97 kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư sản xuất và thương mại hoàng phú

Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp
LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan luận văn “Kế toán bán hàng và xác định kết quả
kinh doanh tại Công ty Cổ phần Đầu tư sản xuất và Thương mại Hoàng
Phú” là công trình nghiên cứu của riêng em. Các số liệu kết quả nêu trong
luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực tế của đơn vị thực
tập, Nếu có gì sai sót em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Sinh viên thực hiện
Bùi Ngọc Hà

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

i

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp
MỤC LỤC

1.1 Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh tại doanh nghiệp thương mại.........................................................5
1.1.1 Khái niệm, bản chất kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh

doanh:.........................................................................................................5
1.2.4 Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại..........10

1.2.4.1 Kế toán doanh thu bán hàng.......................................................10
1.2.4.2 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu......................................13
1.2.4.3 Kế toán giá vốn hàng bán...........................................................16
1.2.5 Kế toán xác định kết quả kinh doanh...........................................18
1.2.5.1 Kế toán chi phí quản lý kinh doanh................................................18
1.2.6 Sổ kế toán sử dụng cho kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh và trình bày
thông tin trên báo cáo tài chính......................................................................................................21
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................................................25
2.1 Tổng quan về công ty CP ĐT sản xuất và TM Hoàng Phu..........................................................26

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của công ty cổ phần ĐTSX và
TM Hoàng Phú........................................................................................26
2.5. Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần ĐT SX và
TM Hoàng Phu..................................................................................................................................31

2.5.1. Kế toán doanh thu bán hàng.........................................................31
2.5.2. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu và kế toán thuế GTGT...........41
2.6 Nhận xét đánh giá về kế toán bán hàng và xác định kết quả tại công ty CP ĐT SX và TM Hoàng
Phu........................................................................................................................................................69
2.6.1 Ưu điểm..................................................................................................................................69
2.6.2 Nhược điểm...........................................................................................................................70
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................................................71

3.1.2 Những hạn chế và nguyên nhân còn tồn tại trong kế toán bán
hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty..................................73
3.1.3 Phương hướng và giải pháp hoàn thiện kế toán bán hàng và xác
định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần ĐT SX và TM Hoàng Phú

75

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

ii

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

Luận văn tốt nghiệp

iii

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

Chữ viết tắt
SXKD
TNDN
TGNH
GTGT
TSCĐ
DNSX

DNTM
BHYT
BHXH
KPCĐ
TK
HH
TP
DTTC
CPTC
CPBH
CPQLDN
ĐT
SX
TM

Chữ viết thường
Sản xuất kinh doanh
Thu nhập doanh nghiệp
Tiền gửi ngân hàng
Giá trị gia tăng
Tài sản cố định
Doanh nghiệp sản xuất
Doanh nghiệp thương mại
Bảo hiểm y tế
Bảo hiểm xã hội
Kinh phí công đoàn
Tài khoản
Hàng hóa
Thành phẩm
Doanh thu tài chính

Chi phí tài chính
Chi phí bán hàng
Chi phí quản lý doanh nghiệp
Đầu tư
Sản xuất
Thương mại

DANH MỤC CÁC BẢNG
1.1 Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh tại doanh nghiệp thương mại.........................................................5
1.1.1 Khái niệm, bản chất kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh:.........................................................................................................5

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

iv

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

1.2.4 Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại..........10

1.2.4.1 Kế toán doanh thu bán hàng.......................................................10

1.2.4.2 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu......................................13
1.2.4.3 Kế toán giá vốn hàng bán...........................................................16
1.2.5 Kế toán xác định kết quả kinh doanh...........................................18
1.2.5.1 Kế toán chi phí quản lý kinh doanh................................................18
1.2.6 Sổ kế toán sử dụng cho kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh và trình bày
thông tin trên báo cáo tài chính......................................................................................................21
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................................................25
2.1 Tổng quan về công ty CP ĐT sản xuất và TM Hoàng Phu..........................................................26

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của công ty cổ phần ĐTSX và
TM Hoàng Phú........................................................................................26
2.5. Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần ĐT SX và
TM Hoàng Phu..................................................................................................................................31

2.5.1. Kế toán doanh thu bán hàng.........................................................31
2.5.2. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu và kế toán thuế GTGT...........41
2.6 Nhận xét đánh giá về kế toán bán hàng và xác định kết quả tại công ty CP ĐT SX và TM Hoàng
Phu........................................................................................................................................................69
2.6.1 Ưu điểm..................................................................................................................................69
2.6.2 Nhược điểm...........................................................................................................................70
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................................................71

3.1.2 Những hạn chế và nguyên nhân còn tồn tại trong kế toán bán
hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty..................................73
3.1.3 Phương hướng và giải pháp hoàn thiện kế toán bán hàng và xác
định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần ĐT SX và TM Hoàng Phú
75

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

v

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
1.1 Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh tại doanh nghiệp thương mại.........................................................5
1.1.1 Khái niệm, bản chất kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh:.........................................................................................................5
1.2.4 Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại..........10

