(Luận văn thạc sĩ) Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐÀO HOÀNG TRƢỜNG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

ĐÀO HOÀNG TRƢỜNG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 9140114

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn 1: GS.TS Phạm Hồng Quang
2: TS. Lý Tiến Hùng

THÁI NGUYÊN - 2019

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất
kỳ công trình nào.
Tác giả luận án

Đào Hoàng Trƣờng


ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn GS.TS Phạm Hồng Quang, TS. Lý Tiến Hùng,
những ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian
nghiên cứu, thực hiện luận án.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Quý thầy cô trong Hội đồng bảo vệ chuyên đề,
Hội đồng bảo vệ cấp bộ môn đã có nhiều ý kiến đóng góp quý báu giúp tôi
nghiên cứu bổ sung trong quá trình thực hiện luận án.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Phòng
Đào tạo và các thầy cô của Trƣờng ĐH Sƣ phạm - ĐH Thái Nguyên, đã nhiệt tình
hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và bảo vệ luận án
ở các cấp.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô, cán bộ quản lý của các Sở Giáo
dục và Đào tạo, trƣờng THPT đã tạo điều kiện, giúp đỡ trong quá tình nghiên
cứu, khảo sát và cung cấp số liệu để tôi hoàn thành luận án.
Tôi xin đƣợc tri ân ngƣời thân, gia đình đã khuyến khích, động viên, giúp
tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận án này.
Mặc dù đã rất cố gắng, xong luận án sẽ không tránh khỏi những thiếu
sót, kính mong các nhà khoa học, các thầy, cô chỉ dẫn, góp ý để luận án
hoàn thiện hơn.

Trân trọng cảm ơn.
Tác giả luận án

Đào Hoàng Trƣờng


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN.................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................ v
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ vi
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ..................... viiError! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 4
3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu .................................................................. 4
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4
6. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 5
7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu ................................................... 5
8. Luận điểm bảo vệ .......................................................................................... 7
9. Những đóng góp mới của luận án ................................................................. 7
10. Bố cục của luận án ...................................................................................... 8
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI
MỚI GIÁO DỤC ............................................................................................. 9
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 9

1.1.1. Những nghiên cứu quản lý tài chính trong giáo dục, đào tạo ................. 9
1.1.2. Những nghiên cứu về phân cấp quản lý tài chính trong trƣờng học........... 14
1.1.3. Đánh giá về tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................ 19
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài............................................................... 21


iv
1.2.1. Tài chính................................................................................................ 21
1.2.2. Quản lý tài chính ................................................................................... 22
1.2.3. Phân cấp ................................................................................................ 22
1.2.4. Tự chủ ................................................................................................... 23
1.2.5. Trƣờng học tự chủ ................................................................................. 23
1.2.6. Tự chủ tài chính..................................................................................... 23
1.2.7. Tự chủ tài chính trong trƣờng học ........................................................ 24
1.2.8. Trách nhiệm giải trình của trƣờng học khi tự chủ ................................ 24
1.2.9. Ngân sách nhà nƣớc .............................................................................. 25
1.2.10. Quản lý ngân sách nhà nƣớc trong trƣờng học ................................... 26
1.3. Hoạt động tài chính ở trƣờng THPT ........................................................ 26
1.3.1. Ngân sách cho giáo dục phổ thông ....................................................... 26
1.3.2. Phân cấp quản lý tài chính đối với giáo dục trung học phổ thông .............. 30
1.3.3. Tự chủ tài chính và trách nhiệm giải trình trong giáo dục trung học
phổ thông ......................................................................................................... 35
1.3.4. Định hƣớng công tác quản lý tài chính ở trƣờng Trung học phổ
thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................... 37
1.4. Nội dung quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông theo hƣớng
tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình ....................................................... 41
1.4.1. Xây dựng quy định/quy chế (quy chế tài chính nội bộ)........................ 41
1.4.2. Xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của
nhà trƣờng....................................................................................................... 42
1.4.3. Quản lý Thu - Chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán .................. 44

1.4.4. Kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán..................................................... 48
1.4.5. Thực hiện công khai, minh bạch về tài chính ....................................... 51
1.5. Tiêu chí đánh giá quản lý tài chính trƣờng trung học phổ thông ............. 52
1.6. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động quản lý tài chính trong các
trƣờng trung học phổ thông ............................................................................. 65


v
1.6.1. Tình hình kinh tế - xã hội tại địa phƣơng.............................................. 65
1.6.2. Cơ chế, chính sách về phân cấp, QLTC ................................................ 67
1.6.3. Nhận thức về tầm quan trọng của tự chủ và trách nhiệm giải trình
trong trƣờng THPT .......................................................................................... 68
1.6.4. Năng lực QLTC của bộ máy ................................................................. 69
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 70
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI
MỚI GIÁO DỤC .......................................................................................... 71
2.1. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông ..... 71
2.1.1. Mô hình quản lý tài chính trƣờng học theo tiếp cận tổng thể hƣớng
tới cải thiện chất lƣợng giáo dục - SABER..................................................... 71
2.1.2. Kinh nghiệm phân cấp quản lý trƣờng học của một số nƣớc Châu Á .. 72
2.1.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính và tự chủ tài chính trong giáo dục
phổ thông của các nƣớc Châu Á ..................................................................... 74
2.1.4. Bài học kinh nghiệm đối với việc tự chủ, trách nhiệm giải trình tài
chính cho các trƣờng phổ thông ở Việt Nam .................................................. 75
2.2. Tình hình và quy mô giáo dục trung học phổ thông ................................ 77
2.3. Cơ chế phân bổ chi tiêu giáo dục trung học phổ thông ........................... 79
2.3.1. Cơ chế, chính sách về xã hội hoá nguồn lực đầu tƣ cho giáo dục ............ 79
2.3.2. Cơ chế phân bổ ngân sách nhà nƣớc cho giáo dục trung học phổ thông .... 80
2.3.3. Quy mô và cơ cấu chi ngân sách cho giáo dục trung học phổ thông.......... 86

