khäng chè
nhỉỵng chè dáùn m con ngỉåìi cọ thãø âc âỉåüc
(m ngưn) m c nhỉỵng chè dáùn hãû nhë phán
m mạy mọc cọ thãø âc âỉåüc (m mạy) cng
âỉåüc xem nhỉ l cạc tạc pháøm vàn hc hoỷc
hỗnh thổùc thóứ hióỷn dổồùi daỷng vióỳt, vaỡ vỗ vỏỷy,
cuợng âỉåüc bo häü quưn tạc gi. Tuy nhiãn,
giạ trë kinh tãú ca m ngưn âỉåüc bo häü
quưn tạc gi hon ton bàõt ngưn tỉì nhỉỵng

·

·

·

mủc âêch thiãút thỉûc do pháưn móửm họự trồỹ. Maợ
maùy laỡ nhổợng gỗ hỗnh thaỡnh nón chỉïc nàng ca
mạy tênh, âỉåüc phán phäúi tåïi cäng chụng dỉåïi
dảng pháưn mãưm bạn l. Thë trỉåìng pháưn mãưm
trn gọi phn ạnh nhỉỵng tạc âäüng ca sỉû âi
âáưu. Âiãưu âọ cọ nghéa cạc nh sn xút cọ mäüt
khong thåìi gian m h cọ thãø ginh âỉåüc låüi
thãú so våïi cạc âäúi th cảnh tranh. Phạp lût vãư
quưn tạc gi lm tàng nh hỉåíng tỉû nhiãn ca
thåìi gian âi âáưu trong sút thåìi hản bo häü theo
quy âënh cu phapï ltû bànịg cacïh trao cho tacï gi
cacï âäcü qunư saní xtú cacï tacï phám
ø phaiï sinh.
ÅÍ mäüt säú nỉåïc, cạc úu täú chỉïc nàng (âọ l cạc
sạng chãú cọ liãn quan) cuớa chổồng trỗnh maùy
tờnh coù thóứ õổồỹc baớo họỹ saùng chã,ú trong khi åí
nhỉỵng nỉåïc khạc, táút c cạc loải pháưn mãưm âãưu
hiãøn nhiãn bë loải khi cạc âäúi tỉåüng âỉåüc bo
häü sạng chãú.
Theo thỉûc tiãùn thỉång mải thäng thỉåìng, ngoaỡi
vióỷc baớo họỹ quyóửn taùc giaớ, maợ nguọửn cuớa
chổồng trỗnh mạy tênh âỉåüc giỉỵ dỉåïi dảng bê
máût kinh doanh.
ÅÍ mäüt sọỳ nổồùc, mọỹt sọỳ yóỳu tọỳ nhỏỳt õởnh do

chổồng trỗnh maùy tờnh taỷo ra nhổ caùc bióứu tổồỹng
trón maỡn hỗnh maùy tờnh cuợng coù thóứ õổồỹc baớo
họỹ dổồùi hỗnh thổùc kiãøu dạng cäng nghiãûp.
Mäüt tha thûn âỉåüc phạp lût håüp õọửng
õióửu chốnh vỏựn laỡ hỗnh thổùc baớo họỹ phaùp lyù ch
úu, bäø sung hồûc tháûm chê cọ thãø thay thãú cho
quưn såí hỉỵu trê tû. Thäng thỉåìng, viãûc bo häü
bäø sung thäng qua mäüt håüp âäưng/ tha thûn
li-xàng nhỉ váûy âỉåüc coi l “siãu
9


w w w . w i p o . i n t / s m e /

quưn tạc gi”. Dé nhiãn, sỉû bo häü bäø sung
ny thỉåìng gáy chụ vỗ noù coù thóứ bở coi laỡ sổớ
duỷng traùi pheùp vë trê chi phäúi.
· Trong nhỉỵng nàm gáưn âáy, cọ nhióửu nổồùc tng
cổồỡng sổớ duỷng luỏỷt hỗnh sổỷ õóứ õióửu chènh
viãûc tiãúp cáûn cäng nghãû thäng tin, bao gäưm c
pháưn mãưm.
· Ngoi sỉû bo häü ca phạp lût, cn cọ mäüt
biãûn phạp bo häü pháưn mãưm do chênh cäng
nghãû tảo ra, vờ duỷ, thọng qua caùc chổồng trỗnh
khoùa vaỡ sổớ duỷng caùc bióỷn phaùp caỡi mỏỷt maợ. Vỗ
thóỳ, cọng nghóỷ cho phẹp cạc nh sn xút
thäng minh cọ âỉåüc sỉû baớo họỹ bọứ sung cuớa
rióng mỗnh. Vờ duỷ, nhaỡ saớn xuỏỳt chổồng trỗnh
troỡ chồi vi-õi-ọ coù thóứ dổỷa vaỡo cọng nghãû khọa
v/hồûc phạp lût quưn tạc gi âãø bo häü maợ

maùy cuớa mỗnh.

10

ọửng thồỡi, cỏửn phaới lổu yù rũng coù mäüt säú khêa cảnh
ca pháưn mãưm khäng thãø âỉåüc bo họỹ quyóửn taùc
giaớ mọỹt caùch õồn giaớn. Nhỗn chung, caùc phỉång
thỉïc hoảt âäüng (vê dủ, danh mủc cạc lãûnh) khäng
âỉåüc bo häü quưn tạc gi, trỉì khi chụng chỉïa
âỉûng cạc úu täú mang tênh cạ nhán hay nghãû thût
cao. Tỉång tỉû, mäüt hãû giao tiãúp ngỉåìi dng âäư ha
(GUI) khäng thãø âỉåüc bo häü quưn tạc gi trỉì khi
chỉïa cạc úu täú thãø hiãûn thỉûc sỉû.

Bo häü cạc úu täú thãø hiãûn ca pháưn mãưm mạy tênh
thäng qua quưn tạc giaớ:
Ã
Ã
Ã
Ã

Khọng yóu cỏửu phaới õng kyù (xem trang 24);
Vỗ thóỳ, cng khäng täún kẹm âãø âảt âỉåüc;
Thåìi hản bo häü di (xem trang 23);
Cáúp sỉû bo häü cọ giåïi hản, vỗ chố baớo họỹ caùch
thổùc thóứ hióỷn cuớa yù tổồớng, hóỷ thọỳng vaỡ caùc quy
trỗnh coù trong phỏửn móửm õổồỹc thóứ hióỷn trong
mọỹt chổồng trỗnh nhỏỳt õởnh (xem trang 13);
à Khäng bo häü bn thán tỉåíng, hãû thäúng hồûc
quy trỗnh. Noùi caùch khaùc, quyóửn taùc giaớ chọỳng

laỷi vióỷc sao chẹp hồûc sỉí dủng trại phẹp m
ngưn, m mạy, chỉång trỗnh õióửu haỡnh, giao
dióỷn, hoỷc taỡi lióỷu hổồùng dỏựn daỡnh cho ngỉåìi
sỉí dủng, m khäng phi l chỉïc nàng, tổồớng,
thuớ tuỷc, quy trỗnh, thuỏỷt toaùn, caùc phổồng thổùc
hoaỷt õọỹng hồûc logic âỉåüc sỉí dủng trong pháưn
mãưm. Âäi khi, nhỉỵng âäúi tỉåüng ny âỉåüc bo
häü sạng chãú hồûc bo máût chổồng trỗnh õoù nhổ
bờ mỏỷt kinh doanh.
Duỡ mọỹt doanh nghióỷp cán nhàõc viãûc sỉí dủng cäng
củ phạp l hay cäng nghóỷ, thỗ bọỳi caớnh ngaỡy nay
taỷo cho caùc nhaỡ saớn xút pháưn mãưm sỉû bo häü
chỉa tỉìng cọ âäúi våïi sn pháøm ca h våïi âiãưu kiãûn
l h quan tám âãún v sỉí dủng nọ nhỉ mäüt bäü phánû
trong chiãnú lỉåcü kinh doanh. Cunìg våiï âọ l thỉí
thacïh. Mätü baní sao tacï phám
ø k thtû säú hoanì ha

cọ thãø âỉåüc tảo ra v gỉíi âãún báút k nåi no trãn
thãú giåïi chè bàịng mäüt vi thao tạc nhàõp chüt hay
nháún bn phêm mạy vi tênh cạ nhán v mäüt ti
khon Internet.
Cỏửn lổu yù rũng, vồùi caùc chổồng trỗnh maùy tờnh hỉỵu
hiãûu v phỉïc tảp hiãûn nay, pháưn låïn viãûc xám

Bẫo hưå cú súã dûä liïåu

Cå såí dỉỵ liãûu l táûp håüp cạc thäng tin âỉåüc sàõp
xãúp mäüt cạch cọ hãû thäúng âãø dãù dng tiãúp cáûn v
phán têch âỉåüc. Cå såí dỉỵ liãûu cọ thãø täưn tải dỉåïi

dảng hồûc âiãûn tỉí. Phạp lût vãư quưn tạc gi l
mäüt cäng củ ch úu âãø bo häü phạp l âäúi våïi cå
såí dỉỵ liãûu. Tuy nhiãn, khäng phi táút c cạc cå
såí dỉỵ liãûu âãưu âỉåüc bo häü quưn tạc gia,í
v tháûm chê cọ nhỉỵng cå såí dỉỵ liãûu chè âỉåüc
hỉåíng sỉû bo häü ráút hản chãú.
· ÅÍ mäüt säú nỉåïc (vê dủ: Hoa K) quưn tạc gi
chè bo häü cå såí dỉỵ liãûu â âỉåüc lỉûa chn, kãút
håüp hay sàõp xãúp theo cạch âm bo â tênh
ngun gäúc. Tuy nhiãn, âäúi våïi cạc cå såí dỉỵ
liãûu hon chènh v cå såí dỉỵ liãûu m trong âọ
dỉỵ liãûu âỉåüc sàõp xãúp theo cạc ngun tàõc cå
bn (vê dủ, theo bng chỉỵ cại, hay nhỉ danh
bả âiãûn thoải) s khäng âỉåüc bo häü theo
phạp lût vãư quưn tạc gi åí nhỉỵng nỉåïc ny
(nhỉng âäi khi lải âỉåüc bo häü theo lût
chäúng cảnh tranh khäng lnh mảnh).

phảm quưn tạc gi âãưu bao gäưm viãûc sao chẹp
tỉìng tỉì mäüt hồûc phán phäúi trại phẹp chỉång trỗnh
maùy tờnh. Trong moỹi trổồỡng hồỹp, vỏỳn õóử lión quan
õóỳn cạc âiãøm giäúng nhau vãư sỉû thãø hiãûn (âỉåüc bo
häü quưn tạc gi) hồûc vãư chỉïc nàng (khäng âỉåüc
bo häü bn quưn) s khäng cáưn phi xem xẹt.

· ÅÍ cạc nỉåïc khạc, ch úu l åí cháu Áu, cạc cå
såí dỉỵ liãûu khängngun gäúc âỉåüc bo häü
theo mäüt quưn riãng, gi l quưn âäúi våïi
cå såí dỉỵ liãûu. Âiãưu ny tảo cho cå såí dỉỵ liãûu
cọ âỉåüc sỉû bo häü nhiãưu hån. Nọ cho phẹp

nhỉỵng ngỉåìi tảo ra cå såí dỉỵ liãûu khåíi kiãûn cạc
âäúi th cảnh tranh nãúu h trêch dáùn hồûc sỉí
dủng lải mäüt pháưn âạng kãø (c vãư säú lỉåüng v
cháút lỉåüng) ca cå såí dỉỵ liãûu, våïi âiãưu kiãûn l
nhỉỵng ngỉåìi tảo ra cå såí dỉỵ liãûu âọ â âáưu tỉ
âạng kãø âãø cọ âỉåüc, âạnh giạ hồûc thãø hiãûn
näüi dung ca cå såí dỉỵ liãûu. Nãúu cáúu trục ca
mäüt cå såí dỉỵ liãûu cọ â tờnh nguyón gọỳc thỗ cồ
sồớ dổợ lióỷu õoù cuợng seợ âỉåüc bo häü quưn tạc
gi.
Khi cå såí dỉỵ liãûu âỉåüc baớo họỹ quyóửn taùc giaớ, thỗ sổỷ
baớo họỹ õoù chố dnh cho cạch thỉïc lỉûa chn v
thãø hiãûn cå såí dỉỵ liãûu chỉï khäng dnh cho näüi
dung ca cå såí dỉỵ liãûu.

11


Tấc phêím phẫi àấp ûáng nhûäng tiïu chđ nâo
àïí àûúåc bẫo hưå?

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Âãø âỉåüc bo häü quưn tạc gi, mäüt tạc pháøm phi
cọ tênh ngun gäúc. Tạc pháøm ngun gäúc l tạc
pháøm bàõt ngưn tỉì cạch thãø hiãûn ca tạc gi, nghéa
l tạc pháøm âỉåüc tảo ra mäüt cạch âäüc láûp v khäng
sao chẹp tỉì tạc pháøm ca ngỉåìi khạc hay tỉì nhỉỵng
tỉ liãûu thüc såí hỉỵu cäng cäüng. Mäùi nỉåïc âãưu cọ
quy âënh khạc nhau vãư tênh ngun gäúc trong lût

vãư quưn tạc gi. Trong bỏỳt cổù trổồỡng hồỹp naỡo thỗ
tờnh nguyón gọỳc cuợng lión quan tồùi hỗnh thổùc thóứ
hiónỷ chổù khọng phaiớ yù tỉåníg cå baní (xem trang 13).

12

Mäüt säú nỉåïc u cáưu taùc phỏứm phaới õổồỹc õởnh
hỗnh trón mọỹt daỷng vỏỷt lióỷu nhỏỳt õởnh. Vióỷc
õởnh hỗnh bao gọửm, vờ duỷ, mọỹt taùc pháøm âỉåüc viãút
trãn giáúy, lỉu trong âéa, v trãn vi hoỷc thu vaỡo
bng. Vỗ thóỳ, caùc õióỷu muùa ba ló, nhỉỵng bi diãùn
vàn ngáùu hỉïng hay bøi biãøu diãùn ca nhảc khäng
âỉåüc ghi chẹp hồûc ghi ám âãưu khäng âỉåüc baớo
họỹ. Khaùi nióỷm vóử õởnh hỗnh thổồỡng khọng bao haỡm
vióỷc sao chẹp tảm thåìi vê dủ nhỉỵng tạc pháøm âỉåüc
chiãúu ngừn goỹn trón maỡn aớnh, trón truyóửn hỗnh
hoỷc caùc thióỳt bë tỉång tỉû hồûc lỉu giỉỵ tảm thåìi
trong bäü nhåï ca mạy vi tênh. Tạc pháøm cọ thãø
âỉåüc chênh tạc giaớ õởnh hỗnh hoỷc õổồỹc õởnh hỗnh
vồùi sổỷ cho pheùp ca tạc gi. Viãûc phạt sọng tạc
pháøm chỉïa âỉûng ám thanh hoỷc hỗnh aớnh õổồỹc cho
laỡ õaợ õởnh hỗnh nóỳu vióỷc õởnh hỗnh xaớy ra õọửng thồỡi
vồùi quaù trỗnh phaùt soùng. Mọỹt taùc phỏứm nhổ vỏỷy coù
thóứ õổồỹc õởnh hỗnh theo hai dảng: bn ghi ám hồûc
bn sao. Bn sao cọ thãø åí dảng váût cháút (bn in

hồûc khäng phi dảng in nhỉ chip ca mạy vi tênh)
hồûc dảng k thuỏỷt sọỳ (caùc chổồng trỗnh maùy tờnh
hay bọỹ sổu tỏỷp cå såí dỉỵ liãûu)
Quưn tạc gi bo häü c tạc pháøm â v chỉa âỉåüc

cäng bäú.
Viãûc sạng tảo mäüt tạc pháøm ngun gäúc âi hi
cäng sỉïc, k nàng, thåìi gian, sỉû khẹo lẹo, sỉû lỉûa
chn hồûc nhỉỵng näù lỉûc vãư màût tinh tháưn. Tuy váûy,
mäüt tạc pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc gi lải khäng
tênh âãún cạc úu täú sạng tảo, cháút lỉåüng hay
giạ trë, v khäng cáưn cọ tênh vàn hc hồûc nghãû
thût. Quưn tạc gi cng âỉåüc ạp duỷng õọỳi vồùi, vờ
duỷ caùc nhaợn maùc trón bao bỗ, cäng thỉïc náúu àn,
hỉåïng dáùn vãư màût k thût âån thưn, hỉåïng dáùn sỉí
dủng hồûc bn v k thût cng nhỉ bỉïc tranh ca
mäüt âỉïa tr lãn ba.

Nhûäng nưåi dung ca tấc phêím khưng àûúåc
bẫo hưå quìn tấc giẫ?

· tỉåíng hồûc khại niãûm. Phạp lût vãư
quưn tạc gi chè bo häü cạch thỉïc tỉåíng
hồûc khại niãûm âỉåüc thãø hiãûn trong mäüt tạc
pháøm nháút âënh. Phạp lût khäng bo häü
tỉåíng, khại niãûm, phạt minh, phỉång phạp
hoảt âäüng, ngun từc, thuớ tuỷc, quy trỗnh hay
hóỷ thọỳng, bỏỳt kóứ caùch thỉïc m chụng âỉåüc
mä t hồûc thãø hiãûn trong tạc pháøm. Trong khi
mäüt khại niãûm, phỉång phạp hoảt âäüng
khäng phi laỡ õọỳi tổồỹng cuớa quyóửn taùc giaớ thỗ
nhổợng taỡi lióỷu hỉåïng dáùn dỉåïi dảng vàn bn
hay nhỉỵng bn tho gii thêch hồûc minh ha
khại niãûm hồûc phỉång phạp âọ lải âỉåüc bo
häü quưn tạc gi.

Vê dủ: Cäng ty ca bản såí hỉỵu quưn tạc gi âäúi
våïi ti liãûu hỉåïng dáùn mä t hãû thäúng pha chãú bia.
Quưn tạc gi ca ti liãûu âọ cho phẹp bản ngàn
cáúm ngỉåìi khạc sao chẹp cạch thỉïc m bản biãn
soản ti liãûu hỉåïng dáùn âọ, v nhỉỵng củm tỉì v
cạc vê dủ minh ha m bản â sỉí dủng. Tuy nhiãn,
bản s khäng cọ quưn ngàn cáúm cạc âäúi th khạc
(a) sỉí dủng mạy moùc, quy trỗnh vaỡ phổồng thổùc
baùn haỡng õổồỹc mọ taớ trong ti liãûu hỉåïng dáùn;
hồcû (b) viãtú mätü taiì liãủ hỉånïg dánù pha chãú bia khacï.
·

Bn tho v bn v k thût ca cạc thiãút kãú, cạc
váût dủng âỉåüc thiãút kãú, mạy mọc, âäư chåi, vi, v.v.
âãưu âỉåüc bo häü quưn tạc gi.