1.2.4.1 Kế toán doanh thu bán hàng.......................................................10
1.2.4.2 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu......................................13
1.2.4.3 Kế toán giá vốn hàng bán...........................................................16
1.2.5 Kế toán xác định kết quả kinh doanh...........................................18
1.2.5.1 Kế toán chi phí quản lý kinh doanh................................................18
1.2.6 Sổ kế toán sử dụng cho kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh và trình bày
thông tin trên báo cáo tài chính......................................................................................................21
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................................................25
2.1 Tổng quan về công ty CP ĐT sản xuất và TM Hoàng Phu..........................................................26

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của công ty cổ phần ĐTSX và

TM Hoàng Phú........................................................................................26
2.5. Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần ĐT SX và
TM Hoàng Phu..................................................................................................................................31

2.5.1. Kế toán doanh thu bán hàng.........................................................31
2.5.2. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu và kế toán thuế GTGT...........41
2.6 Nhận xét đánh giá về kế toán bán hàng và xác định kết quả tại công ty CP ĐT SX và TM Hoàng
Phu........................................................................................................................................................69
2.6.1 Ưu điểm..................................................................................................................................69
2.6.2 Nhược điểm...........................................................................................................................70
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................................................71

3.1.2 Những hạn chế và nguyên nhân còn tồn tại trong kế toán bán
hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty..................................73
3.1.3 Phương hướng và giải pháp hoàn thiện kế toán bán hàng và xác
định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần ĐT SX và TM Hoàng Phú
75

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

vi

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

Luận văn tốt nghiệp

vii

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

DANH MỤC CÁC HÌNH
1.1 Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh tại doanh nghiệp thương mại.........................................................5
1.1.1 Khái niệm, bản chất kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh:.........................................................................................................5
1.2.4 Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp thương mại..........10

1.2.4.1 Kế toán doanh thu bán hàng.......................................................10
1.2.4.2 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu......................................13
1.2.4.3 Kế toán giá vốn hàng bán...........................................................16
1.2.5 Kế toán xác định kết quả kinh doanh...........................................18
1.2.5.1 Kế toán chi phí quản lý kinh doanh................................................18
1.2.6 Sổ kế toán sử dụng cho kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh và trình bày
thông tin trên báo cáo tài chính......................................................................................................21

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................................................25
2.1 Tổng quan về công ty CP ĐT sản xuất và TM Hoàng Phu..........................................................26

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của công ty cổ phần ĐTSX và
TM Hoàng Phú........................................................................................26
2.5. Thực trạng kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần ĐT SX và
TM Hoàng Phu..................................................................................................................................31

2.5.1. Kế toán doanh thu bán hàng.........................................................31
2.5.2. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu và kế toán thuế GTGT...........41
2.6 Nhận xét đánh giá về kế toán bán hàng và xác định kết quả tại công ty CP ĐT SX và TM Hoàng
Phu........................................................................................................................................................69
2.6.1 Ưu điểm..................................................................................................................................69
2.6.2 Nhược điểm...........................................................................................................................70
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................................................71

3.1.2 Những hạn chế và nguyên nhân còn tồn tại trong kế toán bán
hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty..................................73
3.1.3 Phương hướng và giải pháp hoàn thiện kế toán bán hàng và xác
định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần ĐT SX và TM Hoàng Phú
75

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

viii

SV:

Bùi Ngọc Hà

Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu, ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Hiện nay đất nước ta ngày càng phát triển nền kinh tế thị trường với
nhiều thành phần kinh tế, các hoạt động kinh doanh của con người ngày càng
đa dạng để bắt kịp xu thế toàn cầu, nền công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước. Điều này làm cho các doanh nghiệp cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn.
Đòi hỏi việc quản lý kinh tế tài chính một cách chặt chẽ, quản lý bằng pháp
luật bằng các công cụ và các biện pháp quản lý có hiệu lực tạo ra sự ổn định
của môi trường kinh tế; cũng như việc quản lý kinh doanh của các doanh
nghiệp một cách hợp lí để tăng hiệu quả kinh doanh cho doanh nghiệp, tạo vị
thế cạnh tranh vững vàng.
Thực tế những năm qua cho thấy, không ít các doanh nghiệp làm ăn
thua lỗ, đi đến phá sản trong khi các doanh nghiệp khác không ngừng phát
triển. Lý do đơn giản là vì các doanh nghiệp này đã xác định được nhu cầu
của xã hội biết sản xuất kinh doanh cái gì? Và kinh doanh phục vụ ai?...Chính
vì thế mà doanh nghiệp đó sẽ bán được nhiều thành phẩm hàng hoá với doanh
số bù đắp được các khoản chi phí bỏ ra và có lãi, từ đó mới có thể tồn tại
đứng vững trên thị trường và chiến thắng trong cạnh tranh.
Việc hoàn thiện kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh là
một điều rất cần thiết, nó không những đóng góp phần nâng cao hiệu quả của
công tác tổ chức kế toán mà còn giúp các nhà quản lý nắm bắt được chính xác
thông tin và phản ánh kịp thời tình hình bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh của doanh nghiệp. Những thông tin ấy là cơ sở cho họ phân tích đánh
giá lựa chọn phương án sản xuất kinh doanh có hiệu quả nhất. Tóm lại, đối

với mỗi doanh nghiệp tiêu thụ là vấn đề đầu tiên cần giải quyết, là khâu then
chốt trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh, nó quyết định đến sự sống còn

