PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H

Bài 3: Nhà n

ng –

i h c Lu t Tp.HCM

c c ng hoà xã h i ch ngh a Vi t Nam

Bài g m các ph n:
1. B n ch t nhà n c CHXHCN Vi t Nam và nh ng c tr ng c b n.
2. B máy Nhà n c CHXHCN Vi t Nam.
1. B n ch t nhà n c CHXHCN Vi t Nam và nh ng c tr ng c b n.
1.1 B n ch t c a nhà n c CHXHCN Vi t Nam:
“...Nhà n c c a dân, do dân và vì dân. T t c quy n l c nhà n c thu c v
nhân dân và vì nhân dân mà n n t ng là liên minh giai c p công nhân v i giai c p
nông dân và i ng trí th c.”
( i u 2, Hi n pháp 1992)
- Nhà n c ta là công c th ng tr c a giai c p công nhân và nhân dân lao ng. ó
là s th ng tr :
+C a as
i v i thi u s giai c p bóc l t ã b l t
nh ng luôn âm m u ph n
kháng.
+ Nh m m c ích gi i phóng giai c p mình và t t c m i ng i lao ng.
+ D i s lãnh o c a ng c ng s n Vi t Nam, l c l ng m b o cho l i ích c n
b n và lâu dài c a giai c p công nhân phù h p v i l i ích c a i a s nhân dân lao
ng.
1.2.Nh ng c tr ng c b n c a Nhà n c CHXHCN Vi t Nam.
1.2.1 Nhà n c CHXHCN Vi t Nam là nhà n c th ng nh t c a các dân t c

cùng sinh s ng trên t n c Vi t Nam.
- Hi n pháp và các o lu t v t ch c và ho t ng c a b máy nhà n c u
ghi nh n Nhà n c th c hi n chính sách bình ng, oàn k t, t ng tr gi a các dân
t c, nghiêm c m m i hành vi k th , chia r! dân t c.
- Các dân t c u có quy n dùng ti ng nói, ch vi t, gi gìn b n s"c dân t c
và phát huy nh ng phong t c t p quán, truy n th ng v n hóa t t #p c a dân t c
mình.
- Các dân t c u có quy n và ngh$a v tham gia vào vi c t ch c và ho t
ng c a b máy nhà n c, có quy n bình ng v chính tr , kinh t , v n hóa.
1.2.2 Nhà n c CHXHCN Vi t Nam có c s% xã h i r ng l n, th c hi n i
oàn k t dân t c.
- Nhà n c ta d a trên c s% liên minh gi a giai c p công nhân v i nông dân
và i ng trí th c do ng lãnh o.
- M t tr n t qu c Vi t Nam và các t ch c thành viên là c s% chính tr c a
chính quy n nhân dân.
1.2.3
ng l i i ngo i c a nhà n c ta là, c l p t ch , hòa bình, h p tác
và h u ngh .