Sỉû kiãûn hồûc thäng tin. Quưn tạc gi
khäng bo häü sỉû kiãûn hồûc thäng tin - cho d
âọ l thäng tin khoa hc, lëch sỉí, tiãøu sỉí hồûc
tin tỉïc thåìi sỉû nhỉng lải bo häü cạch thỉïc thãø

hiãûn ca sỉû kiãûn hồûc thäng tin lỉûa chn hồûc
sàõp xãúp (xem häüp vãư bo häü cå såí dỉỵ liãûu,
trang 11)
Vê dủ: Mäüt tiãøu sỉí bao gäưm ráút nhiãưu sỉû kiãûn vãư
cüc âåìi mäüt con ngỉåìi. Tạc gi ca nọ â phaới
daỡnh thồỡi gian, cọng sổùc õaùng kóứ õóứ tỗm hióứu nhỉỵng
sỉû viãûc m trỉåïc âáy chỉa hãư âỉåüc biãút tåïi. Màûc d
váûy, ngỉåìi khạc lải âỉåüc sỉí dủng nhỉỵng thäng tin âọ
mäüt cạch tỉû do miãùn l khäng sao chẹp cạch thỉïc

âàûc biãût m nhỉỵng sỉû tháût âọ âỉåüc thãø hiãûn. Tỉång
tỉû, mäüt ngỉåìi cọ thãø sỉí dủng thäng tin trong cäng
thỉïc âãø náúu mäüt mọn àn nhỉng khäng âỉåüc sao
chẹp cäng thỉïc âọ khi khäng âỉåüc phẹp.
· Tãn gi, danh hiãûu, kháøu hiãûu, hay cạc
củm tỉì vàõn tàõt khạc thäng thỉåìng khäng
âỉåüc bo häü quưn tạc gi. Tuy nhiãn, mäüt säú
nỉåïc váùn cho phẹp bo häü nãúu chụng cọ tênh
sạng tảo cao. Tãn ca mäüt sn pháøm hay kháøu
hiãûu qung cạo thỉåìng khäng âỉåüc bo häü
quưn tạc gi nhỉng lải âỉåüc bo häü theo lût
nhn hiãûu (xem trang 7) hồûc phạp lût chäúng
cảnh tranh khäng lnh mảnh. Ngỉåüc lải, mäüt
biãøu trỉng cọ thãø âỉåüc lût quưn tạc gi v lût
nhn hiãûu bo häü nãúu nọ âạp ỉïng nhỉỵng u
cáưu bo häü theo quy âënh ca hai lût âọ.
· Cạc vàn bn chênh thỉïc ca Chênh ph (vê
dủ: bn sao cạc âảo lût hay quút âënh tỉ
phạp) khäng âỉåüc bo häü quưn tạc gi åí mäüt
säú nỉåïc (xem trang 32).
13


· Cạc tạc pháøm nghãû thût ỉïng dủng. ÅÍ mäüt
säú nỉåïc, cạc tạc pháøm nghãû thût ỉïng dủng
khäng âỉåüc bo häü quưn tạc gi. ÅÍ nhỉỵng
nỉåïc ny, cạc úu täú cọ tênh cháút trang trê ca
mäüt tạc pháøm s âỉåüc bo häü kiãøu dạng cäng
nghiãûp theo lût kiãøu dạng cäng nghiãûp (xem
häüp åí dỉåïi). Tuy nhiãn, sỉû bo häü quưn tạc gi

s âỉåüc ạp dủng âäúi våïi nhỉỵng úu täú mang
tờnh hỗnh aớnh, õọử hoỹa hoỷc õióu khừc coù thóứ
nhỏỷn biãút âỉåüc mäüt cạch âäüc láûp våïi nhỉỵng
úu täú mang tênh “sỉí dủng” ca mäüt âäư váût.

Viïåc bẫo hưå quìn tấc giẫ mang lẩi nhûäng
quìn nâo?

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Quưn tạc gi gäưm hai nhọm quưn. Quưn kinh tãú
bo häü nhỉỵng låüi êch kinh tãú thäng qua cạc låüi êch
thỉång mải ca tạc gi hồûc ch såí hỉỵu. Quưn
nhán thán bo häü sỉû ton vẻn ca sỉû sạng tảo v
danh tiãúng ca tạc gi âỉåüc thãø hiãûn qua tạc pháøm.

14

Tấc phêím m thåt ûáng dng.
Sûå chưìng chếo giûäa quìn tấc giẫ
vâ quìn àưëi vúái kiïíu dấng

Tạc pháøm m thût ỉïng dủng l tạc pháøm âỉåüc sỉí
dủng cho mủc âêch cäng nghiãûp bàịng cạch gàõn
chụng vo cạc sn pháøm thổồỡng ngaỡy. Vờ duỷ õióứn
hỗnh laỡ õọử trang sổùc, õeỡn v âäư dng gia dủng.
Cạc tạc pháøm m thût ỉïng dủng cọ bn cháút kẹp:
chụng cọ thãø âỉåüc coi l cạc tạc pháøm m thût;
tuy nhiãn, viãûc khai thạc v sỉí dủng chụng lải
khäng diãùn ra åí thë trỉåìng vàn họa củ thãø m ch

Quìn kinh tïë lâ gị?

Quưn kinh tãú trao cho ch såí hỉỵu quưn tạc gi
âäüc quưn cho pheùp hoỷc ngn cỏỳm mọỹt sọỳ hỗnh
thổùc sổớ duỷng nháút âënh âäúi våïi tạc pháøm. Âäüc
quưn cọ nghéa l khäng ai âỉåüc thỉûc hiãûn nhỉỵng
quưn ny nãúu khäng cọ sỉû cho phẹp ca ch såí
hỉỵu. Phảm vi ca nhỉỵng quưn ny, v nhỉỵng giåïi
hản v ngoải lãû, l khạc nhau, phuỷ thuọỹc vaỡo loaỷi
hỗnh taùc phỏứm lión quan vaỡ phạp lût quưn tạc gi
tỉång ỉïng ca qúc gia. Quưn kinh tãú khäng chè
âån gin l “quưn sao chẹp”; sỉû quan trng
khäng chè cọ åí quưn ny m cn åí mäüt säú quưn
khạc nhàịm ngàn chàûn ngỉåìi khạc låüi dủng tạc
pháøm sạng tảo ca ch såí hỉỵu quưn tạc gi. Nhỗn
chung, quyóửn kinh tóỳ bao gọửm caùc õọỹc quyóửn:

yóỳu laỡ åí thë trỉåìng ca nhỉỵng sn pháøm phủc vủ
nhu cáưu chung.
Âiãưu ny âàût chụng vo ranh giåïi giỉỵa sỉû bo häü
quưn tạc gi v kiãøu dạng cäng nghiãûp. Cạc nỉåïc
cọ quy âënh khạc nhau vãư viãûc bo häü tạc
pháøm nghãû thût ỉïng dủng. Trong khi åí mäüt säú
nỉåïc, c hai hỗnh thổùc baớo họỹ nóu trón õọửng thồỡi
tọửn taỷi, nhổng khọng phaới tỏỳt caớ caùc nổồùc õóửu nhổ
vỏỷy. Vỗ vỏỷy, nãn tham kho kiãún ca chun
gia såí hỉỵu trê tû qúc gia âãø biãút chàõc chàõn vãư
quy âënh tải mäüt nỉåïc nháút âënh.

· Sn xút cạc bn sao tạc phỏứm dổồùi
nhióửu hỗnh thổùc. Vờ duỷ, sao mọỹt õộa CD, sao
cheùp mọỹt cuọỳn saùch, taới mọỹt chổồng trỗnh maùy
tờnh, sọỳ họa mäüt bỉïc nh v lỉu giỉỵ trong äø
cỉïng, chủp hỗnh mọỹt vn baớn, in hỗnh mọỹt
nhỏn vỏỷt hoaỷt hỗnh trãn ạo phäng hay ghẹp
mäüt pháưn ca bi hạt vo mäüt bi hạt måïi. Âáy
l mäüt trong nhỉỵng quưn quan trng nháút m
quưn tạc gi trao cho.
· Phán phäúi bn sao tạc pháøm tåïi cäng
chụng. Quưn tạc gi cho phẹp ch såí hỉỵu
ngàn cáúm ngỉåìi khạc bạn, cho th hồûc
chuøn giao quưn sỉí dủng bn sao tạc pháøm
trại phẹp. Nhỉng cọ mäüt trỉåìng håüp ngoải lãû
quan trng l: åí háưu hãút cạc nỉåïc, quưn phán
phäúi kãút thục trong láưn bạn âáưu tiãn hồûc
chuøn nhỉåüng quưn såí hỉỵu mäüt bn sao
nháút âënh. Nọi cạch khạc, ch såí hỉỵu quưn
tạc gi chè kiãøm soạt âỉåüc láưn “bạn âáưu tiãn”
âäúi våïi mäüt bn sao tạc pháøm, bao gäưm qun
l thåìi gian, cạc âiãưu khon v âiãưu kiãûn khạc.
Tuy nhiãn, sau khi mäüt bn sao õổồỹc baùn thỗ
chuớ sồớ hổợu quyóửn khọng thóứ quyóỳt âënh viãûc
bn sao âọ s âỉåüc phán phäúi tiãúp nhỉ thãú
no trong lnh thäø (cạc) nỉåïc tỉång ỉïng.
Ngỉåìi mua cọ thãø bạn lải bn sao hồûc b nọ
âi nhỉng khäng thãø sao chẹp hay tảo ra cạc
tạc pháøm phại sinh dỉûa trãn cå såí bn sao âọ
(xem dỉåïi âáy).

· Cho th bn sao tạc pháøm. Quưn ny nọi
chung chè ạp dủng våïi mäüt säú tạc pháøm nháút
âënh nhỉ cạc tạc phỏứm õióỷn aớnh, ỏm nhaỷc, hay
chổồng trỗnh maùy tờnh. Tuy nhión, quyóửn naỡy
khọng aùp duỷng õọỳi vồùi caùc chổồng trỗnh mạy
tênh väún l mäüt pháưn ca sn pháøm cäng
nghiãûp, vê duỷ nhổ chổồng trỗnh kióứm soaùt bọỹ
phỏỷn õaùnh lổớa cuớa mäüt ä tä cho th.
· Dëch v ci biãn tạc pháøm. Nhỉỵng tạc pháøm
ny âỉåüc gi l tạc pháøm phại sinh, l nhỉỵng
tạc pháøm måïi dỉûa theo mäüt tạc pháøm â
âỉåüc bo hä.ü Vê dủ, dëch cạc ti liãûu hỉåïng
dáùn sỉí dủng tỉì tiãúng Anh sang ngän ngỉỵ khạc,
chuøn thãø mäüt cún tiãøu thuút thnh mäüt bäü
phim (phim âiãûn nh), vióỳt laỷi mọỹt chổồng trỗnh
maùy tờnh bũng mọỹt thổù ngọn ngỉỵ mạy tênh khạc,
hay tảo ra mäüt âäư chåi dỉûa trón mọỹt nhỏn vỏỷt
hoaỷt hỗnh. Tuy nhión, ồớ mọỹt sọỳ nỉåïc, váùn cọ
nhỉỵng trỉåìng håüp ngoải lãû quan trng âäúi våïi
âäüc quưn tảo ra cạc tạc pháøm phại sinh; vê duỷ,
nóỳu baỷn sồớ hổợu hồỹp phaùp mọỹt baớn sao chổồng
trỗnh mạy tênh, bản cọ thãø sỉía lải hồûc thay âäøi
chỉång trỗnh õoù õóứ sổớ duỷng haỡng ngaỡy.
à Trỗnh dióựn hay truưn âảt cäng khai tạc
pháøm âãún cäng chụng. Quưn ny bao gäưm
cạc âäüc quưn truưn âảt tạc pháøm thäng qua
bøi trỗnh dióựn trổồùc cọng chuùng, tổồỡng thuỏỷt,
phaùt soùng hoỷc truyóửn qua ra-õi-ọ, truyóửn qua
caùp, vóỷ tinh, truyóửn hỗnh hay bũng Internet.

15


w w w . w i p o . i n t / s m e /

16

Mäüt tạc pháøm âỉåüc coi l biãøu diãùn trỉåïc
cäng chụng khi âỉåüc biãøu diãùn tải mäüt âëa
âiãøm måí cho cäng chụng hồûc nhỉỵng nåi
khäng chố sổỷ hióỷn dióỷn cuớa gia õỗnh, baỷn beỡ
thỏn thióỳt. Quưn biãøu diãùn chè giåïi hản åí cạc
tạc pháøm vàn hoỹc, ỏm nhaỷc, vaỡ nghe nhỗn,
trong khi quyóửn truyóửn õaỷt õổồỹc sổớ duỷng cho
tỏỳt caớ caùc loaỷi hỗnh taùc phỏứm.
à Nháûn pháưn tràm khi tạc pháøm âỉåüc bạn
lải. Quưn ny âỉåüc âãư cáûp âãún nhỉ l quưn
bạn lải hồûc quưn tiãúp theo. Chè mäüt säú nỉåïc
cọ quy âënh nhỉ váûy vaỡ thổồỡng giồùi haỷn ồớ mọỹt
sọỳ loaỷi hỗnh taùc phỏứm nháút âënh (vê dủ: tạc
pháøm häüi ha, bn v, bn in, tranh càõt dạn,
tạc pháøm âiãu khàõc, chảm träø, thm thãu, gäúm,
thy tinh, bn tho gäúc v.v.). Quưn bạn lải trao
cho tạc gi quưn nháûn pháưn chia låüi nhûn tỉì
viãûc bạn lải mäüt tạc pháøm våïi âiãưu kiãûn l viãûc
bạn lải âọ diãùn ra theo mäüt cạch thỉïc củ thãø.
Pháưn chia âọ thỉåìng dao âäüng tỉì 2 âãún 5%
täøng giạ bạn.
· Cäng bäú tạc pháøm trãn Internet theo nhu
cáưu tiãúp cáûn ca cäng chụng âãø mi ngỉåìi cọ

thãø tiãúp cáûn tạc pháøm tải mäüt âëa âiãøm v thåìi
gian do ngỉåìi âọ tỉû lỉûa chn. Quưn ny bao
gäưm c viãûc âạp ổùng nhu cỏửu cuỷ thóứ theo hỗnh
thổùc truyóửn thọng tổồng tạc qua Internet.

Báút cỉï cạ nhán hay doanh nghiãûp no mún
sỉí dủng tạc pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc
gi cho báút k mủc âêch no nãu trãn âãưu
phi cọ âỉåüc sỉû cho phẹp ca ch såí hỉỵu
quưn tạc gi. Màûc d, cạc quưn ca ch såí
hỉỵu quưn tạc gi l âäüc quưn, nhỉng váùn bë giåïi
hản vãư thåìi gian (xem trang 23), v l âäúi tỉåüng
ca mäüt säú ngoải lãû v hản chãú quan trng (xem

Quìn nhên thên lâ gị?

Quưn ny dỉûa trãn truưn thäúng phạp lût vãư
quưn tạc gi ca Phạp, coi sỉû sạng tảo trê tû nhỉ
mäüt hiãûn thán ca tinh tháưn hay tám häưn ca nh
sạng tảo. Theo truưn thäúng thäng lût AngloSaxon, quưn tạc gi v quưn liãn quan âỉåüc xem
l nhỉỵng quưn ti sn thäng thỉåìng, cọ nghéa l
báút cỉï sỉû sạng tảo no cng cọ thãø âỉåüc mua, bạn,
cho th giäúng nhỉ mäüt ngäi nh hay mäüt chiãúc xe
håi. Háưu hãút cạc nỉåïc âãưu cäng nháûn quưn nhán
thán, nhỉng phảm vi ca nhỉỵng quưn ny l ráút
khạc nhau v khäng phi táút c cạc nỉåïc âãưu quy
âënh vãư quưn ny trong lût vãư quưn tạc gi. Háưu
hãút cạc nỉåïc cäng nháûn êt nháút 2 loải quưn nhán
thán sau:

· Quưn âỉåüc âỉïng tãn l tạc gi tạc pháøm
(“quưn âỉïng tãn tạc gi” hay “quưn l cha
â ca tạc pháøm”). Khi tạc pháøm ca mäüt tạc
gi âỉåüc sao chẹp, xút bn, cäng bäú v
truưn âảt âãún cọng chuùng hoỷc trổng baỡy
trổồùc cọng thỗ ngổồỡi chởu traùch nhiãûm lm viãûc
ny phi âm bo ràịng tãn tạc gi phi xút
hiãûn trãn hồûc cọ liãn quan âãún tạc pháøm, báút
cỉï khi no cọ thãø, v
· Quưn bo vãû sỉû ton vẻn ca tạc pháøm.
Quưn ny ngàn cáúm nhỉỵng thay âäøi âäúi våïi
tạc pháøm m cọ nguy cå gáy täøn hải cho danh
dỉû hồûc uy tên ca tạc gi.

âỉåüc ghi ám váùn täưn tải sau khi chuøn nhỉåüng
quưn kinh tãú, v bao gäưm:

Khäng giäúng nhỉ quưn kinh tãú, quưn nhán thán
khäng thãø chuøn nhỉåüng cho ngỉåìi khạc
âỉåüc do quưn ny thüc vãư cạ nhán ca tạc gi
(nhỉng chụng cọ thãø âỉåüc chuøn cho ngỉåìi thỉìa
kãú ca tạc gi). Tháûm chê ngay c khi quưn kinh
tãú ca mäüt tạc pháøm âỉåüc baùn cho ai õoù thỗ quyóửn
nhỏn thỏn õọỳi vồùi taùc pháøm váùn thüc vãư tạc gi.
Tuy nhiãn, åí mäüt säú nỉåïc, tạc gi hay ngỉåìi
sạng tảo tạc pháøm cọ thãø tỉì b quưn nhán
thán bàịng vàn bn, trong âọ âäưng khäng thỉûc
hiãûn mäüt säú hồûc táút c cạc quưn nhán thán.

Ngỉåìi biãøu diãùn (vê dủ: diãùn viãn, nhảc sé, nghãû

s mụa) cọ âäüc quưn cho phẹp hồûc ngàn cáúm
viãûc õởnh hỗnh (ghi ỏm/hỗnh) vaỡo bỏỳt cổù vỏỷt lióỷu
naỡo, vióỷc truưn âảt âãún cäng chụng hồûc phạt
sọng hồûc truưn bàịng caùp quang chổồng trỗnh
bióứu dióựn trổỷc tióỳp hoỷc phỏửn chuớ yóỳu cuớa chổồng
trỗnh, cuợng nhổ vióỷc taùi baớn caùc baớn ghi ỏm chổồng
trỗnh bióứu dióựn trổỷc tióỳp. Mọỹt sọỳ nổồùc nháút âënh nhỉ
cạc nỉåïc thnh viãn ca Liãn minh cháu Áu cng
dnh cho ngỉåìi biãøu diãùn âäüc quưn cho phẹp hay
ngàn cáúm viãûc cho th bn ghi ám v cạc taùc
phỏứm nghe nhỗn coù chổùa chổồng trỗnh bióứu dióựn
trổỷc tióỳp ca h.

Chè mäüt säú êt qúc gia (nhỉng con säú ny ngy
cng tàng lãn) dnh quưn nhán thán cho ngỉåìi
biãøu dióựn õọỳi vồùi chổồng trỗnh bióứu dióựn cuớa hoỹ.
Quyóửn nhỏn thỏn cuớa ngổồỡi bióứu dióựn õọỳi vồùi
chổồng trỗnh bióứu dióựn trổỷc tióỳp hoỷc chổồng trỗnh
bióứu dióựn

à Quyóửn yóu cỏửu õổồỹc cọng nhỏỷn laỡ ngổồỡi bióứu
dióựn cuớa chổồng trỗnh, trổỡ trổồỡng håüp viãûc
khäng âãư cáûp âãún tãn tạc gi l do cạch thỉïc sỉí
dủng bøi biãøu diãùn quy âënh; v
· Quưn phn âäúi báút k sỉû bọp mẹo, càõt xẹn hay
chènh sổớa chổồng trỗnh bióứu dióựn coù thóứ gỏy tọứn
haỷi õóỳn danh tiãúng ca ngỉåìi biãøu diãùn.

Quìn liïn quan bao gưìm nhûäng quìn nâo?

17


ÅÍ nhiãưu nỉåïc, khi mäüt bn ghi ám âỉåüc sỉí duỷng õóứ
phaùt soùng hay truyóửn õaỷt õóỳn cọng chuùng thỗ ngỉåìi
biãøu diãùn hồûc nh sn xút bn ghi ám hồûc c hai
s nháûn âỉåüc mäüt khon th lao håüp l.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

ÅÍ háưu hãút cạc nỉåïc, quưn ca ngỉåìi biãøu diãùn cọ
thãø âỉåüc chuøn nhỉåüng mäüt pháưn hay ton bäü cho
ngỉåìi khạc. Tháûm chê, sau khi chuøn nhỉåüng hay
chuøn giao quưn sỉí dủng, ngỉåìi biãøu diãùn cọ
thãø, ty theo quy âënh ca lût qúc gia, ngàn cáúm
viãûc bạn, phán phäúi v nháûp kháøu vo mäüt nỉåïc maỡ
khọng õổồỹc pheùp ghi ỏm hoỷc ghi ỏm lỏỷu chổồng
trỗnh biãøu diãùn trỉûc tiãúp ca ngỉåìi biãøu diãùn âọ.

18

Quìn ca cấc nhâ sẫn xët bẫn ghi êm

ÅÍ nhiãưu nỉåïc, cạc nh sn xút bn ghi ám khäng
thãø ngàn cáúm viãûc phạt sọng cạc bn ghi ám m h
chè cọ quưn nháûn th lao quưn tạc gi tỉì cạc täø
chỉïc phạt soùng.
nhổợng nổồùc maỡ quyóửn õoù õổồỹc cọng nhỏỷn thỗ cạc
täø chỉïc phạt sọng phi tr tiãưn cho khäng chè tạc
gi âãø âỉåüc quưn phạt sọng mäüt tạc pháøm v cho

cäng ty sn xút bn ghi ám

Cạc nh sn xút bn ghi ám (nh sn xút
bn ghi ám) cọ âäüc quưn cho phẹp hồûc ngàn cáúm
viãûc sao chẹp, sỉí dủng hồûc phán phäúi cạc bn ghi
ám. Quưn quan trng nháút l quưn kiãøm soạt viãûc
sao chẹp cạc bn ghi ám. Cạc quưn khạc cọ thãø l
quưn nháûn mäüt khon thu lao xỉïng âạng khi bn
ghi ám âỉåüc phạt sọng, quưn cäng bäú (tải thåìi
âiãøm m mäüt cạ nhán lỉûa chn), hồûc quưn truưn
âảt tåïi cäng chụng. ÅÍ nhiãưu nỉåïc, nh sn xút cọ
thãø cáúm viãûc nháûp kháøu hồûc phán phäúi cạc bn ghi
ám ca h. Mäüt säú nỉåïc, h lải cọ quưn âỉåüc
nháûn mäüt nỉía khon th lao khi cäng chiãúu hồûc
truưn cạc bn ghi ám thüc såí hỉỵu ca h tåïi
cäng chụng.