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

1

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

của doanh nghiệp.
Với những kiến thức đã được trang bị như phương pháp hạch toán các
nghiệp vụ kinh tế phát sinh, cách lập chứng từ vào sổ sách kế toán… Và sự
hướng dẫn giúp đỡ nhiệt tình của các cô chú, anh chị ở phòng kế toán của
công ty cổ phần Đầu tư sản xuất và thương mại Hoàng Phú nên em đã lựa
chọn đề tài: “ Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công
ty cổ phần Đầu tư sản xuất và Thương Mại Hoàng Phú”.
2. Mục đích nghiên cứu
- Hệ thống và làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về đề tài nghiên cứu kế
toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư sản
xuất và thương mại Hoàng Phú.
- Nghiên cứu và mô tả thực trạng về kế toán bán hàng và xác định kết
quả kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư sản xuất và thương mại Hoàng Phú.

- Phân tích, đánh giá và đề xuất một số ý kiến nhằm hoàn thiện kế toán
bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư sản xuất
và thương mại Hoàng Phú
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu về lý luận và thực trạng kế toán
bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư sản xuất
và thương mại Hoàng Phú.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về nội dung: Tập trung nghiên cứu thực trạng về kế toán bán hàng và
xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư sản xuất và thương
mại Hoàng Phú
+ Về không gian: Nghiên cứu tại công ty Cổ phần đầu tư sản xuất và
thương mại Hoàng Phú thuộc số nhà 38 tổ 49, p. Phương Liên, q. Đống Đa,
Hà Nội.

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

2

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

+ Về thời gian: Nghiên cứu các vấn đề lý luận và khảo sát tài liệu thực

trạng tại công ty cổ phần đầu tư sản xuất và thương mại Hoàng Phú trong năm
2017
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp duy vật biện chứng: đề tài nghiên cứu được đặt trong mối
quan hệ với đề tài khác để thấy được đặc điểm và mối quan hệ của nó.
- Phương pháp thống kê kinh tế: sử dụng phương pháp thống kê để xử lý
dữ liệu và số liệu sau đó đưa ra kết luận phục vụ cho quá trình nghiên cứu.
- Phương pháp hạch toán kế toán: sử dụng các chứng từ, sổ sách, các báo
cáo, ghi chép về kế toán tiền lương của doanh nghiệp để làm căn cứ cho bài
báo cáo.
- Phương pháp so sánh: các số liệu được so sách đối chiếu qua các năm
để thấy được sự biến động, từ đó đưa ra những kết luận về tình hình sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp.
- Phương pháp phân tích: từ các số liệu, dữ liệu đã thu thập tiến hành
phân tích để đưa ra kết luận từ đó định hướng những giải pháp, kiến nghị cho
doanh nghiệp.
5. Kết cấu chính của luận văn :
Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu của luận văn bao gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán bán hàng và xác
định kết quả kinh doanh tại doanh nghiệp .
Chương 2: Thực trạng vể kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh tại công ty CP Đầu tư sản xuất và Thương mại Hoàng Phú.
Chương 3: Một số ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng và
xác định kết quả kinh doanh tại công ty CP Đầu tư sản xuất và Thương mại
Hoàng Phú
Do phạm vi của đề tài tương đối rộng, kinh nghiệm thực tế còn hạn
chế và thời gian tiếp xúc với công việc chưa được nhiều nên mặc dù đã cố

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

3

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

gắng nhưng luận văn của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em mong
nhận được sự chỉ bảo của Ths. Dương Thị Yến và các anh chị trong phòng tài
chính kế toán của công ty để đề tài này được hoàn thiện hơn và thực sự có ích
cho kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh của công ty.
Em xin chân thành cảm ơn!

