thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ

Giáo viên : HOÀNG THỊ HUYỀN



ẨN DỤ
- Hoa tay.
- Con chim đầu đàn
trong mấy cuộc thi
hát của huyện.
- Người lái đò tri thức
không nhận tiền
khách trả sang sông.

HOÁN DỤ
- Cây văn.
-Cây văn nghệ.
-Cây toán.
-Cây tiền.
-Bốn mươi cái đầu


I. ÔN TẬP LÝ THUYẾT
II. THỰC HÀNH

ẨN
DỤ

HOÁN
DỤ

II. THỰC HÀNH

1. Xác định biện pháp tu từ và ý nghĩa

Câu 1

Câu 2

Câu 3

Câu 4


Câu 1

Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay?
(Tố Hữu, Việt Bắc)

Câu thơ sử dụng phép tu từ nào?
A

CHƠI CHỮ
B

HOÁN DỤ


Anh tưởng nước giếng

Câu 2
sâu
Anh nối sợi gầu dài
Ai ngờ nước giếng cạn
Anh tiếc hoài sợi dây.
(Ca
Đáp án nào chínhdao)
xác nhất để chỉ hình ảnh ẩn dụ được sử
dụng trong bài ca dao trên?
A

NƯỚC GIẾNG SÂU
B

SỢI GẦU DÀI


Câu 3 Ngoài thềm rơi chiếc lá đa

Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.
(Trần Đăng Khoa,
Đêm Côn Sơn)
Câu thơ sử dụng kiểu ẩn dụ nào?
A

Ẩn dụ hình thức
B

Ẩn dụ cách thức

Sen tàn cúc lại nở hoa
Câu 4dài ngày ngắn đông đà sang
Sầu
xuân.
(Nguyễn Du,
Truyện Kiều)

Tác dụng biểu đạt chính của phép tu từ hoán dụ trong hai câu thơ
trên là gì?
A

Miêu tả trạng thái của hoa sen, hoa cúc
B

Miêu tả thời khắc sang xuân


II. THỰC HÀNH

2. Chỉ ra và phân tích giá trị biểu đạt của phép tu từ ẩn dụ, hoán dụ

1
M
Ó
H
N
Văn bản 1

2

M
Ó
H
N
Văn bản 2

Dưới trăng quyên đã gọi hè

Thướt tha áo trắng nói cười

Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông.
(Nguyễn Du, Truyện
Kiều)

Để ta thương nhớ một thời áo nâu.
(Nguyễn Duy, Áo trắng má hồng )

3
M
Ó
NH
Văn bản 3

4
M
Ó
NH
Văn bản 4

Ôi Việt Nam! Từ trong biển máu

Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông

Người vươn lên, như một thiên thần!

Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào?
(Nguyễn Bính, Tương tư)

(Tố Hữu, Việt Nam máu và hoa)


1
n
ả
b
Văn

Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông.
(Nguyễn Du, Truyện
Kiều)

ẨN DỤ:
lửa lựu

Hoa lựu
màu đỏ,
lập lòe.

Báo hiệu mùa hè đến, bức tranh mùa

hè sống động


2
n
ả
b
Văn
Thướt tha áo trắng nói cười
Để ta thương nhớ một thời áo nâu.
(Nguyễn Duy, Áo trắng má hồng)

ẨN DỤ

HOÁN DỤ
Áo trắng – nữ sinh

Áo nâu – thời lam lũ

Kỷ niệm tuổi thơ êm đềm

Vẻ đẹp hồn nhiên, trong
sáng của tuổi học trò


3
n
ả
b
Văn

Ôi Việt Nam! Từ trong biển máu
Người vươn lên, như một thiên thần!
(Tố Hữu, Việt Nam máu và hoa)

ẨN DỤ
Biển
máu

Quá khứ
đau thương
của dân tộc

Gợi lên sự mất mát to lớn của dân tộc Việt Nam trong
chiến tranh lửa đạn, làm tiền đề cho sự vươn mình
trỗi dậy giành chiến thắng


4
n
ả
b
Văn

Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào?
(Nguyễn Bính, Tương tư)

HOÁN DỤ

Thôn Đoài Thôn Đông

– người
– người
thôn Đoài thôn Đông

Nỗi nhớ mênh mông, bao trùm
khắp không gian xung quanh.


4
M
Ó
NH
Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài nhớ giầu không thôn nào?
(Nguyễn Bính)

ẨN DỤ: Cau, giầu

Tình cảm
thắm thiết

Ước vọng
kết duyên
đôi lứa

Biểu đạt tình cảm của người đang yêu vừa ý nhị, kín
đáo, vừa chân thành, sâu nặng.


II. THỰC HÀNH

3. Đặt câu có ẩn dụ, hoán dụ



Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.


Bánh trôi nước
(Hồ Xuân Hương)


HAI CÂU THƠ


Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước
Chỉ cần trong xe có một trái tim

(Phạm Tiến Duật, Bài thơ về tiểu đội xe không kính)


Đèn thương nhớ ai
Mà đèn không tắt
Mắt thương nhớ ai
Mắt ngủ không yên?



Tre Việt Nam

(Nguyễn Duy)