Cạc täø chỉïc phạt sọng cọ âäüc quưn âäúi våïi
cạc tên hiãûu truưn thäng vä tuún nhỉ quưn phaùt
laỷi tờn hióỷu, õởnh hỗnh tờn hióỷu hoỷc taùi baớn caùc baớn
õởnh hỗnh cho duỡ baớn õởnh hỗnh õoù õổồỹc thỉûc hiãûn
m khäng cọ sỉû âäưng ca täø chỉïc phạt sọng.
ÅÍ mäüt säú nỉåïc, cạc täø chỉïc phạt sọng coù quyóửn
cho pheùp hoỷc ngn cỏỳm vióỷc truyóửn hỗnh theo yóu
cỏửu baớn caùc baớn õởnh hỗnh cuớa chổồng trỗnh phaùt
soùng âãún cạc th bao riãng l v cho phẹp cäng
chụng tióỳp cỏỷn caùc baớn õởnh hỗnh lổu trong cồ sồớ
dổợ liãûu ca mạy tênh thäng qua mảng Internet.
Nhỉng nhiãưu nỉåïc khạc, trong cạc quy âënh ca
phạp lût vãư quưn tạc gi v quưn liãn quan, lải

khäng coi truưn thanh v truyóửn hỗnh qua Internet
laỡ hoaỷt õọỹng phaùt soùng. mọỹt säú nỉåïc, cạc täø
chỉïc phạt sọng cng cọ quưn cho pheùp hoỷc
ngn cỏỳm vióỷc truyóửn hỗnh qua hóỷ thọỳng caùp
quang caùc chổồng trỗnh phaùt soùng cuớa mỗnh.

õóứ mua baớn ghi ám, m cn cho cho c cäng ty ghi
ám âãø âỉåüc quưn phạt sọng bn ghi ám.
Khi mäüt nỉåïc tham gia Cäng æåïc Rome, gia nháûp
WTO (Hiãûp âënh TRIPS) hay Cäng ỉåïc ca WIPO vãư
biãøu diãùn v ghi ám, nỉåïc ny cọ thãø bo lỉu mäüt
säú nghéa vủ, do váûy, cạc täø chỉïc phạt sọng åí nỉåïc
âọ khäng cọ nghéa vủ phi tr báút cỉï khon tiãưn no
cho nh sn xút bn ghi ám.

Quưn ca cạc täø chỉïc phạt sọng âäüc láûp våïi
quưn tạc gi ca cạc bäü phim, tạc pháøm ám nhảc
hay cạc ti liãûu âỉåüc truưn phạt khạc.

Tuy nhiãn åí nhỉỵng nỉåïc khạc, cạc nh váûn hnh hãû
thäúng cạp váùn cọ thãø phạt lải cạc tên hiãûu ca cạc täø
chỉïc phạt sọng qua hãû thäúng cạp quang m khäng
cáưn âỉåüc sỉû cho phẹp hay tr phê.
ÅÍ nhiãưu nỉåïc, tọứ chổùc phaùt soùng truyóửn hỗnh coù õọỹc
quyóửn cho pheùp hồûc ngàn cáúm viãûc truưn âảt âãún
cäng chụng, vê dủ: trỗnh chióỳu taỷi mọỹt õởa õióứm maỡ
cọng chuùng coù thóứ tiãúp cáûn âỉåüc thäng qua mua vẹ
vo cỉía.
Quưn cho phẹp hồûc ngàn cáúm viãûc truưn phạt lải
bàịng hãû thäúng cạp quang ca täø chỉïc phạt sọng

âỉåüc thỉûc hiãûn thäng qua mäüt täø chỉïc qun l táûp
thãø (CMO) (xem trang 40), trổỡ trổồỡng hồỹp tọứ chổùc
phaùt soùng tổỷ truyóửn phaùt thỗ nhỉỵng quưn âọ do täø
chỉïc ny thỉûc hiãûn.
Vãư viãûc sn xút hồûc truưn phạt cạc thäng tin trỉûc
tuún, täút nháút l hy tham kho kiãún ca chun
gia vãư quưn taùc giaớ taỷi nổồùc lión quan vỗ õỏy laỡ mọỹt
lộnh vỉûc m lût phạp âang phạt triãøn nhanh.
Viãûc thỉûc hiãûn quưn liãn quan khäng nh hỉåíng
âãún v khäng cọ cạch no nh hỉåíng âãún sỉû bo häü
quưn tạc gi hiãûn taỷi, nóỳu coù thỗ chố õọỳi vồùi nhổợng
taùc phỏứm õổồỹc trỗnh dióựn, ghi ỏm hoỷc truyóửn trón
Internet.

19


Quìn tấc giẫ vâ quìn liïn quan àưëi vúái
êm nhẩc

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Mäüt doanh nghiãûp coï thãø sỉí dủng ám nhảc cho
nhiãưu mủc âêch khạc nhau nhỉ âãø thu hụt khạch
hng, tảo ra nhỉỵng tạc âäüng têch cổỷc tồùi thaùi õọỹ cuớa
khaùc haỡng hoỷc vỗ lồỹi ờch ca ngỉåìi lao âäüng trong
cäng ty. Âiãưu ny cọ thãø giụp cho doanh nghiãûp cọ
âỉåüc låüi thãú cảnh tranh so våïi cạc âäúi th cảnh
tranh, tảo ra mäüt mäi trỉåìng lm viãûc täút hån cho
ngỉåìi lao âäüng, v giụp tảo dỉûng nhọm khạch hng

trung thanì h hồcû thám
û chê náng cao sỉû nhánû thỉcï
cu khacïh hanìg vãư thỉång hiãủ hồcû vãư toanì bäü cäng
ty.

20

Viãûc biãøu diãùn hồûc sỉí dủng ám nhảc cáúp phẹp
trỉåïc cäng chụng âỉåüc tr th lao båíi caùc hóỷ thọỳng
truyóửn hỗnh lồùn, caùc õaỡi phaùt thanh vaỡ truyóửn hỗnh
õởa phổồng, caùc maỷng luồùi vaỡ hóỷ thọỳng truyóửn hỗnh
hổợu tuyóỳn vaỡ vóỷ tinh, caùc tọứ chổùc phaùt soùng cäng,
cạc trang tin âiãûn tỉí Internet, cạc trỉåìng cao âàóng,
âải hc, häüp âãm, nh hng, cáu lảc bäü thãø thao vaỡ
thóứ hỗnh, khaùch saỷn, họỹi chồỹ thổồng maỷi, ngổồỡi chố
õaỷo ha nhảc, trung tám mua sàõm, cäng viãn gii
trê, hng hng khäng v nhỉỵng ngỉåìi sỉí dủng ám
nhảc trong nhiãưu ngnh cäng nghiãûp khạc nhau, kãø
c ngnh cäng nghiãûp âiãûn thoải (chng âiãûn
thoải) tr phê.
Ba häü qunư tacï gi v quyãnö liãn quan âäiú våiï ám
nhacû liãn quan âãnú nhiãuö tánưg qunư khacï nhau v
mätü loatû cacï ch såí hỉ/ngỉåiì quaní ly,ï bao gäm
ư nh
thå, nhacû sé, nh xtú baní, cäng ty ghi ám, täø chỉcï phatï

Cạc loải quưn gàõn våïi tạc pháøm ám nhảc l quưn
biãøu diãùn, quưn in, quưn cå hc, quưn âäưng bäü
họa. Cạc quưn ny âỉåüc gii thêch mäüt cạch vàõn
tàõt nhỉ sau:

sonïg, ch trang web v hiãpû häiü qunư tacï gia.í
Nãúu ám nhảc v ca tổỡ dổồỹc saùng taùc bồới hai ngổồỡi
khaùc nhau thỗ hỏửu hãút phạp lût qúc gia coi bi hạt
âọ gäưm hai tạc pháøm tạc pháøm ám nhảc v tạc
pháøm vàn hc. Tuy nhión, trong hỏửu hóỳt caùc trổồỡng
hồỹp thỗ li-xng cho viãûc phạt sọng ton bäü bi hạt
cọ thãø âảt âỉåüc tỉì mäüt täø chỉïc qun l táûp thãø
quưn tạc gi (CMO; xem trang 40).

Quưn biãøu diãùn trỉåïc cäng chụng âỉåüc coi
l ngưn thu nháûp låïn nháút ca cạc nh soản nhảc.
ÅÍ mäüt säú nỉåïc, quưn biãøu diãùn cäng khai khäng
âỉåüc ạp dủng âäúi våïi cạc bn ghi ám (hồûc “bn
ghi ám”) m chè ạp dủng cho viãûc phán phäúi cạc
tạc phỏứm nghe nhỗn kyợ thuỏỷt sọỳ. nhổợng nổồùc
naỡy, õỷc bióỷt laỡ Hoa Kyỡ thỗ khọng cỏửn phaới xin
pheùp õóứ biãøu diãùn bn ghi ám phi k thût säú
nhỉng viãûc ghi bi hạt vo bn ghi ám lải cáưn sỉû
cho chẹp.

Quưn cäng bäú bn nhảc bao gäưm quưn ghi
ám, biãøu diãùn, sao chẹp, v quưn ghẹp tạc pháøm
våïi mäüt tạc pháøm måïi hồûc mäüt tạc pháøm khạc,
thỉåìng âỉåüc gi l tạc pháøm phại sinh. Âãø tảo
thûn låüi cho viãûc khai thạc thỉång mải, pháưn låïn
cạc nh soản nhảc âãưu thêch chuøn nhỉåüng quưn
cäng bäú cho mäüt phạp nhán l “nh xút bn” theo
mäüt håüp âäưng cäng bäú ám nhảc, theo âọ quưn tạc
gi hồûc quưn kiãøm soạt quưn tạc gi âỉåüc

Quưn âäúi våïi viãûc in v bạn mäüt bi hạt âån l
hồûc nhiãưu bi hạt hồûc bn sao ca cạc âéa nhảc
gäưm cạc bn nhảc l quưn in âỉåüc li xàng båíi
nh xút bn.

Quưn cå hc âãư cáûp tåïi quưn ghi ám, sao chẹp
v phán phäúi âãún cäng chụng cạc tạc pháøm ám nhảc
â âỉåüc bo häü quưn tạc gi qua âiãûn thoải (bao
gäưm cạc bàng ghi ám, âéa quang v cạc váût liãûu ghi
ám khạc m ám thanh âỉåüc õởnh hỗnh trón õoù, ngoaỷi
trổỡ baớn ghi coù keỡm theo hỗnh aớnh vaỡ caùc taùc phỏứm
nghe nhỗn khaùc). Giỏỳy pheùp âỉåüc cáúp cho ngỉåìi sỉí
dủng âãø khai thạc quưn cå hc âỉåüc gi l giáúy
phẹp sỉí dủng (li-xàng) quưn cå hc.
Quưn âỉåüc ghi ám mäüt bn nhảc cng våïi nhỉỵng
nh hoỷc hỗnh aớnh trong mọỹt saớn phỏứm nghe nhỗn,
vờ duỷ: phim, chổồng trỗnh truyóửn hỗnh, chổồng trỗnh
quaớng caùo hoỷc bng vi-âi-ä âỉåüc gi l quưn
âäưng bäü họa. Âãø mäüt bn nhaỷc õổồỹc õởnh hỗnh
trong mọỹt bng nghe nhỗn thỗ phaới cọ giáúy phẹp sỉí
dủng quưn âäưng bäü họa. Viãûc cáúp Giáúy phẹp sỉí
dủng quưn ny cho phẹp nh sn xút kóỳt hồỹp caùc
õoaỷn nhaỷc vaỡo mọỹt taùc phỏứm nghe nhỗn. Theo truyóửn
thọỳng, caùc nhaỡ saớn xuỏỳt truyóửn hỗnh coù õổồỹc giáúy
phẹp ny thäng qua âm phạn trỉûc tiãúp våïi nhảc sé,
ngỉåìi viãút låìi nhảc hồûc thäng thỉåìng hån l nh
xút bn ca h.
Ngoi viãûc phi cọ âỉåüc giáúy phẹp sỉí duỷng baớn
nhaỷc trong taùc phỏứm nghe nhỗn tổỡ phờa nhaỷc sé, cáưn

cọ âỉåüc mäüt giáúy phẹp sỉí dủng quưn âäưng bäü tỉì
phêa nh sn xút bn ghi ám trong âọ thãø hiãûn hồûc
chỉïa âỉûng tạc pháøm ám nhảc âọ.

21


w w w . w i p o . i n t / s m e /

Thût ngỉỵ bn ghi ám gäúc (hồûc gi tàõt l bn
gäúc) âãư cáûp tåïi bn ghi ám âỉåüc sn xút ngun
gäúc (vo bàng hồûc loải phỉång tiãûn lỉu trỉỵ khạc),
tỉì âọ nh sn xút bn ghi ám sn xút ra âéa CD
hồûc bàng räưi bạn cho cäng chụng. Quưn âäúi
våïi bn ghi ám gäúc hồûc quưn sỉí dủng bn
gäúc l cáưn thiãút âãø tại bn v phán phäúi bn ghi ám
nhàịm thãø hiãûn bøi biãøu diãùn củ thãø vãư tạc pháøm
ám nhảc ca mäüt nghãû sé nháút âënh.
Viãûc sỉí dủng cạc tạc pháøm ám nhảc lm nhảc
chng âiãûn thoải â

22

v âang tråí thnh mäüt thë trỉåìng ngy cng tàng
ca viãûc sỉí dủng ám nhảc. Vióỷc sổớ duỷng naỡy õaợ trồớ
thaỡnh mọỹt hỗnh thổùc caù nhán họa âiãûn thoải di âäüng
ca bản mäüt cạch hi hỉåïc v vui nhäün. Sỉû phäø
biãún ca viãûc sỉí dủng cạc nhảc chng â cho tháúy
sỉû phäø biãún hån v täưn tải láu di hån mong âåüi
ban âáưu v â laỡm cho hỗnh thổùc sổớ duỷng ỏm nhaỷc

Quyùỡn taỏc giaó vâ quìn liïn quan àûúåc bẫo
hưå bao lêu?

Bn quưn NOKIA
måïi ny âỉïng âáưu vãư sỉû phạt triãøn âỉåüc dỉû âoạn
trỉåïc ca viãûc sỉí dủng ám nhảc cọ thu phê cho cạc
thiãút bë di âäüng. Nhảc chng l mäüt táûp tin dỉåïi
dảng m nhë phán âỉåüc gỉíi tåïi thiãút bë di âäüng
thäng qua hãû thäúng SMS hồûc WAP. Giáúy phẹp sỉí
dủng nhảc chng thỉåìng bao gäưm tạc pháøm sạng
tảo v phán phäúi cạc chng âån v âa ám.
Cạc cäng củ v hãû thäúng “qun l quưn trong
mäi trỉåìng k thût sä”ú (DRM) (xem trang 26)
âọng vai tr quan trng trong viãûc qun l trỉûc
tuún viãûc mua bạn tạc pháøm ám nhảc nhàịm chäúng
lải nản sao chẹp láûu. Vê dủ, cäng nghãû Fairplay ca
Apple v Window Media ca Microsoft â dỉûng lãn
nhỉỵng ro cn âäúi våïi ám nhảc trong mäi trỉåìng k
thût säú âãø ch såí hỉỵu quưn tạc gi âỉåüc b âàõp
âäúi våïi viãûc bạn cạc tạc pháøm ám nhảc v vỗ ngn
chỷn õổồỹc vióỷc sao cheùp trong mọi trổồỡng kyợ thût

Âäúi våïi háưu hãút cạc tạc pháøm v åí háưu hãút cạc
nỉåïc, viãûc bo häü quưn kinh tãú kẹo di sút
cüc âåìi tạc gi cäüng thãm êt nháút 50 nàm sau khi
tạc gi qua âåìi. ÅÍ mäüt säú nỉåïc, thåìi hản ny tháûm
chê cn di hån (vê dủ: åí cháu Áu, Hoa K v mäüt
vi nỉåïc khạc l 70 nàm sau khi taùc giaớ qua õồỡi).
Vỗ vỏỷy, khọng chố coù tạc gi m c ngỉåìi thỉìa kãú

ca tạc gi cng âỉåüc hỉåíng låüi tỉì tạc pháøm. Nãúu
nhiãưu tạc gi cng lión quan (õọửng taùc giaớ) thỗ thồỡi
haỷn baớo họỹ seợ âỉåüc tênh tỉì ngy máút ca tạc gi
cúi cng. Khi thồỡi haỷn baớo họỹ quyóửn õaợ hóỳt, thỗ
taùc phỏứm õoù âỉåüc xem l “thüc såí hỉỵu cäng
cäüng” (xem trang 46).
Ty thüc vo phạp lût qúc gia, mäüt säú âiãưu
khon âàûc biãût cọ thãø âỉåüc ạp dủng våïi mäüt säú loải
tạc pháøm nháút âënh, âàûc biãût l:
·

·
·
·
·

·

Tạc pháøm do ngỉåìi lm th tảo ra v tạc
pháøm âỉåüc tảo ra theo håüp âäưng (vê dủ: thåìi
hản cọ thãø l 95 nàm kãø tỉì ngy âỉåüc cäng
bäú hồûc 120 nàm kãø tỉì ngy âỉåüc tảo ra);
Tạc pháøm ca âäưng tạc gi;
Tạc pháøm âiãûn nh;
Tạc pháøm áøn danh hồûc tạc pháøm bụt danh;
Tạc pháøm nhiãúp nh hồûc tạc pháøm nghãû
thût ỉïng dủng (m âäi khi cọ thåìi hản bo
häü ngàõn hån);
Cạc tạc pháøm do chênh ph tảo ra (mäüt säú

hồûc táút c tạc pháøm âọ cọ thãø khäng âỉåüc bo
häü quưn tạc gi);
· Cạc tạc pháøm âỉåüc cäng bäú sau khi tạc gi máút;
v
· Cạc bn biãn soản lải âãø phủc vủ viãûc in ỏỳn.
Thồỡi haỷn baớo họỹ quyóửn nhỏn thỏn thỗ laỷi khaùc. ÅÍ
mäüt säú nỉåïc, quưn nhán thán l vénh viãùn. Nhỉng åí
cạc nỉåïc khạc, thåìi hản bo häü quưn ny kãút thục
cng thåìi âiãøm våïi thåìi hản bo häü quưn kinh tãú
hồûc khi tạc gi máút.
Thåìi hản bo häü quưn liãn quan thỉåìng ngàõn
hån so våïi thåìi hản bo häü quưn tạc gi. ÅÍ mäüt säú
nỉåïc, quưn liãn quan âỉåüc bo häü trong vng 20
nàm kãø tỉì cúi nàm dỉång lëch maỡ vióỷc õởnh hỗnh
buọứi trỗnh dióựn õổồỹc thổỷc hióỷn hoỷc bøi phạt sọng
diãùn ra. Nhiãưu nỉåïc lải bo häü quưn liãn quan trong
sút 50 nàm kãø tỉì ngy cúi cng cuớa nm dổồng
lởch sau buọứi trỗnh dióựn, õởnh hỗnh vaỡ phạt sọng.

ÅÍ mäüt säú nỉåïc, nh chủp chè âỉåüc bo häü trong
vng 5 hồûc 15 nàm kãø tỉì ngy cäng bäú.
Thæûc hiãûn: Lien Verbauwhede

23


3. BẪ O HƯÅ SÛÅ SẤ N G TẨ O
NGUN GƯË C

Bẩn phẫi lâm gị àïí àûúåc bẫo hưå quìn tấc

giẫ vâ quìn liïn quan?

Quưn tạc gi v quưn liãn quan âỉåüc bo häü m
khäng cáưn báút cỉï th tủc chênh thỉïc no. Mäüt tạc
pháøm s tỉû âäüng âỉåüc bo häü ngay khi nọ ra âåìi
m khäng cáưn âàng k, näüp lỉu, näüp lãû phê hay báút
cỉï u cáưu no khạc vãư màût th tủc, màûc d mäüt säú
nỉåïc u cỏửu taùc phỏứm õoù phaới õổồỹc õởnh hỗnh
trong mọỹt sọỳ dảng váût liãûu nháút âënh (xem trang 12
åí trãn).