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

4

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI DOANH NGHIỆP
1.1

Khái quát chung về kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh

doanh tại doanh nghiệp thương mại
1.1.1 Khái niệm, bản chất kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh:
* Khái niệm bán hàng: Bán hàng là hoạt động thực hiện sự trao đổi sản phẩm
hay dịch vụ của người bán chuyển cho người mua để được nhận lại từ người
mua tiền hay vật phẩm hoặc giá trị trao đổi đã thoả thuận.
- Việc bán gắn liền với vật mua, không thể bán nếu không có người mua.
- Bán nhưng không thể thu lại được tiền thì không thể gọi là bán, như vậy gọi
là người bán mặc nhiên đã bị chiếm đoạt.
- Bán hàng là hoạt động lưu thông làm cho hàng hoá chuyển từ nơi sản xuất
sang người tiêu dùng, chuyển từ nơi dư thừa sang nơi có nhu cầu.
* Khái niệm xác định kết quả kinh doanh: là những thành quả hoạt động của
doanh nghiệp được biểu hện bằng sản phẩm vật chất hoặc dịch vụ, mang lại
lợi ích tiêu dùng cho xã hội, phù hợp với lợi ích kinh tế, trình độ văn minh của
tiêu dùng xã hội và được người tiêu dùng chấp nhận. Nói cách khác, KQKD
là những thành quả thu được từ quá trình tiêu thụ sản phẩm tới tay người tiêu
dùng
1.1.2. Yêu cầu quản lý bán hàng và xác định kết quả kinh doanh
- Nắm bắt và theo dõi chặt chẽ từng phương thức bán hàng, từng
phương thức thanh toán, từng loại hàng hóa tiêu thụ và từng khách hàng để
đảm bảo thu hồi nhanh chóng tiền vốn.

- Tính, bán, xác định đúng đắn kết quả từng loại hoạt động và thực

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

5

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

hiện nghiêm túc cơ chế phân phối lợi nhuận.
1.1.3.

Nhiệm vụ của kế toán bán hàng và xác định

kết quả kinh doanh.
- Ghi chép, phản ánh kịp thời, đầy đủ và chính xác tình hình bán hàng
của doanh nghiệp trong kỳ, cả về giá trị và số lượng hàng bán trên tổng
số và trên từng mặt hàng, từng địa điểm bán hàng, từng phương thức bán
hàng.
- Tính toán và phản ánh chính xác tổng giá thành toán của hàng bán ra,
bao gồm cả doanh thu bán hàng, thuế giá trị gia tăng đầu ra của từng
nhóm mặt hàng, từng hoá đơn, từng khách hàng, từng đơn vị trực thuộc
(theo các cửa hàng, quầy hàng,...)

- Xác định chính xác giá mua thực tế của lượng hàng đã tiêu thụ, đồng
thời phân bổ chi phí thu mua cho hàng tiêu thụ nhằm xác định kết quả
bán hàng.
- Kiểm tra, đôn đốc tình hình thu hồi và quản lý tiền hàng, quản lý khách
nợ; theo dõi chi tiết theo từng khách hàng, lô hàng, số tiền, khách nợ và
tình hình trả nợ...
- Tập hợp đầy đủ, chính xác, kịp thời các khoản chi phí bán hàng thực tế
phát sinh và kết chuyển (hay phân bổ) chi phí bán hàng cho hàng tiêu thụ,
làm căn cứ để xác định kết quả kinh doanh.
- Cung cấp thông tin cần thiết về tình hình bán hàng phục vụ cho việc chỉ
đạo, điều hành hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
1.2

Nội dung cơ bản của kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh
doanh
1.2.1

Các nguyên tắc cơ bản và chuẩn mực kế toán chi phối đến kế

toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh
1.2.1.1

Các nguyên tắc cơ bản của kế toán:

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

6

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

- Nguyên tắc cơ sở dồn tích:
- Nguyên tắc hoạt động liên tục:
- Nguyên tắc giá gốc:
- Nguyên tắc phù hợp:
- Nguyên tắc nhất quán:
- Nguyên tắc thận trọng:
- Nguyên tắc trọng yếu:
1.2.1.2

Các chuẩn mực kế toán chi phối:

- Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01 “Chuẩn mực chung” quy định và
hướng dẫn các nguyên tắc và yêu cầu cơ bản, các yếu tố và ghi nhận
báo cáo tài chính của doanh nghiệp
- Chuẩn mực số 2 “Hàng tồn kho”
- Chuẩn mực kế toán số 03 “Tài sản cố định hữu hình”
- Chuẩn mực kế toán số 04 “Tài sản cố định vô hình”
- Chuẩn mực kế toán số 14 “Doanh thu và thu nhập khác”
1.2.2 Phân loại phương thức bán hàng và thanh toán:
Xét về góc độ ghi nhận doanh thu bán hàng, trong các doanh
nghiệp bao gồm các phương thức sau:
* Phương thức bán hàng trực tiếp:

Bán hàng trực tiếp là phương thức giao hàng cho người mua trực tiếp tại
kho của doanh nghiệp. Hàng hoá khi bàn giao cho khách hàng được khách
hàng trả tiền hay chấp nhận thanh toán, số hàng hoá này chính thức coi là tiêu
thụ thì khi đó doanh nghiệp bán hàng mất quyền sở hữu về số hàng hoá đó.
Phương thức này bao gồm bán buôn, bán lẻ:
1.2.2.1 Bán buôn:
Bán buôn là quá trình bán hàng cho các đơn vị sản xuất các đơn vị kinh
doanh thương mại để tiếp tục đưa vào quá trình sản xuất, gia công chế biến

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

7

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

tạo ra sản phẩm mới hoặc tiếp tục được chuyển bán. Do đó đối tượng của bán
buôn rất đa dạng và phong phú có thể là cơ sở sản xuất, đơn vị kinh doanh
thương mại trong nước và ngoài nước hoặc các công ty thương mại tư nhân.
Đặc trưng của phương thức này là kết thúc nghiệp vụ bán hàng, hàng hoá
vẫn nằm trong lĩnh vực lưu thông, chưa đi vào lĩnh vực tiêu dùng. Hàng bán
theo phương thức này thường là với khối lượng lớn và nhiều hình thức thanh
toán. Do đó muốn quản lý tốt thì phải lập chứng từ cho từng lần bán .