2.3.4.Mức chi ngân sách cho giáo dục trung học phổ thông cho một học sinh .... 90
2.4. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại các trƣờng trung học phổ
thông hiện nay ................................................................................................. 93
2.4.1. Giới thiệu tổ chức khảo sát ................................................................... 93
2.4.2. Đánh giá về công tác xây dựng quy định/quy chế tài chính ................. 96


vi
2.4.3. Đánh giá về xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của
nhà trƣờng ......................................................................................................... 99
2.4.4. Quản lý thu chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán ..................... 102
2.4.5. Đánh giá về kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán ............................... 104
2.4.6. Đánh giá thực hiện công khai, minh bạch về tài chính ....................... 106
2.5. Đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý tài chính của các trƣờng
trung học phổ thông ...................................................................................... 108
2.6. Đánh giá chung về hoạt động quản lý tài chính ở các trƣờng trung
học phổ thông hiện nay ................................................................................. 112
2.6.1. Ƣu điểm ............................................................................................... 112
2.6.2. Hạn chế, thiếu sót ................................................................................ 114
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế, thiếu sót ........................................ 116
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.............................................................................. 118
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP QUẢN LÝ TÀI CHÍNH Ở TRƢỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG NHẰM TĂNG CƢỜNG TỰ CHỦ VÀ TRÁCH
NHIỆM GIẢI TRÌNH .................................................................................. 119
3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ................................................................. 119
3.1.1. Đảm bảo tính pháp lý .......................................................................... 119
3.1.2. Đảm bảo tính mục đích ....................................................................... 119
3.1.3. Đảm bảo tính khoa học ....................................................................... 120
3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn, khả thi ........................................................... 120
3.2. Các giải pháp quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông nhằm

tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình ................................................. 121
3.2.1. Kiện toàn bộ máy quản lý tài chính của trƣờng trung học phổ thông
để thực hiện tự chủ và trách nhiệm giải trình ............................................... 121
3.2.2. Tổ chức bồi dƣỡng nghiệp vụ, năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ
tham gia công tác quản lý tài chính của nhà trƣờng và nâng cao nhận thức
về tự chủ và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính .......................... 124


vii
3.2.3. Xây dựng quy trình và rà roát, bổ sung hoàn thiện hệ thống văn bản
pháp quy của nhà trƣờng về quản lý tài chính trong điều kiện tự chủ............ 127
3.2.4. Xây dựng kế hoạch tài chính chi tiết cho từng giai đoạn cụ thể ............... 129
3.2.5. Phân cấp trách nhiệm giải trình về quản lý tài chính .......................... 135
3.2.6. Giám sát quản lý tài chính trong các trƣờng trung học phổ thông ......... 138
3.2.7. Xây dựng Bộ tiêu chuẩn, tiêu chí và chỉ báo quản lý tài chính theo
hƣớng tăng quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của trƣờng trung học
phổ thông ....................................................................................................... 142
3.3. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp .............. 153
3.3.1. Mục đích, cách thức tiến hành ............................................................ 153
3.3.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm ........................................................... 155
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.............................................................................. 160
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 161
1. Kết luận ..................................................................................................... 161
2. Khuyến nghị .............................................................................................. 163
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ..... 165
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 166
PHỤ LỤC


iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBQLGD

Cán bộ quản lý giáo dục

CB, GV

Cán bộ, giáo viên

CSVC, TBDH

Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học

DL

Dân lập

ĐH

Đại học

GD&ĐT, GDĐT

Giáo dục và Đào tạo

KHĐT

Kế hoạch và Đầu tƣ

NCS

Nghiên cứu sinh

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

NĐ - CP

Nghị định Chính phủ

QLGD

Quản lý giáo dục

QLTC

Quản lý tài chính

SL

Số lƣợng

TL

Tỷ lệ

THPT

Trung học phổ thông

THCS

Trung học cơ sở

XHH

Xã hội hóa


v
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1.

Định mức phân bổ theo dân số trong độ tuổi đến trƣờng từ
1 - 18 tuổi ........................................................................... 28

Bảng 1.2.

Tiêu chí, chỉ số đánh giá quản lý tài chính ở trƣờng THPT ....... 55

Bảng 2.1.

Quy mô giáo dục đào tạo bậc THPT .......................................... 78

Bảng 2.2.

Tiêu chí phân bổ dự toán chi thƣờng xuyên cho bậc mầm non
và phổ thông tại một số địa phƣơng ........................................... 82

Bảng 2.3.

Cơ cấu chi NSNN cho giáo dục .................................................. 90

Bảng 2.4.

Chi ngân sách trung bình cho giáo dục cho một học sinh,
theo khu vực và theo cấp học giai đoạn 2011-2015 ................... 91

Bảng 2.5.

Chi đầu tƣ trung bình cho một trƣờng theo khu vực giai đoạn
2011-2015 ................................................................................... 92

Bảng 2.6.

Suất chi đầu tƣ trung bình cho một lớp học theo khu vực giai
đoạn 2011-2015 .......................................................................... 92

Bảng 2.7.