Lâm thïë nâo àïí chûáng minh bẩn lâ ch súã
hûäu quìn tấc giẫ?

Hãû thäúng bo häü khäng âi hi thỉûc hiãûn báút k th tủc
no cọ thãø âàût ra mäüt säú khọ khàn khi bản mún thỉûc
thi quưn trong trỉåìng håüp cọ tranh cháúp. Tháût váûy,
nãúu ai âọ nọi ràịng bản â sao chẹp tạc pháøm ca h,
bản lm thãú no âãø chổùng minh mỗnh laỡ taùc giaớ õỏửu
tión? Baỷn coù thóứ taỷo ra mọỹt sọỳ bũng chổùng rũng mỗnh
laỡ taùc giaớ ca tạc pháøm tải mäüt thåìi âiãøm no âọ âãø
phng ngỉìa. Vê dủ:
· Mäüt säú nỉåïc cọ cå quan quưn tạc gi nhàịm
cho phẹp näüp lỉu v/hồûc âàng k tạc pháøm
miãùn phê (xem Phủ lủc II danh sạch trang web
ca cạc cå quan Bn quưn tạc gi cạc nỉåïc).
Viãûc lm ny s tảo ra bàịng chỉïng vãư sỉû täưn tải
ca mäüt u cáưu bo häü quưn tạc gi cọ càn cæï.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Bẫo vïå quìn tấc giẫ àưëi vúái cấc sẫn phêím àa
phûúng tiïån

24

Mäüt sn pháøm õa phổồng tióỷn õióứn hỗnh bao gọửm
mọỹt sọỳ taùc phỏứm thỉåìng âỉåüc kãút håüp våïi nhau
trong mäüt sn pháøm âënh hỗnh duy nhỏỳt, nhổ õộa
maùy vi tờnh hoỷc õộa quang. Cạc sn pháøm âa
phỉång tiãûn bao gäưm tr chåi vi-âi-ä, ki-äút thäng
tin v cạc trang web tỉång tạc. Cạc näüi dung cọ thãø
kãút håüp trong mäüt sn pháøm âa phỉång tiãûn nhỉ
ám nhảc, vàn bn, tranh nh, bäü sỉu táûp caùc hỗnh
mỏựu, õọử hoỹa, phỏửn móửm vaỡ caùc õoaỷn phim.

Mọựi näüi dung âãưu âỉåüc bo häü theo cạc quưn
riãng. Ngoi ra, tuøn táûp hồûc sỉû kãút håüp cạc tạc
pháøm âa phỉång tiãûn cọ thãø âảt âỉåüc bo häü quưn
tạc gi nóỳu quaù trỗnh naỡy taỷo ra mọỹt taùc phỏứm coù
tờnh ngun gäúc.

ÅÍ mäüt säú nỉåïc, bản cọ thãø theo âøi vủ kiãûn
xám phảm quưn tạc gi mäüt cạch hiãûu qu
hån nãúu bản â âàng k tạc pháøm tải cå quan
quưn taùc giaớ quọỳc gia. Vỗ thóỳ, ồớ nhổợng nổồùc
naỡy lổỷa chn âàng k trỉåïc ln âỉåüc khuún
khêch.
· Bản cọ thãø näüp lỉu bn sao tạc pháøm ca bản
cho ngán hng hoỷc luỏỷt sổ. Hoỷc, baỷn coù

thóứ tổỷ gổới cho mỗnh mọỹt baớn sao taùc phỏứm
cuớa baỷn trong phong bỗ kờn thäng qua mäüt
dëch vủ bỉu chênh âàûc biãût (sao cho cọ thãø tảo
ra dáúu hiãûu vãư ngy r rng trãn phong bỗ), vaỡ
giổợ nguyón phong bỗ õoù kóứ tổỡ khi nháûn âỉåüc.
Tuy nhiãn, khäng phi táút c cạc nỉåïc âãưu
cháúp nháûn thỉûc tiãùn ny l mäüt bàịng chỉïng cọ
giạ trë.
· Cạc tạc pháøm âỉåüc cäng bäú s âỉåüc âạnh dáúu
bàịng mäüt thäng bạo vãư quưn tạc gia.í
(xem trang 29)
· Täút hồn hóỳt laỡ baỷn nón õaùnh dỏỳu taùc phỏứm cuớa
mỗnh bàịng nhỉỵng hãû thäúng säú nháûn dảng
chøn, vê dủ: säú sạch theo tiãu chøn qúc tãú
(ISBN) dnh cho cạc loải sạch; m ghi ám
theo tiãu chøn qúc tãú (ISRC) âäúi våïi cạc
bn ghi ám; m tạc pháøm ám nhảc theo tiãu
chøn qúc tãú (ISWC) âäúi våïi cạc tạc pháøm
ám nhảc thüc cạc thãø loải chëu sỉû kiãøm soạt
ca cạc täø chỉïc qun l táûp thãø; m säú cạc tạc
pháøm nghe nhỗn theo tióu chuỏứn quọỳc tóỳ
(ISAN) õọỳi vồùi caùc taùc phỏứm nghe nhỗn; v.v.

Laõm thùở naõo ùớ baóo hửồ taỏc phêím ca bẩn dûúái
dẩng àiïån tûã hóåc k thåt sưë?
Cạc tạc pháøm dỉåïi dảng âiãûn tỉí hồûc k thût säú (vê
dủ nhỉ âéa CD, DVD, vàn bn, ám nhảc, phim aớnh
trổỷc tuyóỳn) õỷc bióỷt dóự bở xỏm phaỷm vỗ caùc hỗnh thổùc
naỡy rỏỳt dóự bở sao cheùp vaỡ truyóửn qua Internet, m
cháút lỉåüng lải khäng bë gim âạng kãø. Cạc biãûn phạp

âỉåüc nãu åí trãn nhỉ âàng k hồûc näüp lỉu tải cå
quan quưn tạc gi qúc gia cng âỉåüc ạp dủng cho
nhỉỵng loải tạc pháøm ny.
Khi doanh nghiãûp cung cáúp tạc pháøm â âỉåüc bo
häü quưn tạc gi theo hỗnh thổùc trổỷc tuyóỳn thỗ
nhổợng taùc phỏứm naỡy thổồỡng laỡ âäúi tỉåüng ca mäüt
“håüp âäưng nhàõp chüt” (cn âỉåüc gi l håüp
âäưng click-wrap) âãø hản chãú nhỉỵng hnh vi m
ngỉåìi sỉí dủng cọ thãø thỉûc hiãûn âäúi våïi tạc pháøm.
Nhỉỵng giåïi hản nhỉ váûy s hản chãú âạng kãø viãûc sỉí
dủng âäúi våïi mäüt ngỉåìi sỉí dủng v chè cho phẹp
ngỉåìi âọ âc/nghe mäüt bn sao duy nháút. Viãûc tại
phán phọỳi hoỷc taùi sổớ duỷng nhỗn chung laỡ bở cỏỳm.
Ngoaỡi ra, nhiãưu doanh nghiãûp sỉí dủng cạc biãûn
phạp cäng nghãû âãø bo vãû quưn tạc gi âäúi våïi cạc
tạc pháøm k thût säú. Nhỉỵng biãûn phạp ny thỉåìng
âỉåüc gi chung l cäng củ v hãû thäúng “Qun l
quưn trong mäi trỉåìng k thût sä”ú (DRM).
Cạc phỉång phạp ny âỉåüc sỉí dủng âãø xạc âënh,
theo di hồûc thỉûc hiãûn viãûc cho phẹp v cạc âiãưu
kiãûn thäng qua cạc cäng củ âiãûn tỉí v trong sút
thåìi gian tạc pháøm âỉåüc bo häü.

25


w w w . w i p o . i n t / s m e /

26

Cọ hai biãûn phạp âãø cạc cäng củ v hãû thäúng DRM
cọ thãø häù tråü viãûc kiãøm soạt quưn tạc gi âäúi våïi
cạc tạc pháøm k thût säú:

Thäng tin vãư qun l quưn:
Cọ nhiãưu cạch âãø xạc âënh tạc pháøm âỉåüc bo häü
quưn tạc gi ca bản:

· Ghi r trãn tạc pháøm k thût säú nhỉỵng thäng
tin vãư sỉû bo häü quưn tạc gi, ch såí hỉỵu v.v.,
nhỉỵng thäng tin âỉåüc gi l “thäng tin qun
l quưn”; v
· Thỉûc hiãûn “cạc biãûn phạp bo vãû bàịng
cäng nghã”û (TPM) nhàịm giụp kiãøm soạt (cho
phẹp hồûc tỉì chäúi) viãûc tiãúp cáûn hồûc sỉí dủng
tạc pháøm k thût säú. Khi âỉåüc sỉí dủng våïi cạc
loải tạc pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc gi khạc
nhau, TPM cọ thãø giụp kiãøm soạt âỉåüc kh
nàng xem, nghe, sỉía chỉỵa, ghi ám, trêch dáùn,
dëch, lỉỵu giỉỵ trong mäüt gian nháút âënh, chuøn
tiãúp, sao chẹp, in v.v… ca ngỉåìi sỉí dủng,
ph håüp våïi phạp lût quưn tạc gi v quưn
liãn quan hiãûn hnh. TPM cng bo âm sỉû
bo máût, an ton v ton vẻn ca tạc pháøm.

· Bản cọ thãø gàõn nhn cho tạc pháøm k thût
säú, vê dủ thäng bạo vãư quưn tạc gi hồûc dáúu
hiãûu cnh bạo nhỉ “Chè âỉåüc pheùp taùi baớn vỗ
muỷc õờch phi thổồng maỷi. Vióỷc gừn cạc thäng
bạo vãư quưn tạc gi tải mäùi trang trong trãn

web ca doanh nghiãûp, trong âọ nãu ra âiãưu
kiãûn âäúi våïi viãûc sỉí dủng näüi dung cọ trãn
trang web âọ l mäüt biãûn phạp täút.
· Hãû thäúng nháûn biãút tạc pháøm k thût säú
(DOI) l hãû thäúng nháûn biãút cạc tạc pháøm âỉåüc
bo häü quưn tạc gi trong mäi trỉåìng k thût
säú. DOI l cạc âi/tãn k thût säú âỉåüc gàõn
lãn tạc pháøm k thût säú âãø sỉí dủng trãn
Internet. Chụng âỉåüc sỉí dủng âãø cung cáúp
thäng tin hiãûn tải, bao gọửm thọng tin vóử õởa chố
coù thóứ tỗm thỏỳy tạc pháøm trãn Internet. Thäng
tin vãư tạc pháøm k thût säú cọ thãø thay âäøi theo
thåìi gian, bao gäưm âëa chố coù thóứ tỗm thỏỳy taùc
phỏứm, nhổng DOI seợ khọng thay âäøi. (xin xem
www.doi.org).
· Tem thåìi gian l mäüt nhn hiãûu âỉåüc gàõn vo
tạc pháøm k thût säú âãø cho bióỳt tỗnh traỷng cuớa
taùc phỏứm taỷi mọỹt thồỡi õióứm nhỏỳt âënh. Thåìi gian
laì yãúu täú âàûc biãût quan troüng khi chỉïng minh
hnh vi xám phảm quưn tạc gi: khi mäüt bỉïc
thỉ âiãûn tỉí âỉåüc gỉíi âi, khi mäüt håüp âäưng âỉåüc
k kãtú v khi saní phám
ø trê tû âỉåcü taỏ ra hồcû
âỉåcü chènh sỉ hồcû khi bànịg chỉnïg k thtû säú

Lûåa chổn cấc cưng c DRM ph húåp

Cọ ráút nhiãưu k thût âỉåüc sỉí dủng âãø gim kh
nàng xám phảm quưn tạc gi thäng qua viãûc ạp
dủng cạc cäng củ v hãû thäúng DRM. Mäùi k thût

âãưu cọ âiãøm mảnh v âiãøm úu cng nhỉ chi phê
âãø âảt âỉåüc, têch hồỹp vaỡ duy trỗ laỡ khaùc nhau. Vióỷc
lổỷa choỹn mọỹt k thût củ thãø âỉåüc xạc âënh täút nháút
chênh l thäng qua sỉû âạnh giạ ca bản vãư mỉïc âäü
ri ro liãn quan âãún viãûc sỉí dủng tạc pháøm.

âỉåüc thu tháûp. Mäüt dëch vủ gàõn tem thåìi gian
chun nghiãûp cọ thãø âỉåüc cung cáúp âãø chỉïng
nháûn thåìi âiãøm mäüt tạc pháøm âỉåüc tảo ra.
· Cạc ha tiãút k thût säú chỗm sổớ duỷng
phỏửn móửm õóứ gừn thọng tin vóử quyóửn tạc gi
vo chênh cạc tạc pháøm k thût säú. Cạc hoỹa
tióỳt kyợ thuỏỷt sọỳ chỗm coù thóứ ồớ daỷng hổợu hỗnh,
nhỗn thỏỳy õổồỹc, giọỳng nhổ taỷo ra mọỹt thọng
baùo bón lãư ca mäüt bỉïc nh hồûc cọ thãø âỉåüc
gàõn trong ton bäü dỉỵ liãûu khi cạc dỉỵ liãûu âọ
âỉåüc in trón giỏỳy coù hoỹa tióỳt chỗm. Thọng
thổồỡng, dỏỳu hióỷu naỡy õổồỹc gừn sao cho khọng
bở phaùt hióỷn trong quaù trỗnh sỉí dủng thäng
thỉåìng. Trong khi cạc ha tiãút cọ thãø nhỗn thỏỳy
õổồỹc naỡy rỏỳt hổợu ờch trong vióỷc ngn chỷn xỏm
phaỷm, nhổợng dỏỳu hióỷu khọng nhỗn thỏỳy õổồỹc
laỷi rỏỳt hổợu ờch trong vióỷc chổùng minh sổỷ õaùnh
cừp vaỡ tỗm ra dáúu vãút viãûc sỉí dủng trỉûc tuún
tạc pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc gi.

Cạc biãûn phạp bo vãû quưn tạc gi bàịng
cäng nghãû (TPM)
Nhiãưu doanh nghiãûp ỉa thêch sỉí dủng cäng nghãû âãø
chè cho phẹp nhỉỵng khạch hng â cháúp nháûn âiãưu

khon v âiãưu kiãûn nháút âënh cho viãûc sỉí dủng cạc
tạc pháøm ca h måïi âỉåüc tiãúp cáûn våïi cạc tạc pháøm
ny. Cạc biãûn phạp cọ thãø bao gäưm:

Lûu khi sûã dng TPM

Cạc doanh nghiãûp sỉí dủng tạc pháøm k thût
säú ca ngỉåìi khạc cng âỉåüc khuún khêch âảt
âỉåüc giáúy phẹp hồûc sỉû cho phẹp sỉí dủng cáưn thiãút
âãø sỉí dủng cho mủc âêch mong mún (bao gäưm
quưn cho phẹp gii m tạc pháøm âỉåüc bo häü, nãúu
cáưn). ióửu naỡy laỡ vỗ doanh nghióỷp hay caù nhỏn phaù
vồợ hãû thäúng TPM v sau âọ sỉí dủng tạc pháøm âỉåüc
bo häü cọ thãø phi chëu trạch nhiãûm vãư hnh vi vi
phảm lût chäúng phạ våỵ hãû thäúng TPM, cng nhỉ
hnh vi xám phảm quưn tạc gi. (xem trang 49).

Cạc doanh nghiãûp cung cáúp tạc pháøm k
thût säú cọ thãø xem xẹt viãûc ạp dủng TPM nãúu
cáưn phi chäúng lải hnh vi sao chẹp v phán phäúi
trại phẹp cạc tạc pháøm k thût säú. Tuy nhiãn, viãûc
ạp dủng TPM phi âỉåüc cán âäúi våïi nhỉỵng váún âãư
khạc. Vê dủ, khäng nãn sỉí dủng TPM theo cạch m
s vi phảm phạp lût liãn quan nhỉ phạp lût bo
máût, phạp lût bo vãû ngỉåìi tiãu dng hồûc lût
chäúng cạc hoảt âäüng chäúng cảnh tranh.

· M họa thỉåìng âỉåüc sỉí dủng âãø bo vãû cạc
sn pháøm pháưn mãưm, bn ghi ám, tạc pháøm
nghe nhỗn trổồùc vióỷc sổớ duỷng traùi pheùp. Vờ duỷ,

khi mọỹt khạch hng ti mäüt tạc pháøm xúng,
pháưn mãưm DRM cọ thãø liãn hãû våïi ngán hng k
qu (mäüt täø chỉïc qun l quưn tạc gi v quưn
liãn quan) âãø thu xãúp viãûc thanh toạn, gii m
tãûp tin v chuøn “m khọa” riãng biãût - vê dủ
mäüt máût kháøu - cho khạch hng âãø xem hồûc
nghe tạc pháøm âỉåüc bo häü.

27


à hỗnh thổùc õồn giaớn nhỏỳt, mọỹt hóỷ thọỳng
kióứm soạt truy cáûp v truy cáûp cọ âiãưu
kiãûn giụp kiãøm tra m nháûn dảng ca ngỉåìi sỉí
dủng, cạc tãûp tin chỉïa tạc pháøm v cạc âàûc
quưn (âc, thay âäøi, thỉûc thi,..) m mäùi ngỉåìi
sỉí dủng s cọ khi sỉí dủng mäüt tạc pháøm nháút
âënh. Ch såí hỉỵu mäüt tạc pháøm k thût säú cọ
thãø truy cáûp tạc pháøm bàịng nhiãưu cạch. Vê dủ,
mäüt ti liãûu cọ thãø âc âỉåüc nhỉng khäng in
âỉåüc hồûc chè cọ thãø sỉí dủng âỉåüc trong mäüt

khong thåìi gian nháút âënh.
· Chè cäng bäú nhỉỵng tạc pháøm cháút lỉåüng
tháúp. Vê dủ, doanh nghiãûp cọ thãø âỉa caùc bổùc
tranh hoỷc hỗnh aớnh khaùc lón trang web cuớa h
våïi âáưy â cạc thäng tin â chi tiãút âãø xạc âënh
xem liãûu chụng cọ hỉỵu êch hay khäng, vê dủ
cạch thỉïc bäú củc mäüt âoản qung cạo nhỉng
lải khäng â củ thãø v cháút lỉåüng âãø cho phẹp

tại bn trãn mäüt cún tảp chê.

Nghiïn cûáu tịnh hëng Memory Computaction

Cäng ty Memory âàng k pháưn mãưm våïi cạc cå
quan quưn tạc gi åí cạc nỉåïc m cäng ty ny hoảt
âäüng v åí cạc nỉåïc m cạc cå quan quưn tạc gi
cho phẹp âàng k quưn tạc gi mäüt cạch tỉû
nguûn.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Cng våïi sỉû kiãûn phiãn bn Office XP âỉåüc âỉa ra
thë trỉåìng åí New York vo nàm 2001, Microsoft
cng cäng bäú mäüt pháưn mãưm måïi laỡ Memory
Conty, mọỹt chổồng trỗnh kóỳ toaùn daỡnh cho doanh
nghióỷp cọ thãø têch håüp våïi Office XP. Pháưn mãưm
âỉåüc tảo ra båíi Memory Computaction (viãút tàõt l
Memory), mäüt cäng ty pháưn mãưm nh ca Uruguay:

28

Memory Conty âạnh giạ mäüt cạch cọ hãû thäúng cạc
phỉång phạp cáưn thiãút âãø bo vãû, qun l v thỉûc
thi cạc quưn sao cho âảt âỉåüc nhỉỵng kãút qu kinh
doanh täút nháút cọ thãø tỉì quưn såí hỉỵu. Mäùi bn sao
ca pháưn mãưm Memory Conty âãưu bao gäưm giáúy
phẹp cho ngỉåìi sỉí dủng, trong âọ chè r ràịng
pháưn mãưm âỉåüc gi bo häü båíi phạp lût vãư
quưn tạc gi v nghiãm cáúm viãûc sao chẹp hồûc tại

bn mäüt pháưn hay ton bäü pháưn mãưm cho báút k
mủc âêch no trỉì mäüt bn sao lỉu dỉû phng âãø häù
tråü viãûc sỉí dủng pháưn mãưm âọ.