Trang 1 – Môn Pháp lu t Vi t nam
CuuDuongThanCong.com

ic

ng

/>

Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H

2. B máy nhà n

ng –

i h c Lu t Tp.HCM

c CHXHCN Vi t Nam

Qu c h i
Ch t ch n

UBTVQH

Th t ng
chính ph
UBND
C p t4nh

H ND
C p t4nh

UBND
C p huy n

H ND
C p Huy n

UBND
C p xã

H ND C p
xã
T t c quy n l c nhà n

c

Chánh án
TANDTC

Vi n tr %ng
VKSNDTC

TAND
c p t4nh

VKSND
c p t4nh

TAND
huy n

VKSND
huy n

B)u c(, b nhi m
Phê chu5n
c thu c v nhân dân

2.1 Khái ni m B máy nhà n c CHXHCNVN.
B máy nhà n c CHXHCNVN là h th ng các c quan nhà n c t& trung

ng n a ph ng,
c t ch c và ho t ng theo nh ng nguyên t"c
chung th ng nh t, t o thành m t c c u 'ng b
th c hi n các ch c
n ng c a Nhà n c.
2.2 c i m c a b máy nhà n c CHXHCNVN.
T t c quy n l c Nhà n c thu c v Nhân dân lao ng. Nhân dân s( d ng
quy n l c nhà n c thông qua h th ng các c quan nhà n c do nhân dân
tr c ti p ho c gián ti p b)u ra.
B máy nhà n c ta v&a là t ch c hành chính c *ng ch v&a là t ch c
qu n lý kinh t , v n hóa, xã h i.
i ng công ch c, viên ch c trong b máy nhà n c ta i di n và b o v
l i ích cho giai c p công nhân và nhân dân lao ng, ch u s giám sát c a
nhân dân.
B máy nhà n c g'm nhi u c quan có m i liên k t ch t ch! v i nhau,
th ng nh t v quy n l c nhà n c. Nh ng có s phân công và ph i h p
gi a các c quan nhà n c trong vi c th c hi n các quy n l p pháp, hành
pháp, t pháp.
3. Các lo i c quan trong b máy nhà n c ta
3.1 H th ng c quan quy n l c nhà n c (+,n - i ./0c quan i di n): g'm
Qu c h i 1/0
H i 'ng nhân dân 23c c p
3.2 H th ng c quan qu n lý nhà n c (hay còn g i là h th ng c quan ch p
hành i u hành; h th ng c quan hành chính nhà n c).
Trang 2 – Môn Pháp lu t Vi t nam
CuuDuongThanCong.com

ic

ng

/>

Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H

ng –

i h c Lu t Tp.HCM

- H th ng c quan này bao g'm: Chính ph , các B , các C quan thu c chính
ph , 6y ban nhân dân các c p và các s%, phòng, ban thu c y ban.
3.3 H th ng c quan xét x( bao g'm: Toà án nhân dân t i cao, toà án nhân
dân t4nh, thành ph tr c thu c trung ng, TAND huy n, qu n, th xã, thành ph
thu c t4nh, Tòa án quân s các c p.
3.4 H th ng c quan Ki m sát g'm VKSND t i cao, VKSND t4nh, thành ph
tr c thu c trung ng, VKSND c p huy n, VKSND quân s các c p.
4. Các nguyên t c c b n trong t ch c và ho t ng c a b máy nhà n c ta.
4.1 nguyên t"c ng lãnh o t ch c và ho t ng c a b máy nhà n c.
ng ra
ng l i chính tr , nh ng ch tr ng và nh h ng l n
v t ch c và ho t ng c a b máy nhà n c.
ng gi i thi u cán b u tú nhà n c l a ch n gi nh ng c ng
v trong b máy nhà n c.
ng lãnh o b ng vai trò tiên phong, g ng m7u c a m8i
ng
viên.
4.2 Nguyên t"c m b o s tham gia ông o c a nhân dân lao ng vào qu n
lý Nhà n c.
Nhân dân tham gia b)u c( và ng c( vào các c quan i di n.
Nhân dân tham gia th o lu n óng góp ý ki n vào các d án lu t.

Giám sát ho t ng c a các c quan nhà n c và nhân viên c quan
nhà n c.
4.3 Nguyên t"c t p trung dân ch .
C quan c p d i ph c tùng c quan c p trên.
C quan a ph ng ph c tùng c quan trung ng
C quan qu n lý nhà n c ph c tùng c quan quy n l c nhà n c
Nhân viên ph c tùng th tr %ng.
Nh ng ng th i ph i phát huy vai trò sáng t o, dân ch bàn b c c a
các ch th ch p hành tr c khi quy t nh.
4.4 Nguyên t"c pháp ch XHCN.
Các c quan nhà n c và nhân viên nhà n c u ph i nghiêm ch4nh
tuân theo pháp lu t khi thi hành nhi m v .
Nhà n c ph i ban hành pháp lu t 'ng b , k p th i, phù h p v i
th c ti9n.
T ng c ng công tác ki m tra, giám sát, x( lý nghiêm minh nh ng
hành vi vi ph m pháp lu t.
5. Quy n và Ngh a v c b n c a công dân trong Hi n
p
5.1 :;3i ni m Công dân: Công dân ./0m t <;3i ni m =;3p .
>0 02;40m t con ng i
thu c v 0m t ?;/0n c nh t nh @/0ng i A0mang qu c Bch, bi u hi n m i liên h 0
=;3p .>0 c bi t gi a ng i A0
(230
nhân) 1/0
?;/0
n c.
5.2 +3c nguyên t"c Hi n =;3p c a ch
nh Quy n và Ngh$a v c b n c a công
dân.
Quy n 2 a công dân .