Khi thực hiện bán hàng, bên mua sẽ có người đến nhận hàng trực tiếp tại
kho của doanh nghiệp. Khi người nhận đã nhận đủ số hàng và ký xác nhận
trên chứng từ bán hàng thì số hàng đó không thuộc quyền sở hữu của doanh
nghiệp nữa mà được coi là hàng đã bán. Khi bên mua trả tiền hoặc chấp nhận
thanh toán thì doanh nghiệp hạch toán vào doanh thu và doanh nghiệp phải
thực hiện nghĩa vụ Nhà nước.
Chứng từ kế toán sử dụng là hoá đơn GTGT hoặc phiếu xuất kho do
doanh nghiệp lập, chứng từ này được lập thành 3 liên: 1 liên giao cho người
nhận hàng, 2 liên chuyển cho phòng kế toán để làm thủ tục thanh toán.
1.2.2.2 Bán lẻ:
Theo hình thức này, hàng hoá được bán trực tiếp cho người tiêu dùng,
bán lẻ là giai đoạn cuối cùng của quá trình vận động của hàng hoá từ nơi sản
xuất đến nơi tiêu dùng. Đối tượng của bán lẻ là mọi cá nhân trong và ngoài
nước muốn có một giá trị sử dụng nào đó không phân biệt giai cấp, quốc tịch.
Đặc trưng của phương thức bán lẻ là kết thúc nghiệp vụ bán hàng thì sản
phẩm rời khỏi lĩnh vực lưu thông đi vào lĩnh vực tiêu dùng giá trị sử dụng của sản
phẩm được thực hiện. Hàng bán lẻ thường có khối lượng nhỏ, và thanh toán ngay
và thường bằng tiền mặt nên thường ít lập chứng từ cho từng lần bán.
1.2.2.3 Bán hàng trả góp: người mua được trả tiền mua hàng thành nhiều
lần. Doanh nghiệp thương mại, ngoài số tiền thu theo giá bán thông thường còn

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

8

SV:

Bùi Ngọc Hà

Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

thu thêm ở người mua một khoản lãi do trả chậm. Đối với hình thức này, về thực
chất, người bán chỉ mất quyền sở hữu khi người mua thanh toán hết tiền hàng. Tuy
nhiên về mặt hạch toán, khi giao hàng cho người mua, hàng hoá bán trả góp được
coi là tiêu thụ, bên bán ghi nhận doanh thu.
1.2.2.4 Bán hàng theo phương thức gửi hàng: là phương thức mà bên bán
gửi hàng đi cho khách hàng theo các điều kiện ghi trong hợp đồng. Số hàng
chuyển đi này vẫn thuộc quyền sở hữu của bên bán, khi khách hàng thanh toán
hoặc chấp nhận thanh toán về số hàng đã chuyển giao thì số hàng này được coi là
đã bán và bên bán đã mất quyền sở hữu về số hàng đó..
1.2.2.5 Phương thức bán hàng đại lí (gửi bán)
Hàng hoá gửi đại lý bán vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp và
chưa được coi là tiêu thụ. Doanh nghiệp chỉ được hạch toán vào doanh thu khi
bên nhận đại lý thanh toán tiền hoặc chấp nhận thanh toán. Khi bán được
hàng thì doanh nghiệp phải trả cho người nhận đại lý một khoản tiền gọi là
hoa hồng. Khoản tiền này được coi như một phần chi phí bán hàng và được
hạch toán vào tài khoản bán hàng .
Doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp thuế tiêu thụ mà không được trừ đi phần
hoa hồng trả cho bên nhận đại lý.
Doanh nghiệp bán hàng cho khách hàng, doanh nghiệp thu được tiền hoặc
được chấp nhân thanh toán tiền, khoản tiền đó được ghi nhận là doanh thu.
Doanh thu là tổng các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ
phát sinh từ hoạt động SXKD thông thường của doanh nghiệp góp phần làm
tăng vốn chủ sở hữu.
1.2.2.6 Phương thức thanh toán trực tiếp: Sau khi nhận được hàng
mua, doanh nghiệp thương mại thanh toán ngay tiền cho người bán, có thể

bằng tiền mặt, bằng tiền cán bộ tạm ứng, bằng chuyển khoản, có thể thanh
toán bằng hàng (đổi hàng),..