Cäng ty Memory thỉïc âỉåüc ràịng viãûc xám phảm
quưn såí hỉỵu trê tû, âàûc biãût l sao chẹp láûu pháưn
mãưm diãùn ra thỉåìng xun, v do âọ, h â xáy
dỉûng mäüt chiãún lổồỹc song song õóứ baớo vóỷ saớn
phỏứm cuớa mỗnh. ỏửu tiãn, Cäng ty Memory â têch
håüp vo pháưn mãưm ca mỗnh mọỹt loaỷt cồ chóỳ
cọng nghóỷ nhũm ngn chỷn vióỷc sao chẹp pháưn
mãưm mäüt cạch dãù dng. Thỉï hai, Memory táûp trung
vo cháút lỉåüng ca cạc dëch vủ sau bạn hng v
vo sỉû âäøi måïi liãn tủc âäúi våïi cạc phión baớn
mồùi cho saớn phỏứm cuớa mỗnh õóứ phỏn phọỳi cho
khacïh hanìg håpü phapï, tỉì âo,ï cacï khacïh hanìg cu h
s ỉa chnüg v cam
í nhánû âỉåcü giạ trë cu viãcû mua
phánö mãm
ö håpü phapï so våiï phánö mãm
ö sao chepï láủ.

Bẩn cố àûúåc sûå bẫo hưå nâo úã nûúác ngoâi?

Viïåc thưng bấo vïì quìn tấc giẫ cố bùỉt båc khưng?

Tuy nhiãn, bn cháút ca viãûc bo häü quưn tạc giaớ
coù tờnh laợnh thọ.ứ Vỗ thóỳ, taùc phỏứm cuớa baỷn chè
âỉåüc bo häü quưn tạc gi nãúu âạp ỉïng cạc u
cáưu ca phạp lût vãư quưn tạc gi åí nỉåïc

liãn quan. Vỗ vỏỷy, khi taùc phỏứm cuớa baỷn tổỷ õọỹng
õổồỹc bo häü quưn tạc gi åí nhiãưu nỉåïc (theo cạc
âiãưu ổồùc quọỳc tóỳ), thỗ baỷn vỏựn seợ coù mọỹt hóỷ thäúng
bo häü quưn tạc gi riãng biãût åí tỉìng nỉåïc, m hãû
thäúng ca mäùi nỉåïc l khạc nhau âạng kãø.

Tỉång tỉû, åí mäüt säú hãû thäúng phạp phạp lût, âàûc
biãût l åí Hoa K, viãûc gàõn mäüt thäng bạo cọ giạ trë
cọ nghéa ràịng mäüt ngỉåìi cọ hnh vi xám phaỷm õổồỹc
cho laỡ õaợ bióỳt roợ vóử tỗnh traỷng quyóửn tạc gi ca tạc
pháøm. Kãút qu l, ta ạn s truy cổùu traùch nhióỷm
ngổồỡi õoù vỗ haỡnh vi cọỳ yù xỏm phaỷm. Haỡnh vi naỡy
phaới chởu hỗnh phaỷt cao hồn so våïi hnh vi xám
phảm do vä .

Háưu hãút cạc nỉåïc âãưu l thnh viãn ca mäüt hay
mäüt säú âiãưu ỉåïc qúc tãú âãø âm bo ràịng, bãn
cảnh nhỉỵng váún âãư khạc, mäüt tạc pháøm cọ bn
quưn âỉåüc sạng tảo åí mäüt nỉåïc s âỉåüc tỉû âäüng
bo häü åí táút c cạc nỉåïc thnh viãn ca
nhỉỵng âiãưu ỉåïc âo.ï Âiãưu ỉåïc qúc tãú quan
trng nháút vãư quưn tạc gi l Cäng ỉåïc Berne
vãư bo häü cạc tạc pháøm vàn hc v nghãû
thût (xem phủ lủc III). Nãúu bản l cäng dán hồûc
cỉ dán mäüt nỉåïc thnh viãn ca Cäng ỉåïc Berne
(xem danh sạch thnh viãn åí phủ lủc III) hồûc nóỳu
baỷn cọng bọỳ taùc phỏứm cuớa mỗnh ồớ mọỹt trong
nhổợng nổồùc thaỡnh vión thỗ taùc phỏứm cuớa baỷn seợ tổỷ
õọỹng âỉåüc hỉåíng mỉïc bo häü quưn tạc gi âỉåüc
cáúp theo quy âënh ca Cäng ỉåïc Bern åí táút c cạc

nỉåïc thnh viãn khạc ca Cäng ỉåïc ny.

ÅÍ háưu hãút cạc nỉåïc, viãûc bo häü tạc pháøm khäng âi
hi mäüt “thäng bạo vãư quưn tạc gia"í . Tuy
nhiãn, täút hån hãút l hy gàõn mäüt thäng bạo lãn hồûc
liãn quan âãún taùc phỏứm cuớa mỗnh vỗ noù nhừc nhồớ
ngổồỡi õoỹc rũng tạc pháøm ny âỉåüc bo häü quưn tạc
gi v chè r ch såí hỉỵu quưn. Viãûc chè dáùn nhỉ váûy
s hỉỵu êch cho nhỉỵng ngỉåìi mún cọ âỉåüc sỉû cho
phẹp cọ trỉåïc âãø sỉí dủng tạc pháøm ca bản. Viãûc
gàõn mäüt thäng bạo vãư quưn tạc gi l mäüt biãûn
phạp bo vãû tiãút kiãûm chi phê. Viãûc ny khäng âi
hi mäüt khon phê âạng kãø no m cn mang lải sỉû
tiãút kiãûm chi phê bàịng cạch ngàn chàûn nhỉỵng ngỉåìi
khạc sao chẹp tạc pháøm ca bản, cng nhỉ tảo
thûn låüi cho quaù trỗnh cỏỳp pheùp trổồùc thọng qua
vióỷc xaùc õởnh ch såí hỉỵu quưn tạc gi mäüt cạch dãù
dng hån.

29


Khäng cọ quy âënh chênh thỉïc no vãư viãûc gàõn
thäng bạo lãn tạc pháøm ca bản. Thäng bạo cọ thãø
âỉåüc viãút tay, âạnh mạy, in hồûc v. Thäng bạo vãư
quưn tạc gi thỉåìng bao gäưm:
· Tỉì "quưn tạc gi", "copr." hay biãøu tỉåüng ca
quưn tạc gi ;
· Nàm âáưu tiãn tạc pháøm âỉåüc xút bn; v
· Tãn ca ch såí hỉỵu quưn tạc gi.

Vê dủ: Quưn tạc gi 2006, Cäng ty TNHH ABC.

Nãúu bản chènh sỉía âạng kãø mäüt tạc pháøm, täút hån
hãút bản nãn cáûp nháût thäng bạo vãư quưn tạc gi
bàịng cạch bäø sung thãm thäng tin vãư nàm chènh
sỉía. Vê dủ "2000, 2002, 2004" âãø chè ra ràịng tạc
pháøm âỉåüc sạng tạc vo nàm 2000, chènh sỉía vaìo
nàm 2002 vaì 2004.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Baão hưå quìn tấc giẫ àưëi vúái cấc trang web

30

Trang web l sỉû kãút håüp ca ráút nhiãưu tạc pháøm
sạng tảo vê dủ nhỉ âäư ha, vàn bn, ám nhảc, tạc
pháøm nghãû thût, tranh, nh, cå såí dỉỵ liãûu, vi-âi-ä,
pháưn mãưm mạy tênh, m HTML âỉåüc sỉí dủng âãø
thiãút kãú trang web,v.v. Bn quưn tạc gi bo häü cạc
näüi dung trãn mäüt cạch riãng r, vê dủ, mäüt bi bạo
trãn trang web cng cọ thãø cọ quưn tạc gi riãng.

Âäúi våïi mäüt tạc pháøm âỉåüc cáûp nháût thỉåìng xun,
vê dủ nhỉ thäng tin trãn trang web, cọ thãø gàõn lãn
âọ c nàm xút bn âáưu tiãn âãún nay, vê dủ 19982006, Cäng ty TNHH ABC. Täút hån hãút hy bäø sung
vo thäng bạo mäüt danh sạch cạc hoảt âäüng khäng
âỉåüc thỉûc hiãûn nãúu khäng cọ sỉû cho phẹp.
Âäúi våïi bn ghi ám âỉåüc bo häü quưn tạc gi,
ngỉåìi ta thỉåìng sỉí dủng k tỉû “P” (viãút tàõt ca tỉì

phonogram bn ghi ám) trong vng trn hồûc
ngồûc âån. Mäüt säú nỉåïc quy âënh phi cọ biãøu
tỉåüng v nàm âáưu tiãn xút bn cạc bn sao ghi ám
(vê dủ, âéa CD hồûc bàng tỉì) âãø cọ thãø âỉåüc bo häü
åí nỉåïc âọ.

Quưn tạc gi bo häü theo cạch thỉïc củ thãø, theo âọ
cạc úu täú khạc nhau ny âỉåüc lỉûa chn v sàõp xãúp
âãø taûo nãn täøng thãø mäüt trang web. Âãø biãút thãm
thäng tin, xin hy xem:
www.wipo.int/sme/en/documents/business_
Website.htm

4. CH SÚÃ HÛÄ U QUÌ N TẤ C GIẪ

Liïåu cố phẫi tấc giẫ ln ln lâ ch súã hûäu
quìn tấc giẫ?

nghéa ca hai tỉì “tạc gi” v “ch såí hỉỵu”
thỉåìng dãù bë nháưm láùn. Tạc gi ca mäüt tạc pháøm
l ngỉåìi sạng tảo ra tạc pháøm. Nãúu tạc pháøm do
hai ngỉåìi tråí lãn sạng taỷo ra thỗ nhổợng ngổồỡi saùng
taỷo ra taùc phỏứm õổồỹc coi l âäưng tạc gi. Váún âãư
quưn tạc gi cọ liãn quan âàûc biãût âãún cạc quưn
nhán thán v âãø xạc âënh ngy hãút hản thåìi hản
bo häü (xem trang 23).
Ch såí hỉỵu quưn tạc gi lải l mäüt váún âãư khạc.
Ch såí hỉỵu quưn tạc gi âäúi våïi mäüt tạc pháøm l
ngỉåìi cọ âäüc quưn khai thạc tạc pháøm, vê dủ, sỉí
dủng, sao chẹp, bạn hồûc tảo ra cạc tạc pháøm phại

sinh. Thäng thỉåìng, quưn tạc gi âäúi våïi mäüt tạc
pháøm ban âáưu thüc vãư ngỉåìi thỉûc sỉû sạng tảo ra
tạc pháøm âọ, âỉåüc gi l tạc gi. Tuy nhiãn, khäng
phi nỉåïc no cng váûy v âàûc biãût l trong cạc
trỉåìng håüp sau:
· Nãúu tạc pháøm do ngỉåìi lm th tảo ra nhỉ
mäüt pháưn cäng viãûc ca ngỉåìi âọ;
· Nãúu tạc pháøm tảo ra theo håüp âäưng hồûc theo
sỉû âàût hng âàûc biãût; hồûc
· Nãúu tạc pháøm âọ do nhiãưu ngỉåìi tảo ra.
Cáưn lỉu ràịng åí háưu hãút cạc nỉåïc, cạc tha thûn
håüp âäưng cọ thãø sỉía âäøi hồûc xạc âënh r nhỉỵng
kãút qu chung âỉåüc phạp lût quy âënh liãn quan
âãún quưn såí hỉỵu quưn tạc gi.

Ai súã hûäu quìn nhên thên?

Quưn nhán thán ln thüc vãư cạ nhán ngỉåìi sạng
tảo ra tạc pháøm (hồûc ngỉåìi thỉìa kãú ca tạc gi). Tuy
nhiãn, nhỉ âãư cáûp åí trãn, mäüt säú quưn nhán thán cọ
thãø bë chäúi b åí mäüt säú nỉåïc.
Cạc cäng ty khäng cọ quưn nhán thán. Vê dủ, nãúu
nh sn xút mäüt bäü phim l mäüt cäng ty, khi âọ chè
giạm âäúc v nh viãút këch bn måïi cọ quưn nhán
thán âäúi våïi bäü phim âọ.

Ai súã hûäu tấc phêím do ngûúâi lâm thụ tẩo ra?

ÅÍ mäüt säú nỉåïc, nãúu mäüt tạc pháøm do ngỉåìi lm thuó
taỷo ra trong phaỷm vi cọng vióỷc cuớa mỗnh thỗ ngỉåìi

sỉí dủng lao âäüng nghiãùm nhiãn l ch såí hỉỵu
quưn tạc gi, trỉì khi cọ tha thûn khạc. Nhỉng
khäng phi lục no cng váûy. Theo phạp lût ca
mäüt säú nỉåïc, viãûc chuøn nhỉåüng quưn cho ngỉåìi
sỉí dủng lao âäüng khäng tỉû âäüng diãùn ra v cọ thãø
phi âỉåüc quy âënh củ thãø trong håüp âäưng lao âäüng.
Trãn thỉûc tãú, åí mäüt säú nỉåïc viãûc chuøn nhỉåüng
quưn tạc gi trãn thỉûc tãú phi âỉåüc thỉûc hiãûn âäúi
våïi mäùi tạc pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc gi âỉåüc
tảo ra trong mäúi quan hãû naìy.

31


Vờ duỷ: Mọỹt lỏỷp trỗnh vión maùy tờnh õổồỹc mọỹt cäng
ty th. Mäüt pháưn cäng viãûc ca anh ta l saùng taỷo
ra troỡ chồi vi-õi-ọ trong giồỡ laỡm vióỷc bỗnh thỉåìng
v sỉí dủng thiãút bë ca cäng ty. Háưu hãút cạc nỉåïc
âãưu qui âënh quưn kinh tãú âäúi våïi pháưn mãưm âỉåüc
tảo ra ny thüc vãư cäng ty.
Tranh cháúp cọ thãø ny sinh khi ngỉåìi lm th thỉûc
hiãûn mäüt pháưn viãûc åí nh hồûc sau giåì lm viãûc
hồûc tảo ra tạc pháøm khäng thüc phảm vi cäng
viãûc thäng thỉåìng. Âãø trạnh tranh cháúp, mäüt kinh
nghiãûm qu bạu l hy u cáưu ngỉåìi lm th k
mäüt tha thûn bàịng vàn bn quy âënh r táút c
nhỉỵng váún âãư liãn quan âãún quưn tạc gi cọ thãø
ny sinh.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Tấc phêím àûúåc tẩo ra cho Chđnh ph

32

ÅÍ mäüt säú nỉåïc, Chênh ph s såí hỉỵu nhỉỵng tạc
pháøm âỉåüc sạng tảo ra v âỉåüc cäng bäú láưn âáưu
tiãn dỉåïi sổỷ chố õaỷo hoỷc kióứm soaùt cuớa mỗnh, trổỡ
trổồỡng hồỹp cọ tha thûn khạc bàịng vàn bn. Cạc
doanh nghiãûp nh sạng tảo ra tạc pháøm cho cạc cå
quan, täø chỉïc ca chênh ph cáưn lỉu quy âënh ny
v chøn bë tha thûn quy âënh r vãư ch såí hỉỵu
quưn tạc gi theo mäüt håüp âäưng bàịng vàn bn..

Ai súã hûäu quìn tấc giẫ àưëi vúái cấc tấc phêím
àûúåc tẩo ra theo húåp?
Nãúu mäüt tạc pháøm âỉåüc tảo ra theo mäüt dëch vủ tỉ
váún hồûc sạng tảo bãn ngoi theo mọỹt hồỹp õọửng
thỗ vỏỳn õóử laỷi hoaỡn toaỡn khaùc. háưu hãút cạc nỉåïc,
ngỉåìi sạng tảo ra tạc pháøm s såí hỉỵu quưn tạc
gi âäúi våïi tạc pháøm âỉåüc tảo ra theo håüp âäưng
ny v ngỉåìi âàût hng chè âỉåüc phẹp sỉí dủng tạc
pháøm theo nhỉỵng mủc âêch nháút âënh âỉåüc quy
âënh trong tha thûn. Nhiãưu nh soản nhảc, nh
nhiãúp nh, nh bạo tỉû do, nh thiãút kãú âäư ha, lỏỷp
trỗnh vión maùy tờnh vaỡ nhaỡ thióỳt kóỳ trang web thỉûc
hiãûn cäng viãûc theo ngun tàõc ny. Váún âãư vãư
quưn såí hỉỵu thỉåìng ny sinh khi sỉí dủng
lải nhỉỵng tạc pháøm âỉåüc tảo ra theo håüp
âäưng våïi mủc âêch giäúng hồûc khạc nhau.

Tấc phêím cho thụ

ÅÍ mäüt säú nỉåïc, vê dủ nhỉ Hoa K, phạp lût quưn
tạc gi quy âënh cạc tạc pháøm âỉåüc gi l “tạc
pháøm âỉåüc tảo ra âãø cho th”. Mäüt tạc pháøm âỉåüc
tảo ra âãø cho th l mäüt tạc pháøm do ngỉåìi lm
th tảo ra trong phảm vi cäng viãûc hồûc âỉåüc tha
thûn theo håüp âäưng. Våïi mäüt tạc pháøm cho th,
ch såí hỉỵu quưn tạc gi l ngỉåìi â tr tiãưn cho
tạc pháøm âọ chỉï khäng phi l ngỉåìi sạng tảo ra
tạc pháøm. Ngỉåìi âọ cọ thãø l mäüt cäng ty, mäüt täø
chỉïc hồûc mäüt cạ nhán.

Vê dủ: Nãúu bản th ngỉåìi tảo ra chổồng trỗnh
quaớng caùo cho cọng ty baỷn. Baỷn dổỷ õởnh sổớ duỷng
chổồng trỗnh naỡy õóứ quaớng caùo cho saớn phỏứm måïi
tải mäüt cüc triãøn lm thỉång mải. Theo phạp lût
ca háưu hãút cạc nỉåïc, cäng ty qung cạo s âỉåüc
såí hỉỵu quưn tạc gi, trỉì khi cọ tha thûn khạc.
Sau mäüt thåìi gian, bản mún sỉí dủng cạc näüi dung
ca chổồng trỗnh quaớng caùo (thióỳt kóỳ õọử hoỹa, tranh
aớnh hoỷc biãøu trỉng) trãn trang web måïi. Bản s
phi xin phẹp cäng ty qung cạo âãø sỉí dủng cạc
ti liãûu cọ bn quưn cho viãûc sỉí dủng måïi ny. Såí
dé cọ vióỷc naỡy vỗ vióỷc sổớ duỷng caùc taỡi lióỷu trón cạc
trang web khäng quy âënh trong håüp âäưng ban âáưu.
Tuy nhiãn, cọ mäüt säú ngoải lãû nhỉ nhỉỵng bỉïc nh
âỉåüc chuỷp vỗ muỷc õờch caù nhỏn, caùc bổùc tổồỹng, taùc
phỏứm âiãu khàõc, bn ghi ám, phim, .v.v. åí mäüt säú

nỉåïc, bãn th tảo ra tạc pháøm s l ngỉåìi såí hỉỵu
quưn tạc gi, trỉì khi cọ tha thûn khạc.
Trong mäúi quan hóỷ giổợa ngổồỡi laỡm thuó vaỡ ngổồỡi
thuó vióỷc thỗ täút hån hãút l gii quút váún âãư såí hỉỵu
quưn tạc gi thäng qua mäüt tha thûn bàịng
vàn bn v nãn âỉåüc tiãún hnh trỉåïc khi tiãún hnh
th dëch vủ sạng tảo bãn ngoi.

