Ban Thuy - truong PTTH Ban cong so I).doc

I/- Đặt vấn đề:
1- Lý do chọn đề tài:
Khi giảng dạy bình thờng, học sinh của chúng ta cũng sẽ lĩnh hội đợc kiến
thúc, nhng ngay sau đó thì quên ngay vì vậy mà không áp dụng để giải các bài
tập đợc, mà chơng trình sinh học lớp 11 thì đa số các bài học đều có bài tập áp
dụng, vậy nếu nh học sinh của chúng ta không nắm đợc lý thuyết thì sẽ không
làm đợc bài tập. Vậy làm thế nào để học sinh nắm đợc lý thuyết, hiểu và nhớ lâu
để áp dụng vào giảng bài tập, rồi từ đó có thể áp dụng với những bài có mức độ
cao hơn.
Đó là trong quá trình giảng dạy giảng viên phải đa ra đợc những tình
huống có vấn đề, những tình huống đó sẽ kích thích tò mò của học sinh và phải
có nhu cầu đó giải quyết vấn đề. Sau khi học sinh giải quyết vấn đề xong thì đó
cũng là lúc lĩnh hội nội dung của bài học một cách chủ động, có nh vậy thì nội
dung đó mới đợc học sinh nhớ lâu và dễ dàng áp dụng để giải bài tập.
Đây là lý do tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm củ tôi: "Dạy học giải
quyết vấn đề cho một bài sinh học 11 - Liên kết gen".
2- Thực trang của vấn đề:
Đa số học sinh hiện nay nói chung và trờng PTTH Bán công số 1 nói riêng,
học theo kiểu cỡi ngựa xem hoa, qua loa, đại khái, vì vậy mà chất lợng thấp và đa
số khi học xong lý thuyết rồi nhng vẫn không thể áp dụng lý thuyết vào bài tập.
Là giáo viên giảng dạy môn Sinh học trớc một thực trạng nh vậy và qua vài
năm công tác tôi đã rút đợc kinh nghiệm và đa ra một sáng kiến nhỏ để có thể
giúp học sinh chủ động nắm bài, hiểu bài và nhớ bài học lâu nhất.
Đó là lý do tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: "Dạy học giải quyết
vấn đề cho một bài sinh học 11 - Liên kết gen".
II/- Giải quyết vấn đề:
1
Để vào bài giúp học sinh nhớ lại những kiến thức đã học, đó là nội dung
của định luật 1, định luật 2, định luật 3, Menđen, kèm theo là nội dung của các
thí nghiệm tìm ra 3 định luật đó.
Sau đó giáo viên sẽ nêu thí nghiệm của Moocgan trên đối tợng là: Ruồi

giấm.
P
(t/c)
Xám, dài x Đen, cụt
F
1
100% xám, dài (nghiệm đúng định luật của Menđen)
Thực hiện lai phân tích:
F
a
xám, dài x đen, cụt
Đến đây giáo viên cha viết kết quả ngay mà vấn đáp học sinh:
Em hãy cho biết kết quả của phép lai phân tích trên theo định luật phân ly
độc lập.
Học sinh đã có sẵn kiến thức cho nên sẽ đứng lên trả lời ngay đợc rằng:
Nếu theo định luật phân ly thì F
b
sẽ cho ra 4 kiểu hình với tỷ lệ cụ thể là:
1 xám, dài: 1 đen cụt: 1 xám cụt: 1 đen dài.
Sau khi đã ghi nháp kết quả mà học sinh trả lời sang góc bảng bên phải lúc
giáo viên mới quay lại thí nghiệm của Moocgan và ghi kết quả: Theo nh Menđen
thì nh vậy nhng ở đây khi Moocgan tiến hành thí nghiệm và thực hiện biện pháp
lai phân tích thì kết quả của F
b
: 50% xám, dài: 50% đen, cụt tơng ứng với tỷ lệ
(1 : 1). Chỉ có 2 kiểu hình với tỷ lệ 1:1 chứ không phải 4 kiểu hình nh chúng ta đã
biết. Lúc này giáo viên đặt ra câu hỏi:
Tại sao lại có sự khác nhau nh vậy? Khi giáo viên đặt ra câu hỏi nh thế thì
học sinh phải suy nghĩ và cũng rất mong muốn trả lời , nhng đây là một hiện tợng
khó giải quyết nên giáo viên cũng phải gợi ý cho học sinh.

