Tải bản đầy đủ (.pdf) (614 trang)

Le vicomte de bragelonne tome III

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.49 MB, 614 trang )


ProjectGutenberg'sLevicomtedeBragelonne,TomeIII.,byAlexandreDumas
ThiseBookisfortheuseofanyoneanywhereatnocostandwithalmostno
restrictionswhatsoever.Youmaycopyit,giveitawayorre-useitunderthe
termsoftheProjectGutenbergLicenseincludedwiththiseBookoronlineat
www.gutenberg.net
Title:LevicomtedeBragelonne,TomeIII.
Author:AlexandreDumas
ReleaseDate:November4,2004[EBook#13949]
Language:French
***STARTOFTHISPROJECTGUTENBERGEBOOKLEVICOMTEDE
BRAGELONNE,***

ThisEtextwaspreparedbyEbookslibresetgratuitsandisavailableat
inWordformat,MobipocketReaderformat,
eReaderformatandAcrobatReaderformat.

AlexandreDumas
LEVICOMTEDEBRAGELONNE

TOMEIII
(1848—1850)


Tabledesmatiốres
ChapitreCXXXIIPsychologieroyale
ChapitreCXXXIIICequen'avaientprộvuninaùadenidryade
ChapitreCXXXIVLenouveaugộnộraldesjộsuites
ChapitreCXXXVL'orage
ChapitreCXXXVILapluie
ChapitreCXXXVIITobie


ChapitreCXXXVIIILesquatrechancesdeMadame
ChapitreCXXXIXLaloterie
ChapitreCXLMalaga
ChapitreCXLILalettredeM.deBaisemeaux
ChapitreCXLIIOựlelecteurverraavecplaisirquePorthosn'a
rienperdudesaforce
ChapitreCXLIIILeratetlefromage
ChapitreCXLIVLacampagnedePlanchet
ChapitreCXLVCequel'onvoitdelamaisondePlanchet
ChapitreCXLVICommentPorthos,TrỹchenetPlanchetse
quittốrentamis,grõced'Artagnan
ChapitreCXLVIILaprộsentationdePorthos
ChapitreCXLVIIIExplications
ChapitreCXLIXMadameetdeGuiche
ChapitreCLMontalaisetMalicorne
ChapitreCLICommentdeWardesfutreỗulacour
ChapitreCLIILecombat
ChapitreCLIIILesouperduroi
ChapitreCLIVAprốssouper
ChapitreCLVCommentd'Artagnanaccomplitlamissiondontle
roil'avaitchargộ
ChapitreCLVIL'affỷt
ChapitreCLVIILemộdecin
ChapitreCLVIIIOựd'Artagnanreconnaợtqu'ils'ộtaittrompộ,
etquec'ộtaitManicampquiavaitraison
ChapitreCLIXCommentilestbond'avoirdeuxcordessonarc
ChapitreCLXM.Malicorne,archivisteduroyaumedeFrance
ChapitreCLXILevoyage
ChapitreCLXIITrium-Fộminat
ChapitreCLXIIIPremiốrequerelle

ChapitreCLXIVDộsespoir


ChapitreCLXV—Lafuite
ChapitreCLXVI—CommentLouisavait,desoncôté,passéletemps
dedixheuresetdemieàminuit
ChapitreCLXVII—Lesambassadeurs
ChapitreCLXVIII—Chaillot
ChapitreCLXIX—ChezMadame
ChapitreCLXX—LemouchoirdeMademoiselledeLaVallière
ChapitreCLXXI—Oùilesttraitédesjardiniers,deséchelleset
desfillesd'honneur
ChapitreCLXXII—Oùilesttraitédemenuiserieetoùilest
donnéquelquesdétailssurlafaçondepercerlesescaliers
ChapitreCLXXIII—Lapromenadeauxflambeaux
ChapitreCLXXIV—L'apparition
ChapitreCLXXV—Leportrait
ChapitreCLXXVI—Hampton-Court
ChapitreCLXXVII—LecourrierdeMadame
ChapitreCLXXVIII—Saint-AignansuitleconseildeMalicorne
ChapitreCLXXIX—Deuxvieuxamis
ChapitreCLXXX—Oùl'onvoitqu'unmarchéquinepeutpasse
faireavecl'unpeutsefaireavecl'autre
ChapitreCLXXXI—Lapeaudel'ours
ChapitreCLXXXII—Chezlareinemère
ChapitreCLXXXIII—Deuxamies
ChapitreCLXXXIV—CommentJeandeLaFontainefitsonpremier
conte
ChapitreCLXXXV—LaFontainenégociateur
ChapitreCLXXXVI—LavaisselleetlesdiamantsdeMadamede

Bellière
ChapitreCLXXXVII—LaquittancedeM.deMazarin
ChapitreCLXXXVIII—LaminutedeM.Colbert
ChapitreCLXXXIX—Oùilsembleàl'auteurqu'ilesttempsd'en
revenirauvicomtedeBragelonne
ChapitreCXC—Bragelonnecontinuesesinterrogations
ChapitreCXCI—Deuxjalousies
ChapitreCXCII—Visitedomiciliaire
ChapitreCXCIII—LaméthodedePorthos
ChapitreCXCIV—Ledéménagement,latrappeetleportrait
ChapitreCXCV—Rivauxpolitiques
ChapitreCXCVI—Rivauxamoureux


