Dự phòng bệnh lao y5 2018

Dự phòng bệnh lao

Bộ môn Lao và bệnh phổi- ĐH Y Hà nội
Ts. Nguyễn Kim Cương


Tài liệu tham khảo
1. Bài giảng bệnh học Lao, Bộ môn Lao ĐHY Hà nội, NXB Y học
2. Tuberculosis 4th Edition
3. Clinical Tuberculosis 4th Edition, Hodder Aronld, Hachette UK
Company
4. Tuberculosis a comprehensive clinical reference, Saunders
Elsevier 2009
5. Tuberculosis and Nontuberculous Mycobacterial infection,
David Scholossberg


Mục tiêu
1. Trình bày được những nội dung phòng bệnh lao nói
chung.
2. Trình bày được nội dung phòng bệnh lao ở trẻ em bằng
vaccin BCG
3. Trình bày được nội dung hoá dự phòng bệnh lao.


Chiến lược chấm dứt bệnh lao toàn cầu 2015-2035
Tầm nhìn: Thế giới không còn bệnh lao

A WORLD FREE OF TB

ZERO

TB DEATHS

ZERO
TB CASES

ZERO
TB SUFFERING


Câu hỏi 1
• Gia đình tôi có người bị bệnh
lao, chúng tôi rất lo lắng về
nguy bị lây bệnh từ người nhà.
Xin bác sỹ tư vấn cho tôi làm
cách nào để có thể phòng
bệnh lao ?

PHÒNG BỆNH LAO


Những vấn đề gì liên quan tới khả năng lây nhiễm ??
•
•
•
•

Bị lao gì? Lao phổi hay lao ngoài phổi
Lao phổi dương tính hay âm tính
Bệnh nhân đã điều trị hay chưa?
Người nhà là người thế nào với gia

đình? ( tiếp xúc gần, tiếp xúc xa )


DỊCH TẾ HỌC BỆNH LAO
Yếu tố nguy
cơ 1 (Tiếp
xúc gần)

Yếu tố nguy cơ 2
( Suy giảm miễn
dịch)

Yếu tố nguy cơ
3 ( suy giảm
miễn dịch)

2
1

Phơi nhiễm với
vi khuẩn lao

Lao tiềm tàng
( mang vi khuẩn lao )
3
Không mang vi khuẩn lao

4

Yếu tố nguy

cơ 4( Suy
giảm MD)

Biểu hiện bệnh
Và là nguồn lây nhiễm
Lao AFB (+)
Bieu hien benh
Không ( ít ) là nguồn lay nhiễm
Lao AFB (-), lao ngoài phổi

Chết
Khỏi bệnh
Mang vi
khuẩn


Câu hỏi 1
• Gia đình tôi có người bị bệnh
lao, chúng tôi rất lo lắng về
nguy bị lây bệnh từ người nhà.
Xin bác sỹ tư vấn cho tôi làm
cách nào để có thể phòng
bệnh lao ?

PHÒNG BỆNH LAO


Những câu hỏi liên quan tới khả năng lây nhiễm
• Bị lao gì? Lao phổi hay lao ngoài
phổi

• Lao phổi dương tính hay âm tính
• Bệnh nhân đã điều trị hay chưa?
• Người nhà là người thế nào với
gia đình? ( tiếp xúc gần, tiếp xúc
xa )


1. Không tiếp xúc với vi khuẩn lao (
kiểm soát môi trường ) (YT1)
2. Chuẩn bị cho việc nếu bị tiếp xúc
( đã dự phòng bằng BCG?)(YT2)
3. Nếu bị nhiễm lao rồi thì không
được để thành bệnh lao (Dự
phòng hóa trị liệu )
4. Nếu đã bị bệnh lao rồi, thì điều
trị khỏi hoàn toàn ( phát hiện và
điều trị triệt để )
5. Nếu đã điều trị bệnh lao khỏi rồi
thì không bao giờ để lao tái phát
lại ( ngăn ngừa tái phát )


DỰ PHÒNG BỆNH LAO
• Kiểm soát các yếu tố liên quan đến
lây nhiễm lao
–Nguồn lây
–Môi trường

• Tiêm phòng BCG
• Hóa dự phòng

Một số yếu tố liên quan đến sự lây truyền bệnh lao:
• Sự tập trung của các hạt nước nhiễm vi khuẩn trong không khí
• Thời gian, cường độ, khoảng cách tiếp xúc với nguồn lây
• Hệ thống miễn dịch suy giảm: HIV, tiểu đường, và suy dinh
dưỡng…
• Những người sử dụng thuốc lá, rượu có thể làm gia tăng nguy cơ
nhiễm lao và bệnh lao.
• Các yếu tố môi trường: Không gian chật hẹp, thông khí không đầy
đủ, tái lưu thông không khí có chứa các hạt khí dung chứa vi khuẩn
lao