Giúp học sinh quy ớc gen: Dựa vào thí nghiệm chúng ta biết đợc tính trạng
trội, tính trạng lặn do đó sẽ quy ớc:
B: Thân xám V: Cánh dài
2
b: Thân đen v: Cánh cụt
P
(t/c)
khác nhau về 2 cặp tính trạng tơng phản F
1
đồng tính, tính trạng
thân xám, cánh dài.
Vậy kiểu gen của F
1
nh thế nào?
Với kiến thức đã đợc học ở định luật phân ly độc lập học sinh trả lời đợc là
F
1
mang 2 cặp gen dị hợp.
Giáo viên lại đặt câu hỏi: Con F
a
có tính trạng thân đen, cánh cụt (bbvv)
sẽ cho ra mấy loại giao tử?
Học sinh: Con F
a
chỉ cho ra 1 loại giao tử là bv
Mà F
b
có 2 kiểu hình với tỷ lệ 1:1 vậy con F
a
phải cho ra mấy loại giao

tử?
Học sinh: Con F
a
sẽ cho ra 2 loại giao tử là BV, bv với tỷ lệ bằng nhau.
Lúc này giáo viên lại đặt ra vấn đề tiếp theo cho học sinh là: Tại sao F
1
mang 2 cặp gen dị hợp mà lại chỉ cho ra có 2 loại giao tử, đây cũng là một vấn đề
mới và khó cho nên học sinh sẽ lúng túng, thậm chí là không trả lời đợc, vì vậy
mà giáo viên sẽ gợi ý cho học sinh bằng cách đặt câu hỏi tái hiện:
Em hãy cho biết những điều kiện nghiệm đúng của định luật 3 Menđen?
Với câu hỏi này học sinh sẽ trả lời đợc ngay:
Có 5 điều kiện: + P phải thuần chủng về cặp tính trạng đen lai.
+ Tính trạng trội phải trội hoàn toàn.
+ Số lợng cá thể đem lại phải lớn
+ Các gen không alen nằm trên các cặp nhiễm sác thể tơng
đồng khác nhau.
+ Các gen di truyền độc lập với nhau, không phục thuộc vào nhau.
3
Đến đây giáo viên sẽ nhấn mạnh điều kiện nghiệm đúng thứ 4 để cho học
sinh thấy đợc sự khác nhau cơ bản giữa định luật phân ly độc lập và định luật liên
kết gen. Có nghĩa là để một cá thể di hợp 2 cặp gen và cho ra 4 loại giao tử nó
phải có điều kiện thứ 4.
Còn trong trờng hợp chúng ta đang xét nó chỉ cho ra 2 loại giao tử điều đó
chỉ có thể xảy ra khi các gen không a len nằm trên 1 nhiễm sác thể.
Tức là: B và V nằm trên 1 nhiễm sác thể
b và v nằm trên 1 nhiễm sắc thể
Vì thế khi giảm phân sẽ đi về 1 giao tử để tạo thành nhóm liên kết.
Từ những gì đã giải thích trên giáo viên hớng dẫn và giúp học sinh viết sơ
đồ lai:
B B b b

P
(t/c)
(X,D) x (Đ,C)
V V v v
B b
G
P
V v
B b
F
1
V v
Lai phân tích:
B b b b
F
a
(X,D) x (Đ,C)
V v v v
B b b
GF
a

,
V v v
B b b b
F
b
V v v v
BV bv
KG: 1 : 1

bv bv
4
Chúng liên kết với nhau
KH: 1 xám, dài: 1 đen, cụt
Sau khi viết xong đợc sơ đồ lai thì học sinh đối chiếu lại với thí nghiệm
thấy rằng kết quả hoàn toàn phù hợp, điều đó có nghĩa là tất cả những lý luận đợc
giải thích ở trên là hoàn toàn chính xác.
Đến đây giáo viên cũng lu ý nhắc nhở học sinh là vậy hiện tợng hoán vị
gen đã xảy ra trên cá thẩ đực hay cá thể cái.
Học sinh trả lời là cá thể đực.
Lu ý này để giúp các em phân biệt 2 thí nghiệm gần nh giống nhau hoàn
toàn, nhng lại có kết quả khác nhau và khác nh thế nào thì sẽ học ở bài tiếp theo.
III/- Kết luận:
Qua quá trình giảng dạy một vài năm tôi đa ra một sáng kiến kinh nghiệm
nho nhỏ để mong có thể góp phần nhỏ vào công tác giảng dạy môn sinh học, giúp
học sinh có đợc kiến thức thực sự là của mình. Muốn đợc nh vậy thì ngời giáo
viên phải nhiệt tình, tâm huyết với nghề nghiệp, đồng thời phải luôn luôn học hỏi
để nâng cao trình độ chuyên môn và mở rộng kiến thức cho học sinh.
5