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

9

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

1.2.2.7 Phương thức thanh toán chậm trả: Doanh nghiệp đã nhận hàng
nhưng chưa thanh toán tiền cho người bán. Việc thanh toán chậm trả có thể
thực hiện theo điều kiện tín dụng ưu đãi theo thoả thuận.
1.2.3

Xác định giá trị của kế toán bán hàng và xác định kết quả

kinh doanh
Ý nghĩa của hoạt động bán hàng và xác định kết quả kinh doanh: là
cơ sở để phân chia lợi nhuận đúng đắn, dùng để đánh giá một cách tổng quát
quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
1.2.4

Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh trong

doanh nghiệp thương mại.
1.2.4.1 Kế toán doanh thu bán hàng
Khái niệm về doanh thu bán hàng
Theo chuẩn mực kế toán số 14 được ban hành theo quyết định số
149/2001/QĐ-BTC ngày 31/7/2001 thì doanh thu bán hàng được hiểu là tổng
giá trị các lợi ích kinh tế doanh thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các
hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm
tăng vốn chủ sở hữu.
Doanh thu thuần được xác định bằng tổng doanh thu sau khi trừ đi các khoản
chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và doanh thu hàng đã bán bị trả lại.
Doanh thu bán hàng được xác định khác nhau tùy theo doanh nghiệp
nộp thuế GTGT theo phương pháp nào. Nếu cơ sở kinh doanh thuộc đối
tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế thì doanh thu bán hàng không
bao gồm thuế GTGT. Nếu doanh nghiệp thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo
phương pháp trực tiếp thì doanh thu bán hàng bao gồm cả thuế GTGT
* Điều kiện ghi nhận doanh thu
Theo chuẩn mực kế toán số 14 ban hành ngày 31/7/2001 thì doanh thu
bán hàng chỉ được ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời 5 điều kiện sau:
1 Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

10

SV:

Bùi Ngọc Hà

Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

quyền sở hữu sản phẩm hoặc hàng hóa cho người mua.
2 Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người
sở hữu hàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa.
3 Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn
4 Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao
dịch bán hàng.
5 Xác định chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
Nguyên tắc xác định doanh thu
- Phản ánh vào doanh thu hoạt động tài chính là những khoản thu được
coi là thực hiện trong kỳ, không phân biệt các khoản đó thực tế đã được thanh
toán hay chưa. Các khoản thu hộ bên thức ba không được coi doanh thu của
doanh nghiệp.
- Các khoản thu nhập từ hoạt động đầu tư công cụ tài chính (chứng
khoán) gồm khoản chênh lệch giữa giá bán lớn hơn giá gốc của chứng khoán
và khoản lãi được chia do nắm giữ chứng khoán. Hạch toán vào chi phí số
chênh lệch nhỏ hơn giữa giá bán và giá gốc của chứng khoán.
- Doanh thu tiền lãi được ghi nhận trên cơ sở thời gian và lãi suất thực tế.
Doanh thu tiền bản quyền được ghi nhận trên cơ sở dồn tích phù hợp với hợp
đồng chi thuê tài sản. Cổ tức và lợi nhuận được chia được ghi nhận khi doanh
nghiệp có quyền nhận cổ tức hoặc quyện nhận lợi nhuận từ việc đầu tư. Các
khoản lãi đầu tư nhận được từ các khoản lãi đầu tư đồn tích trước khi doanh
nghiệp mua lại khoản đầu tư đó không được hạch toán vào doanh thu tài
chính mà được ghi giảm giá vốn của khoản đầu tư đó.
- Doanh thu hoạt động tài chính có thể đã bao gồm cả thuế GTGT nếu

doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp hoặc không có thuế
GTGT nếu doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp khấu trừ.
Chứng từ kế toán sử dụng:
- Các chứng từ thu, chi
- Hóa đơn bán hàng thông thường (Mẫu 02-GTGT-3LL)
- Hóa đơn GTGT (Mẫu 01-GTKT3/001-12P). Đối với doanh nghiệp nộp
thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.
- Hóa đơn GTGT (Mẫu 02-GTTT). Đối với doanh nghiệp nộp thuế
GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

11

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính
-

Luận văn tốt nghiệp

GTGT theo phương pháp trực tiếp.
Hóa đơn kiêm phiếu xuất kho
Phiếu nhập kho (M01-VT), phiếu xuất kho (M02-VT)
Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ (03XK-3LL)
Phiếu xuất kho hàng gửi đại lý, kí gửi (01-BH)
Các chứng từ thanh toán: Phiếu thu, séc chuyển khoản, séc thanh toán,
ủy nhiệm thu, giấy báo Có của NH, bảng sao kê của NH…

Tài khoản kế toán sử dụng
Để kế toán doanh thu bán hàng, kế toán sử dụng các tài khoản:
Tài khoản 511- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: Phản ánh
doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong một kỳ hạch
toán của hoạt động sản xuất kinh doanh từ các giao dịch và nghiệp vụ.
Tài khoản 511 cuối kỳ không có số dư và có 6 tài khoản cấp 2:
-