Bảng phân bổ đối tƣợng khảo sát ............................................... 93

Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các giải pháp đề xuất. 155

Bảng 3.2.

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các giải pháp đề xuất ... 156

Bảng 3.3.

So sánh tƣơng quan sự cần thiết và tính khả thi các giải pháp . 158


vi
DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ
Hình:
Hình 1.1.

Mô hình Tự chủ - tự chịu trách nhiệm trƣờng học ..................... 35

Hình 2.1.

Các mục tiêu của tài chính trƣờng học ....................................... 72

Hình 2.2.

Tỷ lệ cơ sở giáo dục công lập, ngoài công lập tính đến năm
học 2017 - 2018 ......................................................................... 77

Hình 2.3.

Chi ngân sách nhà nƣớc cho lĩnh vực GDĐT giai đoạn
2013 - 2017 ................................................................................ 87

Hình 2.4.

Phân bổ chi NSNN cho các bậc học mầm non và phổ thông
giai đoạn 2013-2017 ................................................................... 88

Hình 2.5.

Trung bình tổng chi ngân sách nhà nƣớc cho GDĐT và xã
hội hóa giáo dục giai đoạn 2013 - 2017...................................... 89

Biểu đồ:
Biểu đồ 2.1.

Kết quả đánh giá công tác xây dựng các quy định, quy chế tài chính ......... 96

Biểu đồ 2.2. Đánh giá về xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch
hoạt động của nhà trƣờng ........................................................... 99
Biểu đồ 2.3. Đánh giá về Quản lý thu chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết
toán ở các trƣờng THPT............................................................. 102
Biểu đồ 2.4. Đánh giá về kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán .................... 104
Biểu đồ 2.5. Đánh giá thực hiện công khai, minh bạch tài chính ................. 106
Biểu đồ 2.6. Đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý tài chính của các
trƣờng trung học phổ thông ...................................................... 108


1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện nền kinh tế thị trƣờng định
hƣớng xã hội chủ nghĩa và chủ động hội nhập quốc tế. Sự phát triển nhanh
chóng của khoa học và công nghệ, khoa học giáo dục trong cuộc cách mạng
4.0 với sự cạnh tranh quyết liệt trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội đòi hỏi

giáo dục phải thực sự đổi mới. Đảng và Nhà nƣớc đã có chủ chƣơng đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo trong đó chú trọng đổi mới cơ chế quản
lý trong hệ thống giáo dục nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nƣớc.
Thực hiện chủ trƣơng đó, chúng ta đã tiến hành phân cấp quản lý giáo
dục nói chung, phân cấp quản lý tài chínhcho các nhà trƣờng nói riêng ngay
từ năm 1993. Nghị quyết trung ƣơng 4 (khóa VII) đã xác định: “Đổi mới cơ
chế quản lý tài chính giáo dục, giao cho ngành giáo dục và đào tạo trực tiếp
quản lý ngân sách và các nguồn đầu tƣ ngoài ngân sách”. Quốc hội, Chính
phủ đã ban hành nhiều chính sách nhằm hƣớng tới tăng cƣờng tự chủ, tự chịu
trách nhiệm về quản lý lĩnh vực tài chính giáo dục, nhƣ Luật Giáo dục năm
1998; Nghị định số 10/2002/NĐ-CP ngày 16/09/2002 của Chính phủ về chế
độ tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp có thu; Nghị định số 43/2006/NĐCP ngày 25/4/2006 của Chính phủ quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm
về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với các đơn
vị sự nghiệp công lập; Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của
Chính phủ quy định cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập.
Nghị quyết số 44/NQ-CP ngày 09/6/2014 của Chính phủ về ban hành
chƣơng trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW
ngày 04/11/2013 hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành trung ƣơng khóa XI về
đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp
hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế đề ra nhiệm vụ “Hoàn thiện phân cấp quản lý nhà
nƣớc về giáo dục và đào tạo cho các Bộ, ngành, địa phƣơng; thực hiện quyền
tự chủ và tự chịu trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo và dạy
nghề một cách thống nhất và hiệu quả” [22].


2
Tăng quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình trƣờng học là một trong
những đột phá của đổi mới quản lý giáo dục Việt Nam; đóng vai trò then chốt
thúc đẩy trƣờng học có thể tạo ra những điều kiện tốt hơn cho dạy và học, là