ChapitreCXXXII—Psychologieroyale
Leroientradanssesappartementsd'unpasrapide.
Peut-êtreLouisXIVmarchait-ilsivitepournepaschanceler.Illaissaitderrière
luicommelatraced'undeuilmystérieux.
Cettegaieté,quechacunavaitremarquéedanssonattitudeàsonarrivée,etdont
chacuns'étaitréjoui,nulnel'avaitpeut-êtreapprofondiedanssonvéritablesens;
maiscedépartsiorageux,cevisagesibouleversé,chacunlecomprit,oudu
moinslecrutcomprendrefacilement.
LalégèretédeMadame,sesplaisanteriesunpeurudespouruncaractère
ombrageux,etsurtoutpouruncaractèrederoi;l'assimilationtropfamilière,sans
doute,deceroiàunhommeordinaire;voilàlesraisonsquel'assembléedonna
dudépartprécipitéetinattendudeLouisXIV.
Madame,plusclairvoyanted'ailleurs,n'yvitcependantpointd'abordautre
chose.C'étaitassezpourelled'avoirrenduquelquepetitetortured'amour-propre
àceluiqui,oubliantsipromptementdesengagementscontractés,semblaitavoir
prisàtâchededédaignersanscauselesplusnoblesetlesplusillustres

conquêtes.
Iln'étaitpassansunecertaineimportancepourMadame,danslasituationoùse
trouvaientleschoses,defairevoirauroiladifférencequ'ilyavaitàaimeren
hautlieuouàcourirl'amourettecommeuncadetdeprovince.
Aveccesgrandesamours,sentantleurloyautéetleurtoute-puissance,ayanten
quelquesorteleurétiquetteetleurostentation,unroi,nonseulementne
dérogeaitpoint,maisencoretrouvaitrepos,sécurité,mystèreetrespectgénéral.
Dansl'abaissementdesvulgairesamours,aucontraire,ilrencontrait,mêmechez
lesplushumblessujets,lagloseetlesarcasme;ilperdaitsoncaractère
d'infaillibleetd'inviolable.Descendudanslarégiondespetitesmisères
humaines,ilensubissaitlespauvresorages.
Enunmot,faireduroi-dieuunsimplemortelenletouchantaucoeur,ouplutôt
mêmeauvisage,commeledernierdesessujets,c'étaitporteruncoupterribleà
l'orgueildecesanggénéreux:oncaptivaitLouisplusencoreparl'amour-propre


queparl'amour.Madameavaitsagementcalculésavengeance;aussi,commeon
l'avu,s'était-ellevengée.
Qu'onn'aillepascroirecependantqueMadameeûtlespassionsterriblesdes
héroïnesduMoyenAgeetqu'ellevîtleschosessousleuraspectsombre;
Madame,aucontraire,jeune,gracieuse,spirituelle,coquette,amoureuse,plutôt
defantaisie,d'imaginationoud'ambitionquedecoeur;Madame,aucontraire,
inauguraitcetteépoquedeplaisirsfacilesetpassagersquisignalalescentvingt
ansquis'écoulèrententrelamoitiéduXVIIesiècleetlestroisquartsduXVIIIe.
Madamevoyaitdonc,ouplutôtcroyaitvoirleschosessousleurvéritableaspect;
ellesavaitqueleroi,sonaugustebeau-frère,avaitrilepremierdel'humbleLa
Vallière,etque,selonseshabitudes,iln'étaitpasprobablequ'iladorâtjamaisla
personnedontilavaitpurire,nefût-cequ'uninstant.
D'ailleurs,l'amour-propren'était-ilpaslà,cedémonsouffleurquijoueunsi
grandrôledanscettecomédiedramatiquequ'onappellelavied'unefemme;

l'amour-proprenedisait-ilpointtouthaut,toutbas,àdemi-voix,surtouslestons
possibles,qu'ellenepouvaitvéritablement,elle,princesse,jeune,belle,riche,
êtrecomparéeàlapauvreLaVallière,aussijeunequ'elle,c'estvrai,maisbien
moinsjolie,maistoutàfaitpauvre?Etquecelan'étonnepointdelapartde
Madame;onlesait,lesplusgrandscaractèressontceuxquiseflattentleplus
danslacomparaisonqu'ilsfontd'euxauxautres,desautresàeux.
Peut-êtredemandera-t-oncequevoulaitMadameaveccetteattaquesi
savammentcombinée?Pourquoitantdeforcesdéployées,s'ilnes'agissaitde
débusquersérieusementleroid'uncoeurtoutneufdanslequelilcomptaitse
loger!Madameavait-elledoncbesoindedonnerunepareilleimportanceàLa
Vallière,sielleneredoutaitpasLaVallière?
Non,MadameneredoutaitpasLaVallière,aupointdevueoùunhistorienqui
saitleschosesvoitl'avenir,ouplutôtlepassé;Madamen'étaitpointunprophète
ouunesibylle;Madamenepouvaitpasplusqu'unautreliredansceterribleet
fatallivredel'avenirquigardeensesplussecrètespageslesplussérieux
événements.
Non,Madamevoulaitpurementetsimplementpunirleroideluiavoirfaitune
cachotterietouteféminine;ellevoulaitluiprouverclairementques'ilusaitdece
genred'armesoffensives,elle,femmed'espritetderace,trouveraitcertainement


dansl'arsenaldesonimaginationdesarmesdéfensivesàl'épreuvemêmedes
coupsd'unroi.
Etd'ailleurs,ellevoulaitluiprouverque,danscessortesdeguerre,iln'yaplus
derois,outoutaumoinsquelesrois,combattantpourleurproprecompte
commedeshommesordinaires,peuventvoirleurcouronnetomberaupremier
choc;qu'enfin,s'ilavaitespéréêtreadorétoutd'abord,deconfiance,àsonseul
aspect,partouteslesfemmesdesacour,c'étaituneprétentionhumaine,
téméraire,insultantepourcertainesplushautplacéesquelesautres,etquela
leçon,tombantàpropossurcettetêteroyale,trophauteettropfière,serait