Ai súã hûäu quìn tấc giẫ àưëi vúái cấc tấc phêím
do nhiïìu ngûúâi tẩo ra?

u cáưu cå bn âäúi våïi váún âãư âäưng tạc gi l sỉû
âọng gọp ca mäùi âäưng tạc gi âãưu phi l âäúi
tỉånüg cu qunư tacï gia.í Trong trỉån
ì g håpü âänưg tacï
gia,í cacï qunư thỉånìg âỉåcü thỉcû hiãnû dỉả trãn sỉû tho
thnû giổaợ cacù õọnửg tacù gia.ớ Nóuỳ khọng coù thoaớ thuỏnỷ
thỗ cacï ngun tàcõ chung dỉåiï âáy s âỉåcü apï dunûg:

· Tạc pháøm chung. Khi hai hay nhiãưu tạc gi
nháút trê håüp nháút sỉû âọng gọp ca h thnh sỉû
kãút håüp khäng thãø tạch råìi v phủ thüc láùn
nhau tỉì nhiãưu sỉû gọp riãng l, khi âọ tạc pháøm
chung ra âåìi. Vê dủ, mäüt cún sạch giạo khoa l
mäüt tạc pháøm chung, trong âọ hai hay nhiãưu tạc
gi âọng gọp nhỉỵng näüi dung khạc nhau âãø håüp
nháút thnh mäüt tạc pháøm duy nháút. Âäúi våïi tạc
pháøm chung, cạc tạc gi cọ âọng gọp tråí thnh
âäưng ch såí hỉỵu ca ton bäü tạc pháøm.
Phạp lût quưn tạc gi åí nhiãưu nỉåïc u cáưu

phi cọ sỉû âäưng ca táút c cạc âäưng tạc gi
khi thỉûc hiãûn quưn tạc gi. ÅÍ nhỉỵng nỉåïc khạc,
báút k ai trong cạc âäưng såí hỉỵu cng cọ thãø
khai thạc tạc pháøm m khäng cáưn âãún sỉû cho
phẹp ca cạc âäưng tạc gi cn lải (nhỉng phi
chia s låüi nhûn thu âỉåüc tỉì viãûc sỉí dủng âọ).
Mäüt tha thûn bàịng vàn bn giỉỵa cạc tạc
gi hồûc ch såí hỉỵu thỉåìng l cạch täút nháút
trong thỉûc tãú nhàịm xạc âënh củ thãø cạc váún âãư
vãư quưn såí hỉỵu v sỉí dủng tạc pháøm, quưn
sỉía âäøi tạc pháøm, tiãúp thë v chia s thu nháûp
33


w w w . w i p o . i n t / s m e /

34

v sỉû âm bo trong viãûc chäúng lải nhỉỵng hnh vi
xám phảm quưn tạc gi.
· Tạc pháøm táûp thã.ø Nãúu cạc tạc gi khäng cọ
âënh biãún tạc pháøm ca h thnh mäüt tạc
pháøm chung v mún nhỉỵng âọng gọp ca h
âỉåüc sỉí dủng mọỹt caùch rióng reợ, thỗ khi õoù taùc
phỏứm seợ õổồỹc coi l “tạc pháøm táûp thãø”. Vê dủ
vãư tạc pháøm táûp thãø l mäüt chiãúc âéa CD, gäưm
nhiãưu bi hạt ca cạc tạc gi khạc nhau hồûc
mäüt cún tảp chê cọ nhiãưu bi viãút ca cạc nh
bạo tỉû do. Trong trỉåìng håüp âọ, mäùi tạc gi
s såí hỉỵu quưn tạc gi ca cạc pháưn

m h sạng tảo ra.
· Tạc pháøm phại sinh. Tạc pháøm phại sinh l
tạc pháøm âỉåüc tảo ra dỉûa trãn mäüt hay nhiãưu
tạc pháøm â cọ sàơn, nhỉ mäüt bn dëch, ci biãn
bn nhảc, bn sao tạc pháøm nghãû thût,
chuøn thãø thnh këch bn hồûc thnh mäüt bäü
phim. Viãûc tảo ra tạc pháøm phại sinh l âäüc
quưn ca ch såí hỉỵu quưn tạc gia.í
(xem trang 15). Tuy nhiãn, mäüt tạc pháøm phại
sinh cọ thãø âỉåüc bo häü quưn tạc gi mäüt
cạch âäüc láûp, d váûy, quưn tạc gi chè ạp
dủng âäúi våïi nhỉỵng näüi dung mang tênh
ngun gäúc ca cạc tạc pháøm phại sinh.

Trãn thỉûc tãú, viãûc phán biãût mäüt taïc pháøm chung våïi
mäüt taïc pháøm táûp thãø hay mäüt tạc pháøm phại sinh
khäng phi lục no cng dãù dng. Cạc tạc gi ca
mäüt tạc pháøm chung thỉåìng cọ nhỉỵng âọng gọp
mäüt cạch âäüc láûp v vo nhổợng thồỡi õióứm khaùc
nhau, vỗ thóỳ mồùi coù taùc phỏứm ra âåìi “såïm hån” v
“mün hån”. ÅÍ háưu hãút cạc nỉåïc, chênh
mún ca cạc âäưng tạc gi ràịng cọ tråí thnh
tạc gi chung hay khäng s quút âënh tạc
pháøm âọ s l tạc pháøm chung, tạc pháøm
táûp thãø hay tạc pháøm phại sinh. Âäưng tạc gi
u cáưu âënh hay khäng cọ âënh tảo ra mäüt tạc
pháøm chung, hai hay nhiãưu tạc gi tảo ra cạc tạc
pháøm khäng thãø tạch råìi hồûc phủ thüc s tảo ra
mäüt tạc pháøm phại sinh hồûc tạc pháøm táûp thãø.

Bäü phim Máût m Da Vinci l mäüt tạc pháøm phại sinh
ca cún saùch Mỏỷt maợ Da Vinci. Vỗ vỏỷy, taùc giaớ cuớa bäü
phim Máût m Da Vinci phi âỉåüc sỉû cho phẹp ca tạc
gi Dan Brown âãø sn xút v phán phäúi bäü phim.

5. LÚÅ I ĐCH TÛÂ QUÌ N TẤ C GIẪ
VÂ CẤ C QUÌ N LIÏN QUAN

Bẩn tẩo ra thu nhêåp tûâ cấc tấc phêím sấng
tẩo nhû thïë nâo?

Nãúu cäng ty ca bản såí hỉỵu cạc quưn tạc gi ca
mäüt tạc pháøm, cäng ty ca bản tỉû âäüng cọ mäüt loảt
cạc âäüc quưn. Âiãưu ny nghéa l chè cäng ty ca
bản måïi cọ quưn sao chẹp tạc pháøm âỉåüc bo häü,
bạn hay cho th cạc bn sao ca tạc pháøm, soaỷn
thaớo caùc taùc phỏứm phaùi sinh, bióứu dióựn hoỷc trỗnh
baỡy tạc pháøm trỉåïc cäng chụng, v thỉûc hiãûn cạc
hnh vi tỉång tỉû khạc. Nãúu ngỉåìi khạc mún sỉí
dủng hồûc thỉång maỷi hoùa caùc taùc phỏứm coù baớn
quyóửn cuớa baỷn thỗ cäng ty ca bản cọ thãø li-xàng
hồûc bạn mäüt pháưn ca mäüt pháưn, nhiãưu pháưn
hồûc ton bäü âäüc quưn âãø âäøi láúy mäüt khon th
lao. Viãûc thanh toạn cọ thãø õổồỹc thổỷc hióỷn mọỹt
hoỷc nhióửu lỏửn. Thổồỡng thỗ vióỷc naỡy s mang lải
cho doanh nghiãûp ca bản nhiãưu låüi nhûn hån so
våïi viãûc trỉûc tiãúp khai thạc båíi ngỉåìi tảo ra, tạc gi
hồûc ch såí hỉỵu quưn.
Cạc âäüc quưn cọ thãø chia, tạch, li-xàng hồûc bạn
cho ngỉåìi khạc bàịng mi phỉång thỉïc bản cọ thãø

nghé ra. Do âọ, cạc quưn ny cọ thãø âỉåüc bạn
hồûc li-xàng cọ giåïi hản vãư lnh thäø, thåìi gian, khu
vỉûc thë trỉåìng, ngän ngỉỵ (dëch), phỉång tiãûn
truưn thäng hồûc näüi dung. Vê dủ, mäüt ch såí hỉỵu
quưn tạc gi cọ thãø chuøn nhỉåüng hon ton
quưn tạc gi ca mäüt tạc pháøm hay bạn quưn
phạt hnh cho mäüt nh xút bn, quưn lm phim
cho mäüt cäng ty

lam
ì phim, qunư phatï sonïg tacï phám
ø cho mätü âaiì phatï
thanh v qunư chunø thãø tacï phám
ø sang thãø loaiû kởch
cho mọtỹ õoanỡ kởch hocỷ mọtỹ cọng ty truyónử hỗnh.
Coù nhiã cacïh thỉång maiû hoạ cacï tacï phám
ø sanïg taỏ:
· Âån gin, bản cọ thãø bạn tạc pháøm âỉåüc bo
häü quưn tạc gi, hồûc tảo ra cạc bn sao v
bạn cạc bn sao âọ; trong c hai cạch trãn,
bản váùn såí hỉỵu ton bäü hồûc pháưn låïn cạc
quưn phạt sinh tỉì viãûc såí hỉỵu quưn tạc gi
(xem âoản tiãúp theo);
· Bản cọ thãø cho phẹp mäüt ngỉåìi khạc âọ sao
chẹp hồûc sỉí dủng tạc pháøm. Viãûc ny cọ thãø
thỉûc hiãûn âỉåüc thäng qua li-xàng cạc quưn
kinh tãú âäúi våïi tạc pháøm ca bản; v
· Bản cọ thãø bạn (chuøn nhỉåüng) ton bäü
hồûc mäüt pháưn quưn tạc gi âäúi våïi tạc
pháøm ca bản.

Nïëu bấn tấc phêím ca mịnh, liïåu bẩn cố mêët
quìn àưëi vúái tấc phêím khưng?

Quưn tạc gi khạc våïi quyóửn sồớ hổợu õọỳi tổồỹng hổợu
hỗnh maỡ taùc phỏứm õổồỹc õởnh hỗnh trón õoù. Vióỷc õồn
thuỏửn baùn taùc phỏứm õổồỹc baớo họỹ baớn quyóửn (vờ duỷ
nhổ chổồng trỗnh maùy tờnh hồûc bn tho) khäng tỉû
âäüng chuøn quưn tạc gi cho ngổồỡi mua. Nhỗn
chung, quyóửn taùc giaớ cuớa mọỹt taùc phỏứm váùn
thüc vãư tạc gi trỉì khi tạc gi chuøn
nhỉåüng dỉït khoạt cho ngỉåìi mua bàịng vàn
bn.

35


Tuy nhiãn, åí mäüt säú nỉåïc, nãúu bản bạn bn sao
hồûc bn gäúc ca tạc pháøm (vê dủ nhỉ mäüt bỉïc
tranh), bản cọ thãø máút âi mäüt säú âäüc quưn trong
cạc quưn tạc gi. Vê dủ, ngỉåìi mua bn sao cọ thãø
cọ quưn âënh âoảt âäúi våïi bn sao tạc pháøm,
chàóng hản bạn hồûc chuøn giao bn sao ny (xem
thãm pháưn “bạn láưn âáưu” åí trang 15). Quưn no
máút âi hồûc âỉåüc giỉỵ lải âỉåüc quy âënh hon ton
khạc nhau åí mäùi qúc gia. Cáưn phi xem xẹt phạp
lût vãư quưn tạc gi åí nỉåïc såí tải cng nhỉ åí thë
trỉåìng xút kháøu trỉåïc khi bạn cạc bn sao ca mäüt
taïc pháøm.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Li-xùng quìn tấc giẫ lâ gị?

36

Li-xàng l sỉû cho phẹp nhỉỵng ngỉåìi khạc (cạ
nhán hồûc cäng ty) thỉûc hiãûn mäüt hồûc
nhiãưu quưn kinh tãú liãn quan âãún tạc pháøm
âỉåüc bo häü quưn tạc giaớ. ặu õióứm cuớa vióỷc lixng laỡ baỷn vỏựn giổợ âỉåüc quưn tạc gi trong khi
cho phẹp ngỉåìi khạc tảo ra bn sao, phán phäúi, ti
xúng qua mảng, phạt sọng, truưn qua mảng
internet, truưn âäưng thåìi bàịng c phạt thanh vaỡ
truyóửn hỗnh, hoỷc taỷo ra caùc taùc phỏứm phaùi sinh âãø
thu tiãưn. Cạc tha thûn li-xàng cọ thãø âỉåüc thay
âäøi âãø âạp ỉïng cạc u cáưu củ thãø ca cạc bãn. Do
âọ, bản cọ thãø li-xàng mäüt säú quưn m khäng lixàng cạc quưn khạc. Vê dủ, khi li-xàng cạc quưn
sao chẹp v sỉí dủng mäüt tr chåi trãn mạy vi tênh,
bản cọ thãø giỉỵ lải cạc quưn tảo ra cạc tạc pháøm
phại sinh tỉì tr chåi âọ (vê dủ nhỉ mäüt bäü phim).

Sûå khấc nhau giûäa li-xùng àưåc quìn vâ
khưng àưåc quìn lâ gị?

Àiïìu gị xẫy ra khi bẩn bấn quìn tấc giẫ
ca mịnh?

Mäüt li-xàng cọ thãø l âäüc quưn hồûc khäng âäüc
quưn. Nãúu bản cáúp li-xàng âäüc quưn, chố mọỹt
mỗnh ngổồỡi nhỏỷn li-xng coù quyóửn sổớ duỷng taùc

phỏứm dổồùi caùc hỗnh thổùc quy õởnh trong li-xng.
hỏửu hóỳt cạc nỉåïc, li-xàng âäüc quưn phi âỉåüc
thãø hiãûn bàịng vàn baớn thỗ mồùi coù giaù trở. Li-xng
õọỹc quyóửn cuợng coù thãø bë giåïi hản, vê dủ, trong mäüt
vng lnh thäø hồûc trong mäüt khong thåìi gian củ
thãø, hồûc sỉû tiãúp tủc âäüc quưn cọ thãø phi phủ
thüc vo cạc u cỏửu bióứu dióựn cuớa caùc loaỷi hỗnh
khaùc. Li-xng õọỹc quyóửn thỉåìng l mäüt chiãún lỉåüc
kinh doanh täút âãø cọ âỉåüc mäüt sn pháøm cọ bn
quưn nhàịm phán phäúi v bạn trãn thë trỉåìng, nãúu
bản thiãúu cạc ngưn lỉûc âãø tỉû tióỳp thở taùc phỏứm cuớa
mỗnh coù hióỷu quaớ.

Mọỹt bióỷn phaùp thay thãú cho li-xàng l bạn quưn
tạc gi âäúi våïi tạc pháøm ca bản cho ngỉåìi khạc
v ngỉåìi ny s tråí thnh ch såí hỉỵu måïi ca
quưn tạc gi. Thût ngỉỵ chun män mä t viãûc
chuøn giao quưn såí hỉỵu ny l “chuøn
nhỉåüng”. Trong khi li-xàng chè cáúp quưn âỉåüc
lm gỗ maỡ nóỳu khọng coù li-xng thỗ vióỷc laỡm õoù trồớ
nón traùi phaùp luỏỷt thỗ chuyóứn nhổồỹng chuyóứn õi tỏỳt
caớ quưn ca bản. Bản cọ thãø chuøn giao ton bäü
cạc quưn hồûc chè mäüt pháưn trong säú cạc quưn
âọ. ÅÍ nhiãưu nỉåïc, viãûc chuøn nhỉåüng phi âỉåüc
thãø hiãûn bàịng vàn bn v cọ chỉỵ k ca ch såí hỉỵu
quưn tạc giaớ thỗ mồùi coù hióỷu lổỷc.

Mỷt khaùc, nóỳu baỷn cỏỳp li-xàng khäng âäüc quưn
cho mäüt cäng ty, bản cho phẹp cäng ty âọ thỉûc hiãûn
mäüt hồûc mäüt säú âäüc quưn ca bản, nhỉng âiãưu âọ

khäng cn tråí bản cho phẹp nhỉỵng ngỉåìi khạc (bao
gäưm c chênh bản) âäưng thåìi thỉûc hiãûn cạc quưn
ny. Do váûy, bản cọ thãø cho phẹp nhiãưu cạ nhán
hồûc cäng ty cọ quưn sỉí dủng, sao chẹp hồûc
phán phäúi tạc pháøm ca bản. Giäúng nhỉ li-xàng âäüc
quưn, li-xàng khäng âäüc quưn cọ thãø bë giåïi hản
hồûc haỷn chóỳ dổồùi moỹi hỗnh thổùc. hỏửu hóỳt caùc
nổồùc, li-xàng khäng âäüc quưn cọ thãø thỉûc hiãûn
dỉåïi dảng låìi nọi hồûc vàn bn. Tuy nhiãn, täút nháút
l tha thûn bàịng vàn bn.

Thäng qua viãûc cáúp li-xàng, bản cho phẹp ngỉåìi
nháûn li-xàng lm mäüt säú viãûc nháút âënh âỉåüc quy
âënh trong thoớa thuỏỷn li-xng, ngoaỡi ra thỗ khọng
õổồỹc pheùp. Do âọ, xạc âënh r rng phảm vi ca
cạc hoảt âäüng âỉåüc phẹp theo tha thûn li-xàng
l viãûc ráút quan trng. Thäng thỉåìng, täút nháút
l cáúp cạc li-xàng cọ phảm vi hản chãú âäúi
våïi cạc nhu cáưu v låüi êch củ thãø ca ngỉåìi nháûn lixàng. Viãûc cáúp li-xàng khäng âäüc quưn tảo kh
nàng cáúp nhiãưu li-xàng cho nhỉỵng ngỉåìi sỉí dủng
cọ nhu cáưu khạc âãø âạp ỉïng cạc mủc tiãu tỉång tỉû
hồûc khạc nhau dỉûa trãn cạc âiãưu khon v âiãưu
kiãûn tỉång tỉû hồûc khạc nhau.

Chiïën lûúåc li-xùng

ÅÍ mäüt säú it cạc nỉåïc, quưn tạc gi khäng thãø bë
chuøn nhỉåüng hon ton. Ngoi ra, xin nhåï ràịng
chè cọ thãø chuøn nhổồỹng caùc quyóửn kinh tóỳ vỗ
quyóửn nhỏn thỏn luọn luọn gàõn liãưn våïi tạc gi (xem

trang 17).

Viãûc chuøn nhỉåüng hồûc li-xàng âäüc quưn phi
âỉåüc thãø hiãûn bàịng vàn bn.

Tuy nhiãn, âäi khi viãûc kiãøm soạt hon ton âäúi våïi
mäüt tạc pháøm thãø hiãûn sỉû an ton trong kinh doanh
âäúi våïi ngỉåìi nháûn li-xàng hồûc mäüt pháưn quan
trng trong chiãún lỉåüc kinh doanh. Trong trỉåìng
håüp ny, mäüt li-xàng âäüc quưn hồûc chuøn
nhỉåüng ton bäü cạc quưn ca bản âãø âäøi láúy mäüt
khon tiãưn cọ thãø l biãûn phạp täút nháút. Nhỉng bản
chè nãn ạp dủng biãûn phạp ny khi khäng cọ sỉû lỉûa
chn no khạc v chàõc chàõn ràịng bản â nháûn âỉåüc
mäüt khon tiãưn tha âạng. Ngay khi bản chuøn giao
quưn âäúi våïi tạc pháøm, bản s máút âi ton bäü mi
tiãưm nàng thu nháûp tiãúp theo tỉì tạc pháøm âoï.

37


Thỷỳng maồi laõ gũ?

Thổồng maỷi laỡ mọỹt hỗnh thổùc tióỳp thë nhåì âọ mäüt
quưn såí hỉỵu trê tû (tiãu biãøu l nhn hiãûu, kiãøu
dạng cäng nghiãûp hồûc quưn tạc gi) âỉåüc sỉí
dủng âãø thu hụt sỉû chụ ca ngỉåìi tiãu dng vãư
mäüt sn pháøm. Nhỉỵng máøu truûn tranh vui, nghãû
sé, ngäi sao nhảc pop, ngäi sao thãø thao, bỉïc tranh,
bổùc tổồỹng nọứi tióỳng, vaỡ nhióửu hỗnh aớnh khaùc xuỏỳt

hióỷn trãn mi loải sn pháøm, nhỉ ạo phäng, âäư
chåi, âäư vàn phng pháøm, cäúc úng c phã hay cạc
bỉïc ạp phêch. Viãûc bn bạn cạc sn pháøm dỉûa vo
bn quưn cọ thãø l mäüt ngưn phủ thu sinh låüi:

w w w . w i p o . i n t / s m e /

· Âäúi våïi caïc doanh nghiãûp såí hỉỵu tạc pháøm cọ
bn quưn (nhỉ nhỉỵng truûn tranh hoỷc bổùc
aớnh vui) thỗ vióỷc cỏỳp li-xng cho nhổợng thổồng
nhỏn tiãưm nàng cọ thãø tảo ra nhỉỵng khon phê
li-xàng v th lao. Viãûc âọ cng cho phẹp
mäüt doanh nghiãûp tảo ra låüi nhûn tỉì cạc thë
trỉåìng måïi theo cạch tỉång âäúi tiãút kiãûm chi
phê v êt ri ro.

38

· Cạc cäng ty sn xút sn pháøm tiãu dng cọ
giạ trë tháúp, nhỉ cäúc úng c phã, kẻo hồûc ạo
phäng, cọ thãø laỡm cho caùc saớn phỏứm cuớa mỗnh
coù sổùc cuọỳn huùt hån bàịng cạch gàõn thãm lãn
âọ mäüt nhán váût näøi tiãúng, mäüt tạc pháøm nghãû
thût hồûc mäüt úu täú cún hụt khạc.