GIẢI QUYẾT NGUỒN LÂY
• Giải quyết nguồn lây
– Phát hiện nguồn lây AFB (+)
– Phát hiện nguồn lây AFB (-)
– Phát hiện lao ngoài phổi
– Phát hiện lao ở người có nguy cơ

• Điều trị triệt để nguồn lây


Kiểm soát yếu tố liên quan lây nhiễm lao
• Giảm đậm độ các hạt nhiễm khuẩn
– Hệ thống thông gió
– Bố trí vị trí làm việc

• Thay đổi hành vi của người bệnh

( kiến thức – thái độ - hành vi )
– Dùng khẩu trang
– Khạc đờm vào giấy
– Lấy đờm xét nghiệm đúng nơi quy định


• …..người nhà tôi được chẩn đoán lao phổi AFB(+), xin
cho tôi hỏi là có cần phải ăn uống riêng, tránh tiếp xúc
không và trong thời gian bao nhiêu lâu …????????


Câu hỏi 3
• Tôi sinh cháu được 12 tháng tại Châu Âu,
cháu được tiêm chủng phòng một số
bệnh nhưng không được tiêm phòng
Lao. Chúng tôi cùng cháu mới trở về Việt
nam được 1 tháng. Hiện nay cháu đang
bị sởi nhưng gia đình tôi vẫn muốn cho
cháu tiêm phòng bệnh lao. Xin cho tôi
hỏi trường hợp của cháu có được tiêm
phòng vacin phòng bệnh lao hay không?


Tiêm phòng BCG
• Năm 1919, sau 13
năm, 230 lần nuôi
chuyển
• Albert Calmette và
Camille Guerin cấy
M.bovis

Vaccin BCG
• Chống chỉ định tương đối:
– Trẻ đẻ non thiếu tháng.
– Đang nhiễm khuẩn cấp tính.
– Sau một bệnh cấp tính, nhiễm virus cúm, sởi.

• Liều lượng và phương pháp:
– Đường tiêm: Tiêm trong da
– Liều lượng: 0,05mg tương đương 1/10ml dung dịch, tại vị trí tiêm nổi vết
sẩn đường kính 4-5mm
– Vị trí tiêm: Vùng giữa 1/3 trên và 2/3 dưới, mặt ngoài chếch sau cánh tay
trái, phía dưới vùng cơ delta


Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của BCG
• Liên quan đến kỹ thuật tiêm vacin
– Kỹ thuật tiêm
– Liều lượng
– Tuổi tiêm chủng

• Liên quan đến vaccine
– Vận chuyển, bảo quản, khả năng sống của vaccine, các phương pháp nuôi chủng khác nhau

• Các yếu tố ảnh hưởng bởi vật chủ
–
–
–

–
–
–

Tình trạng nhiễm HIV
Suy giảm miễn dịch
Suy dinh dưỡng
Nhiễm Myco ngoài môi trường
Tái nhiễm của chủng M.t động lực cao hơn
Các cá thể khác nhau


Vaccin BCG
• Sẹo BCG: cho biết
đã tiêm chủng,
không tương ứng
về mặt đáp ứng
miễn dịch
• Test tuberculin:
khó xác định mức
độ liên quan giữa
BCD


Hiệu quả bảo vệ của BCG
•
•
•
•
•

Không ngăn chặn được viêc nhiễm M.tuberculosis
Không bảo vệ được cơ thể với nhiễm khuẩn M.t trước đó
Khả năng bảo vệ không đồng đều, tạm thời
Không bảo vệ được cơ thể khỏi tình trạng tái nhiễm
Khả năng giúp tránh khỏi lao phổi thấp



Vaccin BCG
• Diễn biến thông thường: lành tính, để lại seo
nhỏ trắng
• Biến chứng tiêm BCG:
– Nốt loét to (đường kính 5 – 8 mm)
– Viêm hạch: tỷ lệ dưới 1%, lành tính, không cần
điều trị thuốc lao
– Bệnh BCG : điều trị thuốc lao


Câu hỏi 3
• Tôi sinh cháu được 12 tháng tại Châu Âu,
cháu được tiêm chủng phòng một số
bệnh nhưng không được tiêm phòng Lao.
Chúng tôi cùng cháu mới trở về Việt nam
được 1 tháng. Hiện nay cháu đang bị sởi
nhưng gia đình tôi vẫn muốn cho cháu
tiêm phòng bệnh lao. Xin cho tôi hỏi
trường hợp của cháu có được tiêm phòng
vacin phòng bệnh lao hay không?