efficace.
VoilàcertainementquellesétaientlesréflexionsdeMadameàl'égardduroi.
L'événementrestaitendehors.
Ainsi,l'onvoitqu'elleavaitagisurl'espritdesesfillesd'honneuretavaitpréparé
danstoussesdétailslacomédiequivenaitdesejouer.
Leroienfuttoutétourdi.Depuisqu'ilavaitéchappéà
M.deMazarin,ilsevoyaitpourlapremièrefoistraitéenhomme.
Unepareillesévérité,delapartdesessujets,luieûtfournimatièreàrésistance.
Lespouvoirscroissentdanslalutte.
Maiss'attaqueràdesfemmes,êtreattaquéparelles,avoirétéjouépardepetites
provincialesarrivéesdeBloistoutexprèspourcela,c'étaitlecombledu
déshonneurpourunjeuneroipleindelavanitéqueluiinspiraientàlafoisetses
avantagespersonnelsetsonpouvoirroyal.
Rienàfaire,nireproches,niexil,nimêmebouderies.
Bouder,c'eûtétéavouerqu'onavaitététouché,commeHamlet,parunearme
démouchetée,l'armeduridicule.
Bouderdesfemmes!quellehumiliation!surtoutquandcesfemmesontlerire
pourvengeance.
Oh!si,aulieud'enlaissertoutelaresponsabilitéàdesfemmes,quelque
courtisansefûtmêléàcetteintrigue,avecquellejoieLouisXIVeûtsaisicette


occasiond'utiliserlaBastille!
Maislàencorelacolèreroyales'arrêtait,repousséeparleraisonnement.
Avoirunearmée,desprisons,unepuissancepresquedivine,etmettrecette
toute-puissanceauserviced'unemisérablerancune,c'étaitindigne,non
seulementd'unroi,maismêmed'unhomme.
Ils'agissaitdoncpurementetsimplementdedévorerensilencecetaffrontet
d'affichersursonvisagelamêmemansuétude,lamêmeurbanité.
Ils'agissaitdetraiterMadameenamie.Enamie!…Etpourquoipas?

OuMadameétaitl'instigatricedel'événement,oul'événementl'avaittrouvée
passive.
Sielleavaitétél'instigatrice,c'étaitbienhardiàelle,maisenfinn'était-cepas
sonrôlenaturel?
Quil'avaitétéchercherdansleplusdouxmomentdelaluneconjugalepourlui
parlerunlangageamoureux?Quiavaitosécalculerleschancesdel'adultère,
bienplusdel'inceste?Qui,retranchéderrièresonomnipotenceroyale,avaitdità
cettejeunefemme:«Necraignezrien,aimezleroideFrance,ilestau-dessusde
tous,etungestedesonbrasarmédusceptrevousprotégeracontretous,même
contrevosremords?»
Donc,lajeunefemmeavaitobéiàcetteparoleroyale,avaitcédéàcettevoix
corruptrice,etmaintenantqu'elleavaitfaitlesacrificemoraldesonhonneur,elle
sevoyaitpayéedecesacrificeparuneinfidélitéd'autantplushumiliantequ'elle
avaitpourcauseunefemmebieninférieureàcellequiavaitd'abordcruêtre
aimée.
Ainsi,Madameeût-elleétél'instigatricedelavengeance,Madameeûteuraison.
Si,aucontraire,elleétaitpassivedanstoutcetévénement,quelsujetavaitleroi
deluienvouloir?
Devait-elle,ouplutôtpouvait-ellearrêterl'essordequelqueslangues
provinciales?devait-elle,parunexcèsdezèlemalentendu,réprimer,aurisque
del'envenimer,l'impertinencedecestroispetitesfilles?


Touscesraisonnementsétaientautantdepiqûressensiblesàl'orgueilduroi;
mais,quandilavaitbienrepassétouscesgriefsdanssonesprit,LouisXIV
s'étonnait,réflexionsfaites,c'est-à-direaprèslaplaiepansée,desentird'autres
douleurssourdes,insupportables,inconnues.
Etvoilàcequ'iln'osaits'avoueràlui-même,c'estqueceslancinantesatteintes
avaientleursiègeaucoeur.
Et,eneffet,ilfautbienquel'historienl'avoueauxlecteurs,commeleroise

l'avouaitàlui-même:ils'étaitlaisséchatouillerlecoeurparcettenaïve
déclarationdeLaVallière;ilavaitcruàl'amourpur,àdel'amourpourl'homme,
àdel'amourdépouillédetoutintérêt;etsonâme,plusjeuneetsurtoutplusnaïve
qu'ilnelesupposait,avaitbondiau-devantdecetteautreâmequivenaitdese
révéleràluiparsesaspirations.
Lachoselamoinsordinairedansl'histoiresicomplexedel'amour,c'estla
doubleinoculationdel'amourdansdeuxcoeurs:pasplusdesimultanéitéque
d'égalité;l'unaimepresquetoujoursavantl'autre,commel'unfinitpresque
toujoursd'aimeraprèsl'autre.Aussilecourantélectriques'établit-ilenraisonde
l'intensitédelapremièrepassionquis'allume.PlusMlledeLaVallièreavait
montréd'amour,plusleroienavaitressenti.
Etvoilàjustementcequiétonnaitleroi.
Carilluiétaitbiendémontréqu'aucuncourantsympathiquen'avaitpuentraîner
soncoeur,puisquecetaveun'étaitpasdel'amour,puisquecetaveun'étaitqu'une
insultefaiteàl'hommeetauroi,puisqueenfinc'était,etlemotsurtoutbrûlait
commeunferrouge,puisqueenfinc'étaitunemystification.
Ainsicettepetitefilleàlaquelle,àlarigueur,onpouvaittoutrefuser,beauté,
naissance,esprit,ainsicettepetitefille,choisieparMadameelle-mêmeenraison
desonhumilité,avaitnonseulementprovoquéleroi,maisencoredédaignéle
roi,c'est-à-direunhommequi,commeunsultand'Asie,n'avaitqu'àchercher
desyeux,qu'àétendrelamain,qu'àlaissertomberlemouchoir.
Et,depuislaveille,ilavaitétépréoccupédecettepetitefilleaupointdene
penserqu'àelle,denerêverqued'elle;depuislaveille,sonimaginations'était
amuséeàparersonimagedetouslescharmesqu'ellen'avaitpoint;ilavaitenfin,
luiquetantd'affairesréclamaient,quetantdefemmesappelaient,ilavait,depuis
laveille,consacrétouteslesminutesdesavie,touslesbattementsdesoncoeur,


àcetteuniquerêverie.
Envérité,c'étaittropoutroppeu.