Viãûc thỉång mải âi hi phi cọ sỉû cho phẹp cọ
trỉåïc vãư viãûc sỉí dủng cạc quưn khạc nhau trãn
hng họa (nhỉ tạc pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc
gi, kiãøu dạng cäng nghiãûp hồûc nhn hiãûu). Khi sỉí
dủng cạc hỗnh aớnh caùc nhỏn vỏỷt nọứi tióỳng trón haỡng

hoùa cỏửn lổu yù rũng caùc hỗnh aớnh õoù coù thóứ õổồỹc baớo
vóỷ dổồùi hỗnh thổùc caùc quyóửn tổ hổợu vaỡ quyóửn cäng
cäüng.

Mary Engelbreit: Nghïå sơ vâ doanh nhên

Mary Engelbreit näøi tiãúng thãú giåïi vãư nhỉỵng thiãút kãú
ràõc räúi v mu m cuớa mỗnh, vaỡ cọ õaợ trồớ thaỡnh
ngổồỡi tión phong trong li-xàng trong nghãû thût.
Mäüt säú cäng ty sn xút bỉu thiãúp näøi tiãúng â mua
cạc thiãút kãú ca cä v mäüt säú cäng ty khạc âang
nọng lng âãø âỉåüc nháûn li-xàng cạc tạc pháøm âäüc
âạo ca Mary âãø gàõn lãn cạc loải sn pháøm bao
gäưm lëch, ạo phäng, cäúc, qu tàûng, tem, tỉåüng sỉï,
v.v. Vê dủ vãư viãûc kinh doanh cuớa Mary coù thóứ tỗm
thỏỳy taỷi õởa chố
/>Breit_licensing.htm.

Baồn li-xựng taỏc phêím ca mịnh nhû thïë nâo?
L ch såí hỉỵu quưn tạc gi hồûc cạc quưn liãn
quan nãn bản hon ton cọ quưn quút âënh cọ
hay khäng li-xàng, cạch thỉïc v õọỳi tổồỹng nhỏỷn lixng taùc phỏứm cuớa mỗnh. Coù nhióửu cạch m ch
såí hỉỵu quưn tạc gi váùn qun l õổồỹc li-xng cuớa
mỗnh.
Coù mọỹt giaới phaùp khaùc laỡ tổỷ xổớ lyù moỹi vỏỳn õóử
lión quan õóỳn quaù trỗnh li-xng. Baỷn coù thóứ tổỷ
mỗnh õaỡm phaùn caùc õióửu khoaớn cuớa thoớa thûn lixàng våïi tỉìng âäúi tỉåüng nháûn li-xàng hồûc bản cọ
thãø âỉa ra tha thûn li-xàng dỉûa trãn cạc âiãưu
khon v âiãưu kiãûn chøn m bãn nháûn li-xàng
phi cháúp nháûn nãúu h mún khai thạc cạc tạc

pháøm thüc quưn tạc gi hồûc cạc quưn liãn
quan.
Viãûc tỉû qun l mi quưn ca bản s ln ln
liãn quan âãún háưu hãút cäng viãûc qun l v chi phê
âạng kãø âãø thu tháûp thäng tin thë trỉåìng, nghiãn
cỉïu cạc âäúi tỉåüng nháûn li-xàng tióửm nng vaỡ õaỡm
phaùn caùc hồỹp õọửng. Vỗ vỏỷy, baỷn cọ thãø xem xẹt
giao phọ viãûc qun l mäüt säú hồûc ton bäü cạc
quưn ca bản cho mäüt âải diãûn hồûc täø chỉïc
dëch vủ li-xàng chun nghiãûp, nhỉ nh xút
bn sạch hồûc täø chỉïc sn xút bn ghi ám, nhỉỵng
ngỉåìi m sau ny s thay màût bản k kãút cạc tha
thûn li-xàng. Cạc täø chỉïc âải diãûn li-xàng thỉåìng
cọ vë thãú täút hån âãø xạc âënh cạc âäúi tỉåüng nháûn lixàng tiãưm nàng v âm phạn âỉåüc giạ v cạc âiãưu
khon li-xàng täút hån l bản tỉû lm láúy nhỉỵng âiãưu

ny.
Trãn thỉûc tãú, ch såí hỉỵu quưn tạc gi hồûc cạc
quưn liãn quan, tháûm chê c cạc täø chỉïc dëch vủ lixàng, thỉåìng gàûp khọ khàn trong viãûc qun l mi
viãûc sỉí dủng khạc nhau liãn quan âãún cạc tạc phỏứm
cuớa mỗnh. Cuợng seợ rỏỳt khoù cho ngổồỡi sổớ duỷng, vờ duỷ
caùc õaỡi phaùt thanh vaỡ truyóửn hỗnh, lión hóỷ våïi tỉìng
tạc gi hồûc ch såí hỉỵu quưn tạc gi âãø cọ âỉåüc sỉû
cho phẹp cáưn thiãút. Trong trỉåìng håüp m viãûc lixàng cạ nhán l khäng thãø hồûc khäng kh thi, viãûc
tham gia vo täø chỉïc qun l táûp thãø (CMO) l
mäüt gii phạp hỉỵu hiãûu, nãúu täưn tải mọỹt tọứ chổùc
quaớn lyù mọỹt sọỳ loaỷi hỗnh taùc phỏứm liãn quan. Cạc
CMO s thay màût tạc gi ca cạc taùc phỏứm cuớa mọỹt
sọỳ loaỷi hỗnh nhỏỳt õởnh quaớn lyù viãûc sỉí dủng tạc
pháøm v chëu trạch nhiãûm âm phạn cạc li-xàng v

thu lãû phê. Bản cọ thãø tham gia vo mäüt CMO ph
håüp, nãúu cọ cạc täø chỉïc nhỉ váûy åí trong nỉåïc
v/hồûc cạc nỉåïc khạc.

39


w w w . w i p o . i n t / s m e /

Cấc tưí chûác quẫn l têåp thïí hoẩt àưång
nhû thïë nâo?

40

Cạc CMO hoảt âäüng våïi tỉ cạch l täø chỉïc trung
gian giỉỵa ngỉåìi sỉí dủng v cạc ch såí hỉỵu quưn
tạc gi l thnh viãn ca CMO. Thäng thỉåìng, åí
mäùi nỉåïc cọ mäüt CMO cho mọựi loaỷi hỗnh taùc phỏứm
taùc phỏứm tổồng ổùng. Tuy nhión, chố coù mọỹt sọỳ loaỷi
hỗnh taùc phỏứm mồùi coù CMO, nhỉ âiãûn nh, ám
nhảc, nhiãúp nh, sao chẹp (mi loaỷi ỏỳn phỏứm), phaùt
thanh vaỡ truyóửn hỗnh, vaỡ myợ thuỏỷt ỉïng dủng. Âãø
tham gia mäüt CMO, cạc thnh viãn phi thäng bạo
cho CMO vãư cạc tạc pháøm m h tảo ra hồûc såí
hỉỵu. Cạc hoảt âäüng chênh ca mäüt CMO l 1) tỉ
liãûu họa cạc tạc pháøm ca cạc thnh viãn, 2) thay
màût cạc thnh viãn thỉûc hiãûn li-xàng v thu lãû phê,
3) täøng håüp v bạo cạo thäng tin vãư viãûc sỉí dủng
cạc tạc pháøm, 4) qun l v kiãøm toạn, v 5) phán
phäúi tiãưn lãû phê cho cạc thnh viãn. Cạc tạc pháøm

thüc danh mủc tạc pháøm ca CMO s âỉåüc cạc cạ
nhán v cäng ty quan tám tho lûn âãø âảt âỉåüc lixàng quưn sỉí dủng. Âãø cạc ch såí hỉỵu quưn tạc
gi v cạc quưn liãn quan âỉåüc âải diãûn åí phảm vi
qúc tãú, cạc CMO tham gia vo cạc tha thûn
tỉång häù våïi cạc CMO khạc trãn ton thãú giåïi. Sau
âọ, cạc CMO s thay màût thnh viãn cáúp cạc lixàng, thu tiãưn lãû phê v phán phäúi lải khon lãû phê
thu âỉåüc cho cạc ch såí hỉỵu quưn tạc gi, dỉûa
trãn cäng thỉïc â thäúng nháút tỉì trỉåïc.

Nhỉỵng ỉu âiãøm thỉûc tãú ca viãûc qun l táûp thãø l:
· Li-xàng táûp thãø mang lải nhiãưu låüi êch cho
nhỉỵng ngỉåìi sỉí dủng v ch såí hỉỵu quưn.
Viãûc mua hng mäüt cỉía lm gim ráút nhiãưu
gạnh nàûng qun l cho nhỉỵng ngỉåìi sỉí dủng
v ch såí hỉỵu quưn; viãûc qun l táûp thãø
khäng chè tảo cho cạc ch såí hỉỵu quưn gim
båït chi phê trong viãûc tiãúp cáûn thë trỉåìng m
cn tàng âáưu tỉ vo hoảt âäüng nghiãn cỉïu v
triãøn khai âãø tảo ra cạc hãû thäúng säú cho phẹp
ngàn chàûn hỉỵu hiãûu nản xám phảm bn quưn.
Ngoi ra, li-xàng táûp thãø tảo ra sỉû cán bàịng låïn
hån; khäng cọ mäüt hãû thäúng qun l táûp thãø våïi
sỉû tham gia ca mi âäúi tỉåüng váûn hnh thở
trổồỡng thỗ caùc chuớ sồớ hổợu quyóửn ồớ quy mọ vỉìa
v nh cng nhỉ nhỉỵng ngỉåìi sỉí dủng åí quy
mä vỉìa v nh s dãù dng bë âạnh báût ra khi
thë trỉåìng.
· Qun l táûp thãø cng cho phẹp ch såí ca tạc
pháøm âỉåüc bo häü sỉí dủng sỉïc mảnh âm
phạn táûp thãø nhàịm âảt âỉåüc cạc âiãưu khon

v âiãưu kiãûn täút hån cho viãûc sỉí dủng cạc tạc
pháøm ca hoỹ vỗ CMO coù thóứ õaỡm phaùn dổỷa trón
mọỹt cồ sồớ bỗnh õũng hồn vồùi caùc nhoùm ngổồỡi
sổớ duỷng õọng âo, mảnh hån v thỉåìng phán
tạn v cạch xa nhau.

· Cạc doanh nghiãûp mún sỉí dủng quưn tạc
gi v cạc quưn liãn quan ca ngỉåìi khạc cọ
thãø âm phạn våïi chè mäüt täø chỉïc v cọ thãø âảt
âỉåüc mäüt li-xàng trn gọi. Mäüt li-xàng trn
gọi cho phẹp ngỉåìi nháûn li-xàng sỉí dủng báút
k âäúi tỉåüng no trong mủc lủc hồûc danh
mủc tạc pháøm ca CMO trong mäüt khong
thåìi gian nháút âënh m khäng cáưn âm phạn
cạc âiãưu khon v âiãưu kiãûn liãn quan âãún
quưn ca tỉìng tạc pháøm riãng biãût.
· CMO âỉa ra mäüt cäng củ hỉỵu êch âäúi våïi caùc
doanh nghióỷp muọỳn nhỏỷn li-xng caùc taùc phỏứm
dổồùi hỗnh thổùc k thût sä,ú khi tảo ra cạc cäng
củ âån gin âãø âảt âỉåüc cạc quưn ny.

Quẫn l quìn tấc giẫ vâ cấc quìn liïn quan
Cạc quưn âảt âỉåüc tỉì quưn tạc gi v cạc quưn
liãn quan cọ thãø âỉåüc qun l båíi:
· Ch såí hỉỵu quưn;
· Mäüt trung gian, nhỉ nh xút bn, nh sn
xút hồûc nh phán phäúi; hồûc
· Mäüt täø chỉïc qun l táûp thãø (CMO). Trong mäüt
säú trỉåìng håüp, viãûc qun l ca mäüt CMO
tháûm chê cn âỉåüc quy âënh båíi phạp lût.

·

·

Nhiãưu CMO cng âọng mäüt vai troì quan troüng
ngoaìi viãûc laìm trung gian li-xàng. Vê dủ, cạc täø
chỉïc ny tham gia vo thỉûc thi quưn (chäúng
lải viãûc vi phảm bn quưn); cung cáúp dëch vủ
giạo dủc v phäø biãún thäng tin; giao lỉu våïi cạc
nh lm lût; khuún khêch v thục âáøy sỉû phạt
triãøn cạc tạc pháøm måïi åí cạc nãưn vàn họa khạc
nhau thäng qua cạc sạng kiãún vàn họa; v âọng
gọp vo sỉû phạt triãøn ca x häüi v phạp l ca
cạc thnh viãn ca täø chỉïc. Trong nhỉỵng nàm
gáưn âáy, nhiãưu CMO â têch cỉûc phạt triãøn cạc
thnh pháưn DRM âãø qun l quưn (xem trang
26). Tỉång tỉû, nhiãưu CMO â têch cỉûc tham gia
vo cạc diãùn ân qúc tãú âãø thục âáøy sỉû phạt
triãøn cạc chøn mỉûc chung, mang tênh qúc tãú
v an ton âãø âạp ỉïng cạc nhu cáưu qun lyù vaỡ
thổỷc thi quyóửn maỡ mỗnh õaỷi dióỷn.
Thọng tin chi tiãút vãư cạc CMO củ thãø åí mäùi
qúc gia cọ thóứ tỗm thỏỳy taỷi lión hióỷp CMO
quọỳc tóỳ (xem Phuỷ lủc I) hồûc tải cå quan qun
l quưn tạc gi qúc gia (xem Phủ lủc II), tỉì
hiãûp häüi cäng nghiãûp tỉång ỉïng hồûc tỉì mäüt
trong cạc täø chỉïc phi chênh ph cọ tãn trong
Phủ lủc I åí trang 55.

41


w w w . w i p o . i n t / s m e /

Quẫn l têåp thïí trong ngânh cưng nghiïåp
êm nhẩc

42

Viãûc qun l táûp thãø cạc quưn âọng mäüt vai tr
trng tám trong cạc doanh nghiãûp ám nhảc do cạc
loải quưn khạc nhau trong chùi kinh doanh ám
nhảc. Quưn cå hc cọ âỉåüc l thay màût cho cạc
tạc gi, cạc nh sạng tạc v cạc nh xút bn;
Quưn biãøu diãùn cọ âỉåüc l thay màût cho cạc tạc
gi, nh soản nhảc v cạc nh sn xút bn; v
quưn biãøu diãùn cọ âỉåüc l thay màût cho ngỉåìi
biãøu diãùn v cạc nh sn xút bn ghi ám (xem
trang 20). Dé nhiãn, haìng ngaìn cäng ty ghi ám vỉìa
v nh, nh xút bn ám nhảc v nhảc sé åí mäùi
qúc gia dỉûa vo cạc täø chỉïc li-xàng táûp thãø trong
nỉåïc v/hồûc åí phỉång xa âãø âải diãûn cho quưn
låüi ca h v âm phạn våïi nhỉỵng âäúi tỉåüng sỉí
dủng ám nhảc hng mảnh (cạc táûp âon viãùn thäng,
phạt thanh, truyóửn hỗnh hoỷc truyóửn hỗnh caùp lồùn)
õóứ õaớm baớo mäüt sỉû âãưn b tha âạng cho cạc hoảt
âäüng sạng tảo ca h. Âäưng thåìi, táút c nhỉỵng
ngỉåìi nháûn li-xàng, báút kãø åí quy mä no, âãưu cọ
thãø tiãúp cáûn våïi ton bäü danh mủc tạc pháøm m

khäng cáưn âm phạn våïi mäüt säú lỉåüng låïn cạc ch
såí hỉỵu quưn riãng l.

Cạc CMO ca nhỉỵng ngỉåìi biãøu diãùn (ám nhảc vaỡ
nghe nhỗn) õaợ vaỡ õang quaớn lyù caùc quyóửn trón
Internet tỉì khi bàõt âáưu cọ, ch úu vỉìa phạt thanh
v truyóửn hỗnh vaỡ truyóửn quan maỷng, vaỡ tổỡ giồỡ trồớ âi
s âỉåcü goiü l “qunư taỏ ra sànơ co”ï (xem trang 16).
ÅÍ háưu hãút cạc nỉåïc, mäüt táûp âon phạt thanh truyóửn
hỗnh phaới traớ tióửn cho quyóửn phaùt soùng ỏm
nhaỷc. Tiãưn âỉåüc thanh toạn cho nh soản nhảc,
nhỉng thỉåìng bàịng con âỉåìng giạn tiãúp. Trãn thỉûc
tãú, nh soản nhảc chuøn nhổồỹng caùc quyóửn cuớa
mỗnh cho mọỹt tọứ chổùc (CMO) coù trạch nhiãûm âm
phạn våïi táút c cạc âäúi tỉåüng mún biãøu diãùn bn
nhảc trỉåïc cäng chụng. CMO âải diãûn cho cạc
thnh viãn bao gäưm säú lỉåüng låïn nh soản nhảc s
tr tiãưn nhûn bụt cho cạc thnh viãn dỉûa trãn säú
láưn bn nhảc âỉåüc biãøu diãùn trỉåïc cäng chụng. Cạc
täø chổùc phaùt thanh truyóửn hỗnh õaỡm phaùn vióỷc
thanh toaùn troỹn gọi mäüt láưn hng nàm våïi CMO v
cung cáúp cho CMO cạc máùu láúy tỉì cạc kãnh củ thãø
vãư säú lỉåüng phạt mäüt bn ghi ám, giụp cho viãûc
tênh toạn tr tiãưn nhûn bụt cho cạc nh soản nhảc.
CMO ny cọ thãø l täø chỉïc biãøu diãùn báút k. Vê dủ,
cạc täø chỉïc phạt thanh viãn ca Khäúi thënh vỉåüng
chung, täø chỉïc cọ liãn quan nhiãưu nháút l Hiãûp häüi
Quưn biãøu diãùn ca Ä-xtráy-li-a, hồûc Täø chỉïc
Quưn biãøu diãùn cọ trủ såí tải Vỉång qúc Anh. C
hai täø chỉïc ny âãưu cọ chỉïc nàng cáúp li-xàng cho

cạc täø chỉïc phạt thanh sỉí dủng cạc bn nhảc âỉåüc
sạng tạc tỉì mi nåi trãn thãú giåïi.

Vê dủ, Hiãûp häüi Quưn biãøu diãùn ca Ä-xtráy-li-a
(APRA) khäng chè kiãøm soạt cạc bn nhảc âỉåüc
cạc chuớ sồớ hổợu uớy quyóửn cho mỗnh taỷi -xtrỏy-li-a,
Niu Dilỏn, Nam Thaùi Bỗnh Dổồng, maỡ coỡn caớ caùc
baớn nhaỷc cuớa cạc nh soản nhảc ngỉåìi Anh v cạc
nh xút bn l thnh viãn ca Hiãûp häüi Quưn
biãøu diãùn. Cạc tha thûn tỉång tỉû cho phẹp APRA
kiãøm soạt tải Ä-xtráy-li-a v Niu Dilán cạc tạc
pháøm ám nhảc ca cạc nh soản nhảc l thnh
viãn ca cạc hiãûp häüi åí Hoa K, cng nhỉ cạc hiãûp
häüi ca cạc nỉåïc nhỉ Phạp, Âỉïc, , Táy Ban Nha,

H Lan, Hy Lảp v cạc nỉåïc khạc.
Viãûc li-xàng nhàịm cho phẹp biãøu diãùn trỉåïc cäng
chụng l cỏửn thióỳt cho bỏỳt kyỡ chổồng trỗnh phaùt
soùng caùc truyóửn hỗnh naỡo coù chổùa õổỷng ỏm
nhaỷc. Quyóửn bióứu dióựn phaới âỉåüc li-xàng tỉì cạc ch
såí hỉỵu quưn hồûc cạc nh xút bn cho phẹp sỉí
dủng sạng tạc v cạc bn ghi ám. Mäüt li-xàng trn
gọi s an ton v thỉåìng nháûn âỉåüc tỉì mäüt hiãûp häüi
quưn biãøu diãùn.