Tài khoản 5111 – Doanh thu bán hàng hóa
Tài khoản 5112 – Doanh thu bán các thành phẩm
Tài khoản 5113 – Doanh thu cung cấp dịch vụ
Tài khoản 5118 – Doanh thu khác
Tài khoản 3331 – Thuế giá trị gia tăng phải nộp: Phán ánh số thuế GTGT

đầu ra, số thuế GTGT của hàng nhập khẩu phải nộp, số thuế GTGT đã được
khấu trừ, số thuế GTGT đã nộp và còn phải nộp vào ngân sách nhà nước.
Tài khoản 3331 có 2 tài khoản cấp 3:
- Tài khoản 33311 – Thuế giá trị gia tăng đầu ra
- Tài khoản 33312 – Thuế GTGT hàng nhập khẩu
Tài khoản 3387 – Doanh thu chưa thực hiện
Tình tự kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu
TK911

Sơ đồ 1.1: Trình tự kế toán doanh thu bán hàng

TK 111, 112,131…
TK511
Kết chuyển doanh
thu thuần để xác định

kết quả
(1a) Doanh thu bán
TK333(2,3)
hàng phát sinh
(2 )Kết chuyển
)
thuế TTĐB, NK
TK 521
TK 6421
TK 3387
(5)

Kết chuyển chiết
TK 3331
khấu thương mại,…
GVHD: Ths. Dương Thị Yến
12
CQ52/21.03
(4)

(1b) Tiền

hoa hồng
SV:

(3) Chiết khấu thương mại, hàng bán

bị trả lại, giảm giá hàng bán

Bùi Ngọc Hà

Học viện tài chính

1.2.4.2

Luận văn tốt nghiệp

Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu

Khái niệm về doanh thu và các khoản giảm trừ doanh thu
- Khái niệm: Các khoản giảm trừ doanh thu dùng để phản ánh toàn bộ số
tiền giảm trù cho người mua hàng được giảm trừ vào doanh thu hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp.
Các khoản được phép ghi giảm doanh thu bao gồm:
 Kế toán chiết khấu thương mại
Chiết khấu thương mại: là khoản tiền chênh lệch giá bán nhỏ hơn giá
niêm yết doanh nghiệp đã giảm trừ cho người mua hàng đã mua sản phẩm,
hàng hóa, dịch vụ với khối lượng lớn theo thỏa thuận về chiết khấu thương
mại đã ghi trên hợp đồng kinh tế mua bán hoặc các cam kết mua, bán hàng.
Tài khoản 5211 - Chiết khấu thương mại: Phản ánh sớ chiết khấu
thương mại mà doanh nghiệpđã giảm trừ, hoặc đã thanh toán cho người mua
hàng do việc người mua hàng, dịch vụ với khối lượng lớn theo thỏa thuận bên
bán sẽ dành cho bên mua một khoản chiết khấu thương mại.
Tài khoản 5211 không có số dư cuối kỳ
 Kế toán hàng bán bị trả lại
Hàng bán bị trả lại: Là số sản phẩm hàng hóa, dịch vụ doanh nghiệp đã
xác định tiêu thụ nhưng bị khách hàng trả lại do vi phạm các điều kiện cam
kết trong hợp đồng kinh tế như hàng kém phẩm chất, sai quy cách, chủng loại.
Tài khoản 5212 – Hàng bán bị trả lại: Phản ánh doanh thu của số thành

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

13

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

phẩm, hàng hóa đã tiêu thụ bị khách hàng trả lại do lỗi của doanh nghiệp
Tài khoản 5212 không có số dư cuối kỳ
 Kế toán giảm giá hàng bán
Giảm giá hàng bán: là khoản tiền doanh nghiệp giảm trừ cho bên mua
hàng trong trường hợp đặc biệt vì lý do hàng bán bị kém phẩm chất, không
đúng quy cách, hoặc không đúng thời hạn… đã ghi trong hợp đồng.
Tài khoản 5213 – Giảm giá hàng bán: Phản ánh khoản giảm giá hàng
bán thực tế phát sinh và việc xử lý khoản giảm giá hàng bán trong kỳ kế toán
Tài khoản 5213 không có số dư cuối kỳ.
Ngoài ra một số khoản thuế: Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu,
thuế GTGT nộp theo phương pháp trực tiếp.
Các chứng từ kế toán sử dụng
-

Hóa đơn GTGT (mẫu 01-GTKT3/001-12P)

Hóa đơn bán hàng thông thường (mẫu 02-GTGT-3LL)
Bảng thanh toán hàng đại lí, ký gửi (mẫu 01-BH)
Thẻ quầy hàng (mẫu 02-BH)
Các chứng từ thanh toán (phiếu thu, séc chuyển khoản, séc thanh toán,

ủy nhiệm thu, giấy báo có của ngân hàng...)
- Chứng từ kế toán liên quan khác như phiếu nhập kho hàng trả lại...
Tài khoản kế toán sử dụng
Tài111,112,131
khoản 521
TK
-