Etl'indignationduroiluifaisantoubliertouteschoses,etentreautresquede
Saint-Aignanétaitlà,l'indignationdurois'exhalaitdanslesplusviolentes
imprécations.
IlestvraiqueSaint-Aignanétaittapidansuncoin,etdececoinregardaitpasser
latempête.
Sondésappointementàluiparaissaitmisérableàcôtédelacolèreroyale.
Ilcomparaitàsonpetitamour-proprel'immenseorgueildeceroioffensé,et,
connaissantlecoeurdesroisengénéraletceluidespuissantsenparticulier,ilse
demandaitsibientôtcepoidsdefureur,suspendujusque-làsurlevide,nefinirait
pointpartombersurlui,parcelamêmequed'autresétaientcoupablesetlui
innocent.
Eneffet,toutàcouplerois'arrêtadanssamarcheimmodérée,et,fixantsurde
Saint-Aignanunregardcourroucé.
—Ettoi,deSaint-Aignan?s'écria-t-il.
DeSaint-Aignanfitunmouvementquisignifiait:
—Ehbien!Sire?
—Oui,tuasétéaussisotquemoi,n'est-cepas?
—Sire,balbutiadeSaint-Aignan.
—Tut'eslaisséprendreàcettegrossièreplaisanterie.
—Sire,ditdeSaint-Aignan,dontlefrissoncommençaitàsecouerlesmembres,
queVotreMajesténesemettepointencolère:lesfemmes,ellelesait,sontdes
créaturesimparfaitescrééespourlemal;donc,leurdemanderlebienc'estexiger
d'elleslachoseimpossible.
Leroi,quiavaitunprofondrespectdelui-même,etquicommençaitàprendre


sursespassionscettepuissancequ'ilconservasurellestoutesavie,leroisentit
qu'ilsedéconsidéraitàmontrertantd'ardeurpourunsiminceobjet.
—Non,dit-ilvivement,non,tutetrompes,Saint-Aignan,jenememetspasen
colère;j'admireseulementquenousayonsétéjouésavectantd'adresseet

d'audaceparcesdeuxpetitesfilles.J'admiresurtoutque,pouvantnousinstruire,
nousayonsfaitlafoliedenousenrapporterànotreproprecoeur.
—Oh!lecoeur,Sire,lecoeur,c'estunorganequ'ilfautabsolumentréduireàses
fonctionsphysiques,maisqu'ilfautdestituerdetoutesfonctionsmorales.
J'avoue,quantàmoi,que,lorsquej'aivulecoeurdeVotreMajestésifort
préoccupédecettepetite…
—Préoccupé,moi?moncoeurpréoccupé?Monesprit,peut-être;maisquantà
moncoeur…ilétait…
Louiss'aperçut,cettefoisencore,quepourcouvrirunvide,ilenallaitdécouvrir
unautre.
—Aureste,ajouta-t-il,jen'airienàreprocheràcetteenfant.
Jesavaisqu'elleenaimaitunautre.
—LevicomtedeBragelonne,oui.J'enavaisprévenuVotre
Majesté.
—Sansdoute.Maistun'étaispaslepremier.LecomtedeLaFèrem'avait
demandélamaindeMlledeLaVallièrepoursonfils.Ehbien!àsonretour
d'Angleterre,jelesmarieraipuisqu'ilss'aiment.
—Envérité,jereconnaislàtoutelagénérositéduroi.
—Tiens,Saint-Aignan,crois-moi,nenousoccuponsplusdecessortesde
choses,ditLouis.
—Oui,digéronsl'affront,Sire,ditlecourtisanrésigné.
—Aureste,ceserachosefacile,fitleroienmodulantunsoupir.
—Etpourcommencer,moi…ditSaint-Aignan.


—Ehbien?
—Ehbien!jevaisfairequelquebonneépigrammesurletrio.
J'appelleraicela:NaïadeetDryade;celaferaplaisiràMadame.
—Fais,Saint-Aignan,fais,murmuraleroi.Tumelirastesvers,celame
distraira.Ah!n'importe,n'importe,Saint-Aignan,ajoutaleroicommeunhomme

quirespireavecpeine,lecoupdemandeuneforcesurhumainepourêtre
dignementsoutenu.
Et,commeleroiachevaitainsiensedonnantlesairsdelaplusangélique
patience,undesvaletsdeservicevintgratteràlaportedelachambre.
DeSaint-Aignans'écartaparrespect.
—Entrez,fitleroi.
Levaletentrebâillalaporte.
—Queveut-on?demandaLouis.
Levaletmontraunelettrepliéeenformedetriangle.
—PourSaMajesté,dit-il.
—Dequellepart?
—Jel'ignore;ilaétéremisparundesofficiersdeservice.
Leroifitsigne,levaletapportalebillet.
Lerois'approchadesbougies,ouvritlebillet,lutlasignatureetlaissaéchapper
uncri.
Saint-Aignanétaitassezrespectueuxpournepasregarder;mais,sansregarder,il
voyaitetentendait.
Ilaccourut.
Leroi,d'ungeste,congédialevalet.


—Oh!monDieu!fitleroienlisant.
—VotreMajestésetrouve-t-elleindisposée?demandaSaint-Aignanlesbras
étendus.
—Non,non,Saint-Aignan;lis!
Etilluipassalebillet.
LesyeuxdeSaint-Aignanseportèrentàlasignature.
—LaVallière!s'écria-t-il.Oh!Sire!
—Lis!lis!
EtSaint-Aignanlut:

«Sire,pardonnez-moimonimportunité,pardonnez-moisurtoutledéfautde
formalitésquiaccompagnecettelettre;unbilletmesemblepluspresséetplus
pressantqu'unedépêche;jemepermetsdoncd'adresserunbilletàVotre
Majesté.
Jerentrechezmoibriséededouleuretdefatigue,Sire,etj'imploredeVotre
Majestélafaveurd'uneaudiencedanslaquellejepourraidirelavéritéàmonroi.
Signé:LouisedeLaVallière.»
—Ehbien?demandaleroienreprenantlalettredesmainsde
SaintAignantoutétourdidecequ'ilvenaitdelire.
—Ehbien?répétaSaint-Aignan.
—Quepenses-tudecela?
—Jenesaistrop.
—Maisenfin?
—Sire,lapetiteauraentendugronderlafoudre,etelleauraeupeur.
—Peurdequoi?demandanoblementLouis.


—Dame!quevoulez-vous,Sire!VotreMajestéamilleraisonsd'envouloirà
l'auteurouauxauteursd'unesiméchanteplaisanterie,etlamémoiredeVotre
Majesté,ouvertedanslemauvaissens,estuneéternellemenacepour
l'imprudente.
—Saint-Aignan,jenevoispascommevous.
—Leroidoitvoirmieuxquemoi.
—Ehbien!jevoisdansceslignes:deladouleur,delacontrainte,etmaintenant
surtoutquejemerappellecertainesparticularitésdelascènequis'estpasséece
soirchezMadame…Enfin…
Lerois'arrêtasurcesenssuspendu.
—Enfin,repritSaint-Aignan,VotreMajestévadonneraudience,voilàcequ'ily
adeplusclairdanstoutcela.
—Jeferaimieux,Saint-Aignan.

—Queferez-vous,Sire?
—Prendstonmanteau.
—Mais,Sire…
—TusaisoùestlachambredesfillesdeMadame?
—Certes.
—Tusaisunmoyend'ypénétrer?
—Oh!quantàcela,non.
—Maisenfintudoisconnaîtrequelqu'unparlà?
—Envérité,VotreMajestéestlasourcedetoutebonneidée.
—Tuconnaisquelqu'un?
—Oui.


—Quiconnais-tu?Voyons.
—Jeconnaiscertaingarçonquiestaumieuxaveccertainefille.
—D'honneur?
—Oui,d'honneur,Sire.
—AvecTonnay-Charente?demandaLouisenriant.
—Non,malheureusement;avecMontalais.
—Ils'appelle?
—Malicorne.
—Bon!Ettupeuxcomptersurlui?
—Jelecrois,Sire.Ildoitbienavoirquelqueclef…Ets'ilenaune,commeje
luiairenduservice…ilm'enferapart.
—C'estaumieux.Partons!
—JesuisauxordresdeVotreMajesté.
LeroijetasonpropremanteausurlesépaulesdeSaint-Aignanetluidemandale
sien.Puistousdeuxgagnèrentlevestibule.
ChapitreCXXXIII—Cequen'avaientprévuninaïadenidryade
DeSaint-Aignans'arrêtaaupieddel'escalierquiconduisaitauxentresolschez

lesfillesd'honneur,aupremierchezMadame.Delà,parunvaletquipassait,il
fitprévenirMalicorne,quiétaitencorechezMonsieur.
Auboutdedixminutes,Malicornearrivalenezauventetflairantdansl'ombre.
Leroiserecula,gagnantlapartielaplusobscureduvestibule.
Aucontraire,deSaint-Aignans'avança.


Mais,auxpremiersmotsparlesquelsilformulasondésir,
Malicornereculatoutnet.
—Oh!oh!dit-il,vousmedemandezàêtreintroduitdansleschambresdesfilles
d'honneur?
—Oui.
—Vouscomprenezquejenepuisfaireunepareillechosesanssavoirdansquel
butvousladésirez.
—Malheureusement,chermonsieurMalicorne,ilm'estimpossiblededonner
aucuneexplication;ilfautdoncquevousvousfiiezàmoicommeunamiqui
vousatiréd'embarrashieretquivouspriedel'entireraujourd'hui.
—Maismoi,monsieur,jevousdisaiscequejevoulais;cequejevoulais,c'était
nepointcoucheràlabelleétoile,ettouthonnêtehommepeutavouerunpareil
désir;tandisquevous,vousn'avouezrien.
—Croyez,monchermonsieurMalicorne,insistadeSaint-Aignan,que,s'il
m'étaitpermisdem'expliquer,jem'expliquerais.
—Alors,monchermonsieur,impossiblequejevouspermetted'entrerchez
MlledeMontalais.
—Pourquoi?
—Vouslesavezmieuxquepersonne,puisquevousm'avezprissurunmur,
faisantlacouràMlledeMontalais;or,ceseraitcomplaisantàmoi,vousen
conviendrez,luifaisantlacour,devousouvrirlaportedesachambre.
—Eh!quivousditquecesoitpourellequejevousdemandelaclef?
—Pourquidoncalors?

—Ellenelogepasseule,cemesemble?
—Non,sansdoute.
—EllelogeavecMlledeLaVallière?