/0<; 0n ng 2 a công dân
c th c hi n nh ng ;/nh
vi nh t nh m t 23ch t 0nguy n, theo >02;C01/0s 0l a 2; n 2 a @Dnh @/0
=;3p lu t không c m.
E-;$a 1 02 a công dân .
/0s 0t t y u ,i ;Fi công dân =; i 2A0nh ng ;/nh
vi nh m 3p ng nh ng yêu c)u nh t nh 1D
0
l i Cch 2 a ?;/0
n c 1/0
GH0
h i
theo qui nh 2 a =;3p lu t.
Trang 3 – Môn Pháp lu t Vi t nam
CuuDuongThanCong.com

ic

ng

/>

Th c s – Gi ng viên chính V Th Bích H

ng –

i h c Lu t Tp.HCM

• Nguyên t"c tôn BI ng quy n con ng i:Quy n công dân xu t phát t& quy n con
ng i trong các l$nh v c chính tr , dân s , kinh t , v n hoá, xã h i;

• Nguyên t"c quy n không tách r i v i ngh$a v c a công dân;
• Nguyên t"c m i công dân u bình ng tr c pháp lu t;
• Nguyên t"c nhân o;
• Nguyên t"c hi n th c c a quy n và ngh$a v c a công dân
5.3 Các ?;Am quy n và ngh$a v c b n c a công dân (Hi n pháp 1992).
E;Am các quy n 1/0?-;$a 1 0trong .
$nh v c chính tr bao g'm: Quy n b)u
c(01/0 ng c(0( i u 54);Quy n tham gia qu n lý nhà n c và xã h i( i u
53);?-;$a 1 0trung B;/nh v i T 0qu c ( i u 76); Quy n 1/0?-;$a 1 0J o v 0
T 0
qu c( i u 77); E-;$a 1 0
tuân theo Hi n =;3p 1/0
=;3p lu t( i u 79)
E;Am 23c quy n 1/0
?-;$a 1 0
trong .$nh v c kinh t , v n hoá, xã h i: Quy n
1/0?-;$a 1 0; c t p( i u 59); Quy n 1/0?-;$a 1 0lao ng( i u 55, 56);
Quy n 1/0?-;$a 1 0J o v s c <;KL0( i u 61); Quy n t 0do kinh doanh
( iêu 57);Quy n s% h u ( i u 58);Quy n i v i ?;/0
%0( i u 62);E-;$a 1 0
Ang thu , lao ng công Cch ( i u 80); E-;$a 1 0tôn BI ng 1/0J o v 0B
/i
M n 2 a ?;/0
n c 1/0
l i Cch công c ng.
E;Am 23c quy n t 0
do dân 2; , t do cá nhân: Quy n t 0
do ngôn lu n ( i u
69); Quy n t do tín ng *ng ( i u 70); Quy n b t kh xâm ph m v thân
th ( i u 71); Quy n t do i l i và c trú ( i u 68); Quy n suy oán vô t i

( i u 72). Quy n b t kh xâm ph m v ch8 %,
c m J o bí m t v 0th
tín, i n tho i, i n tín ( i u 73); Quy n 1/0?-;$a 1 0trong .
$nh v c khi u
? i, t 0
23o.
HNT

Trang 4 – Môn Pháp lu t Vi t nam
CuuDuongThanCong.com

ic

ng

/>