Quẫn l têåp thïí viïåc sao chếp

Cạc doanh nghiãûp sỉí dủng ráút nhiãưu loải áún
pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc gia.í Vê dủ, h
cọ thãø cáưn sao chủp cạc bi tỉì bạo, tảp chê hồûc

cạc áún pháøm âënh k v phán phäúi chụng cho
ngỉåìi lao âäüng/nhán viãn nhàịm mủc âêch thäng
tin hồûc nghiãn cỉïu. S l phi thỉûc tãú âäúi våïi cạc
cäng ty, nãúu cọ thãø, trỉûc tiãúp xin phẹp tỉì cạc tạc
gi hồûc cạc nh xút bn trãn khàõp thãú giåïi cho
viãûc sỉí dủng âọ.
Âạp ỉïng nhu cáưu li-xàng vãư viãûc sao chẹp våïi säú
lỉåüng låïn, cạc tạc gi v nh xút bn â thnh láûp
åí nhiãưu nỉåïc cạc Täø chỉïc Bo vóỷ quyóửn sao cheùp
(RROs) - mọỹt hỗnh thổùc khaùc cuớa CMO - hoảt âäüng
nhỉ cạc täø chỉïc trung gian v tảo thûn låüi cho
viãûc cáúp phẹp bn quưn cáưn thiãút vo báút cỉï khi
no m ch såí hỉỵu quưn khäng thãø thỉûc hiãûn

âỉåüc mäüt cạch riãng l âỉåüc.
Thay màût cạc thaỡnh vión cuớa mỗnh, RRO cỏỳp li-xng
cho pheùp taỷo ra cạc bn sao hồûc bn quẹt mäüt pháưn
ca tạc pháøm â âỉåüc cäng bäú (bao gäưm sạch, tảp
chê, táûp san, v.v.) våïi säú lỉåüng cạc bn sao hản chãú
âãø cạc nhán viãn ca cạc täø chỉïc, cå quan sỉí dủng
(bao gäưm c thỉ viãûn, cå quan nh nỉåïc, cỉía hng
sao chẹp, täø chỉïc giạo dủc, v cạc doanh nghiãûp
hoảt âäüng trong lénh vỉûc thỉång mải v cäng
nghiãûp). Mäüt säú RRO cuợng õổồỹc pheùp cỏỳp li-xng
cho caùc hỗnh thổùc sổớ duỷng quưn tạc gi khạc, nhỉ
cạc quưn liãn quan âãún phán phäúi âiãûn tỉí thäng
qua mảng mạy tênh.
43

6. SÛÃ D N G TẤ C PHÊÍ M THÅ C
SÚÃ HÛÄ U CUÃ A NGÛÚÂ I KHAÁ C

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Khi nâo bẩn cêìn xin phếp àïí sûã dng tấc
phêím ca ngûúâi khấc?

44

Cạc doanh nghiãûp thỉåìng cáưn sỉí dủng cạc tạc
pháøm âỉåüc bo häü quưn tạc gi hồûc quưn liãn
quan âãø häù tråü cạc hoảt âäüng kinh doanh cuớa mỗnh.
Khi sổớ duỷng taùc phỏứm cuớa ngổồỡi khạc, trỉåïc hãút
bản phi xạc âënh xem cọ cáưn xin phẹp vãư quưn
tạc gi hay khäng. Vãư ngun tàõc, bản cáưn phi xin
phẹp ch såí hỉỵu quưn tạc gi:
· Nãúu tạc pháøm thüc âäúi tỉåüng âiãưu chènh ca
phạp lût vãư quưn tạc gi v/hồûc quưn liãn
quan (xem pháưn 2);
· Nãúu tạc pháøm khäng thüc khu vỉûc såí hỉỵu
cäng cäüng (xem trang 46);
· Nãúu viãûc khai thạc theo kãú hoảch ca bản bao
gäưm ton bäü hồûc mäüt pháưn cạc quưn âỉåüc
cáúp cho ch såí hỉỵu quưn tạc gi v/hồûc cạc
quưn liãn quan; v
· Nãúu viãûc sỉí dủng theo dỉû âënh ca bản khäng
thüc phảm vi “sỉí dủng cäng bàịng” hồûc “xỉí
sỉû cäng bàịng” hồûc theo mäüt giåïi hản hay
ngoải lãû củ thãø âỉåüc quy âënh trong phạp lût

qúc gia vãư quưn tạc gi hồûc quưn liãn quan
(xem trang 47).
Xin nhåï ràịng bản cọ thãø cáưn sỉû cho phẹp củ thãø âãø
sỉí dủng näüi dung tạc pháøm ca ngỉåìi khạc bãn
ngoi cå sồớ kinh doanh cuớa baỷn (buọứi trỗnh
dióựn lổu õọỹng cuớa nh âáưu tỉ, trang web ca cäng
ty, bạo cạo hng nàm, tảp chê ca cäng ty, v.v.), v

bãn trong cå såí kinh doanh ca bản (phán
phäúi cho cạc nhán viãn, nghiãn cỉïu sn pháøm, hp
v âa taỏ näiü bä,ü v.v.). Va,ì thám
û chê nã banû sỉí dunûg
chè mätü phán
ư tacï phám
ø cọ ban
í qunư, noiï chung
banû cunỵg cánư phaií xin phepï trỉåcï (xem trang 52).

Bẩn cố cêìn phẫi xin phếp àïí tẩo ra bẫn àiïån
tûã hóåc sûã dng trong mưi trûúâng k thåt sưë
cấc tấc phêím ca ngûúâi khấc?

Bo häü quưn tạc gi ạp dủng c âäúi våïi viãûc sỉí
dủng hồûc lỉu giỉỵ dỉåïi dảng k thût säú giäúng nhỉ
viãûc sổớ duỷng dổồùi caùc hỗnh thổùc khaùc. Do õoù, baỷn
cỏửn phi xin phẹp trỉåïc tỉì ch såí hỉỵu quưn tạc gi
âãø quẹt (scan) tạc pháøm ca h; âỉa tạc pháøm ca
h lãn mäüt tảp chê âiãûn tỉí hồûc mäüt trang web; lỉu
giỉỵ näüi dung dỉåïi dảng k thût säú trong cå såí dỉỵ
liãûu ca doanh nghiãûp bản; hồûc cäng bäú tạc pháøm

ca h trãn trang web ca bản. Háưu hãút cạc trang
web âãưu cọ âëa chè e-mail ca ngỉåìi lm âáưu mäúi
liãn hãû nhàịm tảo thûn låüi cho cho viãûc lión hóỷ xin
pheùp sao cheùp nọỹi dung hoỷc hỗnh aớnh.

Cọng nghãû hiãûn nay lm cho viãûc sỉí dủng cạc
ngun liãûu do ngỉåìi khạc tảo ra - nhỉ phim nh,
clip truưn hỗnh, ỏm nhaỷc, hỗnh aớnh, tranh aớnh,
phỏửn móửm, vn baớn, v.v. - trãn trang web ca bản
mäüt cạch dãù dng. Viãûc khäng bë rng büc vãư k
thût trong sỉí dủng hồûc sao chẹp tạc pháøm khäng
cho bản quưn håüp phạp âãø lm âiãưu âọ.

Nïëu bẩn àậ mua mưåt tấc phêím àûúåc bẫo hưå
quìn tấc giẫ, bẩn cố àûúåc tûå do sûã dng
nhû bẩn mën hay khưng?

Nhỉ â gii thêch åí trãn, quưn tạc gi l âäüc láûp
våïi quưn såí hỉỵu taïc pháøm (xem trang 35). Viãûc
mua mäüt cuäún saïch, mäüt õộa CD, mọỹt bng video
hay mọỹt chổồng trỗnh maùy tờnh hon ton khäng cọ
nghéa l cho phẹp ngỉåìi mua quưn tảo ra cạc bn
sao tiãúp theo cng nhỉ biãøu diãùn hay trỉng by

Li-xùng phêìn mïìm

Pháưn mãưm trn gọi chøn thỉåìng âỉåüc li-xàng cho
bản trãn cå såí mua bạn. Bản mua mọn hng củ thãø
nhỉng chè khi nháûn âỉåüc li-xàng cho nhỉỵng sỉí
dủng pháưn mãưm cọ trong mọn hng âọ. Âiãưu

khon v âiãưu kiãûn li-xàng (âỉåüc gi l “li-xàng
gọi chàût”) thỉåìng cọ trong mọn hng v cọ thãø bë
tr lải nãúu bản khäng âäưng våïi cạc âiãưu khon
nãu trong âọ. Viãûc måí mọn hng ra âäưng nghéa våïi
viãûc bản âäưng våïi cạc âiãưu khon v âiãưu kiãûn
trong tha thûn. Ngoi ra, tha thûn li-xàng
cọ thãø âỉåüc gäüp trong c nhỉỵng pháưn mãưm trn
gọi âọ.
Thäng thỉåìng, viãûc li-xàng pháưn mãưm cng diãùn
ra trỉûc tuún bàịng viãûc sỉí dủng cạc cäng củ gi
“li-xàng cụ nhàõp”. Trong cạc li-xàng ny, bản
cháúp nháûn cạc âiãưu khon v âiãưu kiãûn ca tha
thûn bàịng cạch nhàõp chüt vo cạc mủc liãn
quan trãn trang web. Nãúu bản cáưn sỉí dủng mäüt

chụng trỉåïc cäng chụng. Quưn thỉûc hiãûn cạc hnh
âäüng âọ thäng thỉåìng váùn thüc vãư ch såí hỉỵu
quưn m bản phi xin phẹp khi mún thỉûc hiãûn
cạc hnh vi ny. Bản phi lỉu ràịng, khi sao chẹp
hồûc quẹt (scan) mäüt tạc pháøm âãø tảo ra bn sao
dỉåïi dảng âiãûn tỉí hay ti mäüt bn sao dỉåïi dảng
âiãûn tỉí mäüt tạc pháøm âãưu liãn quan âãún haỡnh vi sao
cheùp taùc phỏứm, thỗ nhỗn chung õóửu phaới xin phẹp
trỉåïc khi thỉûc hiãûn cạc hnh vi âọ.

pháưn mãưm củ thãø cho mäüt säú mạy tênh trong cäng ty
bản, bản cọ thãø nháûn âỉåüc säú lỉåüng li-xàng låïn
giụp bản tiãút kiãûm âaïng kãø chi phê so våïi viãûc mua
li-xàng pháưn mãưm tênh theo säú lỉåüng.
Trong nhỉỵng nàm gáưn âáy, ngy cng nhiãưu tranh

lûn liãn quan âãún hiãûu lỉûc ca cạc li-xàng pháưn
mãưm khi cạc nh sn xút cäú gàõng måí räüng phảm vi
cạc quưn thäng qua cạc âiãưu khon håüp âäưng bäø
sung vỉåüt ra ngoi sỉû cho phẹp ca phạp lût vãư
quưn tạc gi v/hồûc cạc quưn liãn quan.
Trong táút c cạc trỉåìng håüp trãn, bản phi tháûn trng
nghiãn cổùu thoớa thuỏỷn li-xng õóứ tỗm ra õióửu maỡ baỷn
coù thãø hồc khäng thãø thỉûc hiãûn våïi pháưn mãưm bản
â mua. Hån nỉỵa, cọ thãø cọ cạc ngoải lãû theo phạp
lût bn quưn qúc gia cho phẹp bản sỉí dủng pháưn
mãưm mạy tênh m khäng cáưn xin phẹp, nhỉ tảo ra
cạc sn pháøm hoảt âäüng âäưng thåìi, sỉía chỉỵa cạc läùi,
kiãøm tra an ton v tảo mäüt bn sao dỉû phoìng.
45


Nưåi dung hóåc tâi liïåu nâo mâ bẩn àûúåc sûã
dng mâ khưng cêìn phẫi xin phếp?

Bản khäng cáưn sỉû cho phẹp ca ch såí hỉỵu quưn
tạc gi:

· Nãúu bản âang sỉí dủng mäüt näüi dung ca tạc
phám
ø khäng âỉåcü ba häü theo phapï ltû qunư
tacï gia.í Vê du,û nã banû thãø hiãnû cacï sỉû kiãn
û
hồcû tỉån
í g tỉì mätü tacï phám
ø âỉåcü ba häü

theo cacïh riãng cu banû, m khäng phaií l sỉû sao
chepï cacïh diãnù âatû cu tacï gi (xem trang 13);
· Nãúu tạc pháøm thüc khu vỉûc såí hỉỵu cäng
cäüng; v
· Nãúu viãûc sỉí dủng ca bản thüc phảm vi “sỉí
dủng cäng bàịng” hồûc “xỉí l cäng bàịng” hồûc
thüc cạc hản chãú hồûc ngoải lãû âỉåüc phạp
lût quưn tạc gi qúc gia quy âënh củ thãø.

w w w . w i p o . i n t / s m e /

Mưåt tấc phêím thåc khu vûåc súã hûäu cưng
cưång khi nâo?

46

Nãúu khäng ai nàõm quưn tạc giaớ õọỳi vồùi taùc phỏứm
thỗ taùc phỏứm õoù thuọỹc vóử khu vỉûc såí hỉỵu cäng cäüng
v mi ngỉåìi cọ quưn tỉû do sỉí dủng cho mi mủc
âêch. Cạc loải tạc pháøm sau âáy s thüc vãư khu
vỉûc såí hỉỵu cäng cäüng:
Vê dủ: Frẹdẹric Chopin máút nàm 1849. Ám nhảc v ca
tỉì do äng sạng tạc thüc vãư khu vỉûc såí hỉỵu cäng
cäüng. Do âọ, báút k ai âãưu cọ thãø sổớ duỷng nhaỷc cuớa
Chopin. Tuy nhión, vỗ baớn ghi ỏm âỉåüc bo häü riãng
theo cạc láưn phäúi khê nãn cạc bn ghi vãư ám nhảc ca
Chopin cọ thãø váùn âỉåüc bo häü quưn tạc gi.

· Tạc pháøm â hãút thåìi hản bo häü quưn tạc gi
(xem trang 23);

· Tạc pháøm khäng âỉåüc bo häü quưn tạc gi (vê
dủ, tãn mäüt cún sạch) (xem trang 13); v
· Mäüt tạc pháøm â bë ch såí hỉỵu quưn tạc gi
dỉït khoạt tỉì b cạc quưn, vê dủ bàịng cạch âỉa
ra mäüt thäng bạo vãư viãûc tỉì b quưn cho cäng
chụng.
Viãûc khäng cọ thäng bạo vãư quưn tạc gi khäng cọ
nghéa l tạc pháøm thüc khu vỉûc såí hỉỵu cäng cäüng,
tháûm chê ngay c khi tạc pháøm cọ sàơn trãn Internet.

Lâm thïë nâo àïí biïët àûúåc lâ mưåt tấc phêím vêỵn
àûúåc bẫo hưå quìn tấc giẫ vâ cấc quìn
liïn quan?
Ph håüp våïi cạc quưn nhán thán, thäng thỉåìng tãn
ca tạc gi s âỉåüc ghi trãn tạc pháøm, trong khi
nàm m tạc gi máút cọ thãø âỉåüc ghi nháûn trong cạc
thỉ mủc tạc pháøm hồûc cạc säø âàng bả cäng khai.
Nãúu viãûc tra cỉïu ny khäng mang lải cạc kãút qu r
rng, bản cọ thãø tham váún cå quan âàng bả quưn
tạc gi hồûc cå quan bn quưn qúc gia (nãúu cọ)
âãø kiãøm tra mi thäng tin liãn quan, hồûc bản cọ
thãø liãn hãû våïi täø chỉïc qun l táûp thãø liãn quan
hồûc nh xút bn tạc pháøm. Xin lỉu cọ thãø cọ
mäüt vi quưn tạc gi trãn mäüt sn pháøm, cạc
quưn ny cọ thãø thüc nhiãưu ch såí hỉỵu khạc
nhau, v cọ cạc thåìi gian bo häü khạc nhau. Vê dủ,
mäüt cún sạch coù thóứ bao gọửm caùc kyù tổỷ vaỡ hỗnh
aớnh õổồỹc bo häü båíi mäüt säú quưn tạc gi riãng r,
mäùi quưn cọ ngy hãút hản khạc nhau.

Khi nâo bẩn cố thïí sûã dng mưåt tấc phêím
theo quy àõnh vïì hẩn chïë hóåc ngoẩi lïå ca
quìn tấc giẫ hóåc theo khấi niùồm sỷó duồng
cửng bựỗng hay xỷó sỷồ cửng bựỗng?

Tỏỳt caớ phạp lût quưn tạc gi qúc gia âãưu quy
âënh mäüt säú hản chãú hồûc ngoải lãû nhàịm hản chãú
phảm vi bo häü quưn tạc gi v cho phẹp viãûc tỉû
do sỉí dủng cạc tạc pháøm trong mäüt säú trỉåìng håüp
nháút âënh hồûc sỉí dủng khäng cáưn xin phẹp nhỉng
phi tr mäüt khon tiãưn. Cạc quy âënh củ thãø cọ thãø
khạc nhau giỉỵa cạc nỉåïc, tuy nhiãn cạc ngoải lãû v
hản chãú thäng thỉåìng bao gäưm viãûc sỉí dủng mäüt
trêch âoản tỉì tạc pháøm â cäng bäú (tỉïc l sỉí
dủng âoản trêch trong mäüt tạc pháøm âỉåüc sạng tạc
mäüt cạch âäüc láûp), sao chẹp âãø sỉí dủng cạ nhán
(vê dủ âãø phủc vủ cạc mủc âêch hc táûp v nghiãn
cỉïu), sao chẹp âãø sỉí dủng cho thỉ viãûn v lỉu
trỉỵ (vê dủ cạc tạc pháøm khäng cn phạt hnh, khi
cạc bn sao â quạ c nạt âãø cho cäng chụng
mỉåün), giạo viãn sao chẹp cạc âoản trêch âãø hc
sinh trong låïp sỉí dủng, hồûc lm cạc bn sao âàûc
biãût âãø nhỉỵng ngỉåìi khiãúm thë sỉí dủng.
Mäüt säú hản chãú hồûc ngoải lãû khạc phủc vủ låüi êch
ca cạc nhọm khạc nhau âỉåüc cạc nỉåïc quy âënh
khạc nhau. Cạc ngoải lãû v hản chãú âỉåüc quy âënh
chàût ch trong lût qúc gia âãø cọ thãø tham kho
ạp dủng l khạ phäø biãún. Ngoi ra, bản cng cáưn
cọ sỉû tỉ váún ca chun gia.
ÅÍ cạc nỉåïc theo hãû thäúng “thäng lût”, nhỉ Ä-

xtráy-li-a, Ca-na-âa, ÁÚn Âäü, Vỉång qúc Anh v
Hoa K, cạc tạc pháøm l âäúi tỉåüng ca viãûc “sỉí
dủng cäng bàịng” hồûc “xỉí sỉû cäng bàịng”. ÅÍ cạc
nỉåïc ny, viãûc quy âënh trong lût bn quưn l êt củ
thãø. Viãûc “sỉí dủng cọng bũng thổỡa nhỏỷn mọỹt sọỳ loaỷi
hỗnh sổớ duỷng taùc pháøm âỉåüc bo häü bn quưn ca
ngỉåìi khạc m khäng phi xin phẹp ch såí hỉỵu
quưn tạc gi. Viãûc sỉí dủng âỉåüc coi l cäng bàịng
khi nọ â täúi thiãøu âãún mỉïc khäng cn tråí vä l cạc
âäüc quưn ca ch såí hỉỵu quưn tạc gi vãư sao chẹp
cng nhỉ nhổợng hỗnh thổùc sổớ duỷng khaùc õọỳi vồùi taùc
phỏứm. Seợ ráút khọ âãø mä t cạc ngun tàõc chung
liãn quan õóỳn sổớ duỷng cọng bũng bồới vỗ noù luọn
luọn õổồỹc quy âënh củ thãø theo hon cnh thỉûc tãú.
Tuy nhiãn, thäng thỉåìng nhỉỵng ngỉåìi sao chẹp tạc
pháøm phủc vủ mủc âêch cạ nhán cọ quưn “sỉí
dủng cäng bàịng” låïn hån so våïi nhỉỵng ngỉåìi sao
chẹp phủc vủ cho mủc âêch thỉång mải. Nhỉỵng vê
dủ vãư cạc hoảt âäüng âỉåüc coi l “sỉí dủng cäng
bàịng” bao gäưm c viãûc phán phäúi baớn sao cuớa mọỹt
hỗnh veợ lỏỳy tổỡ baùo chờ õóứ phủc vủ viãûc ging dảy trãn
låïp, mä phng mäüt tạc phỏứm vỗ muỷc õờch chỏm
bióỳm hoỷc bỗnh luỏỷn xaợ họỹi, cạc âoản trêch tỉì mäüt
tạc pháøm â âỉåüc cäng bäú, hồûc lm cäng nghãû
ngỉåüc âäúi våïi pháưn mãưm âãø phủc vủ tênh tỉång
thêch. Phảm vi “sỉí dủng cäng bàịng” l khạc nhau
giỉỵa cạc nỉåïc.
Cáưn lỉu ràịng, åí háưu hãút cạc nỉåïc, ngay c khi nãúu
bản sỉí dủng tạc pháøm ca ngỉåìi khạc theo cạc quy

âënh nọi trãn, bản váùn cáưn phi dáùn chiãúu âãún tãn

47