—Oui,maisvousn'avezpasplusaffaireréellementàMlledeLaVallièrequ'à
MlledeMontalais,etiln'yaquedeuxhommesàquijedonneraiscetteclef:c'est
àM.deBragelonne,s'ilmepriaitdelaluidonner;c'estauroi,s'ilme
l'ordonnait.
—Ehbien!donnez-moidonccetteclef,monsieur,jevousl'ordonne,ditleroien
s'avançanthorsdel'obscuritéetenentrouvrantsonmanteau.MlledeMontalais
descendraprèsdevous,tandisquenousmonteronsprèsdeMlledeLaVallière:
c'est,eneffet,àelleseulequenousavonsaffaire.
—Leroi!s'écriaMalicorneensecourbantjusqu'auxgenouxduroi.
—Oui,leroi,ditLouisensouriant,leroiquivoussaitaussibongrédevotre
résistancequedevotrecapitulation.Relevez-vous,monsieur;rendeznousle
servicequenousvousdemandons.
—Sire,àvosordres,ditMalicorneenmontantl'escalier.
—FaitesdescendreMlledeMontalais,ditleroi,etneluisonnezmotdema
visite.
Malicornes'inclinaensigned'obéissanceetcontinuademonter.
Maisleroi,paruneviveréflexion,lesuivit,etcelaavecunerapiditésigrande,
que,quoiqueMalicorneeûtdéjàlamoitiédesescaliersd'avance,ilarrivaen
mêmetempsqueluiàlachambre.
Ilvitalors,parlaportedemeuréeentrouvertederrièreMalicorne,LaVallière
touterenverséedansunfauteuil,etàl'autrecoinMontalais,quipeignaitses
cheveux,enrobedechambre,deboutdevantunegrandeglaceettouten
parlementantavecMalicorne.
Leroiouvritbrusquementlaporteetentra.
Montalaispoussauncriaubruitquefitlaporte,et,reconnaissantleroi,elle

s'esquiva.
Àcettevue,LaVallière,desoncôté,seredressacommeunemortegalvaniséeet
retombasursonfauteuil.


Lerois'avançalentementverselle.
—Vousvoulezuneaudience,mademoiselle,luidit-ilavecfroideur,mevoici
prêtàvousentendre.Parlez.
DeSaint-Aignan,fidèleàsonrôledesourd,d'aveugleetdemuet,deSaintAignans'étaitplacé,lui,dansuneencoignuredeporte,surunescabeauquele
hasardluiavaitprocurétoutexprès.
Abritésouslatapisseriequiservaitdeportière,adosséàlamuraillemême,il
écoutaainsisansêtrevu,serésignantaurôledebonchiendegardequiattendet
quiveillesansjamaisgênerlemaître.LaVallière,frappéedeterreuràl'aspectdu
roiirrité,selevaunesecondefois,et,demeurantdansuneposturehumbleet
suppliante:
—Sire,balbutia-t-elle,pardonnez-moi.
—Eh!mademoiselle,quevoulez-vousquejevouspardonne?demanda
LouisXIV.
—Sire,j'aicommisunegrandefaute,plusqu'unegrandefaute,ungrandcrime.
—Vous?
—Sire,j'aioffenséVotreMajesté.
—Paslemoinsdumonde,réponditLouisXIV.
—Sire,jevousensupplie,negardezpointvis-à-visdemoicetteterriblegravité
quidécèlelacolèrebienlégitimeduroi.Jesensquejevousaioffensé,Sire;
maisj'aibesoindevousexpliquercommentjenevousaipointoffensédemon
pleingré.
—Etd'abord,mademoiselle,ditleroi,enquoim'auriez-vousoffensé?Jenele
voispas.Est-ceparuneplaisanteriedejeunefille,plaisanteriefortinnocente?
Vousvousêtesrailléed'unjeunehommecrédule:c'estbiennaturel;touteautre
femmeàvotreplaceeûtfaitcequevousavezfait.

—Oh!VotreMajestém'écraseaveccesparoles.


—Etpourquoidonc?
—Parceque,silaplaisanteriefûtvenuedemoi,ellen'eûtpasétéinnocente.
—Enfin,mademoiselle,repritleroi,est-celàtoutcequevousaviezàmedire
enmedemandantuneaudience?
Etleroifitpresqueunpasenarrière.
AlorsLaVallière,avecunevoixbrèveetentrecoupée,avecdesyeuxdesséchés
parlefeudeslarmes,fitàsontourunpasversleroi.
—VotreMajestéatoutentendu?dit-elle.
—Tout,quoi?
—Toutcequiaétéditparmoiauchêneroyal?
—Jen'enaipasperduuneseuleparole,mademoiselle.
—EtVotreMajesté,lorsqu'ellem'eutentendue,apucroirequej'avaisabuséde
sacrédulité.
—Oui,crédulité,c'estbiencela,vousavezditlemot.
—EtVotreMajestén'apassoupçonnéqu'unepauvrefillecommemoipeutêtre
forcéequelquefoisdesubirlavolontéd'autrui?
—Pardon,maisjenecomprendraijamaisquecelledontlavolontésemblait
s'exprimersilibrementsouslechêneroyalselaissâtinfluenceràcepointparla
volontéd'autrui.
—Oh!maislamenace,Sire!
—Lamenace!…Quivousmenaçait?quiosaitvousmenacer?
—Ceuxquiontledroitdelefaire,Sire.
—Jenereconnaisàpersonneledroitdemenacedansmonroyaume.
—Pardonnez-moi,Sire,ilyaprèsdeVotreMajestémêmedespersonnesassez