– Các khoản giảm trừ doanh thu: Có 3 TK cấp
2:
TK511

Các khoản
TK thương
5211, 5212
, K/C
5213
Tài khoản 5211:
Chiếtgiảm
khấu
mại
các khoản giảm trừ
trừ
doanh
thu

để xđ DTT
Tài khoản 5212: Hàng bán bị trả lại
Tài khoản 5213: Giảm giá hàng bán
(2)3333,
Các khoản
Và các tài khoản: TK 3331. TKTK3331
3332, TK
TKthuế
111,GTGT
112, 131,..
phải nộp (PP trực tiếp)

Trình tự kế toán các khoản giảm trừ doanh thu

Sơ đồ 1.2: Trình tự kế toán các khoản giảm trừ doanh thu
(6) P/a nộp các
khoản thuế

TK3332

(3) Phản ánh thuế TTĐB
phải nộp

TK3333
GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

14

TK911

(4) Phản ánh số thuế
xuất
khẩu phải nộpBùi Ngọc Hà
SV:

K/c DTT, x/đ KQ


Học viện tài chính

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

Luận văn tốt nghiệp

15

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính
1.2.4.3

Luận văn tốt nghiệp

Kế toán giá vốn hàng bán

Trị giá vốn hàng bán là toàn bộ chi phí kinh doanh liên quan đến quá
trình bán hàng
Đối với hàng hóa
Khi hàng hóa được nhập kho, thì kế toán tiến hành ghi sổ theo dõi
theo trị giá mua thực tế của từng lần nhập hàng cho từng thứ hàng hóa. Các
chi phí thu mua thực tế phát sinh liên quan trực tiếp đến quá trình mua như:
chi phí vận chuyển, bốc dỡ, tiền thuê kho, bãi... được hạch toán riêng (mà
không tính vào trị giá thực tế của từng thứ hàng hóa), đến cuối tháng mới tính
toán phân bổ cho hàng hóa xuất kho để tính trị giá vốn của hàng hóa xuất kho.
Phương pháp xác định trị giá vốn hàng xuất bán:
Trị giá vốn

=

Chi phí thu mua phân bổ

Trị giá mua HH

+

hàng xuất bán
cho hàng hóa xuất bán
Việc tính trị giá mua thực tế của hàng xuất kho được áp dụng theo một
trong bốn phương pháp như tính trị giá thành phẩm xuất kho.
+ Chi phí mua phân bổ cho hàng hóa xuất kho bao gồm các chi phí liên
quan trực tiếp đến quá trình thu mua như: Chi phí vận chuyển, bốc dỡ; tiền
thuê kho, bãi; khoản hao hụt tự nhiên trong định mức phát sinh qua quá trình
thu mua…
Chi phí mua

Chi phí mua hàng của

hàng phân bổ

HH tồn kho đầu kỳ

cho HH xuất
kho trong kỳ

+

Chi phí mua hàng của

Tiêu chuẩn

HH phát sinh trong kỳ

phân bổ của

=

x
HH tồn kho cuối kỳ và HH đã xuất bán trong kỳ

HH đã xuất
bán trong
kỳ

Chứng từ kế toán: Phiếu xuất kho, phiếu nhập kho, phiếu xuất kho
kiêm vận chuyển nội bộ.

Tài khoản kế toán sử dụng
TK 632 – Giá vốn hàng bán: phản ánh trị giá vốn của hàng hóa dịch vụ đã bán
(được chấp nhận thanh toán hoặc đã thanh toán).
GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

16

SV:

Bùi Ngọc Hà


Học viện tài chính

Luận văn tốt nghiệp

Ngoài ra, còn sử dụng một số tài khoản liên quan như: TK 156,
TK157,TK911…
Trình tự kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu:
Sơ đồ 1.3: Trình tự kế toán giá vốn hàng xuất bán đối với doanh nghiệp hạch
toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên

TK154,331

TK632

SX hoàn thành, mua về
bán thẳng

TK 157
TK155.156
Gửi bán (5) K/c khi
(2) Nhấp kho
xd tiêu thụ
TP, HH
(4) Xuất kho
Gửi bán
TK3381
(6a) KK thừa

TK911
(8) Cuối kì k/c
để xác định
KQKD

(3) Xuất bán xác định
(6b) KK thiếu

TK1381

(7) Nhập kho hàng bán bị trả lại

Sơ đồ 1.4: Trình tự kế toán giá vốn hàng xuất bán đối với doanh nghiệp hạch
toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ
TK155, 157

TK632

TK155.157

K/c trị giá TP còn
tồn đầu kỳ

K/c trị giá TP còn tồn
cuối kỳ
TK911

TK631
Cuối kỳ k/c để xác
định KQKD

Giá thành SX của SP
hoàn thành trong kỳ

GVHD: Ths. Dương Thị Yến
CQ52/21.03

17

SV:

Bùi Ngọc Hà