điều kiện cần thiết để thực hiện các phƣơng thức quản lý trƣờng học tiên tiến
nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục. Trƣớc đây, quản lý trƣờng học đồng
nghĩa với quản lý hành chính, luôn chấp hành và triển khai theo các hƣớng
dẫn, chỉ dẫn cụ thể thì tự chủ nhà trƣờng hƣớng các trƣờng chủ động đề ra
định hƣớng phát triển phù hợp với điều kiện cụ thể. Ngƣời học, cha mẹ học
sinh trở thành khách hàng của hệ thống giáo dục và tham gia vào quản lý
giáo dục ở cấp độ trƣờng học; sẽ đòi hỏi việc quản lý trƣờng học phải tạo
điều kiện thuận lợi cho nâng cao chất lƣợng học tập của học sinh thông qua
các điều kiện giáo dục, cơ sở vật chất, chất lƣợng giáo viên,…. để đạt đến
mục đích cuối cùng là đảm bảo công bằng, hiệu quả và chất lƣợng giáo dục
ở Việt Nam.
Tài chính là nguồn lực quan trọng trong nhà trƣờng nói chung và nhà
trƣờng Trung học phổ thông (THPT) nói riêng, ảnh hƣởng đến việc nâng cao
chất lƣợng đội ngũ giáo viên, nâng cấp, cải tiến, hiện đại hóa cơ sở vật chất
trang thiết bị phục vụ công tác giảng dạy. Tài chính cũng góp phần tạo công
bằng trong học tập, giúp đỡ các hoc sinh có hoàn cảnh khó khăn hay thuộc đối
tƣợng chính sách, học sinh là dân tộc thiểu số có điều kiện tham gia học tập.
Trong cơ chế thị trƣờng hiện nay ở Việt Nam, sự nghiệp giáo dục và đào
tạo đang phát triển theo hƣớng xã hội hóa và đa dạng hóa mục tiêu, chƣơng
trình, loại hình trƣờng lớp và các loại hình giáo dục, đào tạo nhằm mục đích
nâng cao trình độ dân trí của toàn thể nhân dân . Điều này đƣợc thể hiện ở chỗ
bên cạnh các trƣờng công, đã phát triển trƣờng dân lập, tƣ thục ở các cấp
trong hệ thống giáo dục quốc dân. Do đó, nguồn tài chính trong các nhà
trƣờng, các cơ sở giáo dục bao gồm nhiều nguồn nhƣ: Ngân sách Nhà nƣớc
(NSNN), đóng góp của các doanh nghiệp thuộc tất cả các thành phần kinh tế,
đóng góp của nhân dân, nguồn tự tạo của hệ thống các cơ sở giáo dục đào tạo
(GDĐT) thông qua nghiên cứu khoa học và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản
xuất và đời sống, nguồn hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

3
Đòi hỏi nhà trƣờng phải có giải pháp quản lý tài chính trong bối cảnh đổi mới
để sử dụng nguồn tài chính hiệu quả.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, không phải trƣờng THPT nào cũng
có thể quản lý tài chính tốt nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu chất lƣợng
đào tạo, giáo dục. Công tác quản trị và đặc biệt là quản lý tài chính (QLTC)
của nhiều trƣờng còn thể hiện sự lỏng lẻo, kém hiệu quả, thậm chí còn hạn
chế trong việc thực thi giải ngân theo đúng chế độ tài chính hiện hành, nhƣ:
Một số khoản chi không thƣờng xuyên thực hiện còn tùy tiện, chƣa đúng dự
toán đƣợc duyệt; Công tác kế toán còn yếu, kinh phí sử dụng chƣa đáp ứng
đƣợc các yêu cầu chi cho các hoạt động nghiệp vụ chuyên môn ở mức tối
thiểu; Hạch toán các khoản chi không theo tiêu chuẩn định mức cũng nhƣ thủ
tục quy định, đặc biệt là các khoản chi mua sắm, sửa chữa tài sản; Nhà trƣờng
chƣa cập nhật đầy đủ các văn bản hƣớng dẫn hiện hành nên một số định mức
chi chƣa phù hợp với tình hình thực tế, thậm chí một số khoản chi không có
trong dự toán chi, vi phạm nguyên tắc quản lý tài chính… Nguyên nhân cơ
bản là do năng lực QLTC của đội ngũ cán bộ quản lý nhà trƣờng còn hạn chế,
vì đa số họ trƣởng thành từ nhà giáo, không hiểu một cách sâu sắc về các chỉ
tiêu tài chính, cũng nhƣ không đánh giá cao tầm quan trọng của các vấn đề
trong quản lý tài chính. Trình độ năng lực điều hành của nhân viên kế toán
chƣa chuyên nghiệp, thiếu chủ động trong việc sử dụng nguồn lực để triển
khai thực hiện các hoạt động. Một bộ phận cán bộ quản lý và nhân viên kế
toán còn thiếu tinh thần trách nhiệm và sa sút về phẩm chất đạo đức, gây ảnh
hƣởng không nhỏ đến các hoạt động chung của nhà trƣờng. Bên cạnh đó
nhiều trƣờng THPT còn chƣa có hệ thống thông tin kế toán quản trị để trợ
giúp cho Hiệu trƣởng trong việc hoạch định và kiểm soát hoạt động tài chính,
họ chủ yếu nắm bắt tình hình tài chính thông qua báo cáo tài chính phản ánh
nên thiếu chủ động công tác quản lý tài chính, xây dựng định mức chi và phân
bổ chi cho các hoạt động giáo dục trong nhà trƣờng chủ yếu dựa trên kinh
nghiệm công tác nên hiệu quả quản lý tài chính chƣa cao…

Từ những vấn đề trên, trong khuôn khổ nghiên cứu luận án này nghiên
cứu sinh (NCS) chọn và nghiên cứu đề tài: “Quản lý tài chính của trường


4
trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục” nhằm hoàn thiện
công tác quản lý tài chính và nâng cao chất giáo dục đào tạo ở trƣờng THPT
trong giai đoạn hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn QLTC của trƣờng THPT trong
bối cảnh đổi mới giáo dục, đề xuất các giải pháp QLTC của trƣờng THPT để
thực hiện tốt quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của nhà trƣờng đảm bảo
tính hiệu quả, bền vững, minh bạch, công khai phục vụ cho việc nâng cao chất
lƣợng giáo dục trong nhà trƣờng THPT hiện nay.
3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tài chính của trƣờng THPT.
- Đối tƣợng nghiên cứu: Giải pháp QLTC của trƣờng THPT trong bối
cảnh đổi mới giáo dục.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý tài chính của các trƣờng THPT còn nhiều hạn chế, mức độ tự
chủ và năng lực thực hiện trách nhiệm giải trình còn thấp, gây ảnh hƣởng
không nhỏ đến hoạt động giáo dục, đào tạo trong nhà trƣờng, nếu đề xuất đƣợc
các giải pháp QLTC theo hƣớng tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình
phù hợp và đƣợc thực hiện một cách đồng bộ thì sẽ mở rộng đƣợc nguồn thu,
sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính, góp phần nâng cao chất lƣợng đào
tạo trong nhà trƣờng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về QLTC của Trƣờng THPT trong bối cảnh
đổi mới giáo dục hiện nay.
- Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng QLTC trong các trƣờng THPT

trong bối cảnh đổi mới hiện nay.
- Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện QLTC theo hƣớng tăng cƣờng tự
chủ và trách nhiệm giải trình của các trƣờng THPT.
- Tổ chức khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đƣợc
đề xuất.


5
6. Phạm vi nghiên cứu
- Địa bàn điều tra, khảo sát thực trạng và tổ chức khảo nghiệm đƣợc tổ
chức nghiên cứu ở một số trƣờng THPT đặc trƣng cho vùng miền, thuộc các
tỉnh, thành phố: Lào Cai, Tuyên Quang, Phú Thọ, Hà Nội, Hải Dƣơng, Thái
Bình, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Đắc Lắc, Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Tây Ninh,
An Giang, Kiên Giang, Cà Mau.
- Phạm vi thời gian: từ năm 2013 - 2017.
- Phạm vi nội dung: Quản lý giáo dục là vấn đề rộng, liên quan đến nhiều
lĩnh vực, nội dung khác nhau. Trong phạm vi nghiên cứu của luận án chỉ dừng
ở việc xác lập cơ sở khoa học QLTC gắn với thực hiện tự chủ tài chính và
trách nhiệm giải trình trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay: quản lý xây
dựng quy chế/quy định tài chính; quản lý xây dựng kế hoạch tài chính; quản
lý hoạt động thu-chi, quyết toán, kiểm tra, kiểm toán; thực hiện công khai,
minh bạch gắn liền với tự chủ và trách nhiệm giải trình của các trƣờng THPT.
7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Cách tiếp cận
- Tiếp cận lịch sử - logic để đánh giá lịch sử nghiên cứu vấn đề và hệ
thống hóa tƣ liệu khoa học về hoạt động tài chính của các cơ sở giáo dục
trƣớc đây và hiện nay.
- Tiếp cận mục tiêu: Định hƣớng của nhà nƣớc là các cơ sở giáo dục
ngày càng đƣợc tăng cƣờng tính tự chủ và trách nhiệm giải trình về các hoạt
động của nhà trƣờng trong đó có hoạt động tài chính. Vì thế các trƣờng THPT

nghiên cứu đánh giá và hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính của trƣờng
theo mục tiêu của nhà nƣớc đề ra.
- Tiếp cận thực tiễn: Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt
động quản lý tài chính và thực trạng hoàn thiện hệ thống quản lý tài chính ở
các trƣờng trung học phổ thông.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Phân tích, tổng hợp các
văn bản quy phạm pháp luật (Luật, Nghị quyết, Nghị định, …), các nguồn tài


6
liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến hoạt động quản lý tài chính ở trƣờng
học và hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính ở các trƣờng THPT.
Các tài liệu đƣợc phân tích, đánh giá, nhận xét và trích dẫn phục vụ cho
việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài.
7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phƣơng pháp điều tra, phỏng vấn sâu, chuyên gia, tổng kết
kinh nghiệm, nghiên cứu sản phẩm...để đánh giá thực trạng hoạt động quản lý
tài chính ở trƣờng THPT và thực trạng hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính
ở trƣờng THPT.
- Phƣơng pháp điều tra khảo sát:
+ Tiến hành điều tra, thống kê để nắm đƣợc số liệu về thu chi cho các
hoạt động giáo dục ở nhà trƣờng THPT.
+ Tiến hành điều tra bằng phiếu hỏi để lấy ý kiến của cán bộ quản lý và
giáo viên về hoạt động quản lý tài chính trong các trƣờng THPT.
- Phƣơng pháp chuyên gia
Lấy ý kiến các chuyên gia để xây dựng khung lí thuyết, bộ công cụ điều
tra, cũng nhƣ các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính của
các trƣờng THPT.
- Phƣơng pháp phỏng vấn sâu

Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý tại các địa bàn nghiên cứu để làm rõ
hơn những kết quả thu đƣợc qua bảng hỏi, đồng thời bổ sung thêm những
thông tin cần thiết để phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.
- Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Nghiên cứu hồ sơ, quy chế chi tiêu, kế hoạch, sổ sách, chứng từ kế
toán… để đánh giá hoạt động quản lý tài chính của trƣờng THPT trong quá
trình thực thi nhiệm vụ.
- Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm
Phân tích hồ sơ, sổ sách tổng hợp, theo dõi tài chính … để tìm hiểu thực
trạng và kinh nghiệm trong hoạt động quản lý tài chính.


7
- Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm:
+ Nghiên cứu xây dựng kế hoạch quản lý thu chi tài chính ở trƣờng THPT
+ Nghiên cứu tổ chức thực hiện và kiểm tra kế hoạch quản lý thu chi tài
chính trong trƣờng THPT
- Phƣơng pháp khảo nghiệm
Tổ chức xin ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý, của Hiệu trƣởng và của
giáo viên về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp hoàn thiện quản lý
tài chính của các trƣờng THPT.
7.2.3. Phương pháp thống kê toán học
- Sử dụng các mô hình tính toán và thống kê mô tả để đánh giá kết quả
điều tra thực trạng và kết quả khảo nghiệm.
- Sử dụng phần mềm thống kê SPPS để xử lí số liệu.
8. Luận điểm bảo vệ
- Tài chính là nguồn lực quan trọng góp phần nâng cao chất lƣợng và hiệu
quả các hoạt động giáo dục ở trƣờng THPT.
- Quản lý tài chính ở các trƣờng THPT đã có đổi mới nhƣng vẫn còn
nhiều bất cập do vậy cần đƣợc thực hiện theo hƣớng tăng cƣờng tự chủ và

trách nhiệm giải trình.
- Cần có những giải pháp cụ thể, đặc biệt là việc xây dựng bộ tiêu chí,
chỉ số đánh giá quản lý tài chính ở trƣờng THPT nhằm hoàn thiện hoạt động
quản lý tài chính trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
9. Những đóng góp mới của luận án
- Phân tích tổng hợp làm rõ khái niệm, bản chất, nội dung vấn đề trƣờng
học tự chủ, trách nhiệm giải trình của trƣờng học khi tự chủ, tự chủ tài chính
và trách nhiệm giải trình trong giáo dục trung học phổ thông, QLTC ở trƣờng
THPT theo hƣớng tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình trong bối cảnh
đổi mới giáo dục; Lựa chọn và xây dựng 5 tiêu chí khảo sát, đánh giá QLTC ở
trƣờng THPT theo cơ chế tự chủ.


8
- Đánh giá thực trạng kết quả đạt đƣợc, những hạn chế và chỉ ra nguyên
nhân dẫn đến những hạn chế trong QLTC ở trƣờng THPT.
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện QLTC ở trƣờng THPT trong bối
cảnh đổi mới giáo dục nhằm đảm bảo tính hiệu quả, bền vững, công khai, minh
bạch và tự chủ của các nhà trƣờng THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân.
10. Bố cục của luận án
Ngoài phần mở đầu, các chữ viết tắt, kết luận và khuyến nghị, danh
mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận án đƣợc bố cục
thành ba chƣơng:
- Chương 1: Quản lý tài chính của trƣờng trung học phổ thông trong bối
cảnh đổi mới giáo dục.
- Chương 2: Thực trạng quản lý tài chính của trƣờng trung học phổ
thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
- Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính ở trƣờng trung học
phổ thông nhằm tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình.

9
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu quản lý tài chính trong giáo dục, đào tạo
Giáo dục và đào tạo giữ vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự tồn tại, phát
triển của mỗi quốc gia, cũng nhƣ toàn thể nhân loại trên thế giới, vì vậy luôn
đƣợc đặt lên ƣu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển của mỗi dân tộc. Do đó
việc nghiên cứu về quản lý giáo dục nói chung và quản lý tài chính trong giáo
dục nói riêng luôn đƣợc các nhà khoa học, nhà quản lý trên thế giới quan tâm.
- Quản lý tài chính trong trường học qua nghiên cứu của các nhà khoa
học nước ngoài có thể kể đến như sau:
Paulsen M.B, Smart J.C, (2001) nghiên cứu về bản chất hình thành nên các
chính sách tài chính trong giáo dục ở các cấp độ trong trƣờng học thực chất là việc
phân bổ tài chính, thu chi học phí, tài chính cho giáo viên và học sinh...
Khi nghiên cứu về sự đa dạng của các chính sách tài chính giáo dục,
Paulsen M.B, Smart J.C, (2001) đã tìm ra bản chất và quá trình hình thành các
chính sách tài chính ở các cấp độ trung ƣơng, địa phƣơng và cấp độ nhà
trƣờng, các ông đã chỉ ra: các phƣơng thức phân bổ ngân sách đƣợc thực hiện
dựa theo hiệu quả hoạt động giáo dục, điều kiện của các lĩnh vực hoạt động
giáo dục; chính sách tài chính cho học phí, tài chính công hay khu vực tƣ
nhân; chính sách tài chính cho giáo viên, học sinh ... [73].
Garey Becker (Hoa Kỳ) khi nghiên cứu về giáo dục đã khẳng định:
“Không có đầu tƣ nào mang lại lợi ích lớn bằng đầu tƣ cho nguồn nhân lực”.
Ông cho rằng bất cứ một quốc gia nào cũng phải coi giáo dục, đào tạo và
khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu; việc đầu tƣ tài chính cho giáo
dục, đào tạo là đúng đắn nhất.
Trong nhiều công trình nghiên cứu về kinh tế học giáo dục, về tài chính

giáo dục, George Psacharopoulos đã phân tích sâu sắc với nhiều góc độ về tài
chính giáo dục nhƣ: các khoản chi tiêu cho giáo dục; học phí, giá thành giáo


10
dục; tài chính công cho giáo dục; phƣơng thức cung cấp tài chính cho giáo
dục; tính công bằng trong giáo dục… Nghiên cứu của ông có giá trị cho các
nhà quản lý từ trung ƣơng đến địa phƣơng để thực hiện quản lý tài chính giáo
dục có hiệu quả nhất [69], [75].
Phòng Phát triển con ngƣời của Ngân hàng Thế giới với hệ thống “Tiếp
cận hệ thống trong quản lý tài chính nhằm đạt kết quả giáo dục tốt hơn”
(SABER - Finance) đƣa ra ba mục tiêu mà các hệ thống tài chính giáo dục cần
phải đạt đƣợc là: (1) Đảm bảo đủ các điều kiện cơ bản phục vụ cho giáo dục,
đào tạo; (2) Thực hiện công bằng giáo dục; (3) Thực hiện hiệu quả giáo dục.
Nghiên cứu cũng xác định 5 lĩnh vực quan trọng liên quan đến tài chính
giáo dục là: (1) Điều kiện học và các nguồn lực của nhà trƣờng; (2) Chi tiêu
trong giáo dục; (3) Các nguồn thu của nhà trƣờng; (4) Cơ chế phân bổ nguồn
tài chính và sử dụng nguồn vốn; (5) Kiểm soát hoạt động tài chính và năng
lực quản lý tài chính [76].
Viện Kế hoạch Giáo dục Quốc tế (IIEP), (1968) nghiên cứu phân tích
các chi phí cho giáo dục ở tất cả các quốc gia phát triển và đang phát triển,
gồm các mối liên quan chi phí - lợi ích, chi phí - hiệu quả; nghiên cứu các
nhân tố ảnh hƣởng đến việc xác định chi phí giáo dục…cho nhiều mục tiêu
khác nhau. Qua nghiên cứu đã kiểm chứng tính khả thi về kinh tế của các kế
hoạch giáo dục; dự báo mức chi phí cho giáo dục trong tƣơng lai của nhà
trƣờng; ƣớc tính chi phí của các chính sách khác nhau trong đổi mới giáo dục;
so sánh các cách thực hiện cùng một mục tiêu để lựa chọn ra đƣợc cách thực
hiện có hiệu quả hoặc tiết kiệm nhất …[65].
Estelle James, Elizabeth M. King and Ace Suryadi (Inđonêxia) đã tiến
hành nghiên cứu, so sánh hiệu quả của quản lý tài chính giáo dục trong các

trƣờng học khối công lập và khối dân lập. Qua điều tra, phân tích số liệu của
những vấn đề liên quan nhƣ: chi phí, hiệu quả tƣơng ứng, thu nhập của cán
bộ, giáo viên, nhân viên, số sinh viên đƣợc tuyển dụng sau khi tốt nghiệp …
ông đã đƣa ra những biện pháp khắc phục tình trạng yếu kém về quản lý tài
chính ở các trƣờng học để có hiệu quả cao hơn.
Chandrasekhar C.P (2003) với nghiên cứu về chính sách tài chính, cho
rằng: tài chính có vai trò quan trọng trong việc tăng trƣởng và phát triển con


11
ngƣời. Theo đó, tác giả đánh giá tầm quan trọng của các chính sách tài chính
giáo dục là: chính sách tài chính đƣợc sử dụng để làm ảnh hƣởng và điều
hành các hoạt động giáo dục, đào tạo của của mỗi tổ chức trong việc thực hiện
mục tiêu giáo dục của mình. Tác giả cũng chỉ ra rằng, các chính sách tài chính
giáo dục cần đƣợc hình thành là chính sách giúp cho việc xác lập cơ cấu tổ
chức tài chính của nhà trƣờng; chính sách điều hành hoạt động tài chính và
chính sách thực hiện các thành tố của cấu trúc tài chính để thực hiện các mục
tiêu giáo dục đã đề ra … [67].
Peter Lorange, Pergamon (2003), với cuốn sách “Cách nhìn mới về
quản lý giáo dục - thách thức đối với nhà quản lý” đã bắt đầu bằng những lập
luận cơ bản về kinh tế, văn hóa, … để đƣa ra những luận điểm về quản lý tài
chính giáo dục, thiết kế quy trình quản lý tài chính, tìm nguồn tài chính khác
ngoài nguồn NSNN cho các trƣờng học, khả năng tự chủ tài chính hiện trong
các nhà trƣờng.
Tổ chức phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP) đã nghiên cứu
mô hình phân bổ ngân sách giáo dục, chỉ ra 2 mô hình phân bổ ngân sách là:
Mô hình truyền thống và mô hình dựa trên kết quả thực hiện (Jamil Salmi and
Arthur M. Hauptman, 2006) [70].
- Ở Việt Nam, có nhiều nghiên cứu về quản lý tài chính trong giáo dục,
đào tạo nói chung, trong các trường học phổ thông nói riêng:

Phạm Tuấn Hùng trong luận án “Quản lý các trường trung học phổ
thông ngoài công lập ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” đã khẳng định:
Loại hình trƣờng trung học phổ thông ngoài công lập hiện nay đang có vai trò
quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân; là đối trọng trong cạnh tranh
lành mạnh với các trƣờng trung học phổ thông lập. Tác giả cũng chỉ ra thực
trạng phát triển và quản lý các loại hình trƣờng này còn nhiều bất cập; tình
trạng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên chƣa tƣơng xứng với vị thế của nhà
trƣờng; cơ sở vật chất còn thiếu so với yêu cầu phục vụ cho giáo dục, đào
tạo; sự quan tâm quản lý của các cấp chƣa đáp ứng yêu cầu phát triển. Tuy
nhiên, Luận án đã đƣa ra 6 biện pháp quản lý nhà trƣờng trung học phổ thông
ngoài công lập để có hiệu quả, đó là: (1) Tổ chức quy hoạch hợp lý mạng lƣới