hautplacéespouravoiroupoursecroireledroitdeperdreunejeunefillesans

avenir,sansfortune,etn'ayantquesaréputation.
—Etcommentlaperdre?
—Enluifaisantperdrecetteréputationparunehonteuseexpulsion.
—Oh!mademoiselle,ditleroiavecuneamertumeprofonde,j'aimefortlesgens
quisedisculpentsansincriminerlesautres.
—Sire!
—Oui,etilm'estpénible,jel'avoue,devoirqu'unejustificationfacile,comme
pourraitl'êtrelavôtre,seviennecompliquerdevantmoid'untissudereproches
etd'imputations.
—Auxquellesvousn'ajoutezpasfoialors?s'écriaLaVallière.
Leroigardalesilence.
—Oh!dites-ledonc!répétaLaVallièreavecvéhémence.
—Jeregrettedevousl'avouer,répétaleroiens'inclinantavecfroideur.
—Lajeunefillepoussauneprofondeexclamation,et,frappantsesmainsl'une
dansl'autre:
—Ainsivousnemecroyezpas?dit-elle.
Leroineréponditrien.
LestraitsdeLaVallières'altérèrentàcesilence.
—Ainsivoussupposezquemoi,moi!dit-elle,j'aiourdiceridicule,cetinfâme
complotdemejoueraussiimprudemmentdeVotreMajesté?
—Eh!monDieu!cen'estniridiculeniinfâme,ditleroi;cen'estpasmêmeun
complot:c'estuneraillerieplusoumoinsplaisante,voilàtout.
—Oh!murmuralajeunefilledésespérée,leroinemecroitpas,leroineveut
pasmecroire.


—Maisnon,jeneveuxpasvouscroire.
—MonDieu!monDieu!
—Écoutez:quoideplusnaturel,eneffet?Leroimesuit,m'écoute,meguette;le
roiveutpeut-êtres'amuseràmesdépens,amusons-nousauxsiens,et,commele

roiestunhommedecoeur,prenons-leparlecoeur.
LaVallièrecachasatêtedanssesmainsenétouffantunsanglot.Leroicontinua
impitoyablement;ilsevengeaitsurlapauvrevictimedetoutcequ'ilavait
souffert.
—Supposonsdonccettefablequejel'aimeetquejel'aiedistingué.Leroiestsi
naïfetsiorgueilleuxàlafois,qu'ilmecroira,etalorsnousironsracontercette
naïvetéduroi,etnousrirons.
—Oh!s'écriaLaVallière,pensercela,pensercela,c'estaffreux!
—Et,poursuivitleroi,cen'estpastout:siceprinceorgueilleuxvientàprendre
ausérieuxlaplaisanterie,s'ilal'imprudenced'entémoignerpubliquement
quelquechosecommedelajoie,ehbien!devanttoutelacour,leroisera
humilié;or,cesera,unjour,unrécitcharmantàfaireàmonamant,unepartde
dotàapporteràmonmari,quecetteaventured'unroijouéparunemalicieuse
jeunefille.
—Sire!s'écriaLaVallièreégarée,délirante,pasunmotdeplus,jevousen
supplie;vousnevoyezdoncpasquevousmetuez?
—Oh!raillerie,murmuraleroi,quicommençaitcependantàs'émouvoir.
LaVallièretombaàgenoux,etcelasirudement,quesesgenouxrésonnèrentsur
leparquet.
Puis,joignantlesmains:
—Sire,dit-elle,jepréfèrelahonteàlatrahison.
—Quefaites-vous?demandaleroi,maissansfaireunmouvementpourrelever
lajeunefille.


—Sire,quandjevousauraisacrifiémonhonneuretmaraison,vouscroirez
peut-êtreàmaloyauté.LerécitquivousaétéfaitchezMadameetparMadame
estunmensonge;cequej'aiditsouslegrandchêne…
—Ehbien?
—Celaseulement,c'étaitlavérité.

—Mademoiselle!s'écrialeroi.
—Sire,s'écriaLaVallièreentraînéeparlaviolencedesessensations,Sire,
dussé-jemourirdehonteàcetteplaceoùsontenracinésmesdeuxgenoux,je
vouslerépéteraijusqu'àcequelavoixmemanque:j'aiditquejevousaimais…
ehbien!jevousaime!
—Vous?
—Jevousaime,Sire,depuislejouroùjevousaivu,depuisqu'àBlois,oùje
languissais,votreregardroyalesttombésurmoi,lumineuxetvivifiant;jevous
aime!Sire.C'estuncrimedelèse-majesté,jelesais,qu'unepauvrefillecomme
moiaimesonroietleluidise.Punissez-moidecetteaudace,méprisez-moipour
cetteimprudence;maisneditesjamais,maisnecroyezjamaisquejevousai
raillé,quejevousaitrahi.Jesuisd'unsangfidèleàlaroyauté,Sire;etj'aime…
j'aimemonroi!…Oh!jememeurs!
Ettoutàcoup,épuiséedeforce,devoix,d'haleine,elletombapliéeendeux,
pareilleàcettefleurdontparleVirgileetqu'atouchéelafauxdumoissonneur.
Leroi,àcesmots,àcettevéhémentesupplique,n'avaitgardénirancune,ni
doute;soncoeurtoutentiers'étaitouvertausouffleardentdecetamourqui
parlaitunsinobleetsicourageuxlangage.
Aussi,lorsqu'ilentenditl'aveupassionnédecetamour,ilfaiblit,etvoilason
visagedanssesdeuxmains.
Mais,lorsqu'ilsentitlesmainsdeLaVallièrecramponnéesàsesmains,lorsque
latièdepressiondel'amoureusejeunefilleeutgagnésesartères,ils'embrasaà
sontour,et,saisissantLaVallièreàbras-le-corps,illarelevaetlaserracontre
soncoeur.


Maiselle,mourante,laissantallersatêtevacillantesursesépaules,nevivait
plus.
Alorsleroi,effrayé,appeladeSaint-Aignan.
DeSaint-Aignan,quiavaitpousséladiscrétionjusqu'àresterimmobiledansson

coinenfeignantd'essuyerunelarme,accourutàcetappelduroi.
AlorsilaidaLouisàfaireasseoirlajeunefillesurunfauteuil,luifrappadansles
mains,luirépanditdel'eaudelareinedeHongrieenluirépétant:
—Mademoiselle,allons,mademoiselle,c'estfini,leroivouscroit,leroivous
pardonne.Eh!là,là!prenezgarde,vousallezémouvoirtropviolemmentleroi,
mademoiselle;SaMajestéestsensible,SaMajestéauncoeur.Ah!diable!
mademoiselle,faites-yattention,leroiestfortpâle.
Eneffet,leroipâlissaitvisiblement.
QuantàLaVallière,ellenebougeaitpas.
—Mademoiselle!mademoiselle!envérité,continuaitdeSaint-Aignan,revenez
àvous,jevousenprie,jevousensupplie,ilesttemps;songezàunechose,c'est
quesileroisetrouvaitmal,jeseraisobligéd'appelersonmédecin.Ah!quelle
extrémité,monDieu!Mademoiselle,chèremademoiselle,revenezàvous,faites
uneffort,vite,vite!
Ilétaitdifficilededéployerplusd'éloquencepersuasivequenelefaisaitSaintAignan;maisquelquechosedeplusénergiqueetdeplusactifencorequecette
éloquenceréveillaLaVallière.
Lerois'étaitagenouillédevantelle,etluiimprimaitdanslapaumedelamain
cesbaisersbrûlantsquisontauxmainscequelebaiserdeslèvresestauvisage.
Ellerevintenfinàelle,rouvritlanguissammentlesyeux,et,avecunmourant
regard:
—Oh!Sire,murmura-t-elle,VotreMajestém'adoncpardonné?
Leroineréponditpas…ilétaitencoretropému.
DeSaint-Aignancrutdevoirs'éloignerdenouveau…Ilavaitdevinélaflamme


quijaillissaitdesyeuxdeSaMajesté.
LaVallièreseleva.
—Etmaintenant,Sire,dit-elleaveccourage,maintenantquejemesuisjustifiée,
jel'espèredumoins,auxyeuxdeVotreMajesté,accordez-moidemeretirerdans
uncouvent.J'ybéniraimonroitoutemavie,etj'ymourraienaimantDieu,qui

m'afaitunjourdebonheur.
—Non,non,réponditleroi,non,vousvivrezicienbénissantDieu,aucontraire,
maisenaimantLouis,quivousferatouteuneexistencedefélicité,Louisqui
vousaime,Louisquivouslejure!
—Oh!Sire,Sire!…
EtsurcedoutedeLaVallière,lesbaisersduroidevinrentsibrûlants,quede
Saint-Aignancrutqu'ilétaitdesondevoirdepasserdel'autrecôtédela
tapisserie.
Maiscesbaisers,qu'ellen'avaitpaseulaforcederepousserd'abord,
commencèrentàbrûlerlajeunefille.
—Oh!Sire,s'écria-t-ellealors,nemefaitespasrepentird'avoirétésiloyale,car
ceseraitmeprouverqueVotreMajestémemépriseencore.
—Mademoiselle,ditsoudainleroiensereculantpleinderespect,jen'aimeet
n'honorerienaumondeplusquevous,etrienàmacournesera,j'enjureDieu,
aussiestiméquevousneleserezdésormais;jevousdemandedoncpardonde
monemportement,mademoiselle,ilvenaitd'unexcèsd'amour;maisjepuisvous
prouverquej'aimeraiencoredavantage,envousrespectantautantquevous
pourrezledésirer.
Puis,s'inclinantdevantelleetluiprenantlamain:
—Mademoiselle,luidit-il,voulez-vousmefairecethonneurd'agréerlebaiser
quejedéposesurvotremain?
Etlalèvreduroiseposarespectueuseetlégèresurlamainfrissonnantedela
jeunefille.


—Désormais,ajoutaLouisenserelevantetencouvrantLaVallièredeson
regard,désormaisvousêtessousmaprotection.Neparlezàpersonnedumalque
jevousaifait,pardonnezauxautresceluiqu'ilsontpuvousfaire.Àl'avenir,
voussereztellementau-dessusdeceux-là,que,loindevousinspirerdela
crainte,ilsnevousferontplusmêmepitié.

Etilsaluareligieusementcommeausortird'untemple.
Puis,appelantdeSaint-Aignan,quis'approchatouthumble:
—Comte,dit-il,j'espèrequeMademoisellevoudrabienvousaccorderunpeude
sonamitiéenretourdecellequejeluiaivouéeàjamais.
DeSaint-AignanfléchitlegenoudevantLaVallière.
—Quellejoiepourmoi,murmura-t-il,siMademoisellemefaitunpareil
honneur!
—Jevaisvousrenvoyervotrecompagne,ditleroi.Adieu,mademoiselle,ou
plutôtaurevoir:faites-moilagrâcedenepasm'oublierdansvotreprière.
—Oh!Sire,ditLaVallière,soyeztranquille:vousêtesavec
Dieudansmoncoeur.
Cederniermotenivraleroi,qui,toutjoyeux,entraînadeSaintAignanparlesdegrés.
Madamen'avaitpasprévucedénouement-là:ninaïadenidryaden'enavaient
parlé.
ChapitreCXXXIV—Lenouveaugénéraldesjésuites
TandisqueLaVallièreetleroiconfondaientdansleurpremieraveutousles
chagrinsdupassé,toutlebonheurduprésent,touteslesespérancesdel'avenir,
Fouquet,rentréchezlui,c'est-à-diredansl'appartementquiluiavaitétédéparti
auchâteau,Fouquets'entretenaitavecAramis,justementdetoutcequeleroi
négligeaitencemoment.


×