12
trƣờng Trung học phổ thông ngoài công lập; (2) Hoàn thiện các chính sách và
văn bản pháp lý nhằm phát triển các trƣờng trung học phổ thông ngoài công
lập; (3) Đào tạo, bồi dƣỡng phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý
trƣờng trung học phổ thông ngoài công lập; (4) Đầu tƣ đồng bộ cơ sở vật chất
và hiện đại hoá phƣơng tiện dạy học; (5) Đẩy mạnh công tác xã hội hoá giáo
dục; (6) Đổi mới cơ chế quản lý nhà trƣờng Trung học phổ thông ngoài công
lập theo hƣớng tăng cƣờng tính tự chủ và tính trách nhiệm xã hội.
Phạm Viết Vƣợng trong cuốn “Giáo dục học”, đã đƣa ra lý luận về
quản lý trƣờng học “là hoạt động mà bản chất là huy động các nguồn lực để tổ
chức các hoạt động giáo dục trong nhà trƣờng theo mục tiêu giáo dục”. Tác
giả cho rằng: Mục đích của quản lí nhà trƣờng là đƣa nhà trƣờng từ trạng thái
đang có, tiến lên một trạng thái phát triển mới, có chất lƣợng ngày càng cao
bằng phƣơng thức khai thác, phát triển, định hƣớng các nguồn lực giáo dục
vào việc tăng cƣờng các hoạt động của nhà trƣờng. Trƣờng phổ thông cần coi
trọng khai thác đầy đủ các nguồn lực giáo dục, chú ý cơ sở vật chất và thiết bị
trƣờng học; nguồn tài chính của nhà trƣờng sử dụng cho các hoạt động giáo

dục trong trƣờng; phối hợp trong giáo dục học sinh với gia đình, đoàn thể,
chính quyền địa phƣơng, các cơ quan, đơn vị… nơi đặt trụ sở của nhà trƣờng.
Nguyễn Thị Thanh với bài viết “Bàn về hệ thống chỉ tiêu phân tích tài
chính tại các đơn vị sự nghiệp công” đã nêu ra các căn cứ xây dựng hệ thống
chỉ tiêu phân tích tình hình tài chính của đơn vị sự nghiệp nói chung, trƣờng
phổ thông nói riêng: (1) Nguồn lực tài chính của đơn vị đƣợc sử dụng để mua
sắm, đầu tƣ hình thành các tài sản cần thiết phục vụ cho hoạt động của đơn vị
và chi trả các khoản chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động của đơn vị;
(2) Quy chế chi tiêu nội bộ bao gồm các quy định về chế độ, tiêu chuẩn, định
mức chi tiêu để áp dụng thống nhất trong đơn vị để hoàn thành nhiệm vụ
chính trị đƣợc giao, phù hợp với điều kiện hoạt động của đơn vị một cách
hiệu quả; (3) Báo cáo tài chính của đơn vị gồm: Báo cáo tài chính và báo cáo
quyết toán áp dụng cho các đơn vị kế toán cấp cơ sở và kế toán cấp I và cấp
II, Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán của đơn vị đƣợc sử dụng để đánh
giá tình hình huy động nguồn lực tài chính; Báo cáo tình hình kinh phí và


13
quyết toán kinh phí đã sử dụng (phần I); Báo cáo chi tiết kinh phí hoạt động;
Báo cáo chi tiết kinh phí dự án; Bảng đối chiếu dự toán kinh phí ngân sách tại
kho bạc; Báo cáo thu chi hoạt động sự nghiệp và hoạt động sản xuất kinh
doanh; Thuyết minh báo cáo tài chính ...
Ngoài ra, còn có nhiều công trình nghiên cứu khoa học về tài chính giáo
dục, quản lý tài chính trong các nhà trƣờng của các tác giả nhƣ: “Phân cấp trong ra
quyết định của trƣờng học: Lý thuyết và các bằng chứng trong quản lý dựa vào
nhà trƣờng” của Barrera, Felipe, Tazeen Fasih, and Harry Patrinos (2009) [64];
“Làm cho các nhà trƣờng hoạt động: các bằng chứng mới về đổi mới minh bạch”
của Bruns, Barbara, Deon Filmer and Harry Anthony Patrinos (2011) [66]; “Thu
hồi vốn trong giáo dục: một so sách quốc tế” của George Psacharopoulos, (1973)
[74]; “Nghiên cứu và tìm hiểu về Kinh tế học giáo dục” của G.

Psacharopoulos1(987) [75]. “Tài chính giáo dục ở các quốc gia đang phát triển:
Khám phá về các lựa chọn chính sách” của George Psacharopoulos with J. P. Tan
and E. Jimenez , (1986) [68]; “Các vấn đề về tăng trưởng kinh tế và các vấn đề
chủ yếu của chính sách giáo dục” của Phạm Quang Sáng [55]; “Phân bổ ngân
sách cho giáo dục và khả năng sử dụng chỉ số phát triển con người” của Phạm
Quang Sáng và Phạm Thành Nghị [56]; …
- Qua các công trình nghiên cứu khoa học ở trên cho thấy:
* Đối với mỗi tổ chức nói chung, mỗi nhà trƣờng nói riêng, quản lý tài
chính có vai trò hết sức quan trọng, ảnh hƣởng đến toàn bộ các hoạt động của
đơn vị. Hầu hết các quyết định quản lý đƣợc đƣa ra đều phải dựa trên cơ sở
kết quả khảo sát, nghiên cứu, phân tích và dự báo về tình hình hoạt động, mục
tiêu và nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, tình hình tài chính cụ thể của nhà trƣờng.
* Các tác giả đã đề cấp rất nhiều vào các vấn đề tài chính giáo dục
trong các trƣờng học, các bậc học; coi tài chính giáo dục là điều kiện tiên
quyết trong phát triển giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực của các quốc gia.
* Thực hiện quản lý tài chính trong nhà trƣờng có thể bằng nhiều cách
thức khác nhau sao cho phù hợp điều kiện cụ thể của từng nƣớc để đạt đƣợc
mục tiêu cao nhất là chất lƣợng, hiệu quả giáo dục